Odlar Yurdu Universitetinin «Mülki hüquq» kafedrasının baş müəllimi T. Feyzullayeva Sabir Salman oğlu Allahverdiyev. Azərbaycan Respublikasının m ülki hüququ. ILL cild. IV kitab dərs
§ 2. Vərəsəlik hüququnun rəsmiləşdirilməsi
Yüklə 19,08 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
§ 2. Vərəsəlik hüququnun rəsmiləşdirilməsi
Vərəsəlik hüququnun rəsmiiəşdirilməsinin anlayışı və onun əhəmiyyəti Miras əmlakı əldə etmək üçün, daha doğrusu, mi ras əmlaka mülkiyyət hüququ əldə etmək üçün və rəsəliyə çağırılmış şəxslərin təkcə mirası qəbul et mək aktı kifayət etmir. Bunun üçün həm də mira sın əldə olunmasını hüquqi cəhətdən rəsmiləş d irm ə k lazımdır. Bundan ötrü miras əmlaka və ya onun bir hissəsinə olan hü ququ təsdiq edən (təsdiqedici) sənədin alınması tələb olunur. Bu sənədin alın ması vərəsəlik hüququnun rəsmiləşdirilməsi adlanır. Vərəsəlik hüququnun rəs miləşdirilməsi ilə həmin hüquq həyata keçirilmiş sayılır. Deməli, vərəsəlik hü ququnun həyata keçirilməsi üçün təkcə miras əmlakın qəbul edilməsi yetərli deyildir. Bunun üçün yuxanda göstərdiyimiz kimi, həm də vərəsəlik hüququ nun rəsmiləşdirilməsi vacibdir. V ərəsəlik h ü q uq u n u n rəsm iləşdirilm əsi dedikdə, vərəsənin miras əm laka və ya onun b ir h issəsinə olan hüququnu təsdiqləyən elə bir sənədin alınm ası başa d ü ş ü lü r ki, bu sənəd həmin əmlakın əldə olunmasını hü q uqi cəhətdən ifadə edir. Vərəsənin miras əmlaka və ya onun bir hissəsinə olan hüququnu təsdiqe dici sənədi notariat kontoru verir. Buna görə vərəsəlik hüququnun rəsmiləşdi- rilməsinə çox vaxt m irasın əldə edilm əsinin notariat qaydasında rəsmiləş d irilm ə s i də deyilir. Vərəsəlik hüququnun rəsmiləşdirilməsi hüquqi hərəkətdir. Bu hərəkət nə ticəsində vərəsənin payına miras əmlakdan düşən hissə müəyyən edilir, o, həmin hissəyə sərəncam vermək hüququ əldə edir. Həmin hərəkət vərəsənin mirası əldə etməsinin qanuniliyini təsdiqləyir. 1 Azərbaycan Respublikası A li M əhkəm əsi Plenumunun «M ə hkə m ə lə r tərəfindən vərəsəlik qanununun tətbiq edilm ə sinin bəzi m əsələləri haqqında» 5 saylı 28 sentyabr 1979-cu il tarixli qərarı. 2
Наследственное право Российской Федерации. М ., 2002, с. 249. 665
Vərəsəlik hüququnun rəsmiləşdirilməsi vərəsəlik prosesinin mühüm əhə miyyətə malik olan mərhələsidir. Onun əsas və başlıca əhəmiyyəti ondan iba rətdir ki, vərəsəlik hüququ rəsmiləşdirilmədən vərəsənin daşınmaz əmlaka (məsələn, yaşayış evinə və s.) mülkiyyət hüququ dövlət qeydiyyatına alına bil məz, yəni daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alına bilməz. Əgər və rəsəlik hüququ rəsmiləşdirilməzsə, onda minik avtomobilinin Dövlət Yol Polisi orqanında qeydiyyat-texniki uçota götürülməsi mümkün deyildir. Vərəsəlik hüququ rəsmiləşdirilməzsə, vərəsənin miras əmlakı alması və ona sərəncam verməsi istisna edilir. Məsələn, vərəsəlik hüququ rəsmiləşdiril mədən, vərəsə kredit təşkilatından (bankdan) əmanəti ala bilməz. Vərəsəlik hüququ rəsmiləşdirilmədən vərəsəlik qaydasında keçən müəlliflik və patent hüquqları həyata keçirilə bilməz. Beləliklə, vərəsəlik hüququnu rəsmiləşdir məklə vərəsə m iras qoyanın hüquqi şə xs iy y ə tin i davam e td irir. Vərəsəlik hüququnun rəsmiləşdirilməsi miras qoyanın borclu və kreditorları nın mənafeləri üçün olduqca vacibdir. Belə ki, vərəsəlik hüququnu rəsmiləşdi rən şəxs miras qoyanın kreditorlarına olan borclarını ödəyir, habelə miras qo yanın borclularından onların öhdəliyi icra etmələrini tələb edir. Vərəsəlik hüququnun rəsmiləşdirilməsinin digər əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, o, fiska l m əqsədi güdür. Belə ki, vərəsəlik hüququ rəsmiləşdirilən hallar da dövlət rüsumu ödənilir. Vərəsəlik Vərəsəlik hüququ müvafiq sənədlə rəsmiləşdirilir. Hə- səhadətnaməsi m'n sənədə mülki qanunvericilikdə vərəsəlik şəhadətna məsi deyilir. Köhnə qanunvericilikdə bu sənəd «vərəsə lik hüququ haqqında şəhadətnamə» adı ilə nəzərdə tutulmuşdu (köhnə 1964- cü il MM-in 561-ci maddəsi). Hüquq ədəbiyyatı səhifələrində həmin adın (ter minin) dəqiq olmaması göstərilir’ . Bu, onunla izah edilir ki, vərəsəlik hüququ nun yaranması üçün şəhadətnamə tələb edilmir. Belə ki, müəyyən şəxsin və rəsəlik hüququ şəhadətnamə aldıqda yox, miras açıldıqdan sonra vərəsəliyə çağırıldıqda yaranır. Elə hesab edirik ki, qanunverici bu fikri nəzərə alaraq Azərbaycan Respublikasının yeni mülki qanunvericiliyində «vərəsəlik hüququ haqqında şəhadətnamə» terminindən imtina edərək, «vərəsəlik şəhadətnamə si» termini işlədir2. Vərəsəlik şəhadətnaməsi əsas vermir ki, müəyyən şəxs vərəsə statusu al sın. Əksinə, yalnız vərəsə statusu alan şəxsə vərəsəlik şəhadətnaməsi verilə bilər. Buna görə də doğrudan «vərəsəlik hüququ haqqında şəhadətnamə» münasib və düzgün olmayan termindir. Vərəsəlik şəhadətnaməsi almaq vərəsəliyə çağırılmış şəxsin miras əmlaka hüquq əldə etməsi üçün də vacib və məcburi deyildir. Ona görə ki, həmin şəx sin miras əmlaka hüququ mirası qəbul etmək aktı ilə əldə olunur. Dediklərimiz bizə belə bir nəticəyə gəlmək imkanı verir ki, vərəsəlik şəha dətnaməsi müəyyən şəxs üçün vərəsəlik hüququ yaratmır. Deməli, o, hüquq- yaradıcı (hüquqm üəyyənedici) sənəd d e y ild ir. Məsələyə diqqətlə yanaş Гражданское право. Учебник. Часть 3 / П од ред.
М ., 1998, с. 559. «Notariat haqqında» qanun «vərəsə lik hüququ haqqında şəhadətnamə» te rm in in i iş lə d ir (maddə 57) // A R Q K , I I I kitab, s. 313. 666
saq görərik ki, vərəsəlik şəhadətnaməsi kimi sənədin alınması ilə miras əmla kın əldə olunması prosesi başa çatır, daha doğrusu, miras əmlakın əldə olunm ası faktı tə s d iq lə n ir'. Deməli, o, öz hüquqi təbiətinə görə hüquqtəsdi- qedici sənəddir. Bu sənəd dövlət orqanı - mirasın açıldığı yerdəki notariat or qanı tərəfindən verilir. Vərəsəlik şəhadətnam əsi m irasın açıldığı yerdəki notariat orqanı tərə fin d ə n verilən elə b ir rəsm i sənəddir ki, bu sənəd mirasın əldə olunması faktını tə s d iq edir. Vərəsəlik şəhadətnaməsini hüququn bir şəxsdən digərinə keçməsini şərt ləndirən sənəd hesab etmək olmaz. Bu, yalnız müəyyən şəxsin vərəsəlik hüq uq u n u tə s d iq e d ir ki, bu hüquq miras açıldığı andan yaranmış hesab olu nur. Bu isə onu göstərir ki, vərəsəlik şəhadətnaməsi vərəsəlik hüququnun əmələ gəlmə vaxtını müəyyənləşdirən sənəd deyildir. Bu sənədi vərəsə alma ya da bilər. Deməli, o, fa k ü lta tiv sənəddir. Hansı hallarda vərəsəlik şəhadətnaməsinin alınması məcburidir? Bildiyimiz kimi, elə əmlak növləri (məsələn, televizor, soyuducu, mebel, xalça və başqa ları) vardır ki, onların qeydiyyata alınması tələb edilmir. Bu əmlak növləri vərə- səliyin obyekti olarsa, vərəsəlik hüququnun notariat qaydasında rəsmiləşdiril məsi tələb olunmur. Belə ki, həmin əmlak növlərinin əldə olunması üçün onla rın faktiki (fiziki) cəhətdən vərəsəyə verilməsi kifayətdir. Q eydiyyata alınm ası tələb edilən əmlak vərəsəliyin obyekti olduğu hallarda isə məsələ başqa cür olur. Həm daşınar, həm də daşınmaz əmlakın bəzi növləri (yaşayış evi, mənzil, avtomobil, torpaq sahəsi, tikililər və s.) xüsu si olaraq qeydiyyata alınması tələb edilən obyektlərdir. Mülkiyyətçinin yeni mülkiyyətçi ilə əvəz olunması, yeni mülkiyyətçinin həmin əmlak növləri barə sində sahiblik, istifadə və sərəncam səlahiyyətlərini həyata keçirməsi mülkiy yət hüququ qeydiyyata alınmadan mümkün deyil. Buna görə də göstərilən əm lak növlərinə vərəsəlik hüququnu notariat qaydasında rəsmiləşdirən sənədin - və rə s ə lik şəhadətnam əsinin alınması tələb edilir. V ə rə sə lik şəhadətnam əsi yalnız müəyyən faktı yazılı formada təsbit edir, qeydə a lır1 2. O, özlüyündə nə vərəsəlik hüququ yaradır, nə də bu hüququ xitam edir. Buna görə də vərəsəlik şəhadətnaməsi hüquqi fakt sayılmır və hüquqyaradıcı əhəm iyyət kəsb e tm ir3. O, hüquqyaradıcı və ya hüquqləğve- dici sənəd yox, hüquqtəsdiqedici sənəd sayılır4. Bu sənədin olmaması, əgər vərəsə miras əmlakı qanunda nəzərdə tutulan qaydada qəbul etmişsə, vərə səlik hüququnun ləğv edilməsinə səbəb olmur. Vərəsəlik şəhadətnaməsi vərəsənin ərizəsi əsasında verilir. O, vərəsəlik 1
Советское гражданское право. К ур с лекций. Часть 3. Л., 1965, с. 336. 2 Эйдинова Э.Б. Наследование по закону и по завещанию. M .. 1984, с. 93. 3 Халфшт Р.О. Право личной собственности граждан СССР. M ., I955, с. 115. 4 P .S .N ikityu k g östə rir k i, və rə səlik şəhadətnaməsi hüquqtəsdiqedici, hüquqyaradıcı və ya hüquq- lə ğ vcd ici sənəddir, habelə h üq uq i faktd ır (Никитине П.С. Наследственное право и наследственный процесс. Киш инев. I97 3 , с.202). V .V .Q uşin və l.L .K o rn eye va da onu hüqııqmüəyyəncdici sənəd he sab e d irlə r ( Гущин В. В. Наследственное право. Учебное пособие. М ., 2003, с. 69; Корнеева И.Л. Наследственное право Российской Федерации. Учебное пособие. М ., 2003, с. 247). Bu cür fikirlə r zənn edirik k i, dəqiq söylən ilm əyib. 667
şəhadətnaməsinin alınması barədə ərizə adlanır (MM-in 1267-ci maddəsi). Ərizə miras açıldığı yerin notariat orqanına verilir (MM-in 1321-ci maddəsinin 1-ci bəndi)'. Özü də ərizə yazılı form ada olmalıdır1 2 *.
Vərəsə ərizəni şəxsən özü verə və ya poçtla göndərə bilər. Əgər vərəsənin özü gələrsə, notarius onun sənədini yoxlayır və şəxsiyyətini müəyyənləşdirir. Əgər ərizə poçtla göndərilərsə, onda vərəsənin imzası başqa notariat konto runda notariat qaydasında təsdiqlənməlidir. Vərəsəlik şəhadətnaməsini almaq üçün vərəsənin şəxsən notariat orqanı na gəlməsi məcburi deyildir. Vərəsənin xahişi ilə o, poçtla da göndərilə bilər. Bu xahiş vərəsə tərəfindən ayrıca olaraq verilən ərizədə və ya mirasın qəbul edilməsi barədə ərizədə ifadə oluna b ilə r. Vərəsəlik şəhadətnaməsinin nüm ayəndənin v a s itə s ilə də alınması müm kündür. Bu halda nümayəndəyə etibarnamə verilir. Vərəsəlik şəhadətnam əsi alm aq vərəsənin v ə zifə si yox, h ü q u q u d u r4. Vərəsələr tərəfindən onun alınması məcburi deyildir. Belə ki, onların əldə et dikləri hüquqların çoxu vərəsəlik şəhadətnaməsi olmadan həyata keçirilir5. Amma vərəsələrə keçən bəzi hüquqların həyata keçirilməsi üçün (məsələn, bankdan əmanəti almaq üçün, lombardda saxlanan əmlakı almaq üçün və s.) vərəsəlik şəhadətnaməsinin təqdim olunması vacib və məcburidir. Vərəsələr vərəsəlik qaydasında onlara keçən bəzi əşya və hüquqlara vərəsəlik şəhadət naməsi olmadan sərəncam verə bilməzlər. Beləliklə, bir sıra hallarda, daha doğrusu, qanunda nəzərdə tutulan hallarda vərəsəlik şəhadətnaməsinin alın ması məcburidir (MM-in 1321-ci maddəsinin 2-ci bəndi) və bu, vərəsənin hü ququ yox, vəzifəsi sayılır. Vərəsəlik şəhadətnaməsi həm qanun üzrə vərəsəlik, həm də vəsiyyət üzrə vərəsəlik hallarında verilir. Vərəsəsiz əmlak üzrə vərəsəlik zamanı da vərəsə lik şəhadətnaməsi verilir, yəni miras əmlak dövlətə keçdikdə də vərəsəlik şə hadətnaməsi verilir6. Onun forması Nazirlər Kabinetinin 2000-ci il 23 avqust tarixli 148 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir7. Həm qanun üzrə vərəsələr, həm də vəsiyyət üzrə vərəsələr vərəsəlik şəhadətnaməsinin verilməsini nota riat kontorundan xahiş edirlər. Dövlətin isə belə xahiş etməsi tələb olunmur. Belə ki, ümumi qaydaya görə, vərəsəlik şəhadətnaməsi səlahiyyətli dövlət or 1 V ə rə sə lik şəhadətnaməsi mirası qəbul etmiş və rə sələ rin ya zılı ə rizə si ilə v e r ilir («Notariat haqlında» qanunun 58-ci maddəsi / / A R Q K , 111 kitab, s. 313-314). «Azərbaycan Respublikasında notariat h ə rə kə tlə rin in aparılması qaydaları haqqında təlim atw ın 98- ci bəndi // N otariat haqqında (sənədlər toplusu). Bakı. 2002, s. 228.
Наследственное право. М ., 2003, с. 143. Советское гражданское право. У чеб ник. Том 2 / П од ред. О .А .Кр а савчико ва. М ., 1985, с. 533;
Наследственное право Р оссийской Ф едерации (учебно-методическое пособие). М ., 2002, с. 127; постановление Пленума Верховного Суда Р оссийской Федерации от 23 апреля 1991 г. № 2 «О некоторы х вопросах возникаю щ их у судов по делам о наследовании» // Судебная практика по гражданским делам. М ., 2001, с. 261.
Советское гражданское право. К ур с лекций. Часть 3. Л ., 1965, с.336. 6 «Notariat haqqında» qanunun 57-ci maddəsi // A R Q K , I I I kitab, s. 313; «Azərbaycan Respublikasında notariat h ə rə kə tlə rin in aparılması qaydaları haqqında təlim a t» ın 9 5-ci, 97-ci b əndləri // Notariat haqqında (sənədlər toplusu). Bakı. 2002, s. 227-228. 7 «Notariat haqqında». Bakı, 2002, s. 141. 6 6 8
qanının xahişi ilə verilir. Lakin notarius dövlət orqanından vərəsəlik şəhadətna məsi verilməsi barədə tələb daxil olmasından asılı olmayaraq belə şəhadətna mə verməyə borcludur’ . Daha doğrusu, dövlət özünün müvafiq orqanının si masında mirası qəbul etmək və ya qəbul etməmək məsələsini həll edə bil məz. O, labüd olaraq, məcburi surətdə mirası qəbul etməlidir. Bu baxımdan dövlət məcburi vərəsə kimi çıxış edir. Buna görə də vərəsəlik şəhadətnaməsi alınması üçün dövlət orqanının ərizə verməsi tələb olunmur1 2.
Vərəsəlik şəhadətnaməsi almaq üçün vərəsələr notariusa mirasa olan hü ququnu təsdiqləyən müvafiq sübutlar təqdim etməlidirlər. Bu məqsədlə qanun üzrə vərəsələr miras qoyanla özlərinin qohumluq əlaqələri və ya digər vərəsə lik münasibətləri barədə sənədlər təqdim edirlər. Həmin sənədlərə aiddir3: • miras qoyanın iş yerindən onun ailə tərkibi və qohumlarının dairəsi barə də arayış; • miras qoyanın iş yerində tərtib edilən kadrların uçotu barədə şəxsi vərə qindən çıxarış; • miras qoyanın hərbi uçotda olduğu hərbi komissarlıqdan arayış; • miras qoyanın pensiya aldığı sosial təminat şöbəsinin verdiyi arayış; • mənzil-istismar sahəsinin miras qoyanın qohumları barədə arayışı və s.; • W A D Q şöbəsinin verdiyi şəhadətnamə; • yaş kağızı kitabından çıxarış; • vərəsələrin işlədiyi idarələrin, müəssisələrin və təşkilatların (iş yeri üzrə müvafiq təşkilat, idarə və müəssisələrin) verdiyi arayış; • vərəsələrin yaşayış yeri üzrə təşkilatların (mənzil-istismar sahələrinin, mənzil kooperativinin və s.) verdiyi arayış4. Bəzən vərəsələrin miras qoyanla qohumluq münasibətlərini sübut etmək mümkün olmur. Belə halda hüquqi əhəmiyyəti olan fakt kimi qohum luq mü n a sib ə tləri m əhkəm ə qaydasında müəyyən e d ilir5. Qohumluq münasibətlə ri faktının müəyyən edilməsi barədə qanuni qüvvəyə minmiş məhkəmə qərarı sübut kimi qəbul olunur. Bu, qohumluq münasibətləri faktının müəyyən edil məsinin məhkəmə yoludur. Həmin fakt məhkəmədənkənar yolla da müəyyən ləşdirilə bilər. Məhkəmədənkənar yolun mahiyyəti ondan ibarətdir ki, bəzən qanun üzrə vərəsə vərəsəliyə çağırılmaq üçün əsasların olmasını təsdiq edən sənədləri 1 Серебровский В. И. О черки советского наследственного права. M ., 1955, с. 237. Bəzi m ü ə llif lə r g ö s tə rirlə r k i, və rə sə lik şəhadətnaməsi yalnız maraqlı şəxslərin xahişi ilə v e rilir
Наследование и нотариат. 1946. М ., с. 71). 7 Гордон М.В. Наследование по закону и по завещанию. М ., 1967, с. 104. 3 Bu sə nə dlər vasitəsilə notarius vərəsəlik şəhadətnaməsi verilm əsi barədə ərizə ilə müraciət edən şəxslərin qanun üzrə və rə səliyə çağırılm aları üçün əsasların olmasını yo xlayır («Notariat haqqında» qa nunun 59-cu maddəsi). 4 Никитюк 13. C. Наследственное право и наследственный процесс. Кишинев. 1973, с. 197;
Наследственное право. М ., 2003, с.141-142. А ул-а ул hallarda iş və ya yaşayış ye ri üzrə idarə və təşkilatlann verdiyi arayışların qəbul edilməsi mümkündür («Azərbay can Respublikasında notariat hərəkə tlərin in aparılması qaydaları haqqında təlim at»ın 102-ci maddəsi). 5 A zərbaycan Respublikasının M ü lk i - Prosessual M əcəlləsinin 307-ci maddəsi A R Q K , I xüsusi buraxılış, s. 455. 669
təqdim etmək imkanından məhrum olur. Söhbət qanun üzrə bir və ya bir neçs vərəsənin miras qoyanla qohumluq münasibətlərinə dair sübutlar təqdim et mək imkanına malik olmamasından gedir. Bu cür halda miras qoyanla q o hum luq m ünasibətlərinə d a ir sü b u tlar tə q dim e tm iş b ü tün qalan vərəsə lərin hamısının razılığı ilə o, vərəsəlik şəhadətnam əsinə d a xil edilə bilər. Bir şərtlə ki, həmin vərəsələr mirası qəbul etsinlər və özlərinin vərəsəliyə çağı rılmaq üçün əsasların olmasını təsdiq edən sənədləri (miras qoyanla qohum luq, nikah və ya digər münasibətlərə aid sübutları) təqdim etmiş olsunlar. On lar öz razılıqlarını yazılı formada verməlidirlər’ . Notarius m əcburi vərəsələrin olub-olm am asını y o x la y ır və müəyyənləş dirir1 2. Əgər notarius sübutların toplanması prosesində məcburi vərəsələrin ol masını müəyyən edərsə, mirasın açılması barədə onlara xəbər verir (xəbər vermək vəzifəsi vərəsələrə də həvalə edilə bilər). Məcburi vərəsələr mirasdan onların payına düşən hissəni almaq istəsələr, notarius onları vərəsələrin sıra sına daxil edir və müvafiq hissəni ayırır. Məcburi vərəsələr ümumi əsaslarla vərəsəlik şəhadətnaməsi alırlar3. Notarius şəhadətnamədə məcburi vərəsələ rin payını göstərməlidir. Vəsiyyət üzrə vərəsələr isə onların m iras qoyanla q o h u m lu q əlaqələri barədə sənədlər tə q dim etməyə b o rclu de yillə r. Belə ki, qohumluq münasi bətləri vəsiyyət üzrə vərəsənin hüquqlarına təsir göstərmir. Vəsiyyət edən şəxslə qohumluq əlaqəsi olmayan şəxs (kənar şəxs) də vərəsə ola bilər. Əgər vəsiyyətnamədə vəsiyyət edənlə vərəsənin qohumluq və ya nikah münasibət ləri göstərilərsə, lakin bu münasibətləri təsdiqləyən sənədlər olmazsa, notariu sun hüququ çatır ki, qohumluq dərəcəsini və ya nikahı göstərmədən vərəsəlik şəhadətnaməsi versin'1. Vəsiyyət üzrə vərəsə ya ln ız və siy y ə tn a m ə n i (və siyyətnam ənin d u b lika tın ı) və öz ş ə x s iy y ə tin i tə s d iq edən sə nədləri tə q dim etm əlidir. Bundan əlavə, mirasın açıldığı yer və vaxt barədə, mirasın qə bul edilməsi haqqında sübutlar (sənədlər) təqdim olunmalıdır. Qeyd etdik ki, vərəsəlik şəhadətnaməsini almaq mirası qəbul edən vərəsə nin vəzifəsi yox, hüququdur və buna görə də məcburi deyildir. Məhz bu sə bəbdən onu almaq üçün müəyyən müddət nəzərdə tutulmur. Mülki qanunveri cilik yalnız göstərir ki, vərəsələrə və rə sə lik şəhadətnam əsi m ira s açıldığı gündən altı ay keçdikdən sonra istənilən va xt v e rilir. Bəzi hallarda vərəsəyə vərəsəlik şəhadətnaməsi miras açıldığı gündən altı ay keçənə qədər verilə bilər, yəni m iras açıldığı gün də n altı aydan tez v e ri lə bilər. Bunun üçün vacibdir ki, notariat kontorunda şəhadətnamə istəyən şəxslərdən başqa, digər vərəsələrin olmaması barədə məlumat olsun (MM-in 1322-ci maddəsi). Adətən, bu cür hallarda notariusa miras qoyanın iş yeri üz 1 « N o t a r ia t h a q q ı n d a » q a n u n u n 5 9 - c u m a d d ə s i II AR Q K , I I I k i t a b , s . 3 1 4 . 2 « N o t a r ia t h a q q ı n d a » q a n u n u n 6 0 - c ı m a d d ə s i / / A R Q K , I I I k i t a b , s . 3 1 4 ; « A z ə r b a y c a n R e s p u b lik a s ın d a n o t a r ia t h ə r ə k ə t l ə r i n i n a p a r ı lm a s ı q a y d a la r ı h a q q ı n d a t ə li m a t » ı n 1 0 2 - c i b ə n d i / / N o t a r ia t h a q q ı n d a ( s ə n ə d lə r t o p lu s u ) . B a k ı . 2 0 0 2 , s . 2 3 0 . 3 M ə c b u r i v ə r ə s ə lə r ə v e r i l ə n v ə r ə s ə l i k ş ə h a d ə t n a m ə s in in f o r m a s ı N a z i r l ə r K a b i n e t i n in 2 0 0 0 - c i i l 2 3 a v q u s t t a r i x l i , 1 4 8 № - l i q ə r a r ı i l ə tə s d iq e d i l m i ş d i r ( 6 - x n ö m r ə l i f o r m a ) / / N o t a r ia t h a q q ı n d a ( s ə n ə d lə r t o p lu s u ) . B a k ı . 2 0 0 2 , s . 1 3 9 . Э
Н а с л е д о в а н и е п о з а к о н у и п о з а в е щ а н и ю . М . , 1 9 8 4 , с .9 5 . 670
rə kadrlar şöbəsinin onun ailə üzvləri (ailə tərkibi) barədə verdiyi arayışı təq dim etmək lazımdır. Ona görə ki, bu cür arayışda Mənzil-İstismar Sahəsinin verdiyi arayışa nisbətən ailə üzvləri barədə daha dəqiq məlumatlar əks olunur. Bununla belə, Mənzil- İstismar Sahəsinin verdiyi arayış da nəzərə alına bilər. Bəzən vəsiyyət edən özünün bütün əmlakını müəyyən şəxsə vəsiyyət edir. Bundan əlavə, müəyyən edilir ki, məcburi payın ayrılmasını tələb edən digər və rəsələr (məcburi vərəsələr) yoxdur. Bu cür halda notarius vərəsəyə vərəsəlik şəhadətnam əsini m iras açıldığı gündən altı ay keçənə qədər verə bilər. Vərəsəlik şəhadətnaməsi məcburi rekvizitlərə malikdir. Bu rekvizitlər Nazir lər Kabinetinin təsdiqlədiyi formalarda göstərilir1. Onlara aiddir: • miras qoyanın adı, atasının adı və familiyası, yaşayış yeri, onun miras qo yanla qohumluq münasibəti; • vərəsənin (vərəsələrin) adı, atasının adı və familiyası; • miras əmlakın tərkibi və onun qiyməti; • hər bir vərəsənin payına düşən miras hissəsi; • ödənilmiş dövlət rüsumunun məbləği; • reyestrdə qeydiyyat nömrəsi. Vərəsəlik şəhadətnaməsi notarius tərəfindən imzalanır və oraya gerbli mö hür vurulur. O, notarius tərəfindən dəyişdirilə və ya ləğv edilə bilməz. Vərəsə lik şəhadətnaməsi yalnız məhkəmə qaydasında etibarsız sayıla bilər1 2. Plenum qərarında göstərilir ki, notarius tərəfindən verilmiş vərəsəlik şəhadətnaməsinin ləğv edilməsi barədə maraqlı şəxsin iddiasına məhkəmədə baxıla bilər3. Am ma RF-in MM-in 1155-ci maddəsinin 2-ci bəndinə görə, notarius müəyyən hal da vərəsəlik şəhadətnaməsini ləğv edə bilər. Bu hal altı aylıq müddəti ötürmüş vərəsənin, mirası qəbul etmiş bütün vərəsələrin yazılı razılığı ilə mirası qəbul etməsindən ibarətdir. Bu cür razılıq notariusun əvvəl vermiş olduğu vərəsəlik şəhadətnaməsinin ləğv edilməsi və yeni şəhadətnamə verilməsi üçün əsasdır. Vərəsəlik şəhadətnaməsi vermək dövlət notariusunun apardığı notariat hə rəkətlərindən biridir4. Bununla belə, Azərbaycan Respublikasının konsul luqları da və rə sə lik şəhadətnam əsi verə bilər5. Konsulluqların səlahiyyətli vəzifəli şəxslərinə bu cür notariat hərəkət yerinə yetirməyə hüquq verilmişdir. Notariat kontorları olmayan yaşayış məntəqələrində müvafiq icra hakimiyyət orqanları isə vərəsəlik şəhadətnaməsi vermək hüququna (baxmayaraq ki, on lara bəzi notariat hərəkətlər aparmaq hüququ verilmişdir) malik deyil6. X ü s u s i və siyyətnam ələri təsdiq etmək səlahiyyətinə malik olan vəzifə 1 N a z i r lə r K a b i n e t i n in 2 0 0 0 - c i i l i l 2 3 a v q u s t t a r i x l i , 1 4 8 n ö m r ə li q ə r a r ı i l ə t ə s d iq e d ilm iş 2 - x , 3 - x , 4 - x , 5 - x , 6 - x , 7 - x v ə 8 - x n ö m r ə l i f o r m a l a r / / N o t a r ia t h a q q ın d a ( s ə n ə d lə r t o p lu s u ) . B a k ı. 2 0 0 2 , s. 1 3 1 -1 4 4 . 2 С о в е т с к а я ю с т и ц и я . 1 9 6 2 . № 1 7 , с . 3 1 ;
Н а с л е д о в а н и е п о з а к о н у и п о з а в е щ а н и ю . М , 1 9 8 4 , с . 9 6 . 3 A z ə r b a y c a n R e s p u b lik a s ı A l i M ə h k ə m ə s i P le n u m u n u n « M ə h k ə m ə l ə r t ə r ə f in d ə n v ə r ə s ə lik q a n u n u n u n t ə t b i q e d i l m ə s in i n b ə z i m ə s ə lə l ə r i h a q q ın d a » 5 s a y lı 2 8 s e n t y a b r 1 9 7 9 - c u i l t a r i x l i q ə r a r ın ı n 8 - c i b ə n d i. 4 « N o t a r i a t h a q q ı n d a » q a n u n u n 1 7 - c i m a d d ə s i / / A R Q K , I I I k it a b , s . 3 0 6 . 5 « N o t a r i a t h a q q ı n d a » q a n u n u n I 9 - c u m a d d ə s i; « A z ə r b a y c a n R e s p u b lik a s ı n ı n k o n s u l n iz a m n a m ə s i n i n 4 4 - c ü m a d d ə s i / / A R Q K , I I k it a b , s. 14 3. 6 « N o t a r i a t h a q q ı n d a » q a n u n u n 18 - c i m a d d ə s i / / A R Q K , I I I k it a b , s. 3 0 6 . 671
li şəxslərin (xəstəxananın baş həkimlərinin, hərbi hissə komandirlərinin, azadlıqdan məhrumetmə yerlərinin rəislərinin, ekspedisiya rəislərinin və s.) vərəsəlik şəhadətnam əsi verm ək hüququ yoxdur.
Yüklə 19,08 Mb. Dostları ilə paylaş:
|