O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi s. A. Usmanov
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
texnika xizmati -
harakat tarkibini saqlash, TXK va ta`mirlash bo‘yicha tadbirlar kompleksini amalga oshirish, ehtiyot qismlar va agregatlar, yonilg‘i-moylash materiallari bilan ta`minlash, orqali xizmat ko‘rsatish va ta`mirlash tizimining ishini tashkil qiladi va boshqaradi (3.3-rasm). 3.3 rasm. Texnika xizmatining ishlab chiqarish tuzilmasi Texnika xizmatining tashkiliy yo‟nalishdagi asosiy vazifasi avvalo, ekspluatatsiya jarayonida minimal mehnat va material xarajatlarini sarflagan holda 127 harakat tarkibini buzilmasdan ishlashining belgilangan darajasini ta`minlash bilan bog‘liq. Ushbu maqsadda u TXK va ta`mirlash tizimining optimal ishlashini joriy va uzoq davrlarga rejalashtirishni va ta`minlashni amalga oshiradi. Texnika xizmati - parkning soni, yoshi va avtomobillarni ekspluatatsiya qilish sharoitlari, material-texnika bazasining holati va ishchilarning malakasini hisobga olgan holda o‘z ishini tashkil etadi. Texnika xizmatining asosiy vazifalari quyidagilar hisoblanadi: TXK mintaqasining bir maromda ishlashini va unga harakat tarkibining olib kelinishini ta`minlash uchun avtomobillarga TXK ning yillik, chorak va oylik rejalarini ishlab chiqish; harakat tarkibiga TXK va JT sifatini oshirish va bekor turish davomiyligini qisqartirish maqsadida xizmat ko‘rsatishni tashkil qilishni va texnologik jarayonini takomillashtirish; ekspluatatsiya jarayonida avtomobillarning buzilmasdan ishlashini ta`minlash bo‘yicha tadbirlarni amalga oshirish (buzilishlar sonini qayd etib borish va tahlil qilish, texnik nazoratni tashkil etish va boshqalar); haydovchilarning texnik tayyorgarligini oshirish; ishlab chiqarishni boshqarish tizimi orqali TXK va ta`mirlash sifatini uzluksiz boshqarish; harakat tarkibiga TXK ning belgilangan texnologik jarayonini amalga oshirish va uni takomillashtirish; TXK va ta`mirlash bo‘yicha ishlarning me‘yorlarini qayta ko‘rib chiqish; mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish vositalarini joriy qilish; material-texnik ta`minotni tashkil qilish va amalga oshirish. MTX ning yuqorida ta‘kidlab o‘tilgan resurslarining ichida ishlab chiqarish xodimlarini alohida va batafsil qarab chiqamiz. Ishlab chiqarish xodimlari, ishlab chiqarish texnika bazasi kabi texnika xizmatining samaradorligiga jiddiy ta‘sir qiladi. Bozor iqtisodiyotiga asoslangan zamonaviy sharoitlarda, korxonalar o‘zlarining tashkiliy tuzilmasini va turli toifalar bo‘yicha ishlovchilar sonini mustaqil holda o‘zlari aniqlab oladilar. Mavjud shtatlar jadvallari va ishlovchilar soni me‘yorlari tavsiya ko‘rinishiga ega hisoblanadi. O‘zbekiston Respublikasida avtotransport korxonalarida ishlovchilar sonini quyidagi toifalar bo‘yicha aniqlash tavsiya etiladi: 128 1) ekspluatatsiya xodimlari (haydovchilar, konduktorlar, ekspeditorlar, yuklovchilar), hisob-kitob orqali aniqlanadi; 2) ishlab chiqarish ishchilari (avtomobillarga TXK va ta`mirlash), hisob-kitob qilinadi; 3) yordamchi ishchilar (korxonaning o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish va TXK va ta`mirlash uchun ishlab chiqarishni tayyorlash), ishlab chiqarish ishchilari sonidan foiz hisobida qabul qilinadi; 4) ma‘muriy-boshqaruv xodimlari (korxona rahbari, iqtisodiyot va rejalashtirish, hisobxona, mehnatni va ish haqini tashkil qilish, xodimlar bo‘limi va boshqalar); 5) boshqaruv bo‘limiga taalluqli bo‘lmagan xodimlar (harakat xavfsizligini tashkil etish bo‘yicha muhandislar, transport taftishchilari, nazoratchilar, tushumlarni qabul qilish bo‘yicha g‘aznachilar, nazorat tekshiruv punkti mexaniklari); 6) kichik xizmat xodimlari va yong‘in-qo‘riqlash xizmati; 7) ekspluatatsiya xizmati xodimlari; 8) MTX xodimlari. 4-8 toifalar xodimlarining soni, ATK ning toifasiga bog‘liq holda shtatlar jadvali asosida qabul qilinadi. MTX xodimlar quyidagicha bo‘linadi: - ishlab chiqarish va yordamchi ishchilar (ATK da ishlovchilar umumiy sonining 23%); - muhandis texnik xodimlar (oliy va o‘rta maxsus ma‘lumotli – 3,6%); - xizmatchilar (2%); - xodimlar (1%). Shunday qilib, ATK barcha xodimlarining 30% gacha MTX da ishlaydi. Statistik ma‘lumotlar bo‘yicha ATK dagi oliy ma‘lumotli mutaxassislar umumiy sonining 40% MTX ga to‘g‘ri keladi, 50% esa o‘rta maxsus ta‘lim ma‘lumotiga ega. Ushbu xizmat ishining samaradorligiga ta‘sir qiluvchi barcha resurslar (omillar) to‘plamida, MTX xodimlarining ta‘siri o‘rtacha hisobda taxminan 20% ni tashkil qiladi. 129 Yaqin istiqbolda Respublikamizdagi avtomobil transporti korxonalarida avtomobillar texnik ekspluatatsiyasi uchun xodimlarga bo‘lgan talab yuqori darajada saqlanib qoladi. Mavjud me‘yoriy talablar bo‘yicha, har millionta avtomobillarga 17 mingta muhandis, 75 mingta texnik-mexaniklar, 250 mingtagacha ta`mirlash va yordamchi ishchilar talab qilinadi. Yuqoridagi talablarni hisobga olgan holda O‘zbekiston Respublikasi hukumati tomonidan avtomobil transporti sohasini boshqarish va uning tuzilmalarini takomillashtirish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining 2001 yil 5 iyundagi ―Avtomobil transporti sohasida boshqaruvning tashkiliy tuzilmasini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida‖gi 245-son qarori e‘lon qilindi, ushbu qarorga ilova sifatida avtomobil va daryo transportini boshqarshining tashkiliy tuzilmasi respublika va hududiy darajalarda belgilab berildi. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining 2004 yil 10 martda ―O‘zbekiston avtomobil va daryo transporti agentligi faoliyatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida‖gi118-son qarori e`lon qilindi va ushbu qarorga ilova sifatida O‘zbekiston avtomobil va daryo transporti agentligining tashkiliy tuzilmasi qayta belgilandi. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining 2016 yil 5 yanvardagi ―O‘zbekiston avtomobil va daryo transporti agentligi faoliyatini takomillashtirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlari to‘g‘risida‖gi 2-son qarori bilan o‘zgartirishlsr kiritildi. Avtomobil transportini boshqarish tizimini yanada takomillashtirish, avtomobil transportida tashishlar xavfsizligini ta`minlash hamda avtotransport xizmatlari bozorini shakllantirish va rivojlantirish maqsadida O‘zbekiston Pespublikasi Prezidentining 2018 yil 6 martdagi ―Avtomobil transportini boshqarish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida‖gi PQ-3589 – sonli qarori qabul qilindi. Qarorga ko‘ra O‘zbekiston avtomobil va daryo transporti agentligi, O‘zbekiston avtomobil transporti agentligi («O‘zavtotrans» agentligi) etib qayta nomlandi va qayta tashkil qilinib, uning boshqarsh tashkiliy tuzilmasi qarorning 3- ilovasiga muvofiq belgilandi (3.4-rasm). 130 3.4-rasm. O‘zbekiston avtomobil transporti agentligining tashkiliy tuzilmasi. O‘zbekiston Pespublikasi Prezidentining PQ-3589 – sonli qarori 5-ilovasiga muvofiq O‘zbekiston avtomobil transporti agentligi hududiy boshqarmasi namunaviy tuzilmasi belgilandi (3.5-rasm). Ilovaga ko‘ra 14 ta hududiy boshqarmalar xodimlarining chegaralangan soni — 863 kishi, shu jumladan boshqaruv xodimlari soni - 375 kishi (shaharlar va tumanlarda avtomobil tashuvlarini muvofiqlashtirish sho`balarini qo‘shgan holda). Qarorga binoan quyidagilar «O‘zavtotrans» agentligining asosiy vazifalari va faoliyatining yo‘nalishlari etib belgilandi. 1. Avtomobil transporti ob‘ektlari va yo‘lovchilar xavfsizligini ta`minlovchi istiqbolli axborot-kommunikatsion texnologiyalarini va innovatsion yondashuvlarni 131 keng qo‘llagan holda yangi boshqaruv tizimlarini joriy etib, avtomobil transporti sohasida yagona texnika siyosatini yuritish. 2. Avtomobil tashuvlarida normativ-huquqiy va metodik bazani takomillashtirish, avtomobil transporti tashishlar xavfsizligini ta`minlash bo‘yicha muammolari yuzasidan xalqaro normalar, ilmiy-tekshiruv, loyiha-konstruktorlik, texnologik ishlarni inobatga olgan holda texnik tartibga solish sohasida normativ hujjatlarning yagona ma‘lumotlar bazasini ishlab chiqish va shakllantirish. 3.5-rasm. O‘zbekiston avtomobil transporti agentligi hududiy boshqarmasi namunaviy tuzilmasi. 3. Iqtisodiyot tarmoqlari va aholining tashishlarga bo‘lgan ehtiyojlarini hamda avtomobil transporti xavfsizligini ta`minlash choralarini inobatga olgan holda, 132 qishloq aholi punktlarini shaharlar, viloyat va tuman markazlarini bog‘lovchi yangi yo‘nalishlarni ochish, avtomobil transportini rivojlantirish bo‘yicha kompleks dasturlarni ishlab chiqish va amalga oshirish. 4. Yo‘lovchilarga xizmat ko‘rsatish bo‘yicha keng ko‘lamli xizmatlar ko‘rsatish uchun sharoit yaratish, shu jumladan zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini keng qo‘llab, avtovokzallar va avtostansiyalar faoliyatini markazlashgan holda boshqarish va muvofiqlashtirish tizimini joriy etish. 5. Avtovokzallar va avtostansiyalar hamda mahalliy davlat hokimiyati organlari qaramog‘ida bo‘lgan umumiy foydalanishdagi yo‘lovchilar tashish yo‘nalishlaridagi to‘xtash bekatlarini loyihalash, qurish, rekonstruksiya qilish va ta‘mirlashni tashkil etish. 6. Tashish jarayonlari, qatnov jadvallariga rioya etilishi, yo‘llarda harakatlanish tezligi monitoringi, harakat yo‘nalishi sxemasiga rioya etilishi hamda aholiga real vaqt tarzidagi ma‘lumotlar xizmatining keng ko‘lamli ro‘yxati taqdim etilishi yuzasidan markazlashgan dispetcherlik boshqaruvi va nazorati tizimini joriy etish. 7. Tashuv yo‘nalishlarini tender asosida joylashtirish, yo‘lovchi tashishlari sifati va xavfsizligini oshirish, tenderlar tashkilotchilari ishini muvofiqlashtirish mexanizmlarini joriy etish yo‘li bilan avtomobil transporti xizmatlari bozorida bozor munosabatlari va raqobat muhitini rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish. 8. Xorijiy davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan faol muloqot qilish orqali avtomobil transporti sohasida xalqaro hamkorlikni rivojlantirish, xorijiy davlatlarning vakolatli organlari bilan kelishgan holda, yangi muntazam xalqaro avtobus yo‘nalishlarini ochish hamda xalqaro avtomobil tashuvlari sohasidagi xalqaro shartnomalar bo‘yicha majburiyatlarning bajarilishini ta`minlash, bu sohadagi amaldagi shartnomalarni qayta ko‘rib chiqish va yangilarini tuzish, xalqaro yuk tashuvlarini amalga oshirish uchun ruxsatnomalar blankalarini o‘zaro ayirboshlash. 9. Avtomobil transportida yo‘lovchi va yuklarni tashish faoliyatini litsenziyalash, avtomobil transportida yo‘lovchi va yuklarni tashish qoidalariga amal qilish, avtomobilda tashuvlar xavfsizligini ta`minlash talablariga, og‘irlik va gabarit 133 ko‘rsatkichlariga hamda haydovchilarning mehnat va dam olish rejimlariga rioya etilishini nazorat qilish. 10. O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalarida nazarda tutilgan, O‘zbekiston Respublikasi hududida avtomobilda xalqaro tashuvlarni amalga oshirish shartlariga rioya etilishini nazorat qilish (O‘zbekiston Respublikasining Davlat chegarasi orqali o‘tkazish punktlari bundan mustasno). 11. Avtomobil transportida, eng avvalo transport xavfsizligini ta`minlash masalalari bo‘yicha kadrlar malakasini oshirish va qayta tayyorlashni tizimli tashkil etish. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2011 yil 6 dekabrdagi 318- sonli qaroriga muvofiq O‘zbekiston avtomobil va daryo transporti agentligining markaziy apparati qayta tuzildi. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 25 apreldagi ―Aholiga transport xizmati ko‘rsatish hamda shaharlar va qishloqlarda avtobuslarda yo‘lovchilartashish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlarito‘g‘risida‖gi 238-sonli qarori bilan markaziy apparati yana qayta tuzildi. O‘zbekiston Pespublikasi Prezidentining PQ-3589 – sonli qarori 4-ilovasiga muvofiq O‘zbekiston avtomobil transporti agentligi markaziy apparati tuzilmasi qayta tasdiqlandi (3.6-rasm). «O‘zavtotrans» agentligiga va uning tomonidan tashkil etiladigan maxsus korxonalarga O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Hududlarni kompleks rivojlantirish va kommunal soha, ekologiya, atrof muhitni muhofaza qilish, transport, kapital qurilish va qurilish industriyasi masalalari kompleksi rahbari bilan kelishgan holda, tender savdolari o‘tkazmasdan, eng maqbul takliflarni tanlab olish yo‘li bilan avtobuslar va mikroavtobuslar faoliyatini masofadan «on-layn» tarzida kuzatish hamda yo‘lovchilar transportida yo‘l haqini naqd pulsiz to‘lash tizimini joriy etish uchun mo‘ljallangan avtotransport vositalari, dasturiy mahsulotlar, uskunalar, mexanizmlar, materiallar, butlovchi anjomlarni ishlab chiqaruvchi zavodlar (etkazib beruvchilar) yoki ularning rasmiy dilerlari (distribyutorlari) bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri shartnomalar tuzishga ruxsat etildi. 134 Xodimlarning cheklangan umumiy soni – 80 nafar, shu jumladan boshqaruv xodimlari – 62 nafar. 3.6-rasm. O‘zbekiston avtomobil transporti agentligi markaziy apparati tuzilmasi. «O‘zavtotrans» agentligi va uning tomonidan tashkil etiladigan yangi maxsus korxonalar asoslash ehtiyoji mavjud bo‘lganda texnik-iqtisodiy asoslash asosida 2023 yilning 1 yanvarigacha bo‘lgan muddatga barcha turdagi soliqlardan va maqsadli davlat jamg‘armalariga o‘tkaziladigan majburiy to‘lovlardan ozod qilindi, bunda bo‘shagan mablag‘lar yangidan tashkil etiladigan maxsus tashkilotlarning moddiy — texnika bazasini mustahkamlash uchun maqsadli ishlatilishi belgilab berildi. O‘zbekiston Respublikasiga belgilangan tartibda tasdiqlangan ro‘yxatlar bo‘yicha olib kiriladigan transport vositalari, butlovchi anjomlar va ehtiyot qismlar, 135 uskunalar, asboblar va priborlar, mashinalar va mexanizmlar, kompyuter va tashxislasha texnikasi uchun bojxona to‘lovlaridan ozod etilishi belgilab (bojxonada rasmiylashtiruvlar uchun yig‘imlar bundan mustasno) qo‘yildi. «O‘zavtotrans» agentligi va uning tomonidan tashkil etilayotgan yangi maxsus tashkilotlar o‘rtasida, shuningdek, tashkilotlar o‘zlari o‘rtasida qaytarmaslik sharti bilan topshirilayotgan va qabul qilinayotgan mol-mulk yuridik shaxslarning qo‘shimcha qiymat va daromad solig‘i bo‘yicha soliqqa tortish ob‘ekti hisoblanmasligi belgilandi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|