T (act) Layih
Yüklə 470,64 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (http://www.tariff.gov.az//az/resolution/view/47/)
- (http://www.vet.gov.az/view.phplang=azmenu=78id=162)
|
4.3 İDXAL KARANTİN İCAZƏSİNİN VERİLMƏSİNİN VƏ FİTOSANİTAR NƏZARƏTİN QANUNVERİCİLİK ƏSASLARI Tərkibində heyvan mənşəli məhsullar, biloloji fəal maddələr (vitaminlər, minerallar, mikroelementlər), fermentlər, qoruyucular (antioksiddantlar, sorbentlər, antimikrobelemenlər) və sair olduğuna görə quş və balıq yeminə idxal icazəsini Dövlət Baytarlıq Xidməti verir. Ancaq ekspert qrupunun araşdırması nəticəsində məlium olub ki, yem idxalı prosesinin qanunverici əsasları sahibkarlara inzibati baryerlər yaratdığından onlar quş yeminin ayrı-ayrı komponentlərini (buğda, arpa, qarğıdalı, soya və sair) idxal etməyə üstünlük verirlər. Balıq yemini isə komponentlər şəklində idxal etmək mümkün deyil. Balıq yemi əsasən balıqların növünə və yaşına uyğun olaraq müxtəlif kalibrlərdə bişirilmiş hazır məhsul kimi idxal olunur. Quş yeminin bitki mənşəli komponentlərinin idxalına icazəni Dövlət Fitosanitar Nəzarəti Xidməti 23
verir. Qeyd edək ki, baytarlıq icazəsindən fərqli olaraq, bitkiçilik və bitki mənşəli məhsulların idxalı prosesi müvafiq qanunvericilikdə aydın və sadə şəkildə əks etdirilib (Bax: Əlavə 10.8. Yem idxalını əhatə edən qanunvericlik aktlarından tədqiqat zamanı istifadə olunmuş çıxarışlar, № 5,6, 17,18). İdxal karantin icazəsinin alınması proseduru sadədir. Bütövlükdə Dovlət Fitosanitar Nəzarəti Xidmətinin bu sahədəki fəaliyyəti “Fitosanitar nəzarəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu, Nazirlər Kabinetinin 2006-cı il 29 dekabr tarixli 280 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş “Bitki və bitkiçilik məhsullarının idxalına və ixracına, Azərbaycan Respublikasının ərazisindən tranzit daşınmasına və dövriyyəsinə idxal karantin icazəsinin və fitosanitar sertifikatlarının verilməsi” Qaydaları, Tarif (Qiymət) Surasının “Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrufatı Nazirliyi yanında Dovlət Fitosanitar Nəzarəti Xidməti tərəfindən gostərilən xidmətlərin tariflərinin tənzimlənməsi barədə” 25 iyul 2007-ci il tarixli, 18 saylı qərarı və “Dövlət rüsumu haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunu ilə tənzimlənir. “Fitosanitar nəzarəti haqqında” qanunun 2-ci fəslinin (Fitosanitar nəzarətin təşkili) 10-cu maddəsində (Dövlət Fitosanitar Nəzarəti Xidmətinin huquqları) və 3-cü fəslinin (Fitosanitar tədbirlər), 13-cü maddəsində (İdxal olunmuş məhsullara tətbiq edilən fitosanitar tədbirlər) çərçivə prinsiplər müəyyən olunub: “10.0.3. qanunvericiliklə muəyyən edilmiş qaydalara uyğun olaraq bitki və bitkicilik məhsullarının idxalı və ixracına, Azərbaycan Respublikasının ərazisində tranzit daşınmasına və dovriyyəsinə idxal karantin icazəsi və fitosanitar sertifikatları vermək; 13.2. Zərərli orqanizmlərin olkə ərazisinə daxil olmasının və yayılmasının qarşısının alınması məqsədilə bitki və bitkicilik məhsullarının idxalı ilə bağlı dovlət fitosanitar nəzarəti xidməti tərəfindən aşağıdakı fitosanitar tədbirləri həyata kecirilir: 13.2.1. analiz (test), muayinə, məhsulun saxlanması və məhv edilməsi məqsədilə bitki və bitkicilik məhsullarını, digər karantin nəzarətində olan materialları və yukləri fitosanitar nəzarəti məntəqələrində saxlamaq, geri qaytarmaq və onların idxalına məhdudiyyətlər qoymaq.” “Bitki və bitkiçilik məhsullarının idxalına və ixracına, Azərbaycan Respublikasının ərazisindən tranzit daşınmasına və dövriyyəsinə idxal karantin icazəsinin və fitosanitar sertifikatlarının verilməsi” Qaydalarında göstərilib ki, yükü idxal etməzdən əvvəl müəyyən olunmuş siyahıya uyğun olaraq karantin nəzarətində olan zərərli orqanizmləri yaya bilən bitki və bitkiçilik məhsullarına idxal karantin icazəsinin alınması üçün Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin yanında Dövlət Fitosanitar Nəzarəti Xidmətinə rəsmi müraciət edilməlidir. Hüquqi şəxsin adı, təşkilati-hüquqi forması, hüquqi ünvanı, fiziki şəxslər üçün - soyadı, adı, atasının adı, şəxsiyyəti təsdiq edən vəsiqə haqqında məlumatlar (seriya, nömrə, nə vaxt və kim tərəfindən verilmişdir, ünvanı) əks olunmalıdır. Ərizə ilə birlikdə hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı haqqında şəhadətnamənin surəti, fiziki şəxslərin isə sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olması və vergi orqanları tərəfindən uçota alınması haqqında şəhadətnamənin surəti, idxal olunan bitki və bitkiçilik məhsulları barədə məlumat təqdim edilməlidir. Təqdim olunan ərizə və sənədlər Dövlət Xidməti tərəfindən xüsusi kitabda qeydə alınmaqla qəbul edilir və qeydə alındığı gündən başlayaraq 15 gün müddətindən gec olmamaq şərtilə baxılır, çatışmazlıqlar və ya imtina üçün əsas olmadıqda, ərizəçiyə Xidmət tərəfindən qaydaların 1 nömrəli əlavəsindəki nümunəvi formaya uyğun idxal karantin icazəsi verilir.
24
Qeyd edək ki, “Dövlət rüsumu haqqında” qanuna uygun olaraq idxal karantin icazəsinin verilməsi rüsumu 3 manatdır. Yük ölkəyə daxil olanda vizual baxışdan sonra ehtiyac olarsa, ondan nümunə götürülüb laboratoriyada yoxlanıla bilər. Bu proses də müvafiq qanunvericilik aktı ilə tənzimlənir. Nazirlər Kabinetinin 2006-cı il 29 dekabr tarixli 280 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasına gətirilən və Azərbaycan Respublikasından aparılan karantin nəzarətində olan materiallara, o cümlədən baqajlarda, poçt bağlamalarında və sərnişinlərin əl yüklərində gətirilən bitki və bitkiçilik məhsullarına fitosanitar karantin baxışının keçirilməsi və laboratoriya ekspertizasının aparılması” Qaydalarında göstərilir ki, ölkəyə gətirilən karantin nəzarətində olan materiallar müvafiq sənədlərlə müşayiət olunduğu və plomblanmış nəqliyyat vasitələrində daxil olduğu halda gömrük tələblərinə riayət edilməklə, fitosanitar nəzarəti məntəqələrində yük açılmadan üzərində vizual fitosanitar karantin baxışı həyata keçirilərək yola salınmalıdır. Qaydalarda o da yazılıb ki, vizual fitosanitar karantin baxışı zamanı yükün üzərində və ya daşındığı nəqliyyat vasitələrində karantin tətbiq edilən zərərli orqanizmlər aşkar olunduqda, yük saxlanılaraq gömrük orqanlarının iştirakı ilə götürülür və sahibinin razılığı ilə qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada zərərsizləşdirilir. Yük sahibinin razılığı olmadığı halda dövlət fitosanitar müfəttişləri tərəfindən müəyyən olunmuş qaydada akt tərtib edilir və yük geri qaytarılır. Bu barədə dərhal ixracatçıya (daşıyıcıya və ya digər səlahiyyətli şəxsə) rəsmi məlumat verilir. Bu zaman Tarif (Qiymət) Surasının “Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrufatı Nazirliyi yanında Dovlət Fitosanitar Nəzarəti Xidməti tərəfindən gostərilən xidmətlərin tariflərinin tənzimlənməsi barədə” qərarında göstərilən şəkildə xidmət haqqı alınır. Qərarda “Karantin nəzarətində olan bitki və bitki mənsəli məhsullardan göturulmus nümunələrin karantin ekspertiza laboratoriyasında muayinəsi” adlanan bölməsində bütün növ yemlər, dənli və paxlalı bitkilərin 1 tonu üçün 1.20 manat (yüksək siyarətlənmə dərəcəsi), 0.60 manat, (orta siyarətlənmə dərəcəsi) və 0.10 manat (aşağı siyarətlənmə dərəcəsi) xidmət haqqı alınması müəyyənləşdirilib.
İdxal prosesini tənzimləyən gömrük qanunvericliyi Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsindən, “Gomruk tarifi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanunundan, NK-nın 12 aprel 2001-ci ildə təsdiq etdiyi “Azərbaycan Respublikasında ixrac-idxal əməliyyatları üzrə gömrük rüsumlarının dərəcələri, gömrük rəsmiləşdirilməsinə görə alınan yığımların miqdarı haqqında”, 80 №-li Qərardan, “Yük gömrük bəyannamələrinin doldurulması” Qaydalarından (17 iyun 1998- ci il), Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsi sədrinin 5 yanvar 2001-ci il tarixli 001 saylı əmri ilə təsdiq edilmiş “Xarici dövlətlərin avtonəqliyyat vasitələrinin Azərbaycan Respublikası ərazisinə daxil olması və bu ərazidən sərnişin və yük daşınması üçün istifadə etməsinə görə yol vergilərinin hesablanıb tutulması haqqında” Təlimatdan və Azərbaycan RespublikasınınVergi Məcəlləsindən ibarətdir. Məcəllədə və “ Gomruk tarifi haqqında” qanunda gömrük ödənişləri ( gömrük rüsumu, əlavə dəyər vergisi, gömrük rəsmiləşdirilməsinə görə gömrük yığımları, saxlanca görə gömrük yığımlari, əlavə dəyər vergisi və sair), gömrük ödənişlərinin ödənilmə müddətləri, onlarin ödənilmə qaydasi, ödəniş valyutası, gömrük rəsmiləşdirilməsi məqsədi ilə mallardan prob və nümunələrin götürülməsi, gömrük sərhədindən keçmə barədə və ya mallar və nəqliyyat vasitələrinin gömrük ərazisindən kənara aparılması niyyəti barədə gömrük orqanlarına məlumat verilməsi, malların, nəqliyyat vasitələrinin və onlara aid sənədlərin gömrük orqanının müəyyən etdiyi
25
yerlərə çatdırılması , malların və nəqliyyat vasitələrinin çatdırıldığı yerdə gömrük nəzarətinə təqdim edilməsi, malları, nəqliyyat vasitələrini bəyanetmə və onun formaları, bəyanetmə yeri, gömrük bəyannaməsinin qəbulu, deklarantın vəzifə və hüquqları, gömrük məqsədləri üçün lazim olan sənədlər, əlavə məlumatlar və sair haqda ilkin çərçivə prinsiplər müəyyən olunub (Bax: Əlavə 10.8. Yem idxalını əhatə edən qanunvericlik aktlarından tədqiqat zamanı istifadə olunmuş çıxarışlar, № 6,7,8,9,10,11,12, 13, 14, 20) . İdxal rüsumları Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 12 aprel tarixli, 80 saylı qərarına əlavə olan 2003-cü il 22 dekabr tarixli 161 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş “ Azərbaycan Respublikasının ərazisinə gətirilən mallar üzrə gömrük idxal rüsumlarının dərəcələri” ilə tənzimlənir. Sənəddə konkret olaraq yem və yem əlavələr ayrıca mal mövqeyi kimi nəzərdə tutulmayıb. Yem və yem əlavələrini I bölmənin (Diri heyvanlar; heyvan mənşəli məhsullar) 0 5-ci qrupunun (Başqa yerdə adı çəkilməyən və təsnif olunmayan heyvan mənşəli məhsullar) 0511 99 809 0 saylı (digərləri) mal mövqeyinə aid etmək olar. Ümumiyyətlə, bu bölmədə idxal rüsumları 0-15 arası dəyişir. 0511 99 809 0 saylı mal mövqeyinin isə idxal rüsumu 15%-dir. “Yük gömrük bəyannamələrinin doldurulması” Qaydalarında malla bağlı məlumatların necə doldurulması qaydaları əks olunub ki, bura malı göndərənin kimliyindən tutmuş malın boşaldılma yerinə qədər bütün informasiyalar əks etdirilir. Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 12 aprel tarixli,80 nomrəli qərarına əlavə kimi 2007-ci il 27 noyabr tarixli, 189 nomrəli qərarı ilə təsdiq edilmis mətndə “Gömruk rəsmiləşdirilməsinə görə alınan gömruk yığımlarının miqdarı”nda göstərilir ki, mal qismində Azərbaycan Respublikasının gömruk sərhədindən nəqliyyat vasitələri də daxil olmaqla kecirilən (o cumlədən musayiət olunmayan baqajda və beynəlxalq poct gondərislərində) malların gömruk rəsmiləsdirilməsi ucun hər bir yuk gömruk bəyannaməsinə və ya gömruk mədaxil orderinə görə malın gömruk dəyərindən asılı olaraq asağıdakı qaydada gömruk yığımları alınır:
Gömruk dəyəri 1001 manatdan 10000 manata qədər olduqda 50 manat;
Gömruk dəyəri 10001 manatdan 100000 manata qədər olduqda 100 manat;
Gömruk dəyəri 100001 manatdan yuxarı olduqda isə 275 manat. Bundan əlavə, gömruk yuk bəyannaməsinin hər bir əlavə vərəqi ucun sovdələsmə xarakterindən asılı olmayaraq, 10 manat gömruk yığımı alınır. Gömrük dəyərinə rüsum və gömrük yığımları əlavə edildikdən sonra onun üzərinə əlavə dəyər vergisi (ƏDV) də hesablanılır ki, bu barədə Vergi Məcəlləsinin “Əlavə dəyər vergisi” adlandırılan XI fəslində məlumat verilir. Məcəllədə qeyd olunur ki, Azərbaycan Respublikasına ƏDV tutulan malları idxal edən şəxslər bu cür idxal malları üzrə ƏDV-nin ödəyiciləri sayılırlar. Vergi tutulan idxalın dəyəri malların Azərbaycan Respublikasının gömrük qanunvericiliyinə uyğun olaraq müəyyən edilən gömrük dəyərindən və mallar Azərbaycan Respublikasına gətirilərkən ödənilməli olan rüsumlardan və vergilərdən (ƏDV nəzərə alınmadan) ibarətdir. ƏDV-nin dərəcəsi hər vergi tutulan əməliyyatın və hər vergi tutulan idxalın dəyərinin 18 faizidir. Bizim hesablamalarımıza görə, malın gömrük dəyəri, rüsumlar, yığımlar, ƏDV bütövlükdə idxal edilən malın dəyərinin 36 faizini təşkil edir.
26
5. İdxal prosedurlarına birbaşa və dolayısı ilə təsir edən amillər Yem və yem əlavələrinin idxalı prosesinin mərhələlər üzrə qiymətləndirilməsi aşkara çıxardı ki, bu sahədə bir çox digər problemlər var. Bu tip amilləri aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq mümkündür.
Quş və balıq yeminin idxalı ilə əsasən iri quşçuluq və balıqçılıq təsərrüfatları olan sahibkarlar məşğul olurlar. Çox təəssüf ki, bu sahələri təmsil edən sahibkarların peşəkar birlikləri (biznes asossiasiyaları) ya yoxdur, ya da zəifdir. Quşçuluq sahəsində belə bir birlik (Azərbaycan Quşçular Cəmiyyəti) olsa da, balıqçılıq sahəsində Respublika Ovçuluq və Balıqçılıq Birliyi deyilən bir qurum var ki, o da daha çox ovçuluqla məşğul olur. Bu birliklər üzvlərinin hüquqlarını dövlət orqanları qarşısında qorumaqdan, qanunverici orqanda onların lobbiçiliyini aparmaqdan daha çox, görüntü xatirinə yaradılıblar. Yem və yem əlavələrinin idxalı prosedurunu tənzimləyən qanunvericlik aktlarında dəyişiklik və əlavələrin edilməsindən, idxal prosedurunun mürəkkəbləşməsindən ya onların doğrudan da xəbərləri olmayıb, ya da buna bilərəkdən göz yumublar. Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, qanunvericlikdə aparılan dəyişikliklər biznesin inkişafına xidmət etməlidir. Belə mürəkkəb məsələlərlə təsərrüfatlar ayrı-ayrılıqda peşəkar səviyyədə məşğul ola bilməzlər. Bunun üçün həmin təsərrüfatların üzvlük haqları hesabına fəaliyyət göstərən müstəqil sahəvi birliklərinin yaradılması və onların aktivləşdirilməsi vacibdir.
Tədqiqat zamanı müxtəlif səviyyələrdə təsərrüfat rəhbərləri ilə təmasdan sonra məlum oldu ki, onların əksəriyyəti bu sahəni tənzimləyn qanunvericlik aktlarının tələb və öhdəliklərindən məlumatsızdırlar. Ona görə də müvafiq dövlət orqanlarında şifahi şəkildə səsləndirilən tələbləri qanunvericiliyin tələbləri kimi qəbul edir, onları araşdırmağın faydasız olduğuna inanırlar. Onlarda belə bir inam formalaşıb ki, əgər qanuni yola baş vursalar, həm xərcləri daha yüksək olacaq, həm də daha çox vaxt itirəcəklər. 5.3. İdxal üçün müraciət edənlərin informasiya əldə etmək sahəsində çətinlikləri Yem və yem əlavələrinin idxalı ilə məşğul olan və yaxud buna cəhd edən sahibkarlar idxal icazəsi prosedurunu öyrənmək üçün müraciət etdikləri müvafiq dövlət orqanlarında informasiya əldə etməklə bağlı çətinliklərlə qarşılaşırlar. Bu halda onlar ya rəsmi sayta yönləndirilir, ya da şifahi şəkildə məlumatlandırılırlar. Rəsmi saytların tədqiqat qrupu tərəfindən araşdırılması göstərdi ki, onlar həddən artıq qarışıqdır, oradan konkret quş və ya balıq yeminin idxalı ilə bağlı yararlı informasiya tapmaq və onları qruplaşdırmaq üçün xeyli vaxt və ustalıq tələb olunur. Yalnız Dövlət Gömrük Komitəsinin saytında (www.customs.gov.az) sual vermək imkanı yaradılır ki, burada da suallara ümumi şəkilədə cavab verildiyindən müraciətçinin informasiya ehtiyacını ödəmir. Baytarlıq Xidmətinin saytı yeni yaradılıb, təkmilləşdirmə mərhələsindədir. İdxal icazəsi zamanı tələb olunan sənədlərin siyahısını saytdan əldə etmək mümkün deyil. Dövlət Baytarlıq Preparatlarına Elmi Nəzarət İnstitutunun saytı yoxdur. İdxal baytarlıq icazəsini verən əsas orqan olan institutdan məlumat öyrənmək üçün mütləq yerləşdiyi Hökməli kəndinə getmək lazımdır. Eynilə, bəzi hallarda rəsmi dövlət orqanlarının saytlarında yerləşdirilən qanunvericlik aktlarında rüsumlarla bağlı fərqlər müşahidə olunur. Məsələn, Tarif (Qiymət) Şurasının saytında 27
(http://www.tariff.gov.az/?/az/resolution/view/47/) yerləşdirilən “Azərbaycan Respublikasının Tarif (qiymət) Surası Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrufatı Nazirliyi yanında Dovlət Baytarlıq Xidməti tərəfindən baytarlıq nəzarəti vacib olan obyektlərin mulkiyyətcilərinin vəsaiti hesabına maliyyələsdirilən xidmətlərin tariflərinin tənzimlənməsi barədə” 26 iyul 2007-ci il tarixli, 17 saylı qərarda baytarlıq preparatlarının ekspertizasının xidmət haqqı kimi 950 manat göstərilib. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin saytında isə eyni
qərar yerləşdirilib, ancaq
baytarlıq preparatlarının ekspertizası və qeydiyyatının xidmər haqqı kimi isə 1000 manat yazılıb. Eyni qərarın 2 saytda fərqli şəkildə yerləşdirilməsi bir tərəfə, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2009-cu il 21 aprel tarixli 66 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş “Dövlət baytarlıq nəzarətində olan məhsullara, o cümlədən idxal və ixrac edilən yüklərə dövlət baytarlıq nəzarətinin təşkili, idxal-ixrac edilən heyvanların, heyvan mənşəli məhsulların və xammalın baytarlıq (baytarlıq-sanitariya) vəziyyətinin yoxlanılması və müvafiq baytarlıq sənədinin verilməsi, dövlət baytarlıq nəzarətində olan yüklərin Azərbaycan Respublikasına gətirilməsi və ölkə daxilində daşınması” Qaydalarında yazılır ki, baytarlıq preparatlarının qeydiyyata alınması Dövlət Baytarlıq Xidməti tərəfindən aparılmalıdır. Və məntiqə uyğun olaraq da 50 manat qeydiyyat haqqqı Xidmətə köçürülməlidir. Bu cür uyğunsuzluqlar, qanun və qərarlardakı dolaşıqlıqlar müfaviq dövlət orqanlarının saytlarından informasiya almaq istəyən müraciətçiləri çaş-baş salır.
Yem və yem əlavələrinin Nazirlər Kabinetinin 2003-cü il 22 dekabr tarixli, 161 saylı qərarı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının ərazisinə gətirilən mallar üzrə gömrük rüsumlarının dərəcələri”ndə ayrıca mal mövqeyi kimi əks etdirilməməsi bir tərəfdən idxalçılarda qeyri-müəyyənlik yaratmaqla yanaşı, digər tərəfdən statistika sarıdan problemə yol açır. Məhz bu səbəbdən Dövlət Statistika Komitəsinin xarici ticarətlə bağlı yayımladığı statistik məcmuələrdə yem və ya yem əlavələrinin idxalı ilə bağlı göstərici tapmaq mümkün deyil. Bu da tədqiqatın nəticəsi kimi təklif olunan dəyişikliklərdən sonra təsirləri ekonometrik üsullarla ölçməyə imkan vermir. 6. Mövcud idxal prosesinin daxili bazara təsiri İdxal prosedurunun və prosesinin hazırki vəziyyətini “orta əlverişli” kimi xarakterizə etmək olar. Bu cür yarıməlverişli vəziyyətin səbəbi idxalın müəyyən mərhələlərində proqressiv dəyişikliklər, paralel olaraq ticarət əməliyyatlarına maneə yaradan, onu ləngidən amilllərdir. Məsələn, son illər gömrük prosedurlarında sadələşdirmə və əməliyatların yüngüllləşdirilməsi tendensiyası müşahidə olunur. Gömrük sənədləşdirilməsi ilə bağlı tətbiq olunan vahid pəncərə prinsipi doldurulan sənədlərin sayının minimuma endirilməsinə şərait yaradıb. Gömrük rüsum və yığımlarının ödəniş formalarının geniş diapozonda tətbiqi idxalçılara maliyyə əməliyyatlarının operativ həll etmək imkanı verir. Bununla yanaşı, idxalın digər bir mərhələsində son zamanlar qəbul olunan qərarlar sayəsində idxal icazəsinin alınması vaxtının uzadılması potensial idxalçıların sayının azalmasına səbəb olub. Müəssisə və müvafiq dövlət orqanları tərəfindən idxal baytarlıq icazəsinin qanunvericliyə uyğun olaraq alınmasına sərf olunan vaxt 3 aydan çox çəkir. Bu zaman tələb olunan sənədlərin həcmi 200 səhifədən 300 səhifəyədək çatır. Təbii ki, bu cür sərt tələblər keyfiyyətli hazır balıq yeminin potensial idxalçılarını idxaldan çəkindirir, quş yemi idxalçıları isə vəziyyətdən çıxış yolu kimi daha sadə prosedur qaydaları tələb edən yemin komponentlərinin idxalına üstünlük verirlər. Aparılan elmi tədqiqatlar sübut edir ki, xüsusi inqridientlərlə zəngin hazır balıq yemindən istifadə balıqçılıq təsərrüfatlarında məhsuldarlığı təxminən 2 dəfə artırmağa 28
imkan verir. İdxal prosedurlarında olan süni inzibati maneələrin daxili bazara necə təsir etdiyinə diqqət yetirək: Birinci, rəsmi statistikaya inansaq, təkcə Neftçala-Salyan bölgəsində 200-ə yaxın balıqçılıq təsərrüfatı var, ancaq onların arasında daxili bazarın vəziyyətinə təsir etmək gücündə olmayan çoxlu xırda təsərrüfatlar var. Daxili bazar üçün az-çox əhəmiyyəti olan təsərrüfatların sayı təxminən 180-ə yaxındır. Balıq yemini isə xaricdən 5-6 təsərrüfat, özü də mütəmadi deyil, epizodik şəkildə gətirə bilir. İkinci, 6-7 təsərrüfatı çıxmaq şərtilə, digərləri primitiv üsullarla balıq yetişdirməklə məşğuldur ki, belə təsərrüfatlarda balıqlar əsasən bitki mənşəli yemlərlə qidalandırılır. Hərdən isə balıqları kəsilmiş heyvanların daxili orqanları ilə yemləyirlər. Ancaq bu tip yemlərin tərkibində balığın normal inkişafı üçün tələb olunan protein və vitaminlər çatışmır. Nəticədə belə təsrrüfatlar üçün zəif artım, kiçik istehsal həcmi və aşağı keyfiyyətli məhsul xarakterik olur.
Yüklə 470,64 Kb. Dostları ilə paylaş:
|