Ümumİ müddəalar Gəmİ Gəmİlərİn və onlara olan hüquqların qeydİyyata alınması

Gəmİnİ müəyyən müddətə fraxtetmə müqavİləsİ (taym-çarter)

Maddə 152. Gəmini müəyyən müddətə fraxtetmə müqaviləsinin (taym-çarterin) anlayışı

Gəmini müəyyən müddətə fraxtetmə müqaviləsinə (taym-çarter) görə gəmi sahibi şərtləşdirilmiş haqq (fraxt) müqabilində fraxtedənə ticarət gəmiçiliyinin məqsədləri üçün gəmini və gəmi heyəti üzvlərinin xidmətlərini müəyyən müddətə istifadəyə verməyi öhdəsinə götürür. Taym-çarter yazılı formada bağlanmalıdır.

Maddə 153. Bu fəsildə müəyyən edilmiş qaydaların tətbiq edilməsi

Bu fəsildə müəyyən edilmiş qaydalar tərəflərin başqa razılaşması olmadığı halda tətbiq edilir.

Maddə 154. Taym-çarterin məzmunu

Taym-çarterdə tərəflərin adı, gəminin adı, onun texniki və istismar xarakteristikaları (yükgötürmə qabiliyyəti, tutumu, sürəti və s.), üzmə rayonu, fraxtedilmənin məqsədi, gəminin verilməsi və qaytarılması yeri və tarixi, fraxtın məbləği və ödənilmə qaydası, taym-çarterin qüvvədəolma müddəti göstərilməlidir.

Maddə 155. Gəmini müəyyən müddətə fraxtetmə müqaviləsi (subtaym-çarter)

155.1. Taym-çarterdə başqa hal nəzərdə tutulmadıqda, fraxtedən taym-çarterlə ona verilmiş hüquqlar hüdudunda öz adından taym-çarterin qüvvədə olduğu bütün müddətə və ya həmin müddətin bir hissəsinə gəminin fraxta verilməsi haqqında üçüncü şəxslər ilə müqavilə bağlaya bilər (subtaym-çarter). Subtaym-çarterin bağlanması fraxtedəni gəmi sahibi ilə bağladığı taym-çarterin icrasından azad etmir.

155.2. Subtaym-çarterə bu fəsildə müəyyən edilmiş qaydalar tətbiq edilir.

Maddə 156. Gəminin dəniz üzgüçülüyünə yararlı vəziyyətə gətiriləsi

156.1. Gəmi sahibi fraxtedənə gəmini verənə kimi onu dəniz üzgüçülüyü üçün yararlı vəziyyətə gətirməlidir, yəni fraxtedilmənin taym-çarterdə nəzərdə tutulmuş məqsədləri üçün gəmini (onun gövdəsini, mühərrikini və avadanlığını) yararlı vəziyyətə gətirilməsini təmin etməyə, gəmi heyəti ilə komplektləşdirməyə və lazımi qaydada təchiz etməyə borcludur.

156.2. Gəmi sahibi gəmiyə lazımi qayğı göstərilərkən gəminin dəniz üzgüçülüyünə yararsız vəziyyətinin aşkar edilə bilməyən qüsurlardan irəli gəldiyini sübuta yetirə bilsə (zahirən görünməyən qüsurlar), məsuliyyət daşımır.

156.3. Gəmi sahibi taym-çarterin qüvvədə olduğu müddətdə gəmini dəniz üzgüçülüyünə yararlı vəziyyətdə saxlamağa, gəminin və öz məsuliyyətinin sığortalanması, habelə gəmi heyəti üzvlərinin saxlanılma xərclərini ödəməyə borcludur.

Maddə 157. Gəminin kommersiya istismarı və onun qaytarılması üzrə fraxtedənin vəzifələri

157.1. Fraxtedən gəmidən və gəmi heyəti üzvlərinin xidmətlərindən taym-çarterdə müəyyən edilmiş məqsədlərə və şərtlərə müvafiq olaraq istifadə etməyə borcludur.

157.2. Fraxt edilmiş gəminin və onun gəmi heyəti üzvlərinin xidmətlərindən istifadə nəticəsində əldə edilmiş gəlirlər, xilasetmədən əldə edilən və gəmi sahibi ilə fraxtedən arasında bu Məcəllənin 162-ci maddəsinə müvafiq olaraq bölüşdürülən gəlirlər istisna olmaqla, fraxtedənin mülkiyyətidir.

157.3. Taym-çarterin qüvvədəolma müddəti bitdikdə fraxtedən gəmini gəmi sahibinə aldığı vəziyyətdə, normal köhnəlmə nəzərə alınmaqla, qaytarmalıdır.

157.4. Gəmini vaxtında qaytarmadıqda fraxtedən gəminin gecikdirilməsinə görə taym-çarterdə nəzərdə tutulmuş fraxtı və ya əgər bu taym-çarterdə nəzərdə tutulandan daha yüksəkdirsə, fraxtı bazar qiyməti ilə ödəyir.

Maddə 158. Fraxtedənin yük sahibi qarşısında məsuliyyəti

Gəmi fraxtedənə yük daşınması üçün verildikdə, onun öz adından yük daşınması müqaviləsi bağlamaq, çarter imzalamaq, konosament, dəniz qaimələri və digər daşıma sənədləri vermək hüququ vardır. bu halda fraxtedən yük sahibi qarşısında bu Məcəllənin 130-137-ci maddələrində müəyyən edilmiş qaydalara müvafiq olaraq məsuliyyət daşıyır.

Maddə 159. Gəmi heyəti üzvlərinin tabeliyi

159.1. Gəmi kapitanı və gəmi heyətinin digər üzvləri gəminin idarə edilməsinə, gəminin daxili qaydalarına və gəmi heyəti üzvlərinə dair gəmi sahibinin verdiyi sərəncamlara tabedirlər.

159.2. Fraxtedənin gəminin kommersiya istismarına aid olan sərəncamları gəmi kapitanı və digər gəmi heyəti üzvləri üçün məcburidir.

Maddə 160. Gəminin xilas edilməsi, zədələnməsi və ya məhvi nəticəsində vurulan zərərə görə fraxtedənin məsuliyyətdən azad edilməsi

Fraxtedən fraxta götürülmüş gəminin xilas edilməsi, zədələnməsi və ya məhv olunması nəticəsində vurulan zərərə görə, əgər zərərin vurulmasında fraxtedənin təqsiri sübuta yetirilməyibsə, məsuliyyət daşımır.

Maddə 161. Fraxtın ödənilməsi

161.1. Fraxtedən fraxtı gəmi sahibinə taym-çarterdə nəzərdə tutulmuş qaydada və müddətdə ödəyir. Dəniz üzgüçülüyünə yararsızlıq nəticəsində gəminin istismar edilmədiyi müddət ərzində fraxtedən fraxtı və gəmiyə aid xərcləri ödəməkdən azad edilir.

161.2. Əgər gəmi fraxtedənin təqsiri nəticəsində istismar üçün yararsız vəziyyətə düşmüşdürsə, gəmi sahibi, fraxtedən tərəfindən ona vurulan zərərin əvəzinin ödənilməsindən asılı olmayaraq, taym-çarterdə nəzərdə tutulmuş fraxtı almaq hüququna malikdir.

161.3. Fraxtedən fraxtın ödənilməsini on dörd təqvim günündən artıq gecikdirdikdə, gəmi sahibinin xəbərdarlıq etmədən gəmini fraxtedəndən geri almaq və belə gecikdirməyə görə vurulan zərərin əvəzinin ödənilməsini fraxtedəndən tələb etmək hüququ vardır.

161.4. Gəmi məhv olduqda fraxt taym-çarterdə nəzərdə tutulmuş gündən gəminin məhv olduğu günədək, gəminin məhv olduğu günü müəyyənləşdirmək mümkün olmadıqda isə, gəmi haqqında axırıncı xəbərin alındığı günədək ödənilməlidir.

Maddə 162. Xilasetmə xidmətlərinin göstərilməsinə görə mükafat

Taym-çarterin qüvvədəolma müddəti bitənədək göstərilmiş xilasetmə xidmətlərinə görə gəmiyə çatacaq mükafat, xilasetmə ilə əlaqədar olaraq çəkilən xərclər və gəmi heyətinə çatacaq mükafat payı çıxılmaqla, gəmi sahibi ilə fraxtedən arasında bərabər bölünür.

XI fəsil