Ümumİ müddəalar Gəmİ Gəmİlərİn və onlara olan hüquqların qeydİyyata alınması

Gəmİyə dənİz gİrovu. Gəmİnİn və ya İnşa edİlməkdə olan gəmİnİn İpotekası

Maddə 287. Gəmiyə dəniz girovu ilə təmin edilən tələblər

287.1. Gəmi sahibinə dair tələblər gəmiyə dəniz girovu ilə təmin edilir:

287.1.1. gəmi kapitanına və gəmi heyətinin digər üzvlərinə gəmidə işlərinə görə çatacaq əmək haqqına və digər məbləğlərə, o cümlədən repatriasiya xərclərinə və gəmi kapitanının və gəmi heyətinin digər üzvlərinin adından verilən sosial sığorta ödənişlərinə;

287.1.2. bilavasitə gəminin istismarı nəticəsində vətəndaşın həyatına və ya sağlamlığına vurulan zərərin əvəzinin ödənilməsinə;

287.1.3. gəminin xilas edilməsi üçün mükafata;

287.1.4. liman, kanal və dəniz bələdçi yığımlarına;

287.1.5. gəminin istismarı zamanı gəmidə daşınan yük, konteyner və sərnişinlərin əşyalarından fərqli olan digər əmlakın itirilməsi və ya zədələnməsi nəticəsində vurulmuş real zərərin əvəzinin ödənilməsinə.

287.2. Bu Məcəllənin 287.1.2 və 287.1.5-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş tələblər aşağıdakı hallar nəticəsində yarandıqda, belə tələblər dəniz girovu ilə təmin edilmir:

287.2.1. bu Məcəllənin 18 və 19-cu fəsillərində müəyyən edildiyi kimi, gəmidən neftlə çirkləndirmədən və ya dənizlə təhlükəli və ya zərərli maddələrin daşınması ilə bağlı vurulan zərərdən;

287.2.2. nüvə yanacağının radioaktiv xassələrinin və ya digər radioaktiv maddələrin təsirindən.

Maddə 288. Gəmiyə dəniz girovu ilə təmin edilmiş tələblərin ödənilməsində üstünlük

288.1. Bu Məcəllənin 287.1-ci maddəsinə müvafiq gəmiyə dəniz girovu ilə təmin edilmiş tələblər, gəminin qeydə alınmış ipotekası ilə təmin edilmiş öhdəliklərdən yaranan tələblərə qarşı ödənilməkdə üstünlüyə malikdir. Bu Məcəllənin 298.3-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş tələb istisna olmaqla, heç bir tələb göstərilmiş tələblərə qarşı ödənilməkdə üstünlüyə malik deyil.

288.2. Bu Məcəllənin 287.1-ci maddəsinə müvafiq gəminin dəniz girovu ilə təmin edilmiş tələblər həmin maddədə göstərilən qaydada növbə ilə təmin edilir.

Maddə 289. Gəmiyə dəniz girovunun xüsusiyyəti

Gəminin məcburi satılması halı istisna olmaqla, gəmiyə mülkiyyət hüququnun keçməsindən, onun qeydiyyatının və ya bayrağının dəyişdirilməsindən asılı olmayaraq, dəniz girovu gəmini yüklü etməkdə davam edir.

Maddə 290. Gəmiyə dəniz girovuna xitam verilməsi

290.1. Bu Məcəllənin 287.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş gəmiyə dəniz girovu ilə təmin edilmiş tələblər yarandıqdan bir il sonra gəmiyə dəniz girovuna, gəmi göstərilən müddət bitənədək gəminin məcburi satılmasına səbəb olan həbsin predmeti olduqda xitam verilir.

290.2. Bu Məcəllənin 290.1-ci maddəsində müəyyən edilmiş müddət aşağıdakı qaydada hesablanır:

290.2.1. bu Məcəllənin 287.1.1-ci maddəsinə müvafiq gəmiyə dəniz girovu ilə təmin edilmiş tələblər üzrə — belə tələbi olan gəmi heyəti üzvünün gəmidən azad edilməsi anından;

290.2.2. bu Məcəllənin 287.1.2-287.1.5-ci maddələrinə müvafiq gəmiyə dəniz girovu ilə təmin edilmiş tələblər üzrə — belə tələbin yaranma anından.

Maddə 291. Tələblərin güzəşt edilməsi və ya keçməsi

291.1. Gəmiyə dəniz girovu ilə təmin edilmiş tələblərin güzəşt edilməsi və ya keçməsi eyni zamanda dəniz girovu hüququnun güzəşt edilməsinə və ya keçməsinə səbəb olur.

291.2. Vətəndaşların həyatına və ya sağlamlığına vurulan zərərin əvəzinin ödənilməsinə dair tələbin, habelə dəniz sığorta müqaviləsinə əsasən gəmi mülkiyyətçisinə çatacaq sığorta ödənişinə dair tələbin gəmiyə dəniz girovu hüququ olan şəxsə güzəşt edilməsinə və ya keçməsinə yol verilmir.

Maddə 292. Gəmini və ya inşa edilməkdə olan gəmini saxlamaq hüququ

292.1. Gəminin inşa edilməsindən, habelə onun təmir edilməsindən yaranan tələbləri təmin etmək üçün gəmiqayırma və ya gəmi təmiri təşkilatlarının, gəmi onların sahibliyində olduğu dövr ərzində, gəmini saxlamaq hüququ vardır.

292.2. Gəmi və ya inşa edilməkdə olan gəmi gəmiqayırma və ya gəmi təmiri təşkilatlarının sahibliyindən çıxandan sonra bu Məcəllənin 292.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş gəmini saxlamaq hüququ, gəmiyə həbs qoyulması halı istisna olmaqla, itir.

292.3. Gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin məcburi satılması halında gəmiqayırma və ya gəmi təmiri təşkilatlarının gəminin satışından əldə edilmiş məbləğ hesabına öz tələblərinin ödənilməsinə hüququ vardır.

Maddə 293. Gəminin və inşa edilməkdə olan gəminin ipoteka ilə yüklü edilməsi

293.1. Gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin ipotekası pul öhdəliyinin təmin edilməsi məqsədi ilə gəmi və ya inşa edilməkdə olan gəmi mülkiyyətçisinin (ipoteka verən) və kreditorun (ipoteka saxlayan) müqavilələri ilə müəyyən edilir.

293.2. Gəmiyə təsərrüfat idarəetmə hüququ olan şəxs gəmi və ya inşa edilməkdə olan gəmi mülkiyyətçisinin razılığı əsasında ipoteka verən ola bilər.

293.3. İpoteka müqaviləsi notariat qaydasında təsdiqlənməlidir və gəminin qeydiyyata alındığı reyestrdə qeydə alınmalıdır.

Maddə 294. Gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin ipotekasının predmeti

294.1. Müqavilədə başqa hal nəzərdə tutulmadıqda, gəminin ipotekası gəminin həmin gəmi mülkiyyətçisinə məxsus olan ləvazimatlarına, habelə gəminin məhv olması və zədələnməsinə görə məsuliyyət şərtləri ilə bağlanmış dəniz sığorta müqaviləsi üzrə çatacaq sığorta ödənişinə də şamil edilir. Gəminin ipotekası fraxta şamil edilmir.

294.2. Müqavilədə başqa hal nəzərdə tutulmadıqda, inşa edilməkdə olan gəminin ipotekası gəminin inşası üçün nəzərdə tutulmuş, gəmiqayırma təşkilatının ərazisində olan və aydın şəkildə markalanmış və eyniləşdirilmiş material və avadanlığa, habelə inşa edilməkdə olan gəminin məhv olması və zədələnməsinə görə məsuliyyət şərtləri əsasında bağlanmış dəniz sığorta müqaviləsi üzrə çatacaq sığorta ödənişinə də şamil edilir.

Maddə 295. İpoteka saxlayanların tələblərinin ödənilməsi növbəliyi

Əgər bir neçə ipoteka saxlayan varsa, ipoteka ilə yüklü edilmiş gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin satışından əldə edilmiş xalis gəlirdən ipoteka saxlayanların tələbləri onların hüquqlarının qeydiyyat tarixinə uyğun olaraq növbə ilə ödənilir. Daha əvvəl qeydiyyata alınmış ipoteka sonradan qeydiyyata alınmış ipotekaya qarşı ödənilməkdə üstünlüyə malikdir. Eyni gündə qeydiyyata alınmış ipotekalar eyni qüvvəyə malikdir.

Maddə 296. Gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin məcburi satılmasının əsasları

İpoteka verən borcun ödənilməsi vəzifəsini yerinə yetirmədikdə, ipoteka ilə yüklü edilmiş gəmi və ya inşa edilməkdə olan gəmi üzərinə həbs qoyulmuş gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin olduğu yer üzrə məhkəmənin qərarı əsasında satıla bilər.

Maddə 297. Gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin məcburi satılması haqqında bildiriş

297.1. Gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin məcburi satılması üçün məhkəmə bu barədə aşağıdakılara bildiriş göndərməlidir:

297.1.1. gəmini qeydiyyata alan orqana və ya inşa edilməkdə olan gəmiyə mülkiyyət hüququnu qeydiyyata alan orqana;

297.1.2. gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin qeydiyyata alınmış və təqdim edənə müəyyənləşdirilməmiş ipotekalarının ipoteka saxlayanlarına;

297.1.3. gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin qeydiyyata alınmış və təqdim edənə müəyyənləşdirilmiş ipotekalarının ipoteka saxlayanlarına, habelə bu Məcəllənin 287.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş tələblər üzrə gəminin dəniz girovunu saxlayanlarına, əgər onlar öz tələbləri barədə məhkəməni məlumatlandırıblarsa;

297.1.4. gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin qeydiyyata alınmış mülkiyyətçisinə;

297.1.5. bayrağı altında gəmiyə müvəqqəti üzməyə icazə vermiş dövlətin gəmini qeydiyyata almış orqanına.

297.2. Gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin məcburi satılmasını tələb edən şəxs məhkəməyə gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin qeydiyyata alınmış ipotekasının ipoteka saxlayanlarının adlarını və ünvanlarını əlavə etməklə müvafiq gəmi və ya inşa edilməkdə olan gəmi reyestrlərindən çıxarış təqdim etməlidir.

297.3. Gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin məcburi satışı haqqında bildiriş məcburi satışa otuz gündən az qalmamış göndərilir və özündə aşağıdakıları əks etdirir:

297.3.1. məcburi satışın vaxtı və yeri haqqında məlumatları, habelə məcburi satışa və ya məcburi satışa aparan prosedurlara aid olan və öz maraqlarını qorumaq məqsədi ilə bildiriş almağa hüququ olan şəxslərin bilməli olduqları məlumatları;

297.3.2. məcburi satışın vaxtını və yerini dəqiq müəyyənləşdirmək mümkün olmadıqda, məcburi satışın təxmini vaxtı və yeri haqqında məlumatları, habelə məcburi satışa aid və bildiriş almağa hüququ olan şəxslərin maraqlarının qorunması üçün kifayət olan digər məlumatları.

297.4. Bildiriş bu Məcəllənin 297.3-cü maddəsinə müvafiq olaraq göndərildikdə, məcburi satışın faktik vaxtı və yeri haqqında əlavə bildiriş onlar məlum olduqdan sonra, lakin məcburi satışa yeddi gündən az qalmamış göndərilir.

Maddə 298. Gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin məcburi satışının nəticələri

298.1. Gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin məcburi satışı halında gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin qeydiyyata alınmış bütün ipotekaları, ipoteka saxlayanların razılığı ilə alıcının öz üzərinə götürdüyü ipotekalar istisna olmaqla, bütün girovları və digər növ yüklülükləri gəmiyə və ya inşa edilməkdə olan gəmiyə münasibətdə öz qüvvəsini itirirlər.

298.2. Gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin həbsi və sonrakı satışı ilə əlaqədar çəkilən xərclər onların satışından əldə edilən məbləğdən birinci növbədə ödənilir. Belə xərclərə, xüsusilə, gəmi üzərinə həbs qoyulması anından gəminin və gəmi heyətinin saxlanılmasına, habelə əmək haqqına çəkilən xərclər və bu Məcəllənin 287.1.1-ci maddəsində göstərilən digər məbləğlər və xərclər aid edilir. Gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin satışından əldə edilən məbləğin qalığı müvafiq tələblərin ödənilməsi üçün müəyyən edilmiş zəruri həddləri nəzərə almaqla bu fəsildəki qaydalara uyğun olaraq bölüşdürülür. İrəli sürülmüş bütün tələblər ödənildikdən sonra gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin məcburi satışından əldə edilən məbləğ, əgər o qalıbsa, gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin mülkiyyətçisinə verilir və belə məbləğ sərbəst köçürülə bilər.

298.3. Dəniz üzgüçülüyü təhlükəsizliyini və ya dəniz mühitini çirkləndirmədən qorumaq məqsədi ilə liman hakimiyyəti orqanlarının qaldırdığı batmış gəminin məcburi satışı halında, gəminin qaldırılması üçün çəkilən xərclər, gəminin dəniz girovu ilə təmin edilmiş hər hansı bir tələbin ödənilməsinədək, gəminin satışından əldə edilmiş məbləğdən ödənilir.

Maddə 299. Gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin ipotekasının xitamı

299.0. Gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin ipotekasına aşağıdakı hallarda xitam verilir:

299.0.1. pul öhdəliyi ödənildikdə;

299.0.2. pul öhdəliyinə borcun ödənilməsindən fərqli olan digər üsulla xitam verildikdə (məcburi satış və s.);

299.0.3. gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin məhv olması ilə əlaqədar dəniz sığorta müqaviləsinə müvafiq olaraq, gəminin və ya inşa edilməkdə olan gəminin ipotekasını saxlayan öz tələbini sığorta ödənişinə verə bildiyi hallar istisna olmaqla, gəmi və ya inşa edilməkdə olan gəmi məhv olduqda.

XXIII fəsil