Qafqaz Universiteti Materiallar

MIGRATION POLICIES AND GOVERNANCE IN COUNTRY OF 

ORIGIN AND DESTINATION 

 

Aytakin  NURIYEVA  

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Nowadays, the need toprotectnational security interestsof each state depends on the 

number of importantfactors as well as proper regulation of the migration processes. The 

sharpdifference inthe level ofdevelopment insome countries, high-level of wages, liberal 

business environment, the availability offree economiczonesand also other factors stimulates 

migration. Furthermore, national, racial, regional conflicts, problems caused by natural 

disastersand emergency situations are other reasons of mass migration of people from one 

country to another. But, massive labour migration can also have negative consequences to the 

country of origin. The reason is that, a large number of its population is deprived of the 

participation in political life of this country. 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1503

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

Countries of origin, especially developing countries with large number of migrant 

workers endeavoring to stimulate the employment opportunities for its people while also 

protection of their nationals who migrate abroad.In countries of origin main objectives of the 

migration policy are promoting employment, protecting welfare of their nationals in 

destination countries, protecting rights of their nationals abroad and regulate the 

developmental influence of migration.Some countries are much interestedin migration mainly 

in attracting qualified specialists in thecountry. At the same time migration is the top priorities 

for the international migration bodies in the avoidingthe negative impact ofmigration, human 

trafficking, including preventionof illegal migrationin theworld.  

Countries of origin and countries of destination should cooperate interactively to 

prevent violations such as human trafficking and xenophobia. This will be effective common 

protection mechanisms if states migration governance should discussed not only at a local 

level, but also regional and international levels.Protection of migrant workers is an important 

issue of migration policy for both country of origin and destination. Firstly it is important for 

country of origin to protect migrant worker’s labour and human rights in its country. As a 

result, same preparation for working conditions abroad will be better experience in the 

destination country. 

There are also numerous variables such as economic, social, political and cultural which 

affect the demand for migrants in destination countries. International migration flows are 

influencing by two factors: supply and demand factors. First factor is migrants’ own decision 

to move, but demand factor is characterized by destination country’s demand for migrants.  

Regulation of labour migration and protection of the rights of migrants in destination country 

are provided by the legislations-(such as labour code, law on the protection of foreigners, 

migration code etc.) of that country. Butin order to achieve good migration governance in 

country these national legislation norms should be consistence to the international and 

regional standards.  

Interstate cooperation is important for every country for good migration policy. There 

are different branches of interstate cooperation, as regional, bilateral, international. Bilateral 

migration agreements regulates two countries’ (both origin and destination) agreed principles 

in migration process from leaving the country of origin to entry country of destination. 

Countries agreed to provide effective measures to protect rights of migrants.  

As a conclusion, it is important to note that both countries of origin and countries of 

destination have to try to find out new and much more efficient migration policies in order to 

improve the overall wellbeing in our constantly changing world. Countries have to unify their 

power in international level in order to cope with irregular migration and try to strengthen 

migration policy.  

 

 

ACTIVITY OF OBBUDSMAN OF AZERBAIJAN FOR  

PREVETION OF USE OF FORCE IN PRISONS 

 

Gunay SULEYMANOVA

 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

The main direction of the activities of the Commissioner for Human Rights of the 

Republic of Azerbaijan under the National Preventive Mechanism is the visit of the detention 

places according to the plan or in special cases. Regarding this issue, detention places under 

the jurisdiction of the NPM were visited and checked in the period between 2019 and 2013. 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1504

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

Although positive changes and improvements were observed during the visits, some negative 

sides were also observed. During the control of the conditions of the detainees kept in the 

disciplinary military brigades, it was identified that the dormitories and other buildings 

considered for prisoners had a heating system operating with the help of diesel, which was not 

safe and could lead to dangerous consequences. When talking about the detention places of 

the MNS, it can be said that the criminal proceedings initiated by some detainees’ complaints 

were not conducted impartially and there were pressures over the prisoners during the 

investigations. After the visits to the relevant institutions under the jurisdiction of the 

Penitentiary Service of Azerbaijan Justice Ministry it was found out that some dormitories 

were not satisfactory and even there were not enough beds for minors there, there was not 

chlorine in washing places of the prisons’ canteens, some employees did not rule sanitary 

norms. Besides this, the existence of the cockroaches in the detention places, the deprivation 

of enough beds, blankets and pillows in prisons’ hospitals can join the negative cases 

mentioned above. Some prisoners could only walk 20-30 minutes which should be one hour 

during the whole day according to the Code of the Azerbaijan Republic about execution of 

punishments. After the visits some offers and recommendations were given to necessary 

agencies and their heads in order to eliminate flaws, inadequacies and other negative elements 

aforementioned, to improve the detention conditions. The officials of the ministries also 

informed about the activities done on those issues. It should also mentioned that numerous 

positive results were obtained in these years, which shows the effectiveness of the measures 

taken in this area. Necessary information can be obtained through the annual reports on the 

activity of National Preventive Mechanism of the Commissioner for Human Rights of the 

Republic of Azerbaijan against Torture.  

And the Ombudsman of Azerbaijan Elmira Suleymanova says: “The establishment of 

an institution to function as the National Preventive Mechanism for the prevention of torture 

and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment (NPM) was the continuation 

of the statehood process, and ensured support for the protection of human rights at the higher 

level. The incorporation of the requirements of the ratified document into the national 

legislation has resulted in the designation of the Institute of the Commissioner for Human 

Rights (Ombudsman) of the Republic of Azerbaijan as the NPM, by taking into consideration 

its primary experience and capacity in this field. During the term of its operation, the 

Azerbaijani NPM has established a distinctive reputation among the relevant specialized 

organizations and the general public due to its contributions to the improvement of the 

prevention of torture in the country from both the legislative and institutional perspectives.” 

 

İNSAN HÜQUQLARININ TƏMİNATI ALİMENT ÖHDƏLİKLƏRİ 

 

Vüsal Məmmədov  

Naxçıvan Dövlət Universiteti  

[e-mail]

 

AZƏRBAYCAN 

 

Azərbaycan Respublikası Ailə Məcəlləsinə əsasən valideynlər uşaqlarını saxlamadıqda, 

uşaqları saxlamaq üçün tələb olunan vəsait məhkəmə qaydasında tutulur. Adıçəkilən institut 

aliment adlanır. Aliment öz öhdəliklərini icra etməyən tərəfin məcburi qaydada şəxsin saxla-

nılması üçün etdiyi ödənişdir. Mütərəqqi haldır ki, Azərbaycan Respublikasının qanunvericili-

yində ailə münasibətlərinin nizama salınması fonunda alimentin fərqli şəxslərə fərqli qayda-

larla müəyyən edilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Belə ki, qanunvericiliyə  əsasən övladlar vali-

deynlərindən, valideynlər övladlarından, baba və nənə nəvələrindən, nəvələr baba və nənələ-

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1505

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

rindən, qardaş və bacı qarşılıqlı olaraq, ər və arvad qarşılıqlı olaraq bir-birindən saxlanılması 

üçün aliment tələb edə bilər.  İnsanlar üçün təmin edilən bu hüquq ailə münasibətləri zəmi-

nində  gələcəkdə yarana biləcək konfliktlərdən sonra öz tələbatını ödəyə bilməyən tərəfin 

tələbatının ödənilməsi üçün nəzərdə tutulur.  

Qanunvericiliyə  əsasən maaşa münasibətdə övladların saxlanılması üçün 1 uşağa görə 

əmək haqqının ¼-i, 2 uşağa görə 1/3-i və  nəhayət 3 və ya daha artıq uşağa görə isə  əmək 

haqqının 1/2 – i nəzərdə tutulur. Bununla yanaşı sabit pul məbləğində ödənişlərin həyata keçi-

rilməsi də prioritet olaraq qəbul edilir ki, bu da sabit əmək haqqı olmayan valideynlərə mü-

nasibətdə tətbiq edilən hüquqi qaydadır. 

Ailə qanunvericiliyinin 79-cu maddəsinə əsasən hər iki valideynin himayəsindən məh-

rum olmuş uşaqlar üçün tutulan aliment himayəçi və ya qəyyuma, eləcə də onun saxlanıldığı 

müəssisəyə ödənilir. Dəqiq olaraq demək olar ki, Ailə qanunvericiliyinin 79-cu maddəsində 

nizama salınan münasibətlər bu cürdür: “79.2. Valideyn himayəsindən məhrum olmuş və tər-

biyə, müalicə, əhalinin sosial müdafiəsi müəssisələrində və digər analoji müəssisələrdə yerləş-

dirilən uşaqların valideynlərindən tutulan aliment həmin müəssisələrin hesabına keçirilir və 

hər bir uşağın özünə xərclənir. 

79.3. Göstərilən müəssisələr həmin məbləğləri bankda saxlaya bilər. Məbləğlərin döv-

riyyəsindən alınan gəlirin 50 faizi uşaqların saxlanmasına sərf olunur. Uşaq bu müəssisələri 

tərk etdikdə aliment məbləğlərinin cəmi və alimentin dövriyyəsindən əldə olunan gəlirin 50 

faizi uşağın adına bankda açılan hesaba köçürülür.” 

Qanunvericilik aliment münasibətlərini bu qaydada tənzimləsə də, burada bir sıra boş-

luqlar vardır. Bilirik ki, son dövrlər artıq valideyn himayəsindən məhrum olmuş  uşaqların 

müəssisədən xaric olunduğu dövrdən etibarən evə olan tələbatının ödənilməsi istiqamətində 

bir sıra işlər görülüb. Lakin təbii ki, heç də hər 18 yaşına çatan valideyn himayəsindən məh-

rum olunmuş uşaq evlə təmin edilə bilmir. Buna görədir ki, fikrimcə, valideyn himayəsindən 

məhrum olmuş  uşaqlara münasibətdə tutulan aliment mütləq bankda saxlanılmalı  və  uşağa 

sərf olunmamalıdır. Belə ki,məhkəmə təcrübəsinə əsaslanaraq, demək olar ki, ölkəmizdə ali-

mentin miqdarı bir qayda olaraq, 100 manat məbləğində  təyin edilir. Bu zaman uşağa sərf 

olunan miqdar 50 manatdır. Buna görə də, nəzərdə tutulan 50 manatı uşağa sərf etmək üçün 

dövlət  özü də verə bilər. Təbii ki, bu alimentin ümumiyyətlə bankda saxlanılması  əslində 

valideyn himayəsindən məhrum olmuş körpəyə göstərilən qayğının dolayısı yolla vətəndaşın 

gələcəkdə layiqli həyat səviyyəsinin təminatının həyata keçirilməsidir. Bu mənada demək olar 

ki, qanunvericilikdə “ödənilən aliment bankda uşağın adına olan hesabda xərclənilmədən sax-

lanılmalıdır” deyə dəyişiklik edilərsə, daha məqsədə uyğun olar. Belə ki, bu yolla 18 yaşına 

çatmış və valideyn himayəsindən məhrum olmuş şəxs müəyyən bir işlə məşğul olanadək he-

sabda yığılan bu pulla kira tuta və ya minimum xərclərini gələcəkdə ödəyə bilər ki, bununla 

da valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşaqlar müəssisədən xaric olunan kimi pis şəraitdə 

yaşamağa məhkum olmazlar. 

Alimentlə  əlaqədar olaraq, digər bir məsələ isə Ailə  Məcəlləsinin 104-cü maddəsində 

tənzimlənir. Burada deyilir ki, “104.2. Aliment verməyə borclu olan şəxs iş və ya yaşayış ye-

rinin dəyişməsi haqqında, aliment yetkinlik yaşına çatmayan uşağa görə tutulduqda, həm də 

əlavə qazancı (əvəzçiliklə işlərinə görə və s.) haqqında həmin müddətdə icra məmuruna məlu-

mat verməlidir.” Fikrimcə, bu müddəada  şəxsin üzərinə öhdəlik qoymaqla yanaşı  məhkəmə 

qərarlarının icrasını həyata keçirməkdə vəzifəli şəxs hesab edilən icra məmurlarının da üzəri-

nə öhdəlik qoymalıdır. Belə ki, o vaxt aliment məhkəmə qərarı ilə ödənilir ki, tərəf alimenti 

verməkdən imtina edir. Bu mənada həmin şəxsin gələcəkdə əlavə qazanc əldə etdiyi təqdirdə 

onu gizlətməyə  cəhd etməməsi absurd görünür. Bu mənada qanunvericiliyə edilən  əlavə ilə 

icra məmurunun üzərinə öhdəlik qoyula bilər ki, 1 il tamam olduqca icra məmuru  şəxsin il 

boyu  əlavə qazancının olub olmadığını aydınlaşdırsın. Bununla da xeyrinə aliment tutulan 

şəxsin hüquqları dövlət tərəfindən tam təminatlı şəkildə qorunmuş olardı. 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1506

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

DAHİLƏR ÖLMƏZDİL, TARİXDƏ QOYDUQLARI   

İZLƏR ONLARI ƏBƏDİ EDİR 

 

Kəmalə ABBASOVA 

Taras Şevçenko adına Ümummilli Kiyev Universiteti 

 

Azərbaycan xalqının Ümummilli lideri adını qazanmış, görkəmli Dövlət xadimi, dünya 

miqyaslı siyasətçi Heydər Əliyevin Azərbaycan xalqının yaddaşında qurucu və xilaskar dövlət 

xadimi, milli lider və xalq məhəbbətini qazanan öndər kimi qalmışdır. 

Azərbaycan xalqı xoşbəxtdir ki, ona Heydər Əliyev kimi müdrik siyasi xadim rəhbərlik 

edib. Bu sözlər dünyanın bir sıra dövlət başçılarının dilindən dəfələrlə səslənib. Bu, bir həqi-

qətdir. Məhz bu dahi insanın səyi nəticəsində  Azərbaycan dönməz müstəqilliyə, inkişafa, tə-

rəqqiyə qədəm qoydu. O, bütün həyatını doğma xalqına həsr edən, milli dövlətçiliyin əsasını 

qoyan  dahi lider idi.  

1969-cu ilin 14 iyulu əbədi olaraq Azərbaycan xalqının, Azərbaycan Respublikasının 

tarixinə həkk olunub. Məhz həmin gün möhtərəm Heydər Əliyev Azərbaycanda ilk dəfə siyasi 

hakimiyyətə gəldiyi gündür. 

Azərbaycan dövlətinin həqiqi inkişafı  həmin gündən başlayır. 1993-cü il iyunun 15-i 

 isə müstəqil Azərbaycanın Qurtuluş günüdür. 

Azərbaycan xalqı milli dövlətçiliyinin dağıl-

maq təhlükəsi qarşısında qaldığını gördüyü və artıq ən ağır günlərini yaşadığı bir zamanda - 

1993-cü ilin iyununda mövcud hakimiyyətin dəyişilməsini təkidlə  tələb etmiş  və  həmin 

vaxtdan taleyini yenə Heydər Əliyevə etibar etmişdir. Xalqının belə dar bir gündə qaldığını 

görüb onun təkidli dəvətini qəbul edən Heydər Əliyev Azərbaycanda yenidən böyük siyasətə 

qayıtmışdı. Xalq Heydər Əliyevin bu qayıdışını ümid və sevinclə qarşılamış, həmin günü isə 

Milli Qurtuluş günü kimi müstəqil Azərbaycanın tarixinə yazmışdır.  

Böyük  qürur hissi  ilə  deyə bilərəm ki,  xaricdə təhsil aldığım Taras Şevçenko adına 

Kiyev Milli Universitetinin fotostentində Ulu Öndərin şəklini görəndə ölkəmizin dünya mə-

kanında öz layiqli yerini tutmasının bir daha şahidi oldum. 

Ümummilli Lider Heydər  Əliyev müstəqil Azərbaycan dövlətçiliyinin siyasi, iqtisadi 

əsaslarını yaratmış, xalqın müstəqil və güclü dövlətə sahib olmaq arzusunu reallığa çevirmiş 

fenomen  şəxsiyyət kimi çağdaş tariximizdə  əbədiyaşarlıq qazanaraq hələ sağlığında canlı 

əfsanəyə çevrilmişdir.  

Məhz bunları  nəzərə alaraq deyə bilərəmki, bu gün Azərbaycanda sosial-iqtisadi, 

ictimai-mədəni həyatın elə bir sahəsi yoxdur ki, həmin sahənin inkişafı Ümummilli liderin adı 

ilə bağlı olmasın.

 

Ulu Öndərin vaxtilə söylədiyi "Heç kəsin şübhəsi olmasın ki, ömrümün bundan sonrakı 

hissəsini harada olursa-olsun, yalnız və yalnız Azərbaycan Respublikasının müstəqil dövlət 

kimi inkişaf etməsinə həsr edəcəyəm" kəlamı bu gün də xalqımız tərəfindən qürurla xatırlanır. 

Ümummilli liderin müstəqillik konsepsiyasının, sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasının uzaqgö-

rənliyi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkəmizin 

qazandığı böyük uğurlarda bir daha tarixi təsdiqini tapır. Ulu Öndərin Azərbaycana rəhbərlik 

etdiyi dövr minilliklər boyu davam edən dövlətçilik tariximizin şanlı səhifəsidir. Bu mərhələ 

Azərbaycanda müstəqilliyin əbədi və dönməz xarakter alması, dövlətçiliyin möhkəmləndiril-

məsi, iqtisadi inkişaf üçün möhkəm təməlin yaradılması, milli-mənəvi yüksəliş, hər bir fərdin 

özünü layiqli vətəndaş olaraq dərk etməsi ilə müasir tariximizə əbədi həkk olunmuşdur. 

Azərbaycanın hərtərəfli inkişafı, gələcək tərəqqisi üçün möhkəm əsasların yaradılması 

zəngin təcrübəyə, böyük istedada, parlaq zəkaya, ali mənəvi keyfiyyətlərə, yüksək siyasi 

idarəçilik və liderlik qabiliyyətinə, tükənməz enerjiyə malik Heydər  Əliyevin sosial-iqtisadi 

strategiyasının həyata keçirilməsi nəticəsində mümkün olmuşdur.  

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1507

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

Dünya tarixi sübut etmişdir ki, şəxsiyyətlərin gücü, ağlı, cəsarəti, siyasi iradəsi və müd-

rikliyi mənsub olduğu xalqın, onun yaratdığı dövlətin həyatında  əvəzedilməz rola malikdir. 

Bu şəxsiyyət  müasir müstəqil Azərbaycan dövlətinin memarı və qurucusu, Ulu Öndər Heydər 

Əlirza oğlu Əliyevdir. 

Bu gün Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab  İlham  Əliyev Heydər  Əliyev 

amallarını uca tutaraq düşünülmüş, çevik və qətiyyətli, uzaqgörən iqtisadi siyasəti sayəsində 

qazanılmış uğurlar daha da möhkəmləndirilmiş, ölkəmiz iqtisadi sahədə keçid dövrünü uğurla 

başa vurmuşdur. Davamlı və dinamik inkişafı özündə ehtiva edən özünəməxsus milli inkişaf 

modeli ilə tanınan Azərbaycan hazırda inkişafının keyfiyyətcə yeni mərhələsini yaşayır və 

yeni-yeni uğurlara imza atır. 

Beləliklə, siyasi və makroiqtisadi baxımdan sabit, davamlı və dayanıqlı iqtisadi inkişafa 

malik ölkə, Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasında etibarlı  tərəfdaş, qlobal 

enerji və  nəqliyyat layihələrinin fəal iştirakçısı, beynəlxalq tədbirlər məkanı kimi tanınan 

Azərbaycanın bugünkü uğurları  məhz Heydər  Əliyev siyasətinin layiqincə davam etdiril-

məsinin məntiqi nəticəsidir. 

Biz gənclər Bu dahi insan tarixi yazan və yaradan, onu yönəltməyi və fövqündə durmağı 

bacaran, dövlət idarəçiliyi və siyasi təlimlər elminin müntəxəbatını öz fəaliyyəti ilə diktə edən 

nadir  şəxsiyyətlərdən biri kimi gördük. Heydər  Əliyev mahir psixoloq, insan qəlbinin dərin 

bilicisi idi. Buna görə də O, xalqın sevgisini qazana bilmişdi. Onun uzaqgörənliyi başqalarına, 

həmkarlarına nisbətən daha güclü idi. O, yürütdüyü daxili və xarici siyasətin ölkəmizi bugün-

kü inkişaf pilləsinə gətirib çıxaracağını bilirdi. Hal-hazırda onun layiqli davamçısı ölkə Pre-

zidenti  İlham  Əliyev də  mərhum Ümummilli Liderimizin qoyduğu iqtisadi-siyasi kursu 

davam etdirir.  

Dahilər ölməzdilər, tarixdə qoyduqları izlər onları əbədi edir. Bu gün də Heydər Əliyevi 

Azərbaycan xalqı qəlbində yaşadır. 

 

 

MADRİD PROTOKOLUNA GÖRƏ ƏMTƏƏ NİŞANLARININ 

BEYNƏLXALQ QEYDİYYATI 

 

Səma ARİFLİ  

Bakı Dövlət Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Son bir neçə ildə Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafında əqli mülkiyyətin rolu əhəmiy-

yətli dərəcədə artmışdır və əqli mülkiyyət hüquqlarının təminatının gücləndirilməsinə xüsusi 

diqqət yetirilir. Bu da səbəbsiz deyil: müəlliflik hüququ, əlaqəli hüquqlar, patentlər,  əmtəə 

nişanları hazırda texnologiyaların və  cəmiyyətin inkişafında mühüm yer tutur. Bununla ya-

naşı,  əqli mülkiyyət hüquqlarının təminatında problemlər də mövcuddur. Bu problemlərlə 

mümkün qədər daha az rastlaşmaq üçün əqli mülkiyyət hüquqlarının müdafiə sisteminə bələd 

olmaq lazımdır. Əmtəə nişanının mühafizəsi əmtəə nişanının sahibinə əmtəə və ya xidmətləri 

identifikasiya etmək üçün xüsusi nişandan istifadə etmək və başqalarının ixtiyarına vermək 

(misal üçün lisenziya vermək yolu) kimi müstəsna hüquq verir. Əmtəə nişanının sahibi öz 

məhsulunun qarışıq düşmə ehtimalı olduğundan digər şəxslərə eyni və oxşar əmtəə və ya xid-

mətlərə eyni və ya oxşar nişanların verilməsini qadağan edə bilər. 

İlk öncə qeyd etmək vacibdir ki, bütün dünya ölkələrini əhatə edən vahid əmtəə nişan-

larının qeydiyyat proseduru mövcud deyildir. Və bir çox hallarda məlum olur ki, nişanların 

hüquqi mühafizəsinə maraq sadəcə  bəzi inkişaf etmiş  ölkələrdə mövcuddur. Bu o mənanı 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1508

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

ifadə edir ki, yalnız  hər hansı bir ölkədə aparılan nişanın qeydiyyat proseduru avtomatik ola-

raq digər ölkələrə də şamil ediləcək. Nişanların qeydiyyatının birbaşa marağı olan ölkələrdə 

qeydiyyata alınması vacibdir. Belə ki, əgər siz əmtəə nişanın bir neçə ölkədə mühafizəsində 

maraqlısınızsa, ən yaxşı seçim beynəlxalq qeydiyyat sistemi vasitəsi ilə qeydiyyatdan keçir-

məkdir ki, bu da Madrid sistemi adlanır, hansı  ki  öz  adını bu münasibətləri tənzimləyən 

Nişanların Beynəlxalq tənzimləməsi haqqında 14 aprel 1891-ci il tarixli Madrid saziş  və 

“Nişanların beynəlxalq qeydiyyatı haqqında” Madrid Sazişinin 1989-cu il iyunun 28-də 

Madrid  şəhərində  qəbul edilmiş Protokol kimi hüquqi aktlardan almışdır. Madrid Protokolu 

Dünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatı (ÜƏMT) tərəfindən əmtəə nişanlarının beynəlxalq qeydiyya-

tını təmin etmək üçün qurulan Madrid Sistemini yaradan iki beynəlxalq razılaşmadan birisi-

dir. Madrid Sistemindəki digər razılaşma  isə Madrid Sazişidir. Madrid Sazişi 1891-ci ildən 

bu yana qüvvədədir və Madrid Protokolu, əmtəə nişanlarının beynəlxalq qeydiyyatı sisteminə 

üzvlüyü artırmaq, sistemi üzv olan dövlətlər baxımından daha yararlı hala salmaq üçün 1996-

cı ildə qüvvəyə minmişdir. Protokola edilən yeniliklər sistemə daxil olmaq istəyən ölkələr 

üçün əlverişli imkan yaratmışdır və 2015-ci ilədək üzv olan dövlətlərin sayı 95-ə çıxmışdır. 

Dünya iqtisadi sahəsində öndə gedən ölkələrin böyük hissəsi və Avropa İttifaqına üzv ölkə-

lərin əksəriyyəti Madrid sisteminə üzvdür. Azərbaycan bu sistemini birinci qolu olan Madrid 

Sazişinə 1995-ci il 25 dekabrda, Madrid protokoluna isə 2007-ci il 15 apreldə qoşulmuşdur. 

Azərbaycan hüququnda əmtəə nişanının qorunması ilə bağlı hüquqi tənzimləməni  “Azərbay-

canın qoşulduğu beynəlxalq razılaşmalar” və “əmtəə nişanı ilə bağlı milli qanunvericilik” ola-

raq ayırmaq mümkündür. Əmtəə nişanları və coğrafi göstəricilər haqqında qanunun 2-ci mad-

dəsinə müvafiq olaraq, əmtəə nişanları və coğrafi göstəricilər haqqında Azərbaycan Respub-

likasının qanunvericiliyi Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasından, Əmtəə nişanları və 

coğrafi göstəricilər haqqında AR qanunundan, Azərbaycan Respublikasının digər qanunveri-

ci-lik aktlarından və tərəfdar çıxdığı dövlətlərarası müqavilələrdən ibarətdir. 

Əmtəə nişanlarının beynəlxalq qeydiyyatını  təmin edən Madrid Sisteminin əsas 

məqsədləri aşağıda sadalanmışdır: 



  Əmtəə nişanlarının tək bir beynəlxalq müraciət vasitəsilə  və  tək bir dildən istifadə 

olunaraq iki və ya daha çox ölkədə qeydiyyatını təmin edəcək müraciətlər  etmək. 



  Tək iddia sənədi, tək dil, tək ödəmə sistemi yolu ilə iddiaçıları  ağır maddi yükdən, 

bürokratiyadan, fərqli  müraciət prosedurlarından qurtulmasını təmin etmək. 



  Əmtəə nişanının beynəlxalq qeydiyyatı  həyata keçirildikdən sonra və ya müraciət 

əsnasında meydana gələn dəyişikliklərin də  tək bir müraciət vasitəsilə Seçilmiş bütün 

ölkələrdə edilməsi mümkün edərək, müraciət edən şəxslərə avantaj gətirmək. 



  Üzv ölkələrə gətirilən rədd müddəti məhdudiyyəti sayəsində (Protokol'da 18 ay) müra-

ciət edən şəxslər  baxımından işlərinin daha sürətli yerinə yetirilməsini təmin etmək. 

Madrid Sisteminin əsas məqsədləri, avantajları sayılarkən sözü gedən məsələlərdən 

birisi də, əmtəə nişanılarla əlaqədar hər cür dəyişiklik, məhdudlaşdırma, ləğv, azadolma şək-

lində əməliyyatların da tək bir tələblə edilməsi imkanının təmin edilməsidir. 

Qeyd etmek lazımdır ki, Madrid sistemi üzrə  əmtəə nişanlarının qeydiyyatı birbaşa 

olaraq müraciət edən  şəxslərin  Əmtəə nişanlarının bütün üzv olan dövlətlərin  ərazilərində 

qanuni müdafiəsini təmin edir. Qeyd olunanlara əsasən, tələb olunan iddia sənədi özündə 

əmtəə nişanın hüquqi mühafizəsinin təmin olunmasının tələb olunduğu ölkələrin konkret 

siyahısını əks etdirməlidir. Belə hallarda iddiaçı ümumiləşdirilmiş şəkildə Avropa olaraq qeyd 

edə bilməz. Əmtəə nişanısının mühafizəsini maraqlı olduğu ölkələri ayrı-ayrılıqda qeyd etmə-

lidir. Bu həm də ona görə vacibdir ki, hər bir ölkə üçün haqq baxımından differensasiya 

mövcuddur.  

Beynəlxalq Reye Əmtəə nişanlarının beynəlxalq qeydiyyatı ilə bağlı Madrid Protokolu 

15.04.2007 tarixindən itibarən Azərbaycanda qüvvəyə minmişdir; Protokol çərçivəsindəki