Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti yordamchi tarix fanlari

Shohruh tangalari. Amir Temur pul va moliya siyosatini, hamma o‘lkalar uchun yagona bo‘lgan pul birligi chiqarish bilan Amir Temur tomonidan olib borilgan umumiy pul siyosatini mantiqiy yakunlagan holda, uning sevimli nabirasi - Ulug‘bek oxiriga еtkazgan. Uningtangalarida ulug‘ Amir Temurtamg‘asitushirilgandi. Lekinbundanbirmuncha vaqt oldin, uning otasi “Shohruhtangalari” nomlikumushtangalarva “misqoli” tangalarimuomalada yurgan.
Xalil Sulton hokimiyatga chiqishi bilan Temurning o‘g‘li Shohruh va nabiralari o‘rtasidagi hokimiyat uchun bo‘lgan kurash tinib-tinchimadi. Bukurashlaryashirinvaba’zan oshkora qurollitusda olibborildi. Uzoqyillikjadangujadallarnatijasida xalqningqonibehudaga to‘kilar, shaharva qishloqlarvayronbo‘laredi. Ana shunday o‘zaro kurashlardan so‘ng Shohruh g‘olib chiqib, 1409 yili o‘z o‘g‘li Ulug‘bekni Samarqand hokimi etib tayinladi. Xalil Sultonni bo‘lsa G‘arbiy Erondagi Ray shaharining hokimi qilib belgiladi va u shu shaharning shimolidagi Shahriyor qo‘rg‘onida 1411 yili vafot etdi. Muhammad Sultonning o‘g‘li Muhammad Jahongirni esa Hisori Shodmon viloyatiga hokim etib tayinlab, o‘zi bo‘lsa Hirot shahrini poytaxt qilib, Xuroson va Movarounnahrda 50 yil mustaqil hukmronlik qildi.
Shohruh Mirzo Movarounnahr va Xurosonning bosh hukmdori sifatida Astrobod, Buxoro, Domg‘on, Isfahon, Qushon, Kirmon, Qum, Nishopur, Marv, Samarqand, Sabzavor, Sova, Sultomiya, Tabriz, Xorazm, Hirot, Sheroz va boshqa shaharlarda o‘zining kumush tangalarini zarb qildi. Tangalarning old tomoniga “Lo iloha illoloh Muhammad rasul Olloh” deb Qur’ondan kalima yozilgan bo‘lsa, uning to‘rt burchagiga dastlab to‘rt halifa - Abu Bakr, Umar, Usmon va Ali nomlari yozilgan. Orqa tomoniga esa asosan: “Sulton al-a’zam Shoxruh bahodir xaldolloh mulikixu va sultanahu” deb yozilgan so‘zlar bilan birga, bu kumush tangalar zarb qilingan sana va shaharlarning nomi qayd etilgan. Shohruhtangalarining oldtomoniga, bizyuqorida ko‘rsatibo‘tganimizdek, Qur’ondankalima va to‘rthalifaningnomiyozilgan.
Bizquyida Shohruhtangalarining orqa tomoniga yozilganso‘zlardan ayrimnamunalarkeltiramiz.
- as-Sulton al-a’zamShohruhbahodir xaldollohmu-likixuva sultanahu, zarb Astrobod, 1427-28 y.
- as-Sulton al-a’zamShohruhbahodir xaldollohmulikixuva sultanaxu, zarb Astrobod, 1412-13 y.
- as-Sulton al-a’zamShohruhbahodir xaldollohmulikixuva sultanahu, zarbIazd, 1419 y.
- as-Sulton al-a’zamShohruhbahodir xaldollohmu- likixu, zarb Kirmon, 1424-25 y.
- as-Sulton al-a’zamShohruhbahodir xaldollohmulikixu, zarbSabzavor, 1424-25 y.
- as-Sulton al-a’zamShohruhbahodir xaldollohmu-likixu, zarbSov.