Айэцн Щясяноьлу е р м я н и с и н д р о м у


ДИНИ ЩИССЛЯРИН ТЯЩГИР ЕДИЛМЯСИ



Yüklə 3,3 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə20/34
tarix25.03.2017
ölçüsü3,3 Mb.
#12654
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   34

ДИНИ ЩИССЛЯРИН ТЯЩГИР ЕДИЛМЯСИ

Юзлярини дцнйанын «илк христиан милляти» адландыран, мящз бу -

нунла бцтцн диэяр халглары юзляриня борълу щесаб едян ер мя ни -

лярин  яслиндя  христиан  дининдян  истифадя  едяряк  дястяк  га зан -

маг ла террор-тяхрибат, ъинайят актлары тюрятмяляри дяфялярля сц бут

олунмушдур.  Америка  тядгигатчысы  Самуел  Уимсин  «Ер мянис -

тан-тер рорчу-христиан дювлятинин эизлинляри» китабында ермянилярин

бу  ъящяти  эениш  якс  етдирилмишдир.  2001-ъи  илин  сентйабрында

Аме рика  Бирляшмиш  Штат ларын да  баш  вермиш  террор  актларындан

сонра мцсялман халг  ларына Америкада вя Авропа юлкяляриндя

мцнасибятин  дя йишмя синдян  истифадя  етмяк  истяйян  ермяниляр

Даьлыг  Га рабаь  мяся ля сини  мц сялман-христиан  мясяляси  кими

тягдим  едя ъяк лярини  ачыг  шякилдя  бяйан  етдиляр.  Яслиндя  онлар

еля  яввялдян  дя  бу  йолу  тут муш,  христиан  дювлятляринин  вя  дини

тяшкилатларын  дяс тяйини  мящз  бу  ъцр  газанмышлар.  Ватикандан

говул ма ларына  бах ма йараг,  ер мя ни  дин  хадимляри  юз  тябли ьат -

ларында  бу  фактордан  щя мишя  эе ниш  истифадя  етмиш,  тцркляря  вя

азяр бай ъанлылара гаршы апар дыглары мцщарибяни «Мцгяддяс мц -

ща рибя» адлан дыр маг дан да чякин мямишляр. С.Уимс «Ня цчцн

онларын  дювляти  1992-ъи  илдя  гоншу  мцсялман  Азяр бай ъа нына

хаин ъя синя  щцъум  ет ди?»  суалына  бир  ер мянинин  вердийи

ъавабдан  щейрятлянир:  «Бу  да  христан  Ер мя нис та нынын  мц сял -

ман Азяр бай  ъа нына гаршы намярд щцъу муну ясас лан дыран ти -

пик  ъаваб:  «Мяня  сюй лямя  ки,  ермянилярин  азя рилярля  дюйцшц

ермянилярин хрис  тианлыьыны азалдыр. Эерийя, тарихя ня зяр сал, онда

эюряъяксян ки, Мц гяд дяс Мцщарибя баш вер мишдир». 

Мцгяддяс мцщарибя… Бяли, онлар бу ад алтында Хоъалыда

кюр  пя  ушаг ларын  цзцндяки  эцлцшц  эцллялямишляр,  ъаван  оь лан -

лары, ащыл лары дири-дири йандырмышлар, инсанлары чармыха чяк мишляр,

бя дян  ля рини гыздырылмыш дямир хачла дамьаламышлар! 

2  нойабр  1988-ъи  илдя  ермяни  гулдур  дястясинин  баш чы лары

Л.Гри горйан  вя  Р.Ъачатурйан  Улуханлы  (индики  Ма сис)  району

Дост луг кянд са кини, 1966-ъы ил тявяллцдлц Таьыйев Мцшфиг Таьы 

233


Ермяни синдрому

Ясирликдя гятля

Мяммядов Маyiл Мящяммядяли оьлу

234


Тибби експеримент

Ермяни синдрому

оьлунун гол лары ны вя цзцнцн бир тяряфини йандырмыш, ял-айаг бар -

маг ла рыны  сын дыр мыш,  бядянини  хач  шяклиндя  дамьалайараг  юл -

дцр мцш ляр. 

1995-1996-ъы иллярдя ермяни ясир  лийиндя олмуш Аьс тафа ра -

йон са кини, 1975-ъи ил тя вялл цдлц Баьыров Сащиб Гя риб оьлу гейд

едир:  «Бу да гов  Мя щяр ря мин  бя дянини  гыз мар  шишля  дам ьа ла -

йа раг хач шякли чякмишдиляр».

1958-ъи ил тя вял лцдлц, 1993-ъц илдя эиров эю тцрцл мцш, 15 эцн

сонра  эи ров луг  дан  гач мыш  Аб ба сов  Адил  Ясяд  оь  лу нун  гызыл

диш  лярини мис мар кял бятини иля чы хар мыш, бы чаг ла кц ря йи ня вя ал -

нына хач шя кли чяк мишляр. 

Аллащвердийев Мцл кя дар Иса оьлунун башыны йармаг, бурну -

ну сындырмаг вя тяпикля вуруб гарныны йыртмагла бярабяр, ялиня

бычагла хач шякли чякмишляр. 

Ялийев Щябиб Ялибала оьлу хатырлайыр: «Диндар олдуьуму би -

лян   дя  ня за рятчи  олан  ер мяни  мяня  зорла  шяраб  ичиртди.  Шяраб

йе ря даьылса да башга бир ер мяни йердян торпаг эютцрцб «Бу

тор паг цчцн эялибсян, ал, йе!» дейяряк торпаьы зорла мяня йе -

диртди». 

Худатов Новруз Гаракиши оьлунун синясиня бычагла, Ибра щи -

мов Елдяниз Паша оьлунун ися кцряйиня вя йанына (?!) гызды рыл -

мыш дямирля хач шякли чякмишляр. 

Хоъалы  сойгырымы  заманы  гятля  йетирилмиш  ясир  вя  эи ровларын

бядянляриня, хцсусиля дя гадынларын дюшляриня автомат сцн эц -

сц вя бычагла хач ишаряляри чякилмиш, бязиляринин дя бядя ни хач

шяклиндя эцллялярля дешик-дешик едилмишди.

1992-ъи  илин  ийулунда  йаралы  щалда  7  няфярля  бирликдя  ясир

эютцрцлмцш  Рящимов  Ариф  Мювлам  оьлу  дейир: «Хан кян динин

мяр  кя зиня апары ларкян ися дящшятли бир щадисянин шащиди олдум.

Ора да 15-16 ня фяря йахын ясир вя эировумузу хач шяк линдя ял

вя  айагларындан  баь ланмышды.  Мяни  дя  диэярляри  кими  баь ла -

дылар. Цч эцн беля гал дыг. Ханкяндинин сакинляри бизи даш-га лаг

едирдиляр». 

235


Ермяни синдрому

Тибби експеримент

ТИББИ ЕКСПЕРИМЕНТ

вя йахуд 



аь халатлы ъялладлар

Инкар едянляр еля билмясинляр ки, мющлят вермяйимиз он -

лар цчцн хейирлидир. Анъаг эцнащларыны артырмаг цчцн он лара

фцрсят ве ририк. Онлары алчалдыъы язаб эюзляйир. («Гуран», Али

Имран су ряси, 178-ъи айя

)

Мцяллимлик вя щякимлик сяняти ян шяряфли сянятлярдяндир. Чцн -

ки мц яллим миллятин рущуну вя эяляъяйини йетишдирирся, щяким дя

онун  физики  саьламлыьынын  гайьысына  галыр.  1914-ъц  илдя  рус-тцрк

мц ща рибясиндя  тарихя  дцшмцш  бир  мягамы  хатырлатмаг  йе риня

дц шяр.  Та нынмыш  рус  щякими  Пантраков  ъябщя  хяттини  кеч дийи

цчцн щяр ики тяряфин разылыьы иля мцщарибя дайандырылмыш, биръя атяш

дя ачыл мадан щяким дюйцшцн ян аловлу нюг тя син дян кеч миш дир. 

Бцтцн  мцнагишяляр  заманы  щякимляр  дюйцшцн  ян  гызьын

йер ляриндя инсанларын щяйаты уьрунда мцбаризя апармыш вя мил -

лятиндян, дининдян, иргиндян асылы олмайараг бцтцн хястяляри хи -

лас етмяйя чалышмышлар. Бялкя еля она эюря дя Йер цзцнцн щя -

кимляри  инсан  щяйатыны  гуртармаг  цчцн  ялляриндян  эялян  щяр

шейи  едяъякляри  вя  щякимлик  шяряфини  уъа  тутаъаглары  барядя

ейни  ан д-Щиппократ  анды  ичирляр.  Амма  эюрцнцр  ермянилярин

мц  яллим ля ри  кими  щякимляринин  дя  сянят  шяряфи  барядя  мц ла -

щизяляри дя, ич дик ляри анд да башгадыр. 

Ермяни  мцяллимляринин  йетишдирдийи  ермяни  эянълийинин  си -

масы  бу  китаб дакы  фактларда  якс  олунуб.  Инди  ися  ермяни  щя -

кимляриндян данышаъаьам.

Гярби Азярбайъандан сойдашларымызын говулмасы заманы

1954-ъц ил тявяллцдлц Балаъайева Сцряййа Щцсейн гызы ермя -

ниляр тяряфиндян дюйцлмцш, аьыр вязиййятдя Кировакан хястя ха -

на сына апарыл мыш дыр. Хястя ханада няинки йаралыйа йардым едил -

мя миш, щятта тибб ба ъы лары дюшякаьы иля ону боьуб юлдцр мцш ляр. 

Ер мяни ясирлийиндян азад едилмиш вятяндашларымызын як ся -

рий йяти ал  ды ьы ишэянъялярдян оз саьлам лыг ла рыны итирмиш, шикяст ол -

236


Тибби експеримент

Ермяни синдрому

муш дур. Ла кин бу инсанлары дящшятя эятирян тяк ъя ермяни щярб -

чи ляринин вя муздлу гулдурларын онла ра гаршы тюрятдийи вящшиликляр

де йил, аь ха лат эейинмиш «щяким»лярин йаралылара вя хястя ясир-

эи ров лара гаршы амансызлыьыдыр. 

1976-ъы  ил  тявяллцдлц  Ящмядов  Агил  Мцрсял  оьлу  1997-

1998-ъи иллярдя ермяни ясирлийиндя олуб. Ханкянди Мяркязи хяс -

тяха на сында  сахланылдыыьы  заман  Едик  адлы  «щяким»ин  ийняни

дцз эцн  вурмамасы  нятиъясиндя  Агилин  дамарындан  ган  фяв -

варя  вур мушдур.  Йаралынын  вязиййятинин  аьырлашмасына  мящял

гой майан «щя ким» кейляшдириъи васитядян истифадя етмядян вя

ялавя  тяд бирляр  эюрмядян  ъярращиййя  ямялиййаты  апармышдыр.

Хяс тяха на да йатдыьы мцддятдя бура практикайа эялян тибб фа -

кцлтясинин  тя лябяляри  дяфялярля  гануна  зидд  олараг  Агилин  цзя -

рин дя  тяърцбя  ямя лиййатлары  апармышдыр.  Нятиъядя  А.Ящ мя до -

вун сящщяти по зул муш, вязиййяти аьырлашмышдыр.

Ясирлярин  цзяриндя  тяърубяляр  апарылдыьыны  тясдиг  едян  Ис-

майылов Исрайыл Сариф оьлу 1993-1996-ъы иллярдя ясирликдя сахла -

нылдыьы мцддятдя ермяни фашизминин шащиди олмушдур. Ханкянди

тяърид ха насында сахланыларкян бир азярбайъанлы ясирин цзяриндя

био ложи сы наглар апарылдыьыны, ермяни тялябяляринин ясирлярин цзя -

риндя тяъ рубя кечдиклярини билдирмишдир.

Хоъалы шящяринин ишьалы заманы эиров эютцрцлмцш Аьайаров

Йунис Бещбуд оьлу Ясэяран Полис Шюбясиндя сахланылдыьы за -

ман чохдан таныдыьы бир ермянини эюрмцшдцр. Щямин шяхс она

ермянилярин эировлара сойугдяймя ады иля вураъаьы ийнядян им -

тина етмяйи мяслящят эюрмцш, бу ийнянин сонрадан онлары зя -

щярляйиб юлдцряъяйини билдирмишдир. Ахшам камерайа 2 ер мя ни

«щяким»и дахил олараг эировлара ийня вурмушдур. Эи ров луг дан

га йыдандан сонра щямин шяхслярдян Ибращим, Щцсейн вя Ба -

щадур вяфат етмишдир.

Щцсейнов Йелмар Мяммядщцсейн оьлу вя Щцсейнов Ъавид

Аьа  оьлу  тясдиг  едирляр  ки,  Ханкянди  щярби  щиссясиндя  он ларла

бирликдя сахланылан 1931-ъи ил тявяллцдлц Ъавадов Ейваз Явяз оь -

луну  ики  дяфя  намялум  апаратла  шцаландырмышлар.  Нятиъядя

237

Тибби експеримент

Ермяни синдрому


3 йашлы Шювгц

Ялийевин голунун

базу сцмцйц

эировлугда

ермяниляр

тяряфиндян

чыхарылмышдыр.

Нятиъядя  ушаг

юмцрлцк шикяст

олмушдур.

Щаъыйев Арзу 

эировлугда

дцнйайа

эялмишди. О,

ермяни щякими

Аида Серобйан

тяряфиндян

намялум тяркибли

ийня вурулмагла

шикяст едилмиш, 10

ил шикяст

йашадыгдан сонра

2003-ъц илдя

вяфат  етмишдир

238


Тибби експеримент

Ермяни синдрому

биринъи  дяфядя  Е.Ъавадовун  эюзц  суланмыш,  эюрмя  вя  йе римя

габилиййятини итирмишдир. Икинъи дяфя апарылан Ейваз Ъа ва дов эери

гайытмамыш, диэяр ясир вя эировларын дедийиня эюря, о, юл мцшдцр.

1931-ъи ил тявяллцдлц Абдуллайев Яршад Явяз оьлунун де ди йи -

ня эюря, 1994-ъц илдя онунла бирлкдя сахланылан Аббасов Яли ад лы

эировун  бядининя  узаг  мясафядян  шца  вермишляр.  Яли  Аб ба сов

эировлугдан гайыдандан сонра юзцня эялмядян вяфат ет мишдир.

Щамиля  вязиййятдя  эиров  эютцрцлмцш  Эцлъамал  Гу ли -

йеванын йениъя дцнйайа эялмиш оьлу Арзу Щаъыйевя Аида Се -

роб  йан  адлы  ермяни  «щяким»и  намялум  тяркибли  ийня  вур муш -

дур.  Ня ти ъядя  балаъа  Арзунун  бядяни  инкишафдан  гал мыш дыр.

Эиров лугдан азад едиляндян сонра 10 ил шикяст вязиййятдя йа -

шайан Арзу 2003-ъц илдя вяфат етмишдир.

15 йашлы Дадашова Зяминя Эюйцш гызынын евляриня щцъум

за маны  ермяниляр  атасы  Эюйцш  кишини  вя  йашлы  няняси  Гюнчя

Ибадо ваны гятля йетирмиш, Зяминяни ися йаралы щалда эиров эю тцр -

мцшляр.  Бахымсызлыг  цзцндян  йарасы  чирк  вермиш,  бя дяниндя

чц рцмя  просеси  башламышдыр.  БГХК-нин  тякидляри  нятиъя синдя

апа рылдыьы Иряван хястяханасында гясдян еля ъяр ращиййя ямя -

лиййаты апарылмышдыр ки, щазырда Зяминянин сол голу ши кястдир. 

Фцзули районунун ишьалы заманы эиров эютцрцлмцш Гулийев

Маркс  Ейниш  оьлу  онунла  сахланылан  бир  чох  ясирлярин  бязи

бядян органларынын кясилиб эютцрцлдцйцнц дейир. 

Аьдам районунун ишьалы заманы Ялийевляр аилясинин 6 цзвц,

о  ъцмлядян  ики  ушаг  вя  ики  гадын  эиров  эютцрцляркян  Хагани

Яли йевин  гайнатасыны  вя  сяккиз  йашлы  оьлуну  эцлляляйиб  юл дцр -

мцшляр.  3  йашлы  Шювгц  Ялийевин  ися  йаралы  голуну  мцалиъя  ет -

мяк явя зиня онун базу сцмцйцнц язяля гаты иля бирликдя, чох

ещ тимал ки, транс   плантасийа мягсяди иля кясиб эютцрмцш, ушаьы

щя мишялик шикяст етмишляр.

Кечмиш эиров Мяммядов Сядряддин Нясиб оьлу 1994-ъц

илин гышында Шушада сахланылдыьы заман азярбайъанлы ясирлярдян

мяъбури  сурятдя  истядикляри  гядяр  ган  алдыгларыны,  буна  эюря

ай ларла ясирлярин юзляриня эяля билмядиклярини хатырлайыр. 

239

Ермяни синдрому

Тибби експеримент


Гулийев  Бяхтийар  Мящяммяд  оьлу  Ханкянди  ушаг  хяс тя-

ханасында  эиров  сахланылан  заман  тяхминян  40  йашлы  ермяни

ъяр  ращы Едуард Степанйанын бцтцн йаралылары башдансовду, щят -

та ишэянъя веряряк мц алиъя етмясинин шащиди ол мушдур. Щеч бир

аьры кясиъи ийня вур мадан кинайя иля «Азярбайъан ясэяри» мащ -

нысыны оху йа-оху  йа эцлляни чыхармаг ады иля ялъяксиз ялини онун

йарасына сал мыш, Бях тийарын айаьынын буд щиссясиндяки яти гайчы

иля кясиб ве на дамарыны гырмыш, айаьыны ган апаранда ял дясма -

лыны йаранын цс тцня басмыш, эцлляни ися чыхармамышдыр. Б.Гулийев

ща дисяни беля хатыр лайыр: «Еля палатада ямялиййата башлады. Щеч

бир аь рыкясиъи ий  ня вурмадан мяним вя Рящимов Ясэяр ханын да

да ма рыны дар тыб кясди, Валидянин бармаьыны гырды. Ата мын, Та щи -

рин, Има рятин айа ьыны лазымсыз йеря доьрайыб кясди. Язабларымызы

ня зяря ал мадан бизимля гяссаб кими ряфтар едир ди». 

Рящимов Ясэярхан Щцсейн оьлу да щямин дящшятли эцнц

унуда билмир: «Ханкянди ушаг хястяханасында орта бойлу га-

райаныз, 40-45 йашлы Едик Степанйан адланан бир «щяким» щеч

бир аьрыкясиъи дярмандан истифадя етмядян топуьуму ял дирели

иля  бир  нечя  йердян  дешди.  Айаьым  сонрадан  о  йан-бу  йана

яйилди. Мцалиъя етмяк ады иля дамарымы гырды. Сонра тибб баъысы

ишля йян ермяни гадын ийняни бядянимя санъыб эетди, ийня гырылыб

бя дянимдя галды. Степанйан Гулийев Тащирин дя йарасынын ичи -

ня ялини салды, бармаьы иля ешиб эцлляни ахтарды. Ясирликдян сонра

би зим щякимляр ня гядяр чалышдыларса, мцмкцн олмады, щяр ики -

мизин айаьыны кясдиляр. 

1965-ъи ил тявяллцдлц Гулийева Валидя Мящяммяд гызы бил ди-

рир: «Едик Степанйан ялимдя галмыш эцлляни чыхармаг ады иля ал -

мазла ялимин цстцнц кясиб йараны даща да писляшдирди. Эцлля ися

яли мин цстцндян сцрцшцб бармаьымын йан тяряфиня эялди, она

эю ря бармаьым шикяст олду». 

1960-ъы  ил  тявяллцдлц  Гулийева  Ъямиля  Мящяммяд  гызынын

саь айаьынын буд щиссясиня 4 эцлля дяймиш, омба сцмц йцн -

дян цзцлмцшдцр. БГХК нцмайяндясинин хястяханайа эял ди -

йини эюрян Еду ард Степанйан тибби гайда иля онун айаьындан

240

Тибби експеримент

Ермяни синдрому


даш ас мыш, сонра ися щямин дашы вахтындан тез эютцрмцшдцр.

Ня тиъядя Ъями лянин айаьы йыьылмаьа башламышдыр. 

Эиров  эютцрцляркян  йедди  йашында  олан  Бабяк  Илйасовун

бабасы Мирзяйев Аслан вя няняси Мирзяйева Афят ермяни щярб -

чиляри  тяряфиндян  эцллялянмиш,  гялпяляр  ися  Бабяйин  эюзцнц

йарала мышдыр. Дюрд ай эиров сахланылдыьы мцддятдя щеч бир тибби

йар дым эюстярилмядийиндян Бабяйин бир эюзц кор олмушдур.

Гоъайев Щясян Оруъ оьлу 1993-ъц илдя ясир эютцрцл мцш -

дцр. Ишьал олунмуш Аьдам шящяриня эятириляряк гышын шахта сын -

да пал тары сойундурулмуш, бир эеъя чылпаг щалда аьаъдан башы -

ашаьы асылараг сахланылдыьындан айагларыны дон вурмушдур. Мц -

а лиъя  ет мяк  ады  иля  ещтийаъ  олмадыьы  щалда  антисанитарийа  шя -

раитиндя щяр ики айаьыны гясдян еля ампутасийа етмишляр ки, сон -

радан протез гоймаг мцмкцн олмасын. Ампутасийадан сон -

ра  да  йара лыйа  щеч  бир  тибби  хидмят  эюстярилмямиш,  яксиня,  ики

эцн дян  сон ра  дизи  цстя  сцрцндцряряк  ишэянъя  верилмишдир.

Ясир  ликдян  гайыт дыгдан  сонра  Щ.Гоъайевин  айаьынын  йарасы

узун  мцддят  саьал мамыш,  йедди  ил  ярзиндя  протез  гоймаг

мцмкцн олма мыш дыр. 

Ермяниляр  тяряфиндян  азярбайъанлы  ясир  вя  эировларын  цзя -

рин дя  тибби  експериментляр  апарылдыьы,  онлара  наркотик  мад дя -

лярин,  тяркиби  мялум  олмайан  щяб лярин  верилмяси,  нефт  га рыш ды -

рылмыш вя диэяр намялум тяркибли ийнялярин вурулмасы да ашкара

чы харылмышыр.

Газах район сакини, 1995-ъи илин сентйабрында эиров эю тц -

рцлмцш 61 йашлы Ялипашайев Паша Щцмбятяли оьлу йалныз юлцм -

ъцл щала салынандан сонра эери гайтарылмышдыр вя о, ики эцн дян

сон ра алдыьы ишэянъяляр нятиъясиндя юлмцшдцр. Тибби екс пер тиза

сц бут етмишдир ки, П.Яли пашайевин цч габырьасы сын ды рылмыш, щяр

ики  айаьынын  баш  бармаьы  йандырылмыш,  голларына  вена дахили  ин -

фексийа-нефт  вя  метафос  вурулмуш,  щямин  мад дяляри  ичмяйя

мяъбур  едилмишдир.  Ейни  ишэянъяляр  онунла  бир ликдя  эиров  эю -

тцрцл мцш  Исмайылов  Илщам  Мяммяд  оьлуна  гаршы  да  тю рядил -

миш дир ки, нятиъядя о, эировлугда вяфат етмишдир.

241

Ермяни синдрому

Тибби експеримент


1993-ъц илдя ермяни ясирлийиндя олмуш Талыбов Ряфаел Бай -

рам оьлунун дюйяряк сол голуну чийниндян сындырмыш, саь го -

лу нун венасына  нарынъы  рянэли  дярман  йеритмишляр.  Ийнядян

сонра йаддашы зяифлямиш, баш вя язяля аьрыларындан язаб чяк -

мишдир.

Ябдцлязим Мяънун оьлу Мяммядова, Мяммядов Азяр



За бит оьлуна тяркибиндя нефт вя тяркиби мялум олмайан ийняляр

вурулмушдур. Мяммядов Азяр щазырда хястядир.

Кяримов  Ябцлфят  Ряшид  оьлуна  сойугдяймя  ады  иля  10

ядяд  ийня  вурмушлар  ки,  бунларын  нятиъясиндя  щазырда  онда

яся билик вя црякэетмя хястялийи йаранмышдыр.

Ялийев Ряшад Билал оьлуна вурулмуш ийня нятиъясиндя о, 8-

9 саат ярзиндя байылмыш вязиййятдя олмуш, бядяни шишмиш, шид -

дятли баш аьрылары кечирмишдир. Ясирликдян азад олунан эцн йе ни -

дян  чийниня  намялум  ийня  вурмушлар  ки,  бунун  ня тиъя си н дя

он да ясябилик йаранмышдыр.

Юзцнц  щяким  адландыран  аь  халатлы  ермяни  ъялладларынын

азяр   байъанлы ясир вя эировлара гаршы тюрятдийи вящшиликляр барядя

ясир  вя  эировларын  ифадяляри,  о  ъцмлядян  тибби  експерт  ряйляри

яса   сында топланмыш бу ъцр фактлар Дювлят Комиссийасында гей -

дя  алынараг  бейнялхалг  щуманитар  щцгуг  нормалары  мцс тя ви -

синдя тящлил олунур, груплашдырылыр. 2006-ъы илин сентйабр айында

кечирилмиш сон иъласда Дювлят Комиссийасынын сядри ер мяни вящ -

шиликлярини якс етдирян фактларын бейнялхалг тяш ки латлара вя дцнйа

иътимаиййятиня  чатдырылмасы  истигамятиндя  эю рц лян  ишлярин  пяра -

кяндя  щалда  дейил,  системли  шякилдя  апарыл ма сынын  зярурили йини

гейд етмишдир. Ишчи групунун сон дюврдя эюр дц йц иш ля ри мцс -

бят гиймятляндирян сядр ермяни ъинайяткар ла ры нын ъя за лан дырыл -

масы вя бейнялхалг ганунла мцщакимя едилмяси мягсяди иля

мювъуд фактларын топланмасы, шащид ифадяляринин алын  масы иши нин

сцрятляндирилмяси,  тяблиьат  сащясиндя  фяалиййятин  кон септуал

апа рылмасы цчцн тапшырыг вя тювсийялярини вермишдир. Комис сийа -

нын  Ишчи  групу  юз  фя алиййятини  даща  да  эенишляндирмиш  вя

сцрятляндирмишдир. Иткинляр щаг гында фактлар мцнтязям бей нял -

242

Инсан ляйагятинин алчалдылмасы

Ермяни синдрому


халг тяшкилат лара чат дырылыр, он  ларын талейинин мцяййян олун масы

цчцн  ардыъыл  иш ляр  эю рцлцр.  Иш чи  групу  ямякдашлары  бюлэя ляря

езам олу нур, ясир вя эи  ров луг дан гайытмыш шяхслярдян ифадяляр

алыр, ви деочя килиш ляр апа рыр, он  ларын проблемлярини йе риндя щялл ет -

мяйя чалышырлар. Ял  дя едилян мялуматлар тящлил олу нур, мцвафиг

ба заларына ялавя едилир. 

Галды ермяни щякимляриня, йухарыдакы фактлара нязяр сал дыг -

ъ а истяр-истямяз онларын юзляринин мцалиъяйя ещтийаълары ол дуьу

гя наятиня эялирсян. Икинъи дцнйа мцщарибясиндя фашист ор  дусу -

нун тибб гярарэащынын тяркибиндя ясирляр цзяриндя тибби екс пе ри -

мент  вя  трансплантасийа  апаран  хцсуси  шюбя  варды.  Доктор

Вер  нерин рящ бярлик етдийи бу шюбядя онун ян йахын кюмякчиси

мящз ермяни миллятиндян олан, фашист партийасына мянсуб бириси

иди. Бу фактын юзц дя аь халатлы ермяни гяс саб ларын ямялляринин

йе ни олмадыьыны тясдиг едир. Еля ися, бу инсан ъялладлары ня вах -

тадяк ъязасыз галаъаглар? 

Чаьдаш дцн йа мызын мцх тялиф бюлэяляриндя мцнагишя зона -

лары мювъуддур. Щяр щан сы бюлэянин бейнялхалг ганунларын ня -

за рятиндян чыхмасы эя ля ъякдя бу кими гейри-гануни ямяллярин

вя  бейнялхалг  щцгуг  гай   даларыны,  бяшяри  дяйярляри  асанлыгла

тапдама  щал ла рынын  гар шы сы  гятиййятля  алынмалы  вя  дцнйанын

щан сы  нюгтясиндя  олур са  о л сун,  ъинайяткарлар  ъязаларына  чат -

малыдырлар. Уну дул  мамалы мягам будур ки, бир юлкянин щц гуг

вя азадлыьы диэяр бир юлкянин сярщядиндя битир. Тарихин аъы дярс -

ляриндян ибрят эю тцрцлмяся, бу фа ъи ялярин тякрарланаъаьы шцбщя

доьурмур. За ман-заман тяш ки латланан, щеч бир манея иля гар -

шылашмадан сис темляшяряк кюк ат  мыш ермяни террорунун гаршысы

алынмазса, бу эцн Азяр бай  ъанын башына эятирилянляр сабащ ди -

эяр юлкялярин дя башына эя ти ри ляъякдир. Истяр юлкя дахилиндя, ис -

тяр ся дя хариъдя бу мя гама диг  гят йетирилмясиня вя тяблиьатын

бу истигамятдя апа рылмасына ъид  ди ещтийаъ дуйулур ки, нящайят,

ермяни ъинайят карлыьыны бя шя рий йятя гаршы чеврилмиш ъинайят кими

гябул едяряк ъяза лан ды рылма сы заманы чатмышдыр. 

243


Ермяни синдрому

Инсан ляйагятинин алчалдылмасы

ИНСАН ЛЯЙАГЯТИНИН АЛЧАЛДЫЛМАСЫ

ВЯ ЗОРАКЫЛЫГ

Онлары таныйын вя унутмайын

1992-ъи илин март айында Хоъалы сакинляри иля эюрцшмяк, фа -

ъия иля баьлы щягигятляри юйрянмяк цчцн Бакыдакы хястяха на лар -

да  ол  дум.  Хястялярин  арасында  ушаглар  олдуьуну  билдийимдян

юзцм   ля  бир  нечя  ойунъаг  да  эютцрмцшдцм.  Палаталардан

бирин дя 4-5 йашларында бир гызъыьаз йатырды. Ичяри эиряндя цзцнц

че вириб донуг бахышларла цзцмя бахды. Бу гызъыьазын санки йцз

йаш лы гарынын дярди, язабы чюкмцш бахышларында еля бир бошлуг

вар ды ки, ялимдяки ойунъаьы щара гойаъаьымы, ня едяъяйими бил -

мядим. Мян бу гызъыьазын эюзляриндя мцщарибянин бцтцн дящ -

шят лярини, язаб ла ры ны эюрдцм. Ону зорламышдылар… 

-Дюрд йашлы гызыма саташдылар.- Анасы аьлайа-аьлайа даны -

шыр ды.  -  Сонра  биз  гадынлары  Ханкяндиндя  ермяни  ордусу  олан

йеря апа рыб лцт сойундурдулар, щамымызы зорладылар, йеря йыхыб

гарда  сц рц  мя йя  башладылар.  Ханкяндиндя  бир  нечя  эцн

дяфялярля тящгир едиб алчалтдылар, зорладылар, дюйдцляр. Сонра Яс -

эя      ран  милис  шю бя синя  эятирдиляр.  Орада  да  башымыза  олмазын

мц         си бятляр  эя тирдиляр.  Инди  юзцм  дя,  ушагларым,  баъыларым  да

хяс     тя йатырыг…

Адыны демяк истямядийим 20 йашлы бир азярбайъанлы гызынын

эюз  йашлары  ичиндя  дедикляри  даща  дящшятлидир:  «Бизи  Пиръамал

кян  дин дяки тювлядя сахлайырдылар. Ата-анамын эюзц гаршысында

мя  ни, 15 йашлы ортанъыл баъымы вя 9 йашлы кичик баъымы дяфялярля

зор  ламаьа  башладылар,  папирос  чякиб  бядянимиздя  сюндц рцр -

дцляр. Йашлылар, ъаванлар нювбяйя дуруб биз баъылары ата-ана мы -

зын йанында сойундуруб зорлайырдылар, сачларымыздан тутуб сц -

рц йцрдцляр. Сонра бизи башга гызларла бирликдя Ханкяндиндя ер-

мяни ордусу олан йеря апардылар. Орада да ермяни щярбчиляри 8

няфяр гызы, о ъцмлядян дя мяни зорладыгдан сонра чылпаг вя -

зий йятдя дубинка иля дюйцрдцляр. Ишэянъялярдян айаг цстя ду -

244

Инсан ляйагятинин алчалдылмасы

Ермяни синдрому


ра бил мирдик. Мартын 1-дя бизи Ясэяран милис шюбясиня апар ды лар,

йеня бизи инъидиб зорламаьа башладылар».

Бу  да  алты  ушаг  анасынын  йашадыьы  язаблардыр:  -Ермяниляр

еви  мизи мцщасиряйя алыб эцлля йаьдырмаьа башладылар. Ичяри гра -

нат ат дылар. Мян, ярим, ики оьлум йараландыг. Ермяниляр евя эир -

диляр, ара  ларында рус щярбчиляр дя варды. Щярбчилярин кюмяйи иля

би зи ев дян чыхардылар, машына миндириб Ясэяран милис шю бясиня

эя  тир диляр. Орада милис палтарында олан ермяниляр гызыл ларымы, пул -

ла рымы ал дылар. Мяни ушагларымын эюзляри гаршысында сойундуруб

чылпаг щалда дю йяряк дя фялярля зор ладылар»… 

-Дамарыма ийня вурурдулар, юзцмдя олмур дум. мяни нювбя

иля зорлайыр, сонра итля йашамаьа мяъбур едирдиляр. Буну да виде -

о ка мерайа чякир, юзцмя эяляндян сонра дейирдиляр ки, сизинкиляря

эюн дя ряъяйик.  Щяля  дя  бу  дящшятдян  юзцмя  эяля  билмирям.

Ондан сон ра щяйат мяним цчцн о гядяр ийрянъ эю рц нцр ки, йа -

шамаг ис тямирям! - Бунлары данышан гыз мянимля йашыд иди. Йа ра -

шыглы сифя тиндя ъырмаг, зярбя йерляри айдын эюрц нцрдц. Ам  ма ян

дящшятлиси эюзляриндяки ифадя иди, адам бу бахышлара дюзя бил мирди.

О заман бу дящшятлярин щягигят олдуьуна инанмаьым эял -

мирди.  Амма  Ясир  вя  иткин  дцшмцш,  эиров  эютцрцлмцш  вятян -

даш ларла ялагядар Дювлят Комиссийасынын материаллары иля таныш

ол дуг ъа няинки бу дящшятляря инанмалы олурам, щям дя щяр ся -

щи фяни  чевирдикъя  иллярля  гоншу  олдуьумуз,  бир  сцфрядя  чюряк

кяс дийимиз миллятин ичиндя йатмыш амансызлыьын, кинин вя ий рян ъ -

лийин сонсузлуьуна щейрятлянирям.

Кечмиш эиров Гулийев Мящяммяд Мямиш оьлу эировлугда

олдуьу мцддятдя Шуша щябсханасында чохлу гадынлар сах ла -

нылдыьынын, онлара вящшиъясиня ишэянъя верилдийинин шащиди олуб.

Пашайева Кубра Адил гызы эировлугда гыз-эялинляримизин ба   -

шына ачылан мцсибятляри эюзляри иля эюрцб: «200-дян артыг ушаг,

гоъа вя гадынларла бирликдя Ясэяран районунун милис ида ря си -

нин зирзямисиндя сахланырдым. Щамымызы автомат гун да ьы, тя -

пик вя йумругла дюйцрдцляр. Ъаван гыз-эялинлярин башларыны ди -

ва ра ву рараг щушсуз щалда сцрцйцб апарырдылар». 

245

Ермяни синдрому

Инсан ляйагятинин алчалдылмасы


«Эюзцмцзцн габаьында кичик гызлары зорлайыб щараса апа -

рырдылар»  -Ялмяммядов  Йашар  Шащмалы  оьлу  йазыр:  «Он ла рын

сяс   ляри индийядяк гулаьымдан эетмир. Орада 13-14 йашлы гыз ла -

ры  мы зы эюзцмцзцн гаршысында зорлайырдылар». 

Хялилова  Сякиня  Щясян  гызынын  ифадясини  дя  щяйяъансыз

оху        маг  мцмкцн  дейил:  «1988-ъи  илин  май  айынын  орталарында

яма нят китабчамы алмаг цчцн Ха набад кол хоз сядринин йа ны -

на эетмишдим. Колхоз идарясинин щя йятиня эир яндя эюрдцм ки,

ер мяниляр  23,  20,  15  йашларында  цч  азяр бай ъанлы  баъыны  со -

йундурублар вя онлара тохунур, чылпаг бя дяняляриня ба хыб лаь

едирляр. Гызлары дювряйя алыб эцлянляр Ха на бада битишик олан Гы -

лынъбат кяндининин сакинляри - колхозун баш мцщасиби Колйа, зо -

отехник Гурэен Мангасарйан, ялиндя ов тц фянэи олан таны ма -

дыьым 5-6 ермяни иди».

Кечмиш  ясир  Щцсейнов  Ъавид  Аьа  оьлу  билдирир:  «Ясир ликдя

олан  азярбайъанлы  гадынларын  кюрпя  гыз  ушагларыны  алыр,  эюз ля -

римиз гаршысындаъа эюйя атыб автоматын сцнэцсцня кечирир ди ляр.

Оьланлары ися сахлайырдылар ки, бун  ларда тцрк га ны вар, эяляъякдя

тцркляря гаршы истифадя едя рик». 

Юмяров Араз Щцсейн оьлу: «1993-ъц илин апрел айында ясир

эютцрцлдцм.  Мяни  Аьдярянин  Дромбон  кяндиндя  мяктяб  би -

насынын зирзямисиня салдылар, 15 эцн сонра Ермянистанын Сис -

йан районуна апардылар. Сисйанда бизи ян чох инъидян Ба кы дан

эетмиш  «Ясэяр»  ляьябли,  ортабойлу,  32  йашында  олан  Армен

Гри горйан иди. Ян алчаг ишэянъяляря ял атыр, ясирляри бир-бири иля

ъин  си ялагяйя эирмяйя мяъ бур едирди». 

Кечмиш ясир Сяфяров Забил Камран оьлу эюс тярир: «Дром -

бон кяндиндя схланылдыьым заман азярбайъанлы ясир ляри бир-бири -

ни зорламаьа мяъбур едирдиляр. Бу ишэянъяляр  Аь  дяря цзря ер -

мя ни  баталйонунун  командир  мцавини  Ашотун  рящбярлийи  ал -

тында щяйата кечирилирди. Сонра мяни Ханкяндиня эя тирдиляр. Бу -

радакы  ушаг  бахчасында  эюзцмцзцн  габаьында  12-13  йаш -

ларында  гызлары  зорлайырдылар.  Азйашлы  гызыны  зор ладыг  ларына  эюря

бир гадын юзцнц кяндирля боьуб юлдцрдц». 

Кечмиш ясир Мащмудов Надир Сярмяст оьлу эиров га дынлара

246


Инсан ляйагятинин алчалдылмасы

Ермяни синдрому

олан  мцнасибяти  беля  хатырлайыр:  “Бизимля  бирликдя  Хан кяндиндяки

ушаг хястяханасында сахланылан С.(Милли мен та ли тети нязяря алараг

гадынларын  адыны  йазмырыг,  шяхсиййяти  Дювлят  Ко мис си йасына  мя -

лумдур) адлы гызы тез-тез Алберт адлы ермяни эе ъя саат 2-дя щараса

апарырды. Бюйцк Жирик, Кичик Жирик, Андраник, Бюйцк Эе на, Кичик Эе -

на адлы ермяни полис ишчиляри Губадлы райо нун дан олан ана иля гы зы -

на (щяр икисинин шяхсиййяти Дювлят Ко мис сийасына мялум дур. А.Щ.)

тез-тез са ташыр, намусларына то ху нур, баш ларына ойун ачыр дылар. 

Бабайев  Ялизадя  Баба  оьлу:  «1991-ъи  ил  нойабрын  17-дя

Хан    кяндиндян  олан  Йагуб  вя  бир  няфяр  адыны  хатыр ла ма дыьым

шях сля  Ясэяран  районунун  Дящраз  кяндиндя  ермяниляр  тя -

ряфин дян эиров эютцрцлмцшям. Бизи ики эцн сонра Ханкянди по -

лисиня,  3-ъц  эцн  ися  Ясэярана  тахта  сехиня  эятирдиляр.  Щямин

яра зи района эиряндя саь тяряфдя йерляшир. Орада да бизи дюй -

дцляр, ин ъитдиляр, голуму гырдылар, щу шу му итирдим. Орада сах  ла -

нылан азяр байъанлы эиров гызлара ер мя   ни щярбчиляри ишэянъя ве -

рир, гол ларыны гырырдылар. Дамарларына сал   йарка вурмушдулар. Кол -

хоз ешен  кянд  сакини  Сос  адлы  саг гал  лы,  щцндцрбойлу  ермяни

ясир ляри  бир-бириня  тяъавцз  етмяйя  мяъ   бур  едирди.  Сос  щятта

ора  да сах ланылан гардаша йохса гызы ермяни ясэярляриня веря -

ъяйини дейяряк юз баъысыны зор ламаьа мяъбур етмишди».

Щясянов Шащин Ариф оьлу 12 yaшында эиров эютцрцлмцшдцр.

Щад рут районунда сахланыларкян Лйова, Жора вя Борйа ермя -

ниляр  онун  сол  ялинин  4  бармаьыны  тахылсяпян  машынын  шкифинин

арасына  салмыш  вя  бармагларыны  шикяст  етмишляр.  Бир  эиров  гы зы

(шяхсиййяти  Дювлят  Комиссийасына  мялумдур)  сойундуруб  лцт

щалда рягс етдирмиш, сонра сатгын Илщам Гур банов вя ермяни

нязарятчиляри  ону  зорламышлар.  Ертяси  эцн  гыз  йабаны  гарнына

сохараг интищар етмишдир.

Рцстямов Илгар Малик оьлу Шуша санаторийасынын йахын лы ьын -

да йерляшян щярби щиссядя сахланылмышдыр. Бурада ясирляря ян

алчалдыъы ишэянъя верилдийини хатырлайан Илгар дейир: «Ясирляри со -

йундурур, ъинсиййят органларыны тапдайыб язирдиляр. Шуша щябс   -

ханасында да ясирляри бир-бирини зорламаьа мяъбур едир, бо йун

гачыранлары вящшиъясиня дюйцрдцляр». Щцсейнов Ъавид Аьа оь -

247


Ермяни синдрому

Ъязаландырылмамыш ъинайятляр

лу билдирир ки, ясирляри бир-бирини зорла маьа мяъбур едир, шам пан

бутулкасында отуз ду рурдулар. Ясир-эировлугдан га йытмыш шяхс -

ляр ясирляря тяъавцз едян Кичик Жирик адлы ер мяни няза рят чи си нин

дя адыны чя кир  ляр. Кичик Жирикин ясир гадын ла ра, хцсусиля дя киши -

ляря гаршы етдийи ях лаг сыз щяря кят ля ри щятта йаз маг беля мцм -

кцн дейил. Ща ды йев Аьа рязи Аьа кя рим оьлу, Мящяр рямов Айдын

Язиз  оьлу,  Са дыгов  Елчин  Нуряддин  оьлу,  Гу лийева  Эцлъамал

Бин     нят гызы ясир вя эировларын дяйишдирил мясиндя иш тирак етмиш Ал -

берт Вос  канйа нын эиров гадынлары иш эюр дцрмяк ады иля дя фя лярля

евиня апара раг он лары зорладыьыны тясдиг едирляр. 

1995-1996-ъы иллярдя ясирликдя ол муш Баьы ров Сащиб Гяриб

оьлу  билдирмишдир  ки,  А.Восканйан  Ермя нистан  Тящлцкясизлик

На     зирли йинин би насында ону нязарят чиляря дюй дц рцр, юзц ися кя -

нардан ба ха раг ляззят алырмыш. Сащиби дюй мцш, зирзямийя са -

ла раг цстцня хлор лу су тюк мцшляр. Бц тцн бу иш эянъяляр А. Вос -

кан йанын нязаряти алтында верилирмиш. 1994-1996-ъы иллярдя ясир -

ликдя  олмуш  Ибращимов  Ел дя низ  Па ша  оьлу  тясдиг  едир  ки,  Вос -

канйан  Шуша  щябсханасында  сахла нылан  эиров  гызы(Шяхсиййяти

Дювлят  Комиссийасына  мялумдур)  зор ла мышдыр.  А.Вос канйан

ора да сах ла нылан га дынларын як ся рий йяти иля беля ряф тар едирмиш. О,

ясирляри юзц дюй мцр, буну ня за рят чиляря етди рир миш. 1993-1996-

ъы  иллярдя  ясирликдя  ол муш  Щадыйев  Аьа   ря зи  Аьакярим  оьлу

А.Вос канйанын  цч  эиров  гадыны  зор ладыьыны  тяс диг  етмишдир.

1993-1994-ъц иллярдя эировлуг ол муш Гулийева Эцл ъамал Бин -

нят  гызы  А.Восканйанын  бир  гызын  (шяхсиййяти  Дюв лят

Комиссийасына мялумдур) юл дцрцлмцш ата сынын гяб рини зи йа рят

етмяк ады иля апарылараг зорламасынын  ша щиди ол муш дур. Вос -

кан йан гадынлары габ йу маг ады иля эеъя ляр ща  раса апа рырмыш.

«Ся щяр  эери  гай та рылдыгда  щеч  ня  де мя ся ляр  дя  баша  дц -

шцрдцк ки, Ал берт Вос канйан онларын ба шы на ойун ачыб» дейян

Э.Гу лийева Восканйанын эетмяк истя мя  йян га дынларын башына

силащ диряйяряк онлары юлцмля щядялядийини билдир мишдир. 

248

Ъязаландырылмамыш ъинайятляр

Ермяни синдрому


Yüklə 3,3 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   34




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin