Айэцн Щясяноьлу е р м я н и с и н д р о м у



Yüklə 3,3 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə18/34
tarix25.03.2017
ölçüsü3,3 Mb.
#12654
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   34

Гарайев Вцгар (18 йашында): «Мешядя чохлу адам вар -

ды.  Ушаг лар  аьлашыр,  гышгырышырдылар.  Арвадлар  ушагларын  аьзына

дясмал  тыхайырдылар  ки,  сясляри  ешидилмясин»  (Вцгарын  щяр  ики

айаг ла рыны дон вурдуьундан кясилиб).



Ящмядова  Мцшэцназ  Иса  гызы  (30  йашында):  «Йемяйя

дя щеч няйимиз йохду, аъындан гар йейирдик. Балаъа ушагларын

чо ху шахтайа дюзя билмир, сойугдан донурдулар». 

Талыбова Сяриййя Аьа гызы (53 йашында): «Эиров эютцрян -

дян сонра бизи ермяни гябиристанлыьына эятирдиляр. Бурада дюрд

Мес щети тцркцнцн вя цч азярбайъанлынын башыны бир ермяни гул -

ду рунун гябри цстцндя гурбан кясдиляр. Сонра вали дейн ля ринин

208

Сойгырым

Ермяни синдрому


эю зц гаршы сында ушаглара ишэянъя вериб юлдцрмяйя башла дылар.

Сон ра  бул до зерлярин  кюмяйи  иля  мейитляри  дяряйя  тюк дц ляр.  Ики

азяр байъанлы яс эярин эюзлярини винтачанла дялдиляр».

Усубов Хяййам Шащин оьлу (9 йашында): «Кянди йандыр -

ды лар. Анам сойунуб бизи чайдан кечирди. Чайы кечяндян сора

ба бам эили итирдик. Атышмада Садай дайы, Теймур дайы йаралан -

дылар. Чи чяк ися тяпянин цстцндя юлдц. Анам Зярифя айаьындан

йа ра ланды.  Биз  узаныб  сцрцнцрдцк.  Щяр  тяряф  мейитля  долу  иди.

Мян горху дан онлара баха билмирдим»…



Мустафайева  Бянювшя Идращим  гызы (38  йашында):  «Щяр

тя ряф дян автомат, пулемйот, ЗДМ (зирещли дюйцш машыны), ПДМ

(пийадаларын  дюйцш  машыны)  эцлляляри  йаьырды.  Дя ря дя  арвад-

ушаг  чох  иди.  Ермяниляр  гаршымызы  кясдиляр.  Мцшфиг,  Мцш фи гин

анасы, ямиси вя башга ики няфяр, гуъаьында ушаг олан бир ки ши

вя башгалары юлмцшдцляр. Хумар Сялимова, мян, гу ъа ьым да кы

ушаг, Тяфяккцлцн юзц вя гуъаьындакы ушаг аьыр йара ланмыш ды.

Тя  вяккцлцн гуъаьындакы ушаьын бир айаьыны диздян эцлля апар -

мыш ды». 

Мяммядова Дилбяр Ъямил гызы: «Нахчываник йолуну ке -

чяндя  бизи  щям  Ясэяран,  щям  Нахчываник,  щям  дя  йол  тя -

ряфдян атяшя тутдулар. Эцлля долу кими йаьырды. Пярваняйя отур -

дуьу йер дя эцлля дяймишди. Юзцмц бир колун архасына вер дим.

Бура да чохлу адам варды. Еля билдим эцллядян горунурлар. Бир

дя эюр  дцм ки, щамысы юлцб. Щям юлянляр, щям дя йара лананлар

ган эю  лцндя гаралан адайа бянзяйирдиляр. Оьлум Вагиф мя ня

бир ушаг эятириб верди ки, апарым. Бу, Тащирин гызы Щя майыл иди,

онун ата-ана сы юлмцшдц. Биз гарын цстц иля сцрцнцр, йума ла -

нырдыг. Елханын бир йашлы уша ьы до нуб юлмцшдц».



Бидзинова Асйа  Мцшцр  гызы  (Месщети  тцркц):  «Мющкям

гар йаьмышды. Бизи эиров эютцрдцляр, сящяр саат 6-да бизи пи йа -

да, айагйалын Ханкяндиня тяряф апардылар. 364 няфяр идик, 320-

си  ушагар,гадынлар,  йашлылар  иди.  Ханкяндиня  аз  галмыш  гарын

цстцндя  отур   маьы  ямр  етдиляр.  Сойугдан  ушаглар  донуб

юлцрдцляр».

209

Ермяни синдрому

Сойгырым


Абдуллайева Хяйаля Илщам гызы фаъия баш веряндя ъями бир

айлыг иди. Анасы иля бяра бяр эиров эютцрцляряк Ясэяранда га пы сы,

пянъяряси  олма йан  бир  зир  зя ми йя  салыныб.  Мин  бир  язиййят дян

сон ра анасы иля бярабяр дя  йиши либляр. Бабасыны, халаларыны итириб.



Аббасова Лаляханым Салман гызынын (9 йашында) вя бц -

тцн  аиля  цзвляринин  айагларыны  дон  вурмуш  вя  айаг  пян ъяляри

кя силмиш дир.  Эировлугда  ермяниляр  тяряфиндян  дюйц лмцш  вя  иш -

эян ъя ляря мяруз галмышдыр.



Абдуллайева  Вцсаля  Илщам  гызы (4  йашында):  Анасы  Ся ня -

мин  дедикляри:  «Башыачыг,  айагйалын  мешяйя  гачдыг.  Дюрд-беш

са ат эедяндян сон ра щамымыз йорулуб ялдян дцшдцк. Бир эцн йол

эетдик.  Ня ням,  дядям  йолда  юлдцляр.  Бирдян  ермяниляр  цс тц -

мцзя тюкц лцш дцляр. Палтарларымызы, сырьаларымызы алдылар. Вцса ля нин

гулаьында сыр    ьа варды, ермяни ялиндяки бычагла онун да сыр ьа ларыны

кясиб эю   тцрдц. О вахтдан яли бычаглы адам эюряндя горху кечирир,

еля би   лир ки, ермянидир, онун башыны кясяъяк. Бизи яв вял Пир ъа маллы

кяндиня, орадан да Ханкяндиня эятирдиляр. Йол да Вя лияд дин адлы

бир  оьланын  голларыны  буруб  гырдылар.  Ушаьым  аъын дан  аьлайырды.

Гоъа бир ермяни эюзятчиляря дейирди ки, о уша ьа чюряк вер мя йин,

гой аъындан юлсцн. Сонра бизи дяйиш диляр. Еля о вахт дан Вц саля

щямишя эеъяляр горхудан гышгырыр ки, ер мяни мя ни юлдцрцр! Дон -

дуьуна эюря щяр ики айаьынын бармаг лары кясилиб».



Абышова  Чинаря  Назим  гызы  (10  йашында)  фаъия  заманы

ана сы Мящбубя, йедди йашлы гардашы Чинэизля бирликдя Хоъалыда

гал мыш  дыр. Талеляри мялум дейил.

Аьайев Вцсал Сяттар оьлу (10 йашында) февралын 25-дя аи -

ля  цзвляри  иля  бярабяр  Кятик  мешясиня  гачмыш,  орада  эцлля

йарасы  алмышдыр.  Цч  эцн  атасы  Сяттарла  бирликдя  сойугда,  чов -

ьун  да мешядя аъ-сусуз галмыш, шахтада донмушдур. Ъясяди

ме  шя дя галмыш, эютцрмяк мцмкцн олмамышдыр. 

Аьайарова Севинъ Иса гызы (7 йашында) 11 йашлы гардашы

Ня би вя  6  йашлы  гардашы  Романла Дящраз  мешя синдя  иткин

дцш мцшдцр. Щеч биринин талейи мялум дейил.



Ъяфяров Самир Таъир оьлу (5 йашында) Ханкяндиндя ана-

210


Сойгырым

Ермяни синдрому

дан олмушду. 1988-ъи илдя Ермяниляр тяряфиндян говуланда аи -

ляликля Хоъалыйа эялмишляр. Щадися заманы Хоъалыда галмышдыр,

ана  сы  Шювкят  иля  бярабяр  ермяниляр  тяряфиндян  эиров  эю тц рц л -

мяси иля баь лы мялумат вардыр. Лакин ермяни тяряфи онларын эиров

эю тц рцл мясини даныр. Сонракы талейи мялум дейил. 

Чобанова Нязакят Тапдыг гызы (8 йашында) Икинъи синифдя

охуйурду. Гара гайа йахынлыьынла гятля йетирмишдир. Мязары Аь-

да  мын “Шящидляр хийабаны”нда атасы Тапдыгла йанашыдыр. 

Ялякбяров Сяхавят Тявяккцл оьлу (9 йашында) Гатил эцл -

ляси  онун  кцряйиндян  дяйиб  цряйиндян  чыхмышдыр.  Анасы  оьлу -

нун  мейидини  кцряйиня  баьлайыб  сцрцня-сцрцня  Аьдама  чат -

дыр мышдыр. Мязары Аьдамын “Шящидляр хийабаны”ндадыр. 



Ялийев Елэиз Фировси оьлу (8 йашында) Хоъалы 1 сайлы орта

мяктябин ЫЫ синфиндя охуйурду. Анасы Фирдовси, анасы Щейран,

10  йашлы  гар  дашы  Елчинля бирликдя  цч  эцн  мешядя  олмушдур.

Сонракы та леляри мялум дейил.



Ялийев  Елшян  Ябил  оьлу (5  йашында).  Ермянилярин  атдыьы

«Алазан»  ра ке тинин  гялпяси  аь  ъийярини  парчаламышдыр.  Ъярра -

щиййя ямялиййаты да ону хилас едя билмямиш, алты эцндян сонра

юлмцшдцр.



Ялийева  Йеэаня  Мящяррям  гызы (йаш  йарымлыг).  Гятля

йетирилмишдир.



Ямирова  Йеэаня  Тявяккцл  гызы (6  йашында)  Гарагайа

йа  хынлыьында  ермяниляр  тяряфиндян  гятля  йетирилмишдир.  Мязары

Аь   дамын “Шящидляр хийабаны”ндадыр. Баъылары 8 йашлы Ниэар вя

10  йашлы  Хязянэцл  ися  аталары  Тявяккцлля  бярабяр  эиров  эю -

тцрцл мцш дцр. Ушагларын эюзляри гаршысында аталары Тявяккцлц ди -

ри-дири йан дырмышлар. 



Язимов Натиг Аббасгулу оьлу. (6 йашында) Анасы Диларя иля

Нахчываник ятрафында гятля йетирилмишдир. Ъясяди 23 эцн   дян сон ра

эятирилиб Аьдамын “Шящидляр хийабаны”нда дяфн олун  мушдур.

Щясянов Елэцн Назим оьлу (4 йашында) Анасы Эцлчющря,

йаш йарымлыг баъысы Айэцнля Нахчываник ятрафында гятля йе тир -

миш ляр.  Мязарлары  Аьъабяди  районунун  Гийамадынлы  кянд  гя -

211


Ермяни синдрому

Сойгырым

биристанлыьындадыр.

Щцсейнова Марал Камил гызы (6 йашында) -Нахчываник йо -

лунда гятля йетирилмишдир. Мязары Аьдам шящяриндяки “Шящидляр

хийабаны”ндадыр. 

Хялилова Лаля Тащир гызы (4 йашында) - Шящяри тярк едяркян

атасы Тащир, анасы Зя  рифя иля бирликдя гятля йетирилмишдир. Лаляэилин

аилясиндян саь галанлар алты йашлы Щя майыл вя бир айлыг Эцл нар -

дыр. Лалянин мязары Аьдамын “Шя щидляр хийабаны”ндадыр.



Гасымова  Рясмиййя Аьа  гызы (11  йашында)  -  Фаъия

заманы ит кин дцшмцшдцр. Талейи мялум дейил.



Гямбярова  Есмира  Сяфяр  гызы (7  йашында)  -Ханкян дин -

дяки ев лярини ермяниляр йандырмыш, онлары аиляликля юл дцр мяк ис -

тяр кян фцрсят тапыб гача билмиш вя Хоъалыйа эял мишдиляр. Хоъалы

сойгырымында  гар дашы  5  йашлы  Еминля бярабяр  13  няфяр  гадын

вя ушаг ла бирликдя гятля йетирмишляр. Мязарлары йохдур.

Гулийев Самир Талещ оьлу (ики йашында) -Атасы Гулийев Та -

лещи аьзындан эцлля иля атмыш, сонра Самирин эюзляри гаршы сын да

ба шыны вуруб язмишляр. Самирин анасы гышгыранда ону да уша -

ьын  эюзляри  гаршысында  эцлля  иля  вурмушлар.  Балаъа  Самир  аь-

лайыб ата сынын мейидиндян ял чякмямишдир. Буну эюрян ермяни

щярб чиси тц фянэин гундаьы иля башындан неъя вурмушса, ушаьын

бейни да ьылмышдыр.

Гулийева Нураня Гарйаьды гызы (13 йашында) -Дярс яла -

чысы  иди.  Анасы  Сара  Щцсейн  гызы,  16  йашлы  баъысы Ряваня,  7

йаш лы  гардашы  Шц кцр ля бирликдя  Дящраз  мешясиня  кими  эял -

мишдир. Талеляри щаггында щеч бир мялумат йохдур.



Гулийев Фуад Щцсейнаьа оьлу (3 йашында) -Екиз гардашы

Му  рад вя атасы Щцсейнаьа иля бирликдя ермяниляр тяря фин дян эи -

ров  эютцрцлмцш,  йалныз  бир  айдан  сонра  гайтарылмышлар.  Эи ров -

лугдан гайытдыгдан сонра узун мцддят горху вя сар сынтыдан хи -

лас ола билмир, эеъяляр гышгырыб йухудан айылыр, фяр йад го парырды. 



Гулийева  Севинъ  Якбяр  гызы (8  йашында)  -  Бюйряйиндян

эцл ля  йарасы  алмыш,  Аьдам  хястяханасында  бир  эцн  галандан

сонра дцн йасыны дяйишмишдир. Мязары Аьъабяди район гябирис -

212


Сойгырым

Ермяни синдрому

тан лы ьын дадыр.

Мещдийева Айсел  Мурад  гызы  (5  йашында)  -Атасы  Мурад,

баъысы Эцлмиря иля бирликдя Нахчываник йолунда гятля йети рил мш -

дир. Мязары Аьдамын “Шящидляр хийабаны”ндадыр.

Мещдийева  Эцлмиря  Мурад  гызы (2  йашында)  -Бабасы

Шава, ата сы Мурад, баъысы Айселля бирликдя Нахчываник йолунда

эцл лялянмишдир. Мязары Бакыдакы «Шящидляр хийа баны»н да дыр.

Мурадова Айшян Зющраб гызы (1 йашында) -Мязары Хоъалы

гябиристанлыьындадыр.  Фаъиядян  яввял  ермянилярин  атдыьы  “Ала -

зан” ракетинин гялпяляриндян юлмцшдцр. 

Нябийева Марал Камил гызы (8 йашында) -Шящяри тярк едяр -

кян гятля йетирилмишдир.



Оруъова Хяйаля Телман гызы (6 йашында) -1988-ъи илдя ер -

мя ни ляр  тяряфиндян  йашадыьы  Ясэяран  районундан  говулмуш,

аи ляси иля бярабяр Хоъалыйа пянащ эя тирмишдиляр. Нахчываник ят -

рафында атасы Телман, анасы Ирадя иля бир    ликдя щялак олмушдур.

Аилянин саь галан йеэаня цзвц-ба ъысы Хатиря ики йердян йара -

ланмышды, ща  зыр да няняси иля йашайыр.



Оруъова Натяван  Няби  гызы  (2  йашында)  -Анасы  Мялякля

бя рабяр гятля йетирилмишдир. 



Сяфийев Сарван  Елхан  оьлу (1  йашында)  -Нахчываник

мешясиндя сойугдан донуб юлмцшдцр. 



Шцкцрова Янтигя Вагиф гызы (1 йашында) Шящяри тярк едяр -

кян нянясинин гуъаьында гятля йетирилмишдир.



Вялийев  Аьасиф  Закир  оьлу (6  йашында)  - Ханкяндиндя

ана  дан олмушду. 1988-ъи илдя ермяниляр тяряфиндян говуларкян

аиляликля Хоъалыйа пянащ апармышлар. Нахчываник ятрафында гятля

йетирилмишдир.



Йусифова Натяван  Пянащ  гызы (5  йашында)  Шуша  шя щя -

риндя анадан олмушду. 1990-ъы илдя аиляликля Хоъалыйа кюч мцш -

дцляр. Анасы Сара иля бирликдя Хоъалыда галмыш, ер мяниляр тя ря -

финдян гят ля йетирилмишдир.



Зейналова Айнуря Тофиг гызы (6 йашында) Мешядя гятля

йетирилмишдир.

213

Ермяни синдрому

Сойгырым


Яфсаняйя бянзяр щягигят

Хоъалы  ишьал  олунанда  Салатын  ъями  9  айлыг  иди.  Ер мяниляр

шя щяря эиряндя анасы Мцшэцназ Салатыны да гу ъаьына алыб ев -

дян  чыхыр,  гачан  адамлара  гошулуб  мешяйя  цз  ту тур.  Ме шя

сойуг, гар йаьыр, Салатын аъ, бир тяряфдян дя арам сыз атяш сяс -

ляри. Ушаг башлайыр гышгырыб аьламаьа. Дцшмянляр ися ща ра  да

сяс ешидирдиляр, ора эцлля атыр, адамлары вящшиъясиня юлдц рцр  дц -

ляр. Анасы Салатыны сакитляшдирмяйя чалышыр ки, ермя ниляр ся  си еши -

диб  онлары  юлдцрмясинляр.  Ана  гызынын  аьзына  гар  ве рир,  щят та

тцпцръяйи иля додагларыны исла дыр, аьзыны ялляри иля га пайыр, ушаг

сусмур ки, сусмур. Ме шянин сойуьу, аълыг, бир дя аты  лан эцл -

лялярин  эурултусундан  гор хан  кюрпя  овунмаг  бил мядян  гыш -

гырыб аьлайыр, аьлайыр... Заваллы ана башга чаря тап мыр, цря йи ган

аьлайа-аьлайа кюрпянин аьыз-бурнуну бярк-бярк баь лайыр. Юзц

дя  гясдян  еля  баьлайыр  ки,  боьулсун.  Адамлары  хилас  етмяк

цчцн доьма баласыны юз ялляри иля боьур ана. Ушаьын сяси кя -

силяндя  дяриндян  няфяс  аланлар  да  олур,  ичин-ичин  эюз  йашы  тю -

кянляр  дя.  Ана йа  дейирляр  ки,  вер  ушаьы  басдыраг.  Разы  олмур

Мцш  эц наз ана, кюрпясини юзцндян дя бюйцк дярди иля бярабяр

кц ряйиндя да шыйыр…

Ермяниляр онлары эиров эютцрцрляр. Ики эцндян сонра гяфил щя -

нирти  дуйур  кюрпядя,  ушаг  аьламаьа  башлайыр.  Ана  йенидян

дцнйайа гайытмыш баласыны эюз йашлары ичиндя баьрына басыр…

Юлцмя дя, дцшмяня дя беля галиб эялир Салатын. Хоъалылар щяр

дяфя артыг бюйцйцб эюзял-эюйъяк гыз олмуш Салатыны эюряндя о

дящшятли эцнц хатырлайыр, «Кярамятиня шцкцр, аллащ!» дейирляр. 



Хоъалы иткинляри

Щцсейнова  Мещрибан  Аллащверди  гызы цч  азйашлы  ушаьы-

1987-ъи ил тявяллцдлц Ряъяб Елхан оьлу, 1988-ъи ил тявяллцдлц Ся -

биня Елхан гызы, 1992-ъи ил тявяллцдлц Мящсял Елхан оьлу иля бир -

214


Ермяни синдрому

ликдя мешядя эиров эютцрцлмцшдцр. Щярби ясир Майыл Мящям-

мядяли оьлу Мяммядов Иряван истинтаг тяъридха насында сахла-

ны ларкян онлары эюр дцйцнц билдирмишдир. (Бу барядя даща эениш

данышаъаьыг).

Мяммядова Нарханым Щейдяряли гызы 6 ушаьы иля бя рабяр

эиров  эютцрцл мцшдцр.  Ушаглардан  икиси  -  1976-ъы  ил  тя вяллцдлц



Мющ  лят вя 1975-ъи ил тявяллцдлц Сющбят Мяммяд оьлу Мям -

мя  довлар  намялум  истигамятя  апарылмыш  вя  эери  гай тарыл ма -

мышдыр. 

Хоъалы шящяринин ишьалы заманы эиров эютцрцляряк Яс эя -

ран  районунун  Дящраз  кяндиндяки  фермада  сахланылан

азяр   байъанлы  ясир  вя  эировларын  ичярисиндян  ашаьыда  адлары

гейд  олу нан  13  няфяр  эянъ  сечиляряк  намялум  истигамятя

апарылмышдыр: 



-Усубов Ялийар Камран оьлу, Усубов Елшад Камран

оь лу, Усу бов Закир Кам ран оьлу, Щясянов Рювшян Га -

чай  оьлу,  Га ра йев  Йусифяли  Сц лейман  оьлу,  Пашайев

Яляд дин Бящлул оь  лу, Усубов Ся йавуш Рамиз оьлу, Ба -

ьыров  Елшян  Щясян  оь лу,  Мяммядов  Шащин  Талыш  оьлу,

Ялийев  Цлфйят  Иман  оь лу,  Ъаб баров  Азад  Пиргулу  оьлу,

Щц сейнов Вцгар Щилал оь лу, Зей налов Тофиг Аслан оьлу.

Бу шяхслярин сонракы талейиня даир мялуматы ермяни тяряфи

буэцнядяк эизлядир.

Цмумиййятля,  Дювлят  Комиссийасында 200-дян  артыг  Хо -

ъалы сакини иткин кими ахтарышдадыр. Онларын арасында ушаглар, го -

ъалар вя гадынлар вар.

215

Ермяни синдрому


Кечмиш ССРИ-нин 366-ъы мотоалайынын Хоъалы

сойгырымында иштирак едян забит вя прапоршик щейятинин

сийащысы

Зарвигоров Йури Йурийевич-алайын командири;

Читчийан Валерии Исакович- Алайын Ы баталйонунун гярар эащ

ряисинин мцавини, майор;

Аьрийан  Вачаган  Григорийевич-майор,  алайын  кяшфиййат

ряиси; 


Ощанйан  Сейран  Мушегович-майор,  ЫЫ  баталйо ну нун

командири;

Арутйунов Александр Александрович-майор, ЫЫ батал йо ну н

командири;

Акопйан Нерсес Грантович-баш лейтенант, Ы батал йо нун 2-

ъи ротасынын командири;

Арутйунов  Владислав  Владимирович-капитан,  ЫЫ  батал йо нун

ко  мандири;

Бейлерйан Армен Володйевич-прапоршик, Ы ротанын тех ники;

Айрапетйан Вачик Гурэенович- ЫЫЫ ротанын старшинасы;

Мирзойан Вачик Грантович- ЫЫЫ ротанын старшинасы; 

Шиханйан Андрей Артушевич-Ы баталйонун тяшкилат цз ря ко -

мандири;

Хачатурйан- Алтынъы ротанын старшинасы;

Абрамйан В.В.-ЫЫ баталйонун бюйцк техники, прапоршик;

Бейлерйан Серэей Йурикович - ЫЫ баталйонун взвод ко ман -

дири, прапоршик;

Захарйан- зенит взводунун командири, прапоршик;

Бог дасарйан Валери- танк ротасынын старшинасы;

Кисебеййан Григори Акопович- рабитя ротасында взвод ко -

ман дири, прапоршик;

Арустумйан-рабитя ротасында бюйцк техник;

Амелйан Гарик-йемякхана ряиси, прапоршик;

Арутунйан  Камо  Рафаелович-  тямир  ротасында  взвод  ко -

ман  дири;

216


Ермяни синдрому

Аванесйан Робик- ярзаг анбарынын ряиси, бюйцк прапоршик;

Мусаелйан-тямир ротасында взвод командири;

Саркисйан  Александр-  тямир  ротасында  бюйцк  техник,  пра -

пор шик;


Осипов Йури - ракет артиллерийа анбарынын ряиси;

Симонйан Валери- мадди тяъщизат ротасынын старшинасы;

Петросйан Ашот- мяхфи щиссянин ряиси, прапоршик;

Набоких Йевэени- ЫЫЫ баталйонун командири (арвады ермя -

нидир)

Лиходей Игор Иванович - артиллерийа дивизийасынын командири;



Мирошниченко  Игор  -  мадди  тяъщизат  ротасынын  командири,

баш лейтенант;

Смагин- лейтенант, танк дивизийасынын командири;

Кузнетсов Андрей - кимйяви мцдафия ротасынын командири;

Гармас Виктор - баш лейтенант, танк ротасынын командири;

Балйазин - танк ротасында взвод командири, лейтенант;

Мирхайдаров - ЫЫЫ баталйонун 7-ъи ротасынын командири, баш

лейтенант;

Фотимски - ЫЫ баталйонун 3-ъц ротасынын командири, капитан;

Бугайенко - ЫЫ баталйонун 4-ъц ротасынын командири, капи -

тан;

Потапов - ЫЫ баталйонун 4-ъц ротасынын командири, капи тан;



Тевосйан  -ЫЫ  баталйонун  ротасынын  командири,  капитан  вя

башгалары.

1992-ъи  илин  декабр  айы  цчцн  гиймятляр  мигйасы  4  милйард

199  милйон,  668  мин  338  рубл  мябляьиндя,  Хоъалы  шящяринин

шях  си ямлакына 1992-ъи илин март айы гиймятляр мигйасында 229

милйон, 861 мин, 800 рубл зийан дяймишдир. 

Хоъалы сойгырым цзря ачлымыш ъинайят ишинин истинтагы заманы

мцяййян едилмишдир ки, 366-ъы алайын 1 сайлы баталйонунун гя -

рарэащ ряисинин мцавини олмуш Тушов Серэей Даниловичин ифа-

дясиндя эюстярилир ки, 1991-ъи ил сентйабр айынын сонларында алай

коман  дири 2 сайлы баталйонун командири Сейран Ощанйан, 3

сай лы баталйонун командири Йевэени Набоких, артиллерийа дивизи -

217

Ермяни синдрому


йа сынын  командири  Игор  Лиходжи,  мадди  тяъщизат  ротасынын  ко -

ман  дири Игор Мирошничинко, танк взводунун командири Смогин

нюв дя дя  олмушлар.  Бу  заман  онлар  Даьлыг  Гарабаьын  азяр -

бай ъан  лылар йашайан мянтягялярини атяшя тутмушлар. С.Ощан -

йан она Кяр ки ъа щан вя Малыбяйли кяндляринин ишьалы заманы ер -

мяни си лащлыларына шяхсян командирлик етдийини сюйлямишдир. Хо -

ъалы  шящя ри нин  ишьа лына  3-ъц  баталйонун  командири  Йевэени

На бо ких рящ бяр  лик ет мишдир. Щцъумда 2-ъи баталйонун ко ман -

дири Сей ран Ощан йан да иштирак етмишдир. П.Й.Антининин ифа дя -

син дян  Сей  ран  Ощан  йа нын  ермяни  гулдурлары  иля  ялагядя  ол -

дуьу  мя лум  олмуш дур.  Ер мяни  силащлылары  Антининя  азяр бай -

ъан лылара гар  шы дюйцш мяк цчцн 3 мин рубл пул тяклиф етмишляр,

имтина  ет дийиня  эю  ря  ону  дюй мцшляр.  Алайдакы  ермяни  милля -

тиндян олан пра  пор   шикляри юз  бяк мяншяли щярбчиляр Дцшмянову

вя Порову, Ук  райнадан олан бир ясэяри вящ ш и ъя си ня дюйяряк

онларын га бырьаларыны сын дыр мыш  лар. Стар шина Ха ча турйан ися Ан -

тинини 1991-ъи илин декабрын да дюй  мякля азярбай ъан лылара гаршы

щярби  ямя лиййатда  ишти рак  ет мяйя  мяъбур  етмишдир.  Мящз  бу

ся бяб дян Антинин щярби алайы тярк етмяк мяъбуриййятиндя гал -

мыш дыр. 

Щадисядян бир аз яввял 366-ъы алайын бир нечя ясэяри щярби

щиссяни тярк едяряк гачмышды. Русийа Федерасийасында няшр олу -

нан «Комсомолская правда» гязе тинин 14 йанвар 1992-ъи ил са -

йын да алайын гачгын ясэяри Йевэени Шевелйовун сюзляри ве рилиб:

«Алайда  там  азьынлыг  щюкм  сц рцр.  За битлярин  цчдя  бир  щиссяси

ермянилярдир.  Онлар  ясэяри,  сц рцъц-механикляри,  мяъбур  едирляр

ки, зирещли машынлары щис ся  нин яра зисиндян чыхарыб ермя нилярин дю -

йцш мювгейиня эятир син ляр. Сон ра да юзляри азяр бай ъанлы кянд -

ляриня атяш ачырдылар». 

«Халг  гязети»ндя  «Правда»  гя зетинин  мцхбири  Гядимбя -

йо вун «Степанакертдяки (Ханкяндиндяки) 366-ъы алай нейтрал -

дырмы»  мягаляси  фаъия нин  баш  вердийи  эцн-февралын  25-дя  дяръ

олунмушду.  Ала йын  гач  гын  ясэяри  Йури  Федорчук  мцхбиря  бил -

дирмишдир  ки,  тяр кибиндя  ер мяни  миллятиндян  олан  хейли  сайда

218

Ермяни синдрому


щярби  гуллугчуларын  ол дуьу  щямин  алайын  ясас  «миссийасы»

азяр  байъанлылар йа ша йан кяндляри атяшя тутмагдыр. 

1992-ъи  илин  йанвар  айында  алайы  тярк  етмиш  щярбчиляр-баш

сер жант Алексей Мелников, сержант Дмитри Чарыйев, сырави яс эяр -

ляр  Алек сандр  Болдов,  Олег  Маковски  вя  Ялишир  Йега м гу лов

вя тянляриня гайыда билмяк цчцн азярбайъанлылара пянащ эятир -

миш диляр. 

А.Мелников  дейирди:  «Февралын  23-дя  ротайа  йениъя  тяйин

олунмуш  коман дири миз  капитан  рцтбяли  щярбчи  билдирди  ки,  яэяр

пул газанмаг ис тя мир синизся, евинизя гайыда билярсиниз. Щансы

йолла  пул  газана  биля  ъяйимизи  сорушанда  ися  деди  ки,  йахын

эцнлярдя  иримигйаслы  дю йцш  ямялиййаты  эюзлянилир,  азярбай ъан -

лылары гырмаг лазым эя ля ъяк. Тябии ки, мцяййян риск олаъаг. Йяни

щеч ким щеч кяся ща  вайы пул вермяйъяк. Доьрусу, бу сюз ляр -

дян  мяним  тцклярим  црпяшди.  Ъанлы  инсаны,  бялкя  дя  динъ

адам  лары  юлдцрмяйя  эюря  пулла  ширникляндирмяк!  Ийрянъ,  аь -

ласыьмаз вящшилик! Бизи муздлу гатилляря чевирмяк истяйирдиляр!

Яслиндя бизим рота силащ анбарыны горуйурду. Лакин неъя го -

руйурду?! Ермяни забитляр истядикляри вахт щямин силащлары дюйцш

мюв гейиня чыхарыр, азярбайъанлылар йашайан кяндляри атя шя ту-

турдулар. Биз, инди бурада эюрдцйцнцз ясэярляр щямин ганлы ъи -

на йятлярдя  билаваситя  иштирак  етмясяк  дя  мцгавимят  эюс тяр -

мяк дя аъиз идик. Юзбашыналыьын тцьйан етдийи алайда бя йянил мя -

йян щяр сюзя эюря амансыз ъяза щазыр иди. Щятта мящ кя мясиз-

филансыз  эцлляляйирдиляр.  Ики  республиканын  да хили  ишиня  га рышмаг

цря  йимизъя дейилди. Биз алты няфяр ясэяр яввял ме шя йолу иля бю -

йцк чятинликля, язаб-язиййятля азярбайъан лылар йа ша йан Аь  дам

районуна эялиб чыха билдик. Орадан автобусла Эян ъя шя  щя риня

эял дик.  Лакин  цстцмцздя  щеч  бир  сяняд  ол ма дыьына  эюря  еви -

мизя уча билмядик. Орада Азярбайъан Рес пуб ликасы Мил ли Орду -

сунун рящбярлийи лазыми ся нядляр вериб гатарла Бакыйа йолладылар.

Инди  ян  бюйцк  арзумуз  доьма  оъаьа  гайытмагдыр.  Арамызда

рус да вар, молдаван да, юзбяк дя… Щеч биримиз ган тюкцл мя -

синин  тя ряф да ры  дейилик.  Азяр   байъанын  милли  ордусуна,  щюку мя -

219

Ермяни синдрому

Билярякдян шикяст едилянляр


тиня  мин нят дарлы ьы мызы  бил диририк.  Бизим  Вятяня  гайытмаьымыз

цчцн чох ча лыш дылар».

Павел Зуйев, Алексей Бондарев вя Павел Никитинин дедик -

ляриндян:  -«Ня  эейимимизя,  ня  йемяйимизя,  ня  дя  динъял -

мяйимизя диг    гят йетирян варды. Щярдян лап гуру йердя йатырдыг.

Эейд и йимиз ъындырлары бит-биря басыб. Цфунятдян баш чатлайыр, ил

ярзиндя  ъя ми  ики  дяфя  чиммишик.  Ермяниляр  эятириб  алайда  тут

араьы са тырлар. Пул щарадан иди алайдыг? Ким ня чырпышдыра билди-

йа  патро на,  йа  автомата,  йа  да  гумбарайа  дяйиширди  араьы.

Забитдян  тутмуш  сырави  ясэярядяк  щамы  сярхош  эязир.  Дава-

далашсыз эц нцмцз олмур. Ермяни забитляр щамыны азяр байъан -

лыларла  дю йц шя  мяъ бур  едирляр.  Ямря  табе  олмайанлар  йерин -

дяъя эцл лялянир. Ким баъарырса, башыны эютцрцб гачыр». 

Сырави ясэяр Йури Йакович дейир: «Бизя щяр эцн христиан лы ьы -

мызы  хатырладыр,  буна  эюря  дя  мцсялманлара  гаршы  вурушмаьа

борълу олдуьумузу ашылайырдылар. Ит итлийи иля бизим йашадыьымыз шя -

раитя дюзмязди. Биз дюрд ясэяр дюзмяйиб алайы тярк етдик, эеъя

икян Хоъалыйа гачдыг». (З.Султанов, Хоъал фаъияси, Бакы, 1993) 

Алайда 1800 щярби гуллугчу олмалы иди, амма февралын ахыр -

ларында бурада ъями 350 адам галмышды. Щярби техника 100-я

йахын  иди.  Забит  вя  прапоршиклярдян  49  няфяри  ермяни  йахуд

ермяни гарышыьы оланлар иди. Шу шайа вя диэяр азярбайъанлылар йа -

ша йан диэяр мянтягяляря бир атяшя эюря ермяниляр 20 литр спирт

верир,  бир  зирещли  дюйцш  ма шынынын  дюйцш  ямялиййатында  иштира -

кына эюря командирляря 5 мин манат, атяшя тутмаьа эюря 100

манат пул верирдиляр. 

Хоъалыда тюрядилян ганлы гырьындан сонра Мцстягил Дювлят -

ляр Бирлийи Бирляшмиш Силащлы Гцввяляринин баш команданы авиа -

сийа  маршалы  Йевэени  Шапошников  «366-ъы  мотоатыъы  алайын

Даь  лыг  Гарабаь  яразисиндян,  Ермянистанла  Азяр байъан

арасындакы инзибати сярщяддяки бцтцн заста валардан чыха рылмасы

барядя» ямр верди. Ъинайят тюрядиляндян сонра!



Yüklə 3,3 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   34




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin