O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat

Ekskursiya uning turlari 

Tabiatshunoslik 

 

qishloq, xo’jaligi 

 

 

 

Bog’,        o’rmon,   

daryo, o’tloq 

 

Dala, 

parrandachilik 

fabrikasi, ekinzor. 

Ekskursiya  mashgulotlarining  afzalligi  shundaki,  unda  bolalar  o’simlik  va 

hayvonlarni ular yashaydigan muhitda ko’rish imkoniyatiga ega bulgan o’zaro aloqdlar 

haqida  dastlabki  dunyoqarash  tasavvurlarini,  olamny  ilmiy  tushunishni  shakllantirish 

imkonini  yaratadi.  Urmon,  dala,  daryo,  ko’l  qirg’oqlariga  uyushtirilgan  ekskursiya 

bolalarning  dikkatini  jalb  kiladi.  tarbiyachi  rahbarligi  ostida  guruh  hamda  tabiat 

burchagida  olib  boriladigan  keyingi  kuzatishlar  turli-tuman  materiallar  to’plashga 

sharoit  yaratadi.  Ekskursiyalar  tufayli  bolalarda  kuzatuvchanlik,  tabiatni  urganishga 

qizik, ish usadi. Ular predmetni sinchiklab kuzatish va uning x.tskshterli xususiyatlarini 

qayd qilishga odatlanadi. 

Tabiatning  go’zalligi  bolalarda  chuqur  hissiyotlar  uyg’otadi,  o’chmas  taasurotlar 

koldiradi.  Estetik  hissiyotlarning  o’sishiga  yordam  beradi.  Shu  asosda  ona  tabiatga 

muhabbat,  unga  ehtiyotkorona  munosabatda  bo’lish  Vatanga  muhabbat 

shakllantiriladi.  Ekskursiyalar  mazmuniga  ko’ra:  tabiatshunoslik  ekskursiyasi;  qishloq 

xo’jalik ob`ektlariga ekskursiya turlari va bo’linadi. Tabiatshunoslik ekskursiyaga kirish 

suhbati, jamoa bo’lib kuzatish, bolalarning yakka mustakil kuzatishlari va tabiatga oid 

materiallar  tuplash  bolalarning  e`tiborini  tabiatning  umumiy  ko’rinishiga  jalb  etadi. 

---

 

 

Ekskursiya  qismlarining  mikdori  va  ularni  utkazish  izchnlligi  ekskursiyaning  maqsadi, 

ob-havoga  qarab  o’zgartiriladi.  Bolalar  ekskursiyalarda  predmetlarning  xarakterli 

xususiyatlariga  oid  bilimlarni  mustahkamlaydilar,  ularning  belgisini  so’z  bilan 

ifodalaydilar,  o’simlik,  hayvonlarning  qismlari  nomlarini  yodda  tutadilar.  Ekskursiya 

insonning  tabiatga  qanday      ta`sir      etishini,      usimliklarni      qanday      o’stirishi      va 

hayvonlarni  qanday  parvarish  qilishni  ko’rgazmali  ko’rsatip.  imkonini  beradi  Bu  erda 

bolalar  asosiy  mehnat  qismlarini  bi;  qanchasi  bilan  tanishadilar.  Bu  ekskursiyaning 

uziga  xoslip  shundaki.  bola  inson  faoliyatyni  ham,  u  ta`sir  etayotgan  tabiatni  ham 

kuzatish  i  mumkin.  Qishloq  xo’jalik  ekskursiyalarini  katta  mehnatining  ayrim  turlari 

bilan tanishtirish maqsadida utkaziladi. Ekskursiyani uyushtirif guruxdagi mashg’ulotni 

uyushtirishdan murakkabroq. Shuning uchun uning muvaffaqiyatlp bo’lishi tarbiyachi 

va bolalarning unga puxta tayyorlannshlariga bog’liqdir. 

Bolalarni  tabiat  bilan  tanishtirishda  sayrdan  keng  foydalaniladi.  Sayr  vaqtida 

tasavvurlarni shakllanishi uchun uzoq, muddat talab qilinadigan tabiat hodisalari bilan 

tanishtirish  imkoniga  ega  bo’ladi.  Tabiat  hodisalariii  kundalik  kuzatishlar  tasodifiy 

bo’lmasligi  lozim,  Bularni  tarbiyachi  oldidan  rejalashtirishi  lozim.  Sayr  vaqtida  gulzor 

va ekinzorlarda katta ishlarni amalga oshirish mumkin. Ekinzor va gulzordagi ish uchun 

bolalarni mashgulot maqsadiga ko’ra uyushtiriladi. 

Ikkinchi  kichik  guruxdan  boshlab  maksaddi  sayr  uyushtiriladi.  Bu  sayrlarda 

bolalarni yorqin tabiat hodisalari bilan tanishtiriladi. O’rta, katta guruhlarda bir necha 

kun,  ba`zan  xaftalab  davom  etadigan  hodisalarni  kuzatish  mumkin.  Bu  kuzatishni 

uzok,  muddatli  kuzatish  deyiladi.  Sayrlarda  ob-havonn,  osmonni,  usimliklar  gullarni, 

xazonrezlik.  hayvonlar  hayotidagi  mavsumiy  o’zgarishlarni  kuzatish  mumkin.  Bu 

turdagi kuzatishlar uzoq muddatli kuzatishlar deyiladi. Katta, tayyorlov guruxdarining 

bolalari  sayrdagi  kuzatishlarini  tabiat  kalendarda  aks  ettiradilar.  Ular  bu  kalendarda 

jonsiz tabiat, hayvonlar. o’simli. hayotidagi yorkin mavsumiy uzgarishlarni, kishilarning 

mehnatlariii aks ettiradilar.