Soyqirimi: tarixin qanlı salnaməsi
IV FƏSİL Terror Ermənistanın
Yüklə 29,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
IV FƏSİL Terror Ermənistanın dövlət siyasətinə çevrilib Erməni terroru - tarixin qanlı səhifələri Tarixi həqiqətlər göstərir ki, «Böyük Ermənistan» xülyası ilə yaşayan erməni ideoloqları əsassız və qeyri- hüquqi iddialarının reallaşdırılması naminə terror və soyqırımı siyasətini «milli mübarizə» yoluna çevirmiş, dövlət səviyyəsində dəstəkləmişlər. Bu zaman bədxah qonşularımız müəyyən xarici qüvvələrin maraqlarının ifadəçisinə çevrilmiş, bəzi dövlətlər Cənubi Qafqaz və Qərbi Asiyada möhkəmlənmək üçün daim «erməni məsələsi»ndən öz mənafelərinə uyğun şəkildə istifadə etməyə çalışmışlar. Qafqazı daim gərginlikdə saxlamaq, burada yaşayan xalqla rın «böyük dövlət yaratmaq imkanlarının mövcudluğu» barədə xülyanın beyinlərə yerləşdirilməsi həmişə müəyyən dövlətlə rin örtülü siyasəti olmuşdur. Və əslində, erməni terroru bu gün də həmin maraqların, «ikili standartlar»ın latent ifadəsi nə çevrilməklə sivil dünyanın təhlükəsizlik maraqlarını qlobal mənada təhdid edir. Rus tarixçisi Nikolay Şavrov «Zaqafqaziyada Rusiya işlərinə yeni təhlükə» adlı kitabında qeyd edir ki, 1864-cü ildə Qafqaz idarələrində çoxluq təşkil edən erməni və gürcülərdə millətçi lik fəaliyyəti oyandı. Erməni və gürcü çarlıqlarını yenidən dir- çəltmək ideyası Londonda ustalıqla onların rəhbər şəxslərinin beyninə yeridildi. Bu, əslində, tarixi torpaqlara malik olmayan ermənilərin Zaqafqaziyada mümkün qədər daha çox ərazi il- lıaqına həvəsləndirilməsi idi. Sonralar isə «dənizdən-dənizə Ermənistan» yaratmaq ideyası «Daşnaksütyun» partiyasının başlıca siyasətinə çevrildi. 1890-cı ildə Tiflisdə erməni burjua- 329
millətçi partiyası kimi yaradılan «Daşnaksıityun» Türkiyə er mənilərinin azad edilməsi, Rusiya və Türkiyə ermənilərinin «vahid, ümumi vətəni» - «Böyük Ermənistan» yaradılması kimi avantürist ideya irəli sürərək, təbliğatlarını da bu istiqamətdə qurmuşdur. Görkəmli tarixçilər İ.Dyakonov, B.Piotrovski və başqala rı zorla qədim tarix yaratmaq istəyən saxtakar erməni alim lərini dəfələrlə ifşa etmişlər. Lakin Z.Balayan, S.Xanzadyan, S.Ayvazyan və başqaları Azərbaycanı, İranın bir hissəsini, Türkiyənin xeyli hissəsini, Gürcüstanın bir hissəsini (Tiflislə birlikdə), Quzey Qafqazı, Rostovu və Voronejə qədər əraziləri öz tarixi torpaqları kimi qələmə verirlər. Z.Balayanın 1990-cı il yanvarın 18-də SSRİ Müdafiə Nazirliyinin Baş Qərargahında çıxışı da bunu bir daha sübut edir. Ermənistanın rəsmi dairə ləri 1988-ci ildə törədilən cinayətlərin, azərbaycanlıların zorla evlərindən çıxarılmasının, öldürülməsinin, döyülməsinin və təhqir olunmasının «Daşnaksütyun» və başqa təcavüzkar par tiya və millətçi qrupların əməli olduğunu ört-basdır etməyə çalışırdılar. Ermənistan KP MK katibləri O .Lobov və B.Qaloyan kimiləri də çıxışlarında millətçi-ekstremist hərəkətləri pərdə- ləməyə, bu hərəkətləri «milli-azadlıq hərəkatı» kimi qələmə verməyə çalışırdılar. «Daşnaksütyun» partiyasının fəaliyyəti barədə kitab nəşr edən erməni müəlliflərindən biri - Bakunts Ananikyan bu ter rorçu təşkilatın əsl mahiyyətini açıq şəkildə üzə çıxarmışdır. Onun «Daşnaksütyun» partiyasının ideya-siyasi iflası» adlı ki tabı rus dilində Yerevanın «Hayastan» nəşriyyatı tərəfindən 1979-cu ildə nəşr edilmişdir. Kitab «Daşnaksütyun» partiya sının təxribatçılıq işləri, «m illətçiliyi gücləndirmək və m illi düşmənçiliyi qızışdırmaq sahəsindəki fəaliyyətləri» barədə ay dın təsəvvür yaradır. M üəllif qeyd edir ki, subyektiv idealist dünyagörüşə əsaslanan, heç bir elmi əsası olmayan və bəsirət- siz siyasət yeritmələri sayəsində «Daşnaksütyun» nəinki başqa 330
xalqlara, həm də erməni xalqına böyük ziyanlar vurmuşdur. Yarandığı ilk gündən düşmənçilik siyasəti yeridən bu partiya əhali kütləsinin siyasi geriliyindən, kütlüyündən məharətlə isti fadə etmişdir. Əhalinin m illi duyğuları ilə oynayan və onu ələ alan bu partiya öz marağı və mənfəəti üçün Türkiyə ermənilə rini «əsarətdən xilas etmək» bəhanəsi ilə mənasız toqquşmala ra cəlb etmişdir. 1890-1920-ci illər ərzində çoxlu qanlı fitnələr törətmiş bu partiyanın sonrakı fəaliyyəti nəzərdən qaçırılmış, yanlış olaraq onu artıq xalqdan uzaq düşmüş, əhəmiyyətsiz bir qurum hesab etmişlər. Lakin «Daşnaksütyun» pozuculuq fəaliyyətini daha da genişləndirmiş, beynəlxalq terrorçu dəstə lərini gücləndirmiş, çağdaş təlimlər əsasında döyüşçülər ye tişdirmişdir. «Daşnaksütyun» indi beynəlxalq ideoloji təxribat işində istifadə olunan fəal partiyalardan biridir. Erməni tarixçisi B.Ananikyan qeyd edir ki, xalqın əlindən pulunu alaraq özünü «bütün ermənilərin partiyası, ideya aparı cısı» elan edən «Daşnaksütyun» liderləri bununla daha böyük qüvvəyə və gücə malik olduqlarını sübut etməyə çalışır, öz qapılarını hamının üzünə açıq qoymaqla Avropanın diqqətini cəlb etmək istəyirlər. O yazır: «Daşnak liderləri adi xalq kütlə sinə mal sürüsü kimi baxır. Onların həyatı və hüququ barədə bir təminat vermir, onlardan isə yalnız bir şey tələb edirlər - ölmək». Sonrakı dövrlərdə də daşnaklar müxtəlif qüvvələrə, dövlət lərə, siyasətlərə qulluq göstərərək erməniləri yaxın qonşularla yeni düşmənçiliyə sürükləmiş, çoxlu nahaq qanların axıdılma- sına səbəb olmuşlar. Vaxtı ilə S.Şaumyan siyasi bicliklə yazır dı: «Erməni xalqı taleyin hökmü ilə qeyri-adi zülmkarların - qanlı çar və sultanın hakimiyyəti altında yaşamışdır. O, eyni zamanda Türkiyədə özündən xeyli geridə qalmış kürdlərlə, Rusiyada isə tatar və gürcülərlə əhatə olunmuşdur. Siyasət gə misini elə idarə etmək lazımdır ki, bu aralıqda o əzilməsin». 331
Son dövrlər siyasi fəaliyyətini xeyli genişləndirməyə nail ol muş «Daşnaksütyun» regionda m illi ədavəti və düşmənçiliyi qı zışdıraraq yeni fəlakətlər törətmişdir. Bu fəlakətlər yalnız qon şu xalqlara aid olmamış, əslində, ermənilərin özlərini də çox böyük itkilər və mənəvi-psixoloji sarsıntılara uğratmışdır. Böyük Sovet Ensiklopediyasında (20-ci cild, 1930) «Daşnaksütyun»la bağlı məlumatda göstərilir: «Daşnaksütyun»un 1894-cü ildə qəbul olunmuş birinci proqramı vulqar marksizmin, liberaliz min, xalqçılığın və xırda burjua m illətçiliyinin qarışığından iba rət idi. Proqramın mərkəzində «Türkiyə Ermənistanı»nı azad etmək ideyası dururdu. 1903-cü ildən partiya, demək olar ki, yalnız Türkiyə ərazisində fəaliyyət göstərirdi». Daşnakların m illi ədavət yaratmaq kimi məkrli siyasətləri ni onların özləri də etiraf edirlər. Erməni tarixçisi A.Lalayan «Əksinqilabçı «Daşnaksütyun» və 1914-1918-ci illərin im perialist müharibəsi» adlı məqaləsində yazır: «Daşnaklar hər vasitə ilə türk və erməni zəhmətkeşləri arasında milli ziddiy yəti qızışdırır, erməniləri türkləri məhv etməyə çağırırdılar. «Daşnaksütyun»un rus silahı və çarizmin «köməyi ilə» Türkiyə ermənilərini azad etmək məsələsi də aydın göstərir ki, bu par tiya, sadəcə olaraq, çarizmin agenturasıdır». «Arqumenti i faktı» qəzetində (1986-cı il) jurnalist Q.Koto- yanın «Qonaqsevərlik qanunlarını pozaraq» adlı məqaləsində 1957-ci ildən başlayaraq Yerevanda oxumağa gələn xarici və təndaşlar arasında daşnak təbliğatı aparanların çoxalmasından söhbət gedirdi. M üəllif o zaman Ermənistanda 20 ölkədən 700 tələbənin oxuduğunu qeyd edir və göstərirdi ki, daşnak təb liğatçıları qara yaxır, yetkin olmayanların m illi duyğuları ilə oynayır, xalqların dostluq və qardaşlığına böhtan atırlar. Bu tə bliğatçılar ilk növbədə «özlərini «erməni məsələsi»nin həllinə imkan yaradan qüvvə» hesab edir, «tarixi saxtalaşdırır», «ərazi iddiaları irəli sürürlər». 332
Ümumiyyətlə, bir çox erməni müəllifləri son dövrlərədək «Daşnaksütyun» partiyasının xalqa zidd siyasətini düzgün mövqedən açıqlayan məqalələr yazmışlar. Onlardan biri də Ermənistan Elmlər Akademiyasının Xarici ermənilərin tarixi və mədəniyyəti şöbəsinin baş elmi əməkdaşı R.Xurşudyanın «Antisovetizm dalanda. Daşnak partiyasının istiqaməti haqqın da» adlanır. Məqalə Yerevanda çıxan «Kommunist» qəzetinin 1985-ci il 17 yanvar nömrəsində dərc edilmişdir. M üəllif ya zır: «Daşnaklar əski bayraqlarını yeni rəngə boyayır, proqram larına obyektivlik forması verirlər. Ancaq yeni proqramları ilə tanışlıq göstərir ki, müəyyən ifadələr zahiri görkəmini dəyişib, mahiyyət isə öncəki kimidir». Çoxsaylı tarixi faktlar, məhkəmə materialları Ermənistanın terrorçu dövlət olduğunu və dövlət səviyyəsində terrorizmi dəstəklədiyini bir daha üzə çıxarır. Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində Ermənistanın rəsmi dairələri «Daşnaksütyun», ASALA, MAQ, «Erməni birliyi», «Erməni Azadlıq Cəbhəsi» və digər «məşhur» terror təşkilatlarının fəallarının reabilitasiyası məqsədi ilə genişmiqyaslı kampaniyaya başlamış, onlara sı ğınacaq vermiş, yaşayış və fəaliyyətləri üçün şərait yaratmış, lazımi maliyyə dəstəyi göstərmişlər. 1983-cü ilin iyun ayında Parisdə Orli aeroportunda 8 nəfərin ölümü və 50-dək insa nın yaralanması ilə nəticələnmiş terror aktına görə ömürlük həbs cəzasına məhkum edilmiş terrorçu Varocyan Qarabed- yanın azad olunması üçün Ermənistanda dövlət səviyyəsində imzatoplama kampaniyası keçirilmişdir. 2001 -ci ilin aprelində Fransa məhkəməsi tərəfindən azad olunan terrorçu Ermənis tanda rəsmi sığınacaq tapmışdır. «Məşhur» terrorçu, Qərbi Avropada «ASALA-nm inqilabi hərəkatı» adlı qruplaşmasının rəhbəri, 1981 -ci ildə Türkiyənin Romadakı səfirinə sui-qəsd etdiyinə görə həbs olunmuş Mon te Melkonyan 1990-cı ildə Fransa həbsxanasından buraxılaraq Ermənistana gəlmiş və terror fəaliyyətini davam etdirmək üçün 333
Son dövrlər siyasi fəaliyyətini xeyli genişləndirməyə nail ol muş «Daşnaksütyun» regionda m illi ədavəti və düşmənçiliyi qı zışdıraraq yeni fəlakətlər törətmişdir. Bu fəlakətlər yalnız qon şu xalqlara aid olmamış, əslində, ermənilərin özlərini də çox böyük itkilər və mənəvi-psixoloji sarsıntılara uğratmışdır. Böyük Sovet Ensiklopediyasında (20-ci cild, 1930) «Daşnaksütyun»la bağlı məlumatda göstərilir: «Daşnaksütyun»un 1894-cü ildə qəbul olunmuş birinci proqramı vulqar marksizmin, liberaliz min, xalqçılığın və xırda burjua m illətçiliyinin qarışığından iba rət idi. Proqramın mərkəzində «Türkiyə Ermənistanı»nı azad etmək ideyası dururdu. 1903-cii ildən partiya, demək olar ki, yalnız Türkiyə ərazisində fəaliyyət göstərirdi». Daşnakların milli ədavət yaratmaq kimi məkrli siyasətləri ni onların özləri də etiraf edirlər. Erməni tarixçisi A.Lalayan «Əksinqilabçı «Daşnaksütyun» və 1914-1918-ci illərin im perialist müharibəsi» adlı məqaləsində yazır: «Daşnaklar hər vasitə ilə türk və erməni zəhmətkeşləri arasında m illi ziddiy yəti qızışdırır, erməniləri türkləri məhv etməyə çağırırdılar. «Daşnaksütyun»un rus silahı və çarizmin «köməyi ilə» Türkiyə ermənilərini azad etmək məsələsi də aydın göstərir ki, bu par tiya, sadəcə olaraq, çarizmin agenturasıdır». «Arqumenti i faktı» qəzetində (1986-cı il) jurnalist Q.Koto- yanın «Qonaqsevərlik qanunlarını pozaraq» adlı məqaləsində 1957-ci ildən başlayaraq Yerevanda oxumağa gələn xarici və təndaşlar arasında daşnak təbliğatı aparanların çoxalmasından söhbət gedirdi. M üəllif o zaman Ermənistanda 20 ölkədən 700 tələbənin oxuduğunu qeyd edir və göstərirdi ki, daşnak təb liğatçıları qara yaxır, yetkin olmayanların milli duyğuları ilə oynayır, xalqların dostluq və qardaşlığına böhtan atırlar. Bu tə bliğatçılar ilk növbədə «özlərini «erməni məsələsi»nin həllinə imkan yaradan qüvvə» hesab edir, «tarixi saxtalaşdırır», «ərazi iddiaları irəli sürürlər». 332
Ümumiyyətlə, bir çox erməni müəllifləri son dövrlərədək «Daşnaksütyun» partiyasının xalqa zidd siyasətini düzgün mövqedən açıqlayan məqalələr yazmışlar. Onlardan biri də Ermənistan Elmlər Akademiyasının Xarici ermənilərin tarixi və mədəniyyəti şöbəsinin baş elmi əməkdaşı R.Xurşudyanın «Antisovetizm dalanda. Daşnak partiyasının istiqaməti haqqın da» adlanır. Məqalə Yerevanda çıxan «Kommunist» qəzetinin 1985-ci il 17 yanvar nömrəsində dərc edilmişdir. M üəllif ya zır: «Daşnaklar əski bayraqlarını yeni rəngə boyayır, proqram larına obyektivlik forması verirlər. Ancaq yeni proqramları ilə tanışlıq göstərir ki, müəyyən ifadələr zahiri görkəmini dəyişib, mahiyyət isə öncəki kimidir». Çoxsaylı tarixi faktlar, məhkəmə materialları Ermənistanın terrorçu dövlət olduğunu və dövlət səviyyəsində terrorizmi dəstəklədiyini bir daha üzə çıxarır. Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində Ermənistanın rəsmi dairələri «Daşnaksütyun», ASALA, MAQ, «Erməni birliyi», «Erməni Azadlıq Cəbhəsi» və digər «məşhur» terror təşkilatlarının fəallarının reabilitasiyası məqsədi ilə genişmiqyaslı kampaniyaya başlamış, onlara sı ğınacaq vermiş, yaşayış və fəaliyyətləri üçün şərait yaratmış, lazımi maliyyə dəstəyi göstərmişlər. 1983-cii ilin iyun ayında Parisdə Orli aeroportunda 8 nəfərin ölümü və 50-dəl< insa nın yaralanması ilə nəticələnmiş terror aktına görə ömürlük həbs cəzasına məhkum edilmiş terrorçu Varocyan Qarabed- yanın azad olunması üçün Ermənistanda dövlət səviyyəsində imzatoplama kampaniyası keçirilmişdir. 2001-ci ilin aprelində Fransa məhkəməsi tərəfindən azad olunan terrorçu Ermənis tanda rəsmi sığınacaq tapmışdır. «Məşhur» terrorçu, Qərbi Avropada «ASALA-nın inqilabi hərəkatı» adlı qruplaşmasının rəhbəri, 1981 -ci ildə Türkiyənin Romadakı səfirinə sui-qəsd etdiyinə görə həbs olunmuş Mon te Melkonyan 1990-cı ildə Fransa həbsxanasından buraxılaraq Ermənistana gəlmiş və terror fəaliyyətini davam etdirmək üçün 333
Dağlıq Qarabağa göndərilmişdir. M.Melkonyan Azərbaycanın Xocavənd rayonunun işğalı zamanı erməni terror dəstəsinin komandanı olmuşdur. 1993-cü ildə Azərbaycan ərazisində öldürülən terrorçunun Yerevanda keçirilən dəfn mərasimində rəsmi şəxslər, o cümlədən Ermənistan prezidenti də iştirak et mişdir. Ermənistanın milli qəhrəmanı elan olunmuş bu beynəl xalq terrorçunun adı Müdafiə Nazirliyinin diversiya mərkəzlə rindən birinə verilmişdir. Digər bir terrorçu, «Daşnaksütyun» partiyasının «Dro» terror qrupunun üzvü Qrant Markaryan Dağlıq Qarabağda terrorçu dəstələri yaradanlardan və Ermənistandan gətirilən silahlar va sitəsilə buradakı terrorçu qrupların silahlandırılmasında fəal iştirak edənlərdən biri olmuşdur. 1981-ci ildə Parisdə Türkiyə səfirliyinə basqının təşkilatçısı Vazgen Sislyan 1992-ci ildə Yerevandan Xankəndiyə göndərilmişdir. O, azərbaycanlıla ra qarşı terror aktlarının keçirilməsində fəal iştiraklarına görə Ermənistan prezidenti Robert Koçaryan tərəfindən «Qarabağ müharibəsinin qəhrəmanı» adına layiq görülmüşdür. Qaraba ğın dinc azərbaycanlı əhalisinin qətlə yetirilməsində Ermə nistan xüsusi xidmət orqanlarının himayə etdiyi Əbu Əli və Hilbert Minasyan kimi Yaxın Şərq mənşəli terrorçular da fəal iştirak etmişlər. Dünyanın m üxtəlif məntəqələrində qanlı aksiyalar tö rətmiş erməni terror təşkilatlarının adlarına və fəaliyyətinə qısa nəzər salaq: «Armenakan» partiyası: 1885-ci ildə yaradılıb. Türkiyənin Van, Muş, Bitlis, Trabzon bölgələrində və İstanbulda silahlı toqquşmalar və terror aktları törədən bu partiya İran və Rusiya da yaşayan ermənilərlə əməkdaşlıqda olub. «Qnçak» partiyası: 1887-ci ildə Cenevrədə yaradılıb. Qu rumun əsas məqsədi Türkiyənin Anadolu bölgəsini «Rus və İran Ermənistanları» adlandırdıqları əraziləri birləşdirməklə «Böyük Ermənistan» dövləti yaratmaqdır. Partiyanın proqra- 334
minin 4-cü bəndində göstərilir: «Qarşıya qoyulmuş məqsədə çatmaq üçün təbliğat, təşviqat, terrorizm və dağıdıcı təşkilat yaradılması metodu seçilməlidir».
«Daşnaksütyun» partiyası tərəfindən yaradılan bu terror qrupu 1980-1982-ci illər ərzində Avstriya, Danimarka və Portuqa liyada türk diplomatlarını qətlə yetirib; məxfi terror qrupu Dro və onun bölmələri: Dro-8, Dro-88, Dro-888, Dro-8888. Daş nakların bu istiqamətdə fəaliyyəti davam edir. «Ermənistanın azadlığı uğrunda erməni gizli ordusu» (ASALA): 1975-ci ildə yaradılan təşkilatın qərargahı Beyrutda, təlim-məşq bazaları isə Suriyada yerləşir. Təşkilatın məqsədi Şərqi Türkiyə, Şimali İran və Azərbaycanın Naxçıvan və Dağ ıq Qarabağ əraziləri üzərində «Böyük Ermənistan» qurmaqdır. ASALA, əsasən, Türkiyə və Azərbaycan vətəndaşlarına qar şı terror aktları həyata keçirir. Təşkilatın «Əbu Nidal», «Qara sentyabr» kimi terror qrupları ilə əməkdaşlıq etməsində əsas fiqurlardan biri ASALA-nın lideri Akop Akopyan olmuşdur. Afi nada 1980-ci ildə qətlə yetirilmiş türk səfirinin ölümünə görə məsuliyyəti öz üzərinə götürmüş A.Akopyan 1 avqust 1980-ci il tarixdə «Nyu-York Tayms» qəzetinə verdiyi müsahibədə bil dirmişdir: «Bizim düşmənlərimiz türk rejimi, NATO və bizlə əməkdaşlıq etməyən ermənilərdir». ASALA 1980-ci ilin aprelində PKK ilə birgə terror aksiya- arının keçirilməsinə dair razılığa gəlmiş və bu niyyətini Li vanda rəsmiləşdirmişlər. Terrorçu təşkilat Beyrut şəhərində 28 avqust 1993-cü ildə açıqladığı bəyanatında «Pantürkist neft borusu» - Bakı—TbiIisi—Ceyhan ilə bağlı layihələrinin həyata keçirilməsinə imkan verməyəcəyini bəyan etmişdir.
dılmışdır. Məqsəd Cənubi Qafqaz və Orta Asiya ərazilərində türk mənşəli siyasi lider, diplomat və biznesmenlərə qarşı ter ror aktlarının keçirilməsidir. 335
«Orli qrupu»: 1981-ci ildə Fransada yaşayan erməni gəncləri tərəfindən yaradılıb. Təşkilat 1987-ci ilədək dünya nın müxtəlif hava limanlarında 10-dan artıq terror aktı həyata keçirib.
«Erməni soyqırımı ədalət komandosları»: 1972-ci ildə Vya- nada «Daşnaksütyun» partiyasının qurultayı zamanı yaradılıb. «Erməni soyqırımı ədalət komandoslarunın məqsədi erməni əsilli gənc Livan vətəndaşlarını hərbi birləşmələrdə cəmləş dirmək, türklər və azərbaycanlılara qarşı qanlı terror aksiyaları təşkil etməkdir. «Erməni birliyi»: 1988-ci ildə Moskvada yaradılmışdır. ASA- LA ilə sıx əlaqələri vardır, keçmiş sovet məkanında terrorçula rın fəaliyyəti üçün onları saxta sənədlərlə təmin edir. Dağlıq Qarabağa silah və muzdluların ötürülməsində iştirak edir. «Demokratik cəbhə»: ABŞ, Kanada və Qərbi Avropada fəa liyyət göstərir. Başlıca məqsədi Türkiyə dövlətinin parçalan masıdır.
fiə Birliyi tərəfindən yaradılmışdır. Təşkilatın məqsədi Türkiyə və Azərbaycan ərazilərində terror aktları həyata keçirməkdir. Erməni terrorçuları tarixdə ən böyük cinayətləri məhz Azər baycan xalqına qarşı törədiblər. Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsi və onun ətrafındakı 7 rayonun işğalı zamanı kütləvi vahimə yaratmaq, çoxlu insan tələfatına nail olmaq məqsədi ilə Ermənistanın xüsusi xidmət orqanları hərbi əməliyyatların getdiyi ərazilərdən xeyli uzaqda, dinc azərbaycanlı əhalinin yaşadığı məntəqələrdə terror aktları təşkil etmiş, nəticədə min lərlə günahsız insan həlak olmuşdur.
336
- 1984-cü ildə Bakı şəhərində 106 saylı marşrut avtobusu erməni terrorçusu Vartanov tərəfindən partladılmış, nəticədə 1 qadın həlak olmuş və 3 nəfər yaralanmışdır. - 16 sentyabr 1989-cu il - Tbilisi-Bakı marşrutu ilə hərəkət edən sərnişin avtobusu partladılmış, 5 nəfər həlak olmuş, 25 nəfər yaralanmışdır. - 13 fevral 1990-cı il tarixdə Yevlax-Laçın avtomagistralının 105-ci kilometrliyində Şuşa-Bakı marşrutu ilə hərəkət edən avtobus partladılmış, 13 nəfər azərbaycanlı yaralanmışdır. Ter rorçuları həbs etmək mümkün olmamışdır. - 11 iyul 1990-cı il tarixdə Tərtərdən Kəlbəcərə sərni şin aparan avtobus və xalq təsərrüfatı malları daşıyan maşın karvanına qarşı ermənilər tərəfindən terror aksiyası keçirilmiş, nəticədə 1 qadın, 7 kişi qətlə yetirilmiş, 23 nəfər isə ağır ya ralanmışdır (cinayət işi 44/33013). İstintaq zamanı müəyyən edilmişdir ki, terror aksiyasını Xankəndi şəhər sakinləri, «Na poleon» ləqəbli Ayriyan Arkadi Abramoviç və Babayan Sam vel Andronikoviç törətmişlər. Onlar 1990-cı il dekabrın 15-də Əsgəran rayonunun Cəmi 11 i və Kosalar kəndi arasında 3 nəfər azərbaycanlı kəndlisini qətlə yetirmişlər. Hər 2 cinayətkar həbs olunmuş, 1992-ci il iyunun 19-da ölüm hökmünə məhkum edilmişlər. S.Babayan 1992-ci ilin iyulunda azərbaycanlı gi rov və əsirlərlə dəyişdirilmişdir (1993-99-cu illərdə qondarma DQR-in müdafiə naziri olmuş, hazırda prezident A.Qukasyana qarşı sui-qəsddə təqsirli bilinir). - 10 avqust 1990-cı ildə Şamxor-Gəncə avtomobil yolunda Xanlar rayonunun Nadel kəndi yaxınlığında «LAZ» markalı 43- 80 AQF nömrəli avtobus partladılmış, nəticədə 17 nəfər həlak olmuş, 16 nəfər yaralanmışdır. - 10 avqust 1990-cı il - Tbilisi-Ağdam marşrutu ilə hərə kət edən sərnişin avtobusu partladılmış, 20 nəfər həlak olmuş, 30 nəfər yaralanmışdır. Cinayəti törətmiş erməni terrorçuları Armen Mixayloviç Avanesyan və Mixail Mixayloviç Tatevo- 337
sov həbs olunmuş, 1992-ci ilin mayında A.Avanesyan ölüm cəzasına məhkum edilmiş, M.Tatevosov isə 15 il azadlıqdan məhrum edilmişdir. İstintaq zamanı məlum olmuşdur ki, ci nayətkarlar 1991-ci il iyulun 17-də Ağdam-Tbilisi marşrutu ilə hərəkət edən sərnişin avtobusunu da partlatmağı planlaş dırmış, lakin özlərindən asılı olmayan səbəblərdən aksiyanı həyata keçirə bilməmişlər. M.Tatevosov 1992-ci ilin may ayın da Tərtər rayonunda azərbaycanlı girovlarla dəyişdirilmişdir. - 30 noyabr 1990-cı ildə Əsgəran rayonundakı Ağa Körpü adlanan ərazidə DİN əməkdaşlarını Şuşadan Xankəndi aero portuna aparan avtobus partladılmış, nəticədə 2 milis işçisi yaralanmışdır. - 14 mart 1991-ci ildə Ağdam-Şuşa marşrutu üzrə hərəkət edən avtobus partladılmış, 3 nəfər həlak olmuş, 4 nəfər yara lanmışdır. - 8 sentyabr 1991-ci il tarixdə Ağdam-Qaradağlı marşrutu ilə işləyən avtobusun partladılması nəticəsində 6 nəfər ölmüş, 36 nəfər yaralanmışdır. - Qaradağlı kəndinin 77 nəfər mülki sakini terror qurbanı olmuşdur; həmin tarixdə ermənilər Qaradağlı kəndində 3 nə fər kənd sakininin üzərinə dizel yanacağı tökərək yandırmış, iki nəfər kənd sakininin başını kəsmişlər. Həlak olanlar: 68 nəfər (əsasən qadınlar, uşaqlar, qocalar) Yaralananlar: 132 nəfər Yüklə 29,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|