O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Toshkent arxitektura-qurilish instituti

Tez qotadigan sement
 
– portlandtsementning qo’shimchali turi. 400, 500 
markali bu sementning 3 kundan siqilishga mustahkamligi 25 MPa dan kam еmas.
Tez qotishni ta’minlash uchun klinker tarkibida C
3
S >50%, C
3
S+C
3
A>60% bo’lib 
sement еsa mayin tuyilgan bo’lishi kerak. Solishtirma yuzasi 3500 sm
2
/g dan kam 
bo’lmasligi kerak.
Shlakli portlandtsement
 
– porlandtsement klinkeri va granullangan domna 
shlaki bilan birgalikda yanchish natijasida olinadi. O’z xususiyati bilan 
shlakliportlantsement oddiy sementdan oz farq qiladi, xaqiqiy zichligi ozgina past 
(2, 9-3), shunga qarab ham kamroq.
Shlakli portlandtsement portlandtsementdan (klinkerni tarkibi bir xil) ancha 
sekinroq tishlashishi(boshlanishi 4-6 soatdan, tugashi10-12 soatdan keyin) va 
birinchi 7-10 kunda sekin qotishi bilan farqlanadi. Bu sement klinkeri tarkibida 
C
3
A 8% dan kam bo’lganda, minerallashgan suvlar (sul’fatli, dengiz suvi) ta’siriga 
anchagina chidamli beton olinadi. Issiqlik va namlik bilan ishlov berilganda oddiy 
portlandtsementga nisbatan shlakoportlandtsementning qotishi ancha tezlashadi, bu 
еsa yig’ma temir beton ishlab chiqarishda uning yuqori samaradorligini 
ta’minlaydi.
Hamma 
sementlar 
istemolchining 
talabiga 
binoan 
qorishmaning 
plastikligini oshiruvchi eki gidrofoblovchi namlikni tez yuqtirmaydigan 
qo’shilmalar bilan ishlab chiqarilishi mumkin.
Plastiklashtirilgan 
portlandtsement
portlandtsementi 
klinkerini 
plastiklovchi qo’shimcha bilan birga mayin qilib yanchib olinadi. Bunday 
qo’shimcha bo’lib, sul’fit-spirtli bardaning modifikatsiyalashgan kontsentrati 
(gidroliz spirt sanoatining chiqindisi) sement masasiga nisbatan 0, 1-0, 25% 
miqdordagi quruq modda hisoblanadi. Sul’fit - spirtli barda-sirt aktiv modda bulib, 
sementning suv bilan qo’shilishiga qarshilik ko’rsatadi va sement zarrachalari 
atrofida moylovchi qoplama hosil qiladi.

---

22 
Plastiklashtirilgan sementdan foydalanilganda qorishma va betonning 
plastikligi oshadi, bu еsa beton qorshimasini joylashni osonlashtiradi va 
tezlashtiradi, betonda sementni 5-10% ga iqtisod qilish imkonini beradi eki suv 
sement nisbatini kamaytiradi va betoning sovuqqa chidamliligini oshiradi.
Plastiklashtirilgan sement portlandtsement kabi markalarga еga.