AZƏrbaycan mġLLĠ elmlər akademġyasi məRKƏZĠ NƏbatat bağI

 
Tohumlardaki 
çimlenme 
süresini 
kısaltmak 
için  
çimlenmeyi engelleyen faktörlerin ortadan kalkması gerekir. Bu 
olumsuz durumu ortadan kaldırmak için tohumlara yönelik bazı 
uygulamalar yapılmaktadır. 
Tohumların 
soğuklama 
gereksinimlerini 
karşılamak 
tohumlarda 
bulunan 
engelleyici 
maddeleri 
gidermek, 
embriyonun  su  alımına  olanak  vererek  çimlenme  gücünü 
arttırmak  ve  çimlenmelerini  kolaylaştırmak  amacıyla  katlama 
yöntemi 
kullanılır. 
Katlama 
ile 
birlikte 
tohumlardaki 
çimlenmeyi  engelleyicilerden  Absisik  Asit  (ABA)  miktarının 
azaldığı,  hatta  büyümeyi  uyarıcı  maddelerin  oransal  miktarının 
da  arttığını  saptanmıştır.  Katlama  ortamı  olarak  iyi  yıkanmış, 
sterilize  edilmiş  kum,  yosun,  testere  talaşı,  perlit  vb.  maddeler 
kullanılabilir.Ancak  seçilen  kum  olduğundan,  nemlendirildiği 
zaman çamurlaşacak kadar  ince veya nem  tutmayacak kadar  iri 
olmamalıdır (Yılmaz,1970; ġen, 1986). 
P.  atlantica  ve  P.  terebinthus  gibi  Pistacia  türlerinin 
tohumları sert bir endocarp ile çevrili olduğundan  suyun tohum 
içerisine girmesi zordur. Bu türlerin tohumlarını uzun süre nemli 
ortamda  tutmak,  kabuğun  yapışma  yerindeki  dokunun 
yumuşamasına 
neden 
olacak 
ve 
çimlenme 
olayını 
gerçekleştirecektir. 
Katlamada  amaç,  dinlenmede  olan  embriyoları  çimlenme 
durumuna  getirmek  ve  tohum  kabuklarının  yapısını  değiştirmektir. 
Bazı  bitki  türlerinin  tohumları  bu  işlemi  geçirmediği  taktirde 
çimlenmeleri  haftaları,  ayları  bulan  uzun  bir  zaman  diliminde 

 
düzensiz  bir  çimlenme  göstermektedirler  (Warfing  ve  Phillips 
1981; KaĢka ve Yılmaz 1974). 
Bu  durumu  gidermek  için  Pistacia  türlerine  ait  tohumlar 
perlit  içerisinde,    kasalarda  +4 
o
C‟de    ve  nemli  ortamda 
09.02.2001  tarihinde  katlamaya  alınmıştır.  Tohumlar  60  gün 
katlamada kalmıştır. Katlama sırasında tohumda bazı fizyolojik, 
biyokimyasal  ve  morfolojik  değişimler  olmakta,  yapıda 
meydana  gelen  bu  değişmeler  sonucunda  tohum  çimlenme 
olgunluğuna ulaşmaktadır.  
Eğer  tohumlara  yönelik  çimlenme  oranını  arttırmak  için  
kimyasal  madde  kullanımı  yoksa      ve  katlama  işlemi 
yapılmayacaksa    açık  alanlara  tohum  ekimi  biraz  daha  erken 
yani Eylül-Kasım aylarında yapılmalıdır.  
 
ARAġTIRMA BULGULARI 
Tohum Özellikleri 
 
Meyve ağaçlarında tohum, minyatür organ taslakları içeren 
tozlanma  ve  döllenme    sonucu  oluşan  generatif  bir  üreme 
organıdır.  Bunların  büyüklükleri,  şekilleri,  renkleri,  kabuk  ve 
diğer  fiziksel  özellikleri,  meyve  tür  ve  çeşitlerine  göre  değişir. 
Çalışmada,  yapılan  ölçümler  sonucunda  meyve  kalınlığı 
yönünden  ortalama  12.8  mm  ile  P.  vera  en  iyi  değeri  alırken,  
meyve  uzunluğu  yönünden  ise  yine  P.  vera    ortalama  22,6mm   
ile en yüksek değeri almıştır. Çimlenme oranları bakımından  P. 
vera‟da  çimlenme  %  79,    P.  khinjuk‟ta    %74,    P.  atlantica‟da  
%57,  P.  terebinthus‟ta    %48,  P.  mutica‟da    %34    ve    P. 
palaestina‟da ise %27 oranında saptanmıştır.   

 
Türlerin 100 gramdaki tohum sayılarına bakıldığında ise en 
fazla tohum  2185 adet ile P. terebinthus‟ta sayılmıştır. 
P
ISTACIA 
T
ÜRLERININ 
K
ÖK 
G
ELIġIMININ 
2001-2002
 
YILI
 
VERĠLERĠ 
Bir yıllık bitkilerde kazık kök boyu (2001 yılı bulguları)  
 
Birinci  yıl  istatistiği  analiz  sonucu  türler  arasında  kazık 
kök boyu  bakımından farklılıklar önemli bulunmuştur (Çizelge 
1). 
 
Çizelge 1. Bir yılık Pistacia Türlerindeki Kök Gelişimi 
  
Kazık Kök 
Boyu (cm) 
Kazık Kök 
Çapı (mm) 
Yan Kök 
Boyu 
(cm) 
Yan Kök 
Sayısı  
(Adet) 
P.vera 
34  
6,63  
  20  
124  
P.khinjuk 
44  
5,47  
 17  
125  
P.atlantica 
 34  
4,56  
  19  
103  
P.mutica 
 43  
3,69  
 17  
112 
P.palaestina 
  39 
 4,49  
 23  
94 
P.terebinthus 
  45 
 4,06 
 22  
99 
 
           Antepfıstığı  ağaçlarının  kökleri  anacın  türüne 
bağlı  olarak  5-6  m  derine  inebildiğinden  (  Kuru  vd. 
1986  ),  kurağa  dayanabilmektedir.  Pistacia  türleri 
kserofit  bir  bitki  olduğundan  dolayı    tohumların 
çimlenmesinden  itibaren  bitki  yaşama  şansını  arttırmak 
için  kazık  kökünü  oluşturmakta  ve  yan  köklerini  de 
geliştirerek  toprak  neminden  yararlanmaktadır.  Çizelge 
1‟de görüldüğü gibi birinci  yıl kazık kök boyu en uzun  
olan    türler      P.  terebinthus  (45  cm)    ,    P.  khinjuk  (44  

 
cm) ve P. mutica             ( 43 cm)‟dır.  P. palaestina (39 
cm)  orta  gelişme  gösterirken  ,  P.  atlantica  (34  cm)    ve     
P.  vera    (33  cm)    kısa  kazık  kök  boyu  oluşturmuştur  . 
Doğada yayılış alanlarında eğer nem  fazla ise  bitkilerin 
kazık  kökleri    bitki  türlerine  göre  değişmekle  birlikte 
toprakta daha az derine gidecektir. Çalışmada görüldüğü 
gibi birinci yıl çöğür ve yozlar tüplü ortamda bulunduğu 
ve ihtiyaç dahilinde sulandığı için kazık kökün uzunluğu 
bakımından  türler  arasında  değişkenlik  görülmüştür.  P. 
vera ve P. atlantica‟da   kazık kök uzunluğu diğer türler 
göre  daha  kısadır.  Çünkü  bu  bitkilerden  P.atlantica 
nemli  bölgelerde  yetiştiğinden,  P.  vera  ise  uzun  yıllar 
kültürü yapıldığından kazık kök boyu  diğer türlere göre 
daha kısa kalmıştır.  
 
 ġekil 1. Türlerin kazık kök boyu (cm) 
 
Bir yıllık bitkilerde  kazık kök çapı ( 2001 yılı bulguları ) 
 

 
Birinci  yıl  sonunda  yapılan    istatistiği  analiz  sonucu, 
türler  arasında  kazık  kök  çapı  bakımından  farklılıklar  önemli 
görülmüştür (Çizelge 1). 
           Bitki  türüne,  toprak  yapısına  ve    iklim  durumuna 
göre bitkilerin kök  gelişimi de faklılık gösterir.  Bitkinin 
toprak  üstü  aksamının  gelişimine  yani  gövde  çapının 
artışına  paralel  olarak  bitkilerin  toprak  altı  aksamı  yani 
kökleri de gelişir. Buna paralel olarak kazık kök çapının 
kalınlığı  da  artacaktır.  Çizelge  1‟de  görüldüğü  gibi 
birinci  yıl  kazık  kök  çapı  en  fazla  olan  türler  P.  vera  
(6.63 mm) ve       P. khinjuk (5.47 mm)‟tur.  P. atlantica 
(4.56 mm),  P. palaestina   (4.49 mm) ve  P. terebinthus 
(4.06  mm)    orta  derecede    kazık  kök  çapı  oluştururken,  
P. mutica             ( 3.69 mm) diğer türlere göre daha ince 
kazık  kök  çapı  oluşturmuştur  (Şekil  2).  Burada  P.  vera 
birinci  yıl  hızlı  gelişim  gösterdiğinden  gövde  çapının 
artışına paralel olarak kazık kök çapı da artmıştır.                     

 
              ġekil 2.  Türlerin kazık kök çapı  (mm ) 
 
 
Bir yıllık bitkilerde yan kök uzunluğu  
(2001 yılı bulguları) 
 
Birinci  yıl  sonunda  yapılan  istatistik  analiz  sonucu,  türler 
arasında  yan kök boyu bakımından farklılıklar  önemli  derecede 
görülmüştür. (Çizelge 1). 
Bir  bitkinin  kök  sitemi  yetiştiği  ortam  koşullarının  etkisi 
altında  yapı,  ağırlık,  gelişme  ve  yayılma  yönünden  değişiklik 
gösterir.  Türlere  göre  değişmekle  birlikte  yan  kökler  kök 
boğazından  3-10  cm  aşağıdan  itibaren  oluşur.  P.  vera  ve  P. 
atlantica  „da  yan  kökler  kök  boğazının  3-4  cm  aşağısından,  P. 
terebinthus‟da ise kök boğazının yaklaşık  8 cm aşağısından yan 
kökler  oluşur.  Çizelgede  görüldüğü  gibi  birinci    yıl    yan    kök  

 
boyunun    uzunluğu    bakımından    P.  palaestina  (23cm)  ve  P. 
terebinthus (22 cm) en uzun yan kök oluşturmuştur. P. vera  (20 
cm)    ve  P.  atlantica  (19  cm)  orta  uzunlukta  yan  kök 
oluştururken, P. khinjuk  (17cm) diğer türlere göre kısa  yan kök 
uzunluğu  meydana  getirmiştir.  Bitkiler  suyu  kolaylıkla 
bulabildiği  durumlarda  kazık  kök  gelişimi    fazla  olmamakta 
bunun  aksine  yan  kök  sayısı  artmaktadır.  Bu  durum  bir  yıllık 
bitkilerde açık bir şekilde  görülmüştür. 
 
  ġekil 3. Türlerin yan kök boyu (cm) 
 
     Bir yıllık bitkilerde  yan kök sayısı (2001 yılı bulguları)  
 
Birinci  yıl  sonunda  yapılan  istatistiği  analiz  sonucu,  türler 
arasında yan kök sayısı bakımından farklılıklar önemli derecede 
görülmüştür (Çizelge 1). 
Çizelgede  görüldüğü  gibi  birinci  yıl  yan  kök  sayısı  
bakımından  P. khinjuk (125) ve P. vera  (124) en fazla yan kök 
oluşturan  Pistacia  türleridir.  P.mutica    (112)  ise  orta  derecede 

 
yan kök sayısı oluştururken, P. atlantica (103),     P. terebinthus 
(99)  ve    P.  palaestina  (94)  diğer  Pistacia  türlerine  göre  az 
sayıda    yan  kök  oluşturmuştur.  Ülkemizde  yeni  bahçelerin 
kurulmasında  genellikle  P.  vera  L.  türünün  tohumları  
kullanılmaktadır.  Orta  kuvvette    bir  anaç  özelliği  gösteren  P. 
vera  L.  çöğürlerinde  yan  kök  oluşumu  öteki  türlerin 
çöğürlerinden  daha  fazladır.  Bu  durum  bahçeye  şaşırtma 
sırasında çöğürlerin tutma şansını arttırmaktadır. 
 
 
ġekil 4.Türlerin yan kök sayısı (adet) 
 
Ġki yıllık bitkilerde kazık kök boyu (2002 yılı bulguları)  
 
İkinci  yıl  istatistik  analiz  sonucu  türler  arasında  kazık 
kök boyu  bakımından farklılıklar önemli derecede  görülmüştür 
(Çizelge 2). 
Çizelge 2. İki yılık Pistacia Türlerindeki Kök Gelişimi 

 
 
    Türler 
Kazık 
Kök 
Boyu 
(cm) 
Kazık 
Kök 
Çapı 
(mm) 
Yan 
Kök 
Boyu 
(cm) 
Yan Kök 
Sayısı  
(Adet) 
P.vera 
 71  
12.9 
  39 
134 
P.khinjuk 
 54  
14.2 
  33 
73 
P.atlantica 
  66  
11.4 
  31 
68 
P.mutica 
 80  
9.7 
   32 
98 
P.palaestina 
  67 
11.3 
  38 
78 
P.terebinthus 
 78 
12.9 
  34 
75 
           Toprak yapısına ve nem durumuna göre çöğür ve yozların 
kazık  kök  uzunluğu  değişkenlik  göstermiştir.  Çizelgede 
görüldüğü gibi ikinci yıl kazık kök boyu en uzun olan  türler  P. 
mutica        (80  cm)    ve    P.  terebinthus  (78  cm)‟dur.  P.  vera  (71 
cm),  P.  palaestina  (67  cm)    ve    P.  atlantica  (66  cm)    orta  
gelişme    gösterirken  P.  khinjuk  (54  cm)      kısa  kazık  kök  boyu 
oluşturmuştur.    Melengiçler  kuvvetli  kök  sitemine  sahip 
olduklarından  kültür  arazisi  yönünden  en  elverişsiz  yer  ve 
koşullarda  bazen  çok  yoğun  olarak  bulunurlar  (Bilgen,  1973). 
Hem  nemli  ve  bol  yağışlı  Akdeniz  ikimin  de,  hem  de  kurak  ve 
az  yağışlı  kara  ikliminde  yetişerek  büyük  adaptasyon  yeteneği 
göstermektedirler (Ayfer vd. 1990).   Bu nedenle tüplü ortamda 
ve botanik bahçesinde P. terebinthus diğer çöğür ve yozlara göre 
daha uzun kazık kök boyu  oluşturmuştur.   
 

 
 
 
ġekil 5. Türlerin kazık kök boyu (cm)4 
 
Ġki yıllık bitkilerde  kazık kök çapı (2002 yılı bulguları) 
 
İkinci  yıl  istatistiği  analiz  sonucu  türler  arasında  kazık  kök  çapı 
gelişimi bakımından farklılıklar söz konusudur. (Çizelge 2 ). 
          İki yaşındaki Pistacia L. türlerinin kazık kök çapı kalınlığı 
bakımından  gelişimine  bakıldığında  birinci  yılda  olduğu  gibi 
ikinci yılda da  P. mutica (9.7 mm) diğer türlere göre daha ince 
kazık  kök  çapı  meydana  getirmiştir.  P.  khinjuk    (  14.2  cm)  en 
fazla kazık kök çapı kalınlığı oluştururken, diğer Pistacia türleri 
orta  derecede  kazık  kök  çapı  kalınlığı  meydana  getirmiştir. 
Birinci  yıl  Pistacia  türleri  tüplü  ortamda  olmasına    ve  düzenli 
sulanmasına  rağmen      türler  arasındaki  kazık  kök  çapının 
gelişimi  daha  bariz  ortaya  çıkmıştır.  İkinci  yıl  ise  bu  farklılık 
azalmıştır.  Düzenli  bir  sulama  yapılmadığından  Pistacia 
türlerinin  de      kserofit  bir  bitki  olması  nedeniyle  kök  gelişimi 

 
artmıştır. Bu artışa paralel olaraktan kazık kök çapında  da artış 
söz konusudur.              
 
ġekil 6. Türlerin kazık kök çapı  (mm) 
Ġki yıllık bitkilerde  kazık kök boyu (2002 yılı bulguları) 
 
İkinci  yıl  istatistiği  analiz  sonucu  türler  arasında  yan  kök 
boyunun  uzunluğu  bakımından  bariz    bir  farklılık  ortaya 
çıkmamıştır (Çizelge 2). 
         Çizelgede  görüldüğü  gibi  2.  yıl    birinci  yıla  göre  türler 
arasında  yan  kök  boyu  bakımından    bir  farklılık  ortaya 
çıkmamıştır.  Pistacia  türleri  birbirlerine  yakın  değerler 
göstermiştir.  Birinci  yıl  P.palaestina    ve    P.terebinthus’un  yan 
kök  boyu  uzun  olurken,  ikinci  yıl    Pistacia  türleri  tüplü 
ortamdan  çıkartıldığı  ve  düzenli  sulanamadığı  için  yan  kök 
boyunun  uzunluğu    bakımından  pek  bir  farklılık  ortaya 
çıkmamıştır. Pistacia türleri topraktaki su ve besin maddesinden 
fazlasıyla  yararlanabilmek  için  yan  kök  boyunun  uzunluğunu  
yakın değerler alarak arttırmıştır.   

 
 
 
 
ġekil 7. Türlerin yan kök boyu (cm) 
Ġki yıllık bitkilerde  yan kök sayısı (2002 yılı bulguları) 
 
             İkinci  yıl  ise  istatistiği  analiz  sonucu  türler  arasında, 
birinci yıla oranla yan kök sayısı bakımından fazla bir  farklılık  
söz konusu değildir (Çizelge 2). 
  
 Bitkilerin  oluşturduğu  yan  kökler  başta  genetik  özellik 
olmak  üzere  iklim  ve  toprak  şartlarına  bağlı  olaraktan 
değişkenlik  göstermektedir.  Çizelge  2‟de  görüldüğü  gibi  ikinci 
yıl  birinci yıla göre P. vera dışında Pistacia türleri arasında yan 
kök sayısı bakımından farklılık bariz değildir.   P. vera (134) en 
fazla  yan  kök  oluşturan  Pistacia  türüdür.  P.  mutica  (98),  P. 
palaestina  (78),  P.  terebinthus  (75),  P.  khinjuk  (73)  ve 
P.atlantica  (68)  bir  birine  yakın  değerler  göstermişlerdir.  Bu 
bitkiler  kserofit  olduğundan  toprakta  var  olan  az  miktardaki 
nemden  maksimum  düzeyde  faydalanabilmek  için  yan  kök 

 
sayısı  artmıştır.  P.  vera  dışındaki  diğer  Pistacia  türlerinde  yan 
kök  sayısının  yakın  çıkması  bunların  genetik  karakterlerine  
bağlı  olarak  ortaya  çıkan  bir  özelliktir.    Özellikle  ikinci  yıldaki 
yan kök sayısındaki azalma, kazık kökün ve ana kökün bitkinin 
gelişimine  paralel  olarak  hızlı  bir  şekilde  gelişme  göstermesi 
yan  köklerin  dumura  uğramasına  veya  fazla  gelişememesine 
sebep  olmuştur.  Burada  en  büyük  etken  bitkilerin  birinci  yıl 
düzenli olarak sulanması nedeniyle suyu kolaylıkla bulduğu için 
kazık  kökünü  fazla  geliştirmemekte  ,  yan  kök  sayısını  ise 
arttırmaktadır.  İkinci  yıl  ise  sulama  azaldığı  için  bitki  sıcaklara 
karşı  dayanıklılığını  arttırmak  için  kazık  kökünü  geliştirmekte, 
yan kök sayısı ise birinci yılda olduğu gibi fazla artmamaktadır.                     
 
 
ġekil 8.  Türlerin yan kök sayısı (adet) 
 
Antepfıstığı  ağaçlarının  kökleri  anacın  türüne  bağlı  olarak 
5-6  m  derine  inebildiğinden  (  Kuru  vd.  1986  ),  kurağa 
dayanabilmektedir.  Kserofit  bir  bitki  olduğundan  dolayı  

 
tohumların  çimlenmesinden  itibaren  bitki  yaşama  şansını 
arttırmak  için  kazık  kökünü  oluşturmakta  ve  yan  köklerini  de 
geliştirerek  toprak  neminden  yararlanmaktadır.  Çizelgede 
görüldüğü gibi birinci  yıl kazık kök boyu en uzun olan türler  P. 
terebinthus  (45  cm)  ,  P.  khinjuk  (44    cm)  ve  P.  mutica                  
( 43 cm)‟dır.  P. palaestina (39 cm) orta gelişme gösterirken , P. 
atlantica  (34  cm)    ve        P.  vera    (33  cm)  kısa  kazık  kök  boyu 
oluşturmuştur  .  Doğada  yayılış  alanlarında  eğer  nem    fazla  ise  
bitkilerin  kazık  kökleri    bitki  türlerine  göre  değişmekle  birlikte 
toprakta  daha  az  derine  gidecektir.  Çalışmada  görüldüğü  gibi 
birinci  yıl  çöğür  ve  yozlar  tüplü  ortamda  bulunduğu  ve  ihtiyaç 
dahilinde sulandığı için kazık kökün uzunluğu bakımından türler 
arasında  değişkenlik  görülmüştür.  P.  vera  veP.  atlantica‟da   
kazık kök uzunluğu diğer türler göre daha kısadır.  
Elde  edilen  bulgulara  Pistacia  türlerinin    tüplü  ortamdaki 
ve  botanik  bahçesindeki  gelişmeleri      büyük  oranda  benzerlik 
göstermektedir.  Her  iki  ortamda  da  kök  gelişimi  ve  gövde 
gelişimi  yönünden  değerlendirildiğinde  ;  kazık  kök  uzunluğu 
bakımından    P.terebinthus  ön  plana  çıktığından  sulama 
imkanlarının  olmadığı  kıraç  alanlarda  toprak  derinliklerinde 
bulunan  toprak  neminden  yararlanmak  için    anaç  olarak 
kullanılması  uygun  olacaktır.  Yan  kök  sayısı,  gövde  çapı  ve 
gövde  uzunluğunun  gelişimi  bakımından  ilk  iki  yılın  verilerine 
göre  P.  vera‟da  gelişim  diğer  türlere  göre  daha  iyi  olduğundan 
uygun  sulama  tekniğine  göre  sulanan  arazilerde  kullanılması 
önerilmektedir.  
Bu  sonuçlar  sadece  kök    gelişimi  yönünden  değerlen-
dirilmektedir.  İleride  yapılacak  çalışmalarda  bu  türlerin  farklı 
toprak  tiplerindeki  gelişimi,  hastalık  ve  zararlılara  karşı 

 
dayanıklılığı, farklı ekolojilere uyumu ve kültürel işlemlere karşı 
vereceği  yanıtlar  ortaya  konulmalıdır.  Bu  sayede  alternatifler 
ortaya  konularak  antepfıstığı  yetiştiriciliğinde  verime  yatma  ve 
verim konusunda önemli gelişmeler sağlanacaktır.  
İleriki  yıllarda  tarım  alanlarının    sulamaya  açılmasıyla, 
Güneydoğu  Anadolu  Bölgesinde  gerek  mevcut  antepfıstığı 
bahçelerinin gerekse  yeni tesis edilecek olan  bahçelerin üretim 
değerlerinin  artmasına  paralel  olarak  büyük  bir  üretimsel 
değişiklik  meydana  gelmesi  beklenmektedir.  Güneydoğu 
Anadolu  Bölgesinde  sulanacak  arazilerde  yetiştirilecek  ürün 
profili  içerisinde,  2010  yılı  itibariyle  meyveciliğin  3.  sırada, 
meyvecilik  içerisinde  ise  Antepfıstığının              1.  sırada  yer 
alacağı  belirtilmektedir  (Anonim,  2000).  Bu  bakımdan  üstün 
özellik  gösteren  anaçların  belirlenmesi  doğrudan  üretim 
miktarını  arttıracağı  için    hem  üreticiye  hem  de  ülke 
ekonomisine büyük kazanç sağlayacaktır.  
Kazık    kökü  iyi  gelişen  türler  dağ  yamaçları  ve  meyilli 
topraklarda  kullanılmalıdır.  Çünkü  bunlar  kurağa  dayanıklı 
olduğu  için  ve  toprak  seçiciliği  bulunmadığından  kolaylıkla  bu 
alanlarda  yetişebilir.    Bu  bitkilerin  en  büyük  avantajlarından 
biride  toprak  kaybını  yani  erozyonu  önlemesidir.  Pistacia  L. 
türleri  içerisinde  anaçlık  özelliğinden  çok  orman  bitkisi  ve  süs 
bitkisi  olarak  kullanılan  türlerde    bulunmaktadır.  Bunlardan 
bazıları herdem  yeşil olduğundan parkların  yeşillendirilmesinde 
kullanılmaktadır. 
 
KAYNAKLAR 
 

 
ANONĠM.,  (2000)  Gaziantep  Çevre  Durum  Raporu. 
Gaziantep 
AYFER,  M.,  (1990)    Nut  Production  in  Turkey.  Nut 
Production and Industry in Europe, Near East and North Africa. 
Reur Technical Series 13, 317-325.,  
BĠLGEN., (1973)  Antepfıstığı Gıda, Tarım ve Hayvancılık 
Bak. Yay. 123 s. Ankara 
KAġKA,  N.  ve    YILMAZ,  M.,  (1974)    (Hudson  T. 
Hartman  ve  Dale  E.  Kester‟den  çeviri)  Bahçe  Bitkileri 
Yetiştirme  Tekniği.  Ç.Ü.  Ziraat  Fak.  Yay.  79.  Ders  Kitapları:2  
601 s. 
KOLESNĠKOV.,(1972) Metod izuceniya kornevoy sistemı 
drevesnıx 
rasteniy. 
Moskova, 
izdatelstvo 
“Lesnaya 
Promışlennosti”. 
KURU,  C.,  UYGUR,  N.,  TEKĠN.  H.,  KARACA,  R., 
AKKÖK, F., ve HANCI, G., (1986)  Antepfıstığı Yetiştiriciliği 
ve  Mücadelesi.  Tar.  Or.  Ve  Köyişleri  Bak.  Pro.  Ve  Uyg.  Gen. 
Müd. Gaziantep Zirai Araşt. Enst. Yay. No. 2. 20.s. 
ġEN, S.M., (1986) Ceviz Yetiştiriciliği. Eser Matbaası, 229 
s. Samsun 
WARFĠNG. P.F. and J.D.PHĠLLĠPS., (1981) Growth and 
Differentiation in Plants. Pergaman Press 343 s.