O‘lchash vositalarini qiyoslash va kalibrlash
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XII-bob. QIYOSLASH BO‘YICHA HUJJATLARNI TUZISH QOIDALARI VA MAZMUNI 18 §. O‘LCHASH VOSITALARINI QIYOSLASHGA TEXNIKAVIY
|
Nazorat savollari
1. Taqqoslash usuli 2. Qiyoslnayotgan asboblar orasida talab qilingan zaxirani ushlab turish vaqti. 3. Kompensatsion usul doimiy tokda ishlovchi aniqlik sinfi qancha 4. Termoelektrik kompensatsiyalash usuli o‘zgaruvchan tokda aniqlik sinfi 5. O‘zgaruvchan va doimiy tok kalibratorlari. 89 XII-bob. QIYOSLASH BO‘YICHA HUJJATLARNI TUZISH QOIDALARI VA MAZMUNI 18 §. O‘LCHASH VOSITALARINI QIYOSLASHGA TEXNIKAVIY HUJJATLAR Qiyoslash hujjatlariii rasmiylashtirilishi ESKD (Edinaya sistema konstruktorskoy dokumemtatsii) ning matnli hujjatlariga tegishli standartlari talablariga muvofiq bajariladi. Standartlarni, rahbariy hujjatlarni, tavsiyanomalarni tuzilishi, bayon etilishi, rasmiylashtirnlish tartibi va mazmuni GOST 1.5 ga muvofiq bajariladi. Qiyoslash bo‘yicha hujjatlar tegishli xalqaro va davlatlararo hujjatlar bilan uyg‘unlashtirilgan bo‘lishlari lozim, ularda bayoi etilgai talablar esa davlatlararo me’yoriy hujjatlar talablariga qarshi bo‘lmasligi kerak. Qiyoslash bo‘yicha hujjatlar quyidagi ketma-ketlikda joylashgan bo‘limlardan iborat: — qo‘llanish doirasi; — qiyoslash operatsiyalari; — qiyoslash vositalari; — qiyoslovchilarni malakasiga qo‘yiladigan talablar; — xavfsizlik talablari; — qiyoslash shartlari; — qiyoslashga tayyorgarlik; — qiyoslashni o‘tkazish; — o‘lchash natijalarini ishlab chiqish; — qiyoslash natijalarini rasmiylashtirish; — ilovalar. Ayrim bo‘limlarni chiqarib tashlash yoki birlashtirishga ruxsat etiladi. «Qo‘llanish doirasi» bo‘limida hujjatlarning vazifasi belgilanadi, standartlashtirish ob’ekti kursatiladi, qiyoslasharo oraliq belgilangan bo‘lishi mumkin. «Qiyoslash operatsiyalari» bo‘limi I jadvalda ko‘rsatilgan shakli bo‘yicha qiyoslash operatsiyalari ro‘yxatini o‘z ichiga olishi kerak. 1-jadval Operatsiyaning nomi Qiyoslash bo‘yicha xujjat bandining tartib raqami Operatsiyalarni o‘tkazish Dastlabki qiyoslashda Davriy qiyoslashda Izoh — Operatsiyani o‘tkazish «Ha» yoki «yo‘q» so‘z bilan ko‘rsatiladi. «Qiyoslash vositalari» bo‘limi namunaviy o‘lchash vositalarini va yordamchi o‘lchash vositalarini ro‘yxatini o‘z ichiga olishi kerak, ular 90 uchun texnikaviy talablarni va (yoki) metrologik va asosiy texnikaviy tavsiflarni belgilaydigan me’yoriy hujjatlar ko‘rsatiladi. Ro‘yxat 2-jadval shaklida bayon etiladi. 2-jadval Qiyoslash bo‘yicha hujjat bandining tartib raqami Namunaviy o‘lchash vositasini yoki qiyoslash bo‘yicha yordamchi vositani nomi; vositaga texnikaviy talablarini belgilaydigan hujjatning tartib raqami; davlat qiyoslash sxemasi bo‘yicha aniqlik toifasi va (yoki) metrologik va asosiy texnikaviy tavsiflari 1 va 2 jadvallarning ma’lumotlarini birlashtirib bitta jadvalda keltirishga ruxsat etiladi. Bo‘limda ro‘yxatda keltirilmagan, lekin qiyoslanadigan o‘lchash vositalarni metrologik tavsiflarini talab etilgan aniqlik bilan aniqlashini (tekshirishini) ta’minlaydigan vositalarni qo‘llash mumkinligi ko‘rsatiladi. «Qiyoslovchilarni malakasiga qo‘yiladigan talablar» bo‘limi qiyoslovchini malakasiga o‘ziga xos talablar ko‘rsatilishi zarur bo‘lganda me’yoriy hujjatga kiritiladi. Bo‘lim qiyoslash o‘tkazishda qiyoslovchiii tanishishi lozim bo‘ladigan hujjatlar ro‘yxati bilan to‘ldirilishi mumkin. «Xavfsizlik talablari» bo‘limi qiyoslashri o‘tkazish"da mehnat xavfsizligili, ishlab chiqarish sanitariyasini, atrof muhitni muhofaza qilishni ta’minlaydigan talablarni o‘z ichiga olishi kerak. Zarur bo‘lganda qiyoslashni o‘tkazish jarayoniii zararli yoki o‘ta zararli mehnat sharoitiga oid deb hisoblash uchun bo‘limga ko‘rsatma kiritiladi. «Qiyoslash shartlari» bo‘limi qiyoslanayotgan o‘lchash vositalarini metrologik tavsiflariga ta’sir etuvchi kattaliklarpn nomiial qiymatlari va og‘ishlar chegaralarini nominallaridan joiz bo‘lgan qiymatlari ko‘rsatilgan ro‘yxatini o‘z ichiga olnshi lozim. «Qiyoslashga tayyorgarlik» bo‘limi qiyoslashdan oldin qilinadigan ishlar ro‘yxatini va ularni bajarish usullarini o‘z ichiga olishi kerak. «Qiyoslashni o‘tkazish» bo‘limi quyidagi kichik bo‘limlarni o‘z ichiga olishi kerak: — tashqi ko‘rikdan o‘tkazish; — ishlatib ko‘rish; — metrologik tavsiflarpi aniqlash (tekshirish). «Tashqi ko‘rikdan o‘tkazish» kichik bo‘limi qiyoslanadigan o‘lchash vositalarni butligi va tashqi ko‘rinishi bo‘yicha qo‘yiladigan talablar ro‘yxatini o‘z ichiga olishi lozim. «Ishlatib ko‘rish» kichik bo‘lim qiyoslanayotgan o‘lchash vositasini yoki uni ayrim qismlarini va elementlarini ishlash qobiliyatini tekshirish 91 maqsadida o‘lchash vositalarini qo‘llab yoki ularni qo‘llamasdan o‘tkazilishi lozim bo‘lgan operatsiyalar ro‘yxatini va ta’rifini o‘z ichiga olishi lozim. «Metrologik tavsiflarni aniqlash (tekshirish)» kichik bo‘limli operatsiyalarni ta’rifini va ularni bajarishini eng maqbul usullarini va har bir tekshirilayotgan tavsifni joiz qiymatiii o‘z ichiga olishi lozim. Har bir operatsiyani ta’rifini «Qiyoslash operatsiyalari» bo‘limida ko‘rsatilgan ketma-ketlik bo‘yicha alohida band qilib ajratiladi, bunda operatsiyalarni to‘g‘ri bajarish uchun ma’lumotlar keltirilgan bo‘lishi lozim. Agar qiyoslash operatsiyalarini o‘tkazishda muayyan shakl bo‘yicha bayonnoma yozib borish lozim bo‘lsa, unda bu ko‘rsatiladi va ilovada bayonnoma shakli va upda keltiriladigan ma’lumot ko‘rsatiladi. «O‘lchash natijalarini ishlab chiqish» bo‘limi o‘lchash natijalarini ishlab chiqish qoidalarini va olinadigan natijalarni ishlab chiqishda kerak bo‘lgan hisobiy bog‘lanishlarni o‘z ichiga olishi lozim. O‘lchash natijalarini ishlab chiqishga oid me’yoriy hujjatlarga havola qilishga ruxsat etiladi. «Qiyoslash natijalarini rasmiylashtirish» bo‘limi ijobiy va salbiy qiyoslash patijalarini rasmiylashtirish usullari to‘g‘risidagi ma’lumotlardan iborat bo‘lishi lozim. Qiyoslash natijasi ijobiy bo‘lganida qiyoslash to‘g‘risidagi guvohnomani rasmiylashtirish va (yoki) o‘lchash vositalarni tamg‘alanishi zarurligi belgilanadi, bunda qiyoslash belgisini qo‘yish usuli va joyi, hamda tamg‘alash materiallariga qo‘yiladigan talablar yoki pasportda qiyoslash natijalarini va yozilishini belgi bilan tasdiqlanishi ko‘rsatiladi. Qiyoslashni salbiy natijalari uchun o‘lchash vositasini keyingi ishlatishga yaroqsizligini tan olish va qiyoslash guvohnomasshsh bekor qilish, qiyoslash tamg‘alash o‘chirish, o‘lchash vositasini pasportiga yozuvni bitish to‘g‘risida ko‘rsatma beriladi. Bundan tashqari qiyoslanayotgan o‘lchash vositasini yaroqsizligi, ta’mirlashga lozim bo‘lmaganini muomaladai va ishlatishdan chiqarish yoki uni ta’mirlashdan so‘ng takroriy qiyoslashini o‘tkazish to‘g‘risida ko‘rsatmalar kiritiladi. Quyidagilar ilova qilib rasmiylashtiriladi: — o‘lchashlarning natijalarini EHM da ishlab chiqish dasturi; — qiyoslash xatoligigsh hisoblash usuliyati; — o‘lchashlar iatijalarini bayonnomasini yozish shakli; — o‘lchash vositalarnni qiyoslash iatijalarini guvohnomadagi mazmuni va yoznsh tartibi (guvohnomaga o‘lchashlar natijalarini yozish ilovasni shakli unda keltiriladigan ma’lumotlarning hajmi ko‘rsatilib tuziladi); — o‘lchash natijalarini ishlab chiqish bo‘yicha hisoblash misollari hisobli kattaliklarni jadvallari, bog‘lanish grafiklari va h. k.; — atamalarni tushunchalari; 92 — qiyoslash usuliyatini parametrlariga (qiyoslashni eng katta joiz xatoligiga, tekshirish joizligiga, qiyoslanadigan belgilar soniga) qo‘yiladigan talablarni asoslash: — yordamchi qurilmalar va qiyoslash moslamalaripi texnikaviy ta’riflari; — qiyoslanadigan, namunaviy va yordamchi vositalar bo‘yicha kerak bo‘lgan qo‘shimcha ma’lumotlar; — qiyoslash belgisini tushirish usullari to‘g‘risida qo‘shimcha maxsus ko‘rsatmalar; — qiyoslashda xatolarni istisno qilishga yordam beradigan va qiyoslash ishlarni unumdorligini oshiradigan boshqa talablar. — Metrologik nazoratning shakllaridan biri o‘lchash vositalarini qiyoslash hisoblanadi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|