Penitensiar sistemdə Vərəmə nəzarət üzrə TƏLİmat



Yüklə 4,08 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/21
tarix09.02.2017
ölçüsü4,08 Mb.
#8257
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   21

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Penitensiar sistemdə Vərəmə nəzarət üzrə  
 
TƏLİMAT 
 
 
 
 
 
Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi 
  
Tibb baş idarəsi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Bakı - 2013 
 

Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013
 

 
Mündəricat 
İxtisarların siyahısı ..................................................................................................................... 8 
Müəlliflər .................................................................................................................................... 9 
Redaksiya şurası ............................................................................................................................. 9 
Minnətdarlıq
 ................................................................................................................................... 9 
Fəsil 1. Ümumi müddəalar
 ........................................................................................................... 10 
Vərəmin inkişafının risk amilləri
 .............................................................................................. 10 
Azadlıqdan məhrum etmə yerlərində vərəməleyhinə tədbirlərin təşkilinin xüsusiyyətləri ...... 10 
İstintaq təcridxanaları ............................................................................................................... 11 
Cəzaçəkmə müəssisələri
 ........................................................................................................... 11 
Əlaqələndirici qurum ................................................................................................................ 11 
Əlaqələndirici qurumun vəzifələri: ........................................................................................... 11 
Fəsil 2. Vərəm hallarının aşkarlanması
 ........................................................................................ 13 
Vərəmin aşkarlanması üzrə başlıca yanaşmalar
 ....................................................................... 13 
Vərəmin aşkarlanmasının strategiyaları
 ................................................................................... 13 
İT-lərə daxil olanların skrininqi ................................................................................................ 13 
CM-lərə daxil olanların skrininqi
 ............................................................................................. 14 
CM-lərdə vərəmə görə kütləvi skrininqlər
 ................................................................................ 16 
İT-lərdə və CM-lərdə müraciət əsasında vərəm hallarının aşkarlanması ................................. 16 
Aşkar olunmuş pozitiv vərəm hallarının epidemioloji kontaktları ilə aparılan tədbirlər .......... 16 
Fəsil 3. Vərəmin diaqnostikası: Diaqnostik müayinələrin keçirilməsində laboratoriya xidmətinin 
rolu
 ...................................................................................................................................................... 18 
Bəlğəm yaxmasının birbaşa mikroskopiyası
 ............................................................................ 19 
Xpert TB/RIF
 ........................................................................................................................... 19 
Əkmə müayinəsi və DHT qoyulması: ...................................................................................... 19 
Vərəmin süa diaqnostikası və əlavə müayinə üsulları
 .............................................................. 21 
Keyfiyyətə nəzarət: daxili və xarici
 .......................................................................................... 22 
Fəsil 4: Müayinə nəticəsində əldə edilmiş nəticələrin qiymətləndirilməsi və vərəmin 
diaqnozunun təyin edilməsi
 ................................................................................................................ 23 
Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı, 10-cu baxış (XBT-10) əsasında kliniki diaqnozun tərtib 
edilməsi
 ........................................................................................................................................... 23 
Vərəm (A15-A19)
 ..................................................................................................................... 23 
Tənəffüs orqanlarının bakterioloji və histoloji təsdiq olunmuş vərəmi (A15)
.......................... 23 
Tənəffüs orqanlarının bakterioloji və ya histoloji təsdiq olunmayan vərəmi (A16)
 ................. 24 
Sinir sisteminin vərəmi (A17+)
 ................................................................................................ 24 
Digər orqanların vərəmi (A18)
 ................................................................................................. 24 
Miliar vərəm (A19)
 ................................................................................................................... 25 
İMM-nin qəbul şöbəsində diaqnozun təyin edilməsi ............................................................... 25 

Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013
 

 
Tibbi tarixçə ............................................................................................................................. 26 
Simptomlar
 ............................................................................................................................... 26 
Fiziki müayinə .......................................................................................................................... 27 
Diaqnostik materialın bakterioloji müayinəsi........................................................................... 27 
Bəlğəmin birbaşa mikroskopiyası
 ............................................................................................. 27 
Qidalı mühitlərə əkmə .............................................................................................................. 27 
Dərmanlara həssaslıq testi
 ........................................................................................................ 28 
Molekulyar müayinə üsulları
 .................................................................................................... 28 
Şüa diaqnostikası ...................................................................................................................... 29 
İİV-ə yoluxmuş şəxslərdə vərəmin təzahürlərinin xüsusiyyətləri ............................................ 30 
Bəğəm yaxmasının mikroskopiyası üzrə neqativ nəticəli xəstələrin müayinə alqoritmi
.......... 30 
Konsiliumun rolu
 ...................................................................................................................... 30 
Vərəm hallarının təsnifatı
 ......................................................................................................... 31 
1. Xəstəliyin anatomik lokalizasiyasına əsaslanan təsnifat.
 ..................................................... 32 
2. Əvvəlki müalicə tarixçəsinə əsaslanan təsnifat. ................................................................... 32 
3. Dərmanlara davamlılığa əsaslanan təsnifat
 .......................................................................... 32 
4. İİV-statusuna əsaslanan təsnifat. .......................................................................................... 33 
Fəsil 5: Vərəməleyhi dərmanlar. Vərəmin müalicəsi. VƏD tətbiqi zamanı meydana çıxan yan 
təsirlərin idarə olunması.
 ..................................................................................................................... 34 
VƏD ......................................................................................................................................... 34 
Yan təsirlərin diaqnostikası
 ...................................................................................................... 35 
VƏD əsas YT təsnifatı .............................................................................................................. 35 
Vərəmli xəstələrin kimyəvə terapiyası zamanı baş verən YT-lərin profilaktikası və müalicəsi
 ........................................................................................................................................................ 37 
YT-lərin profilaktikasının prinsipləri
........................................................................................ 37 
YT-lər baş verdiyi zaman xəstələrin idarəolunması
 ................................................................. 38 
Xəstələrin ayrı-ayrı kateqoriyalarında vərəmin müalicəsinin YT-ləri
 ...................................... 38 
Müştərək vərəm və İİV-infeksiyasının müalicəsi ..................................................................... 38 
Müştərək vərəm və İİV-infeksiyalı xəstələrin ilkin vəziyyətinin qiymətləndirilməsi .............. 38 
Yanaşı vərəm xəstəliyi olan İİV-ə yoluxmuş şəxslərdə ART .................................................. 39 
ART preparatların kombinasiyası ilə əlaqədar YT ................................................................... 39 
Böyrək çatışmazlığı olan pasiyentlərdə vərəmin müalicəsi ...................................................... 39 
Vərəmin müalicəsi
 .................................................................................................................... 41 
Kimyaterapiya rejimlərinin kodlaşdırılması
 ............................................................................. 41 
Kimyəvi terapiyanın rejimlərini və müalicənin müddətini aşaqıdaki amillər şərtləndirir:
 ....... 41 
Müalicə nəticələri ..................................................................................................................... 44 
Qorunmuş həssaslıqlı və rifampisinə hər hansı davamlılıq istisna edilən xəstələrin müalicə 
nəticələrinin təyini*
 .................................................................................................................... 44 

Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013
 

 
2-ci sıra VƏD-lərlə müalicə qəbul etmiş RD, ÇDD və GDD vərəmli xəstələrdə müalicə 
nəticələrinin təyini
 ...................................................................................................................... 45 
Müalicə zamanı kliniki, rentgenoloji və laborator nəzarət ....................................................... 45 
Vərəmli xəstələrin müalicəsində cərrahiyənin rolu
 .................................................................. 47 
Birbaşa müşahidə olunan müalicə (DOT) ................................................................................ 47 
Palliativ qayğının təmin edilməsi və etik məsələlər ................................................................. 47 
Müalicə başa çatdıqdan sonra məhbuslar üzərində müşahidənin təminatı ............................... 48 
Fəsil 6: Infeksiyaya nəzarət və məhbusların saxlanma şəraitinin standartları
 .............................. 49 
Inzibati tədbirlər
 ....................................................................................................................... 49 
Ətraf mühitin qorunması tədbirləri ........................................................................................... 49 
Heyətin fərdi qoruyucu tədbirləri
 ............................................................................................. 49 
Müalicənin gedişində qohumların və yaxın şəxslərin ziyarəti, istintaq və digər hüquqi 
tədbirlərin keçirilməsi zamanı infeksiyaya nəzarət tədbirlərinə riayət edilməsi
 ............................. 49 
İMM-də xəstələrin infeksiyaya nəzarət tələblərinə görə bölüşdürülməsi ................................. 50 
Binalara texniki tələblər
 ........................................................................................................... 50 
Məhbusların gəzintilərinin sayı və tezliyi
 ................................................................................ 50 
Vərəmli xəstə məhbusların qidalanması
 ................................................................................... 50 
Fəsil 7: Səhiyyə maarifçiliyi işi və xəstələrin təlimləndirilməsi
 .................................................. 51 
SM-in məqsədi:
 ........................................................................................................................ 51 
Hədəf qrupları:
 ......................................................................................................................... 51 
Maarifləndirici vasitələr:
 .......................................................................................................... 51 
İT-lərdə və CM-lərdə SM ....................................................................................................... 51 
İMM-də SM-yə dair fəaliyyətlər .............................................................................................. 52 
İMM-nin bölmələrində maarifləndirmə sessiyaları ............................................................. 52 
Fəsil 8: İMM-dən azadlığa buraxılandan sonra müalicənin fasiləsizliyinin təmini
...................... 53 
Fəsil 9: PSVNP-da dərman vasitələrinin idarə edilməsi
 .............................................................. 54 
İMM-nin apteki ........................................................................................................................ 55 
Dərmanların sifarişi
 .................................................................................................................. 55 
Istifadə olunan dərmanların əsaslandırılması
 ........................................................................... 55 
PS-də VƏD-lərin arzuolunmaz dövriyyəsinə nəzarət
 ............................................................... 55 
Aptek və dərmanların bölüşdürülməsinə nəzarətin aparılması üçün superviziyalar
 ................. 55 
Fəsil 10: Heyətin təlimləndirilməsi
 .............................................................................................. 56 
Təlimlərin planlaşdırılması
 ....................................................................................................... 56 
Təlimlərin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi
 ............................................................................ 56 
Fəsil 11: Monitorinq, qiymətləndirmə, qeydiyyat və hesabat
 ...................................................... 57 
Məqsəd:
 .................................................................................................................................... 57 
Proqramın indikatorları: ........................................................................................................... 57 
Sahələrarası əməkdaşlıq
 ........................................................................................................... 57 

Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013
 

 
Qeydiyyat, hesabat və məlumat mübadiləsi sistemi:
 ................................................................ 57 
İT-lərin və CM-lərin TSH-ləri səviyyəsi: ................................................................................. 58 
İMM səviyyəsi .......................................................................................................................... 58 
Məlumatların toplanması və hesabat: Metodologiya
 ................................................................ 60 
Məlumatların toplanması:
 ......................................................................................................... 60 
Qeydiyyat və hesabatvermə sistemi
 ......................................................................................... 62 
Hesabat
 ..................................................................................................................................... 62 
Superviziya
 ............................................................................................................................... 62 
Xarici monitorinq
...................................................................................................................... 62 
Kontaktlar və risk qrupları arasında aparılan profilaktikanın monitorinqi
 ............................... 63 
Vərəmli xəstələrin müalicəsinin monitorinqi
 ........................................................................... 63 
İnfeksiyaya nəzarətin monitorinqi ............................................................................................ 63 
Laboratoriya xidmətin monitorinqi
 .............................................................................................. 63 
Səhiyyə maarifçiliyi işinin monitorinqi ...................................................................................... 64 
Dərmanların idarə edilməsinin monitorinqi
 ................................................................................. 64 
Əlavələr ........................................................................................................................................ 65 
Əlavə 1: Tibb heyətinin vərəmə görə öhdəlikləri və standart əməliyyatlar proseduru ............. 65 
CM-lərin və İT-lərin TSH-lərinin heyətinin öhdəlikləri
 ........................................................... 65 
Müalicə müəssisəsinin tibb heyətinin öhdəlikləri ..................................................................... 65 
İxtisaslaşdırılmış müalicə müəssisəsinin tibbi heyətin öhdəlikləri ........................................... 66 
Qəbul şöbəsi
 ............................................................................................................................. 66 
Müalicə şöbələri........................................................................................................................ 67 
Dispanser şöbəsi ....................................................................................................................... 67 
Palliativ qayğı şöbəsi ................................................................................................................ 68 
Aptek şöbəsi ............................................................................................................................. 68 
Statistika şöbəsi ........................................................................................................................ 69 
Əlavə 2: Bəlğəm toplanması proseduru ................................................................................... 70 
Əlavə 3: Vərəmə görə skrininq qeydiyyatı kitabı ..................................................................... 71 
Əlavə 4: Məhbusların kütləvi skrininqinin mərhələləri ............................................................ 72 
Əlavə 5: Təcili bildirişin forması ............................................................................................. 73 
Əlavə 6: Ağciyər və ağciyərlərdən kənar vərəmin diaqnostikasının xüsusiyyətləri ................. 74 
Əlavə 7: VƏD-lərin yan təsirləri. ............................................................................................. 75 
Vərəm əleyhinə terapiya zamanı tez-tez baş verən yanaşı təsirlərə qarşı tövsiyə olunan əsas 
addımlar ...................................................................................................................................... 76 
Allergik reaksiyalar və fərdi dözülməzlik ................................................................................ 81 
Elektrolit mübadiləsinin pozulması
 .......................................................................................... 82 
Hipotireoz
 ................................................................................................................................. 86 
Dispepsiya
 ................................................................................................................................ 87 

Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013
 

 
Qaraciyər zədələnmələri ........................................................................................................... 88 
Böyrəklərin zədələnməsi .......................................................................................................... 88 
Sümük-əzələ sistemi tərəfindən simptomlar ............................................................................. 89 
Sinir sisteminin zədələnməsi .................................................................................................... 89 
Eşitmənin zədələnməsi ............................................................................................................. 89 
Periferik sinirlərin zədələnməsi ................................................................................................ 89 
Qıcolmalar ................................................................................................................................ 90 
Depressiya və digər psixi pozğunluqlar .................................................................................... 90 
Başağrıları ................................................................................................................................. 91 
Psixoz
 ........................................................................................................................................ 91 
Dəridə qaşınma ......................................................................................................................... 92 
Əlavə 8: VƏD-lərin yan təsirlərini aradan qaldırılması zamanı istifadə edilən preparatların 
siyahısı ............................................................................................................................................ 93 
Əlavə 9: Ağciyərlərdən kənar vərəmin müalicəsi .................................................................... 94 
Ağciyərdən kənar orqanların vərəminin aşkarlanmasının, diaqnostikasının və müalicəsinin 
prinsipləri
 .................................................................................................................................... 94 
Aşkarlanma və müayinə prinsipləri .......................................................................................... 94 
Müalicənin prinsipləri ............................................................................................................... 96 
Ağciyərdən kənar lokalizasiyalı vərəmin müxtəlif formaları. .................................................. 97 
Əlavə 10: Müştərək İİV-infeksiyası və vərəmin müalicəsi zamanı preparatların qarşılıqlı təsiri
 .................................................................................................................................................. 109 
Əlavə 11: Hamiləlik zamanı vərəmin müalicəsi ..................................................................... 113 
Əlavə 12: Uşağı əmizdirən analarda vərəmin müalicəsi......................................................... 115 
Əlavə 13: İİV-ə yoluxmuş məhbuslara İPT-nin tətbiqi .......................................................... 116 
Əlavə 14: İMM-də keçirilən səhiyyə maarifi protokolu ......................................................... 120 
Səhiyyə Maarifinin məqsədi:
 .................................................................................................. 120 
Hədəf qrupları:
 ........................................................................................................................ 120 
İMM-də səhiyyə maarifinə dair fəaliyyətlər ........................................................................... 121 
Səhiyyə maarifçisi kim olmalıdır?
 .......................................................................................... 121 
Maarifləndirici vasitələr:
 ........................................................................................................ 122 
Monitorinq və qiymətləndirmə
 ............................................................................................... 122 
Əlavə 15: Müalicəni bitirmədən azadlığa buraxılan vərəmli xəstələrə dəstək layihəsinin iş 
prinsipləri
 ...................................................................................................................................... 123 
Müalicəni bitirmədən azadlığa buraxılan vərəmli xəstələrin kurasiyası üzrə müqavilə ........... 123 
Müalicəni bitirmədən azadlığa buraxılan vərəmli xəstələrə dəstək layihəsinin standart 
əməliyyatlar prosedurları .......................................................................................................... 128 
Əlavə 16: VƏD-lərin keyfiyyətinə xarici nəzarət üzrə siyasət və standart əməliyyatlar 
proseduru ...................................................................................................................................... 143 
Xüsusi terminlər lüğəti ........................................................................................................... 143 

Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013
 

 
Giriş ........................................................................................................................................ 143 
Əsas Resipiyentin öhdəlikləri ................................................................................................. 144 
Ölkədə keyfiyyətə nəzarət ...................................................................................................... 145 
Dərman vasitələri üçün keyfiyyətə zəmanət və keyfiyyətə nəzarətin Standart Fəaliyyət 
Proseduru
 .................................................................................................................................. 152 
Əlavə 17: Təlim mərkəzinin standart əməliyyatlar proseduru ............................................... 154 
I.Əsas anlayışlar və təriflər ..................................................................................................... 154 
II. İş qaydaları
 ......................................................................................................................... 156 
Əlavə 18: Vərəmə dair bütün istifadə olunan uçot, qeydiyyat və hesabat formaları .............. 159 
Əlavə 19: Yoxlama vərəqələrinin nümunəsi .......................................................................... 169 
Müalicə müəssisəsinə dair yoxlama vərəqi ............................................................................ 169 
CM-lərin və İT-lərin TSH-lərinə dair yoxlama vərəqi
 ........................................................... 171 
İMM-nin qəbul şöbəsinə dair yoxlama vərəqi ........................................................................ 173 
İMM-nin . . . . . .  şöbəsinə dair yoxlama vərəqi ..................................................................... 175 
İMM-nin dispanser  şöbəsinə dair yoxlama vərəqi ................................................................. 177 
İMM-nin palliativ qayğı şöbəsinə dair yoxlama vərəqi .......................................................... 179 
İMM-nin aptek şöbəsinə dair yoxlama vərəqi ........................................................................ 181 
İMM-nin statistika şöbəsinə dair yoxlama vərəqi ................................................................... 185 
Əlavə 20: İMM-də Qlobal Fondun Vərəm layihələri üzrə verilən dərman maddələrin, qida 
məhsulların, gigiyenik vasitələrinin və laborator materialların istifadəsi qaydaları
 ..................... 187 
Xəstələrə verilən sövqedici ərzaqların istifadəsi haqqında qaydalar
 ...................................... 188 
Xəstələrə verilən gigiyenik paketlərin istifadəsi haqqında qaydalar
 ...................................... 188 
2-ci sıra VƏD-lərlə müalicənin yan təsirlərinin idarəedilməsi üçün dərmanların istifadəsi 
haqqında qaydalar ..................................................................................................................... 189 
İMM-in Laboratoriyasında istifadə olunan reaktiv, reagent və işlənmə materiallarının 
istifadəsi haqqında qaydalar
 ...................................................................................................... 190 
Haşiyələr ..................................................................................................................................... 191 
 
 
 

Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013
 

 
İxtisarların siyahısı 
AMİL – Ali Milli İstinad 
Laboratoriyası 
ART – Antiretrovirus terapiya 
AV – Ağciyər vərəmi 
BÇ – Böyrək çatışmazlığı 
BKİ – Bədən kütləsi indeksi 
BOBM – Beyin-onurğa beyini mayesi 
CM – Cəzaçəkmə müəssisəsi 
ÇDD – Çoxsaylı dərmanlara 
davamlılıq 
DDV – Dərmanlara davamlı vərəm 
DHT – Dərmanlara həssaslıq testi  
DHV – Dərmanlara həssas vərəm 
DOT – Birbaşa müşahidə olunan 
müalicə 
ETAXİ – Elmi Tədqiqat Ağciyər 
Xəstəlikləri İnstitutu 
ƏN – Ədliyyə Nazirliyi 
GDD – Geniş dərmanlara davamlılıq 
GEM – Gigiyena və Epidemiologiya 
Mərkəzi 
XBT 
–  Xəstəliklərin  Beynəlxalq 
Təsnifatı  
İBİS  –  Immunitetin  bərpasının  iltihabi 
sindromu 
İİV – İnsanın İmmunçatışmazlığı 
Virusu 
İMM – İxtisaslaşdırılmış müalicə 
müəssisəsi 
İT – İstintaq təcridxanası 
QHT – Qeyri-hökümət təşkilatı 
LİQ – Layihə İcra Qrupu 
LY – Levenşteyn-Yensen 
M və Q – Monitorinq və 
                 Qiymətləndirmə 
MBT – Mədə-bağırsaq traktı 
MD – Monodavamlılıq 
MİL – Milli İstinad Laboratoriyası 
ML – Mərkəzi laboratoriya 
MM – Müalicə Müəssisəsi 
MSS – Mərkəzi sinir sistemi 
PAL strategiyası – Ağciyər 
xəstəliklərinə praktiki yanaşma strategiyası 
PD – Polidavamlılıq 
PL – Periferik laboratoriya 
PS – Penitensiar Sistem 
PSVNP – Penitensiar Sistemdə 
Vərəmə Nəzarət Proqramı 
PZR – Polimeraz zəncirvari reaksiya 
RD – Rifampisinə davamlılıq 
SƏP – Standart əməliyyatlar 
prosedurları 
SM – Səhiyyə maarifçiliyi 
SN – Səhiyyə Nazirliyi 
SX İB – Sağlamlığa xidmət İctimai 
Birliyi  
TBİ – Tibb baş idarəsi 
TSH – Tibb-sanitariya hissəsi 
TTH – Tireotrop hormon 
ÜST – Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı 
VƏD – Vərəməleyhinə dərman 
VM – Vərəm mikobakteriyası 
VNMP – Vərəmə Nəzarət üzrə Milli 
Proqram 
YİK – Yaşıl İşıq Komitəsi 
YT – Yan təsir 
 
 

Müəlliflər 
Bu Təlimat Ədliyyə Nazirliyi (ƏN) Tibb baş idarəsinin (TBİ) rəisi tibb-xidməti general-
mayoru Rəfail Mehdiyevin ümumi rəhbərliyi altında hazırlanmışdır.  

Yüklə 4,08 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   21




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin