Multipl skleroz (Multiple Sclerosis; ms) tanim ms beyin ve omuriliğin bir hastalığıdır

Botulinyum Toksini (Piyasa adı; Botox. Dysport) Sınırlı bir beden alanını tutan inatçı kasılma ve sertleşmelerde Botulinyum toksini yararlı olabilir. Tıpta istenmeyen sinir kas iletimini engellemek için olduğu kadar yüz kaslarını gerginleştirmek gibi estetik amaçlarla da kullanılan Botulinyum aslında sinir iletimini engelleyici bir zehirdir. Çok fazla kasılmış olan kasların içersine iğne ile uygulanır. Yanlış uygulanması sorunlar yaratabilir. En önemli yan etkisi yaygın olarak yüksek miktarlarda uygulandığında var olan güçsüzlüğü daha da arttırma olasılığıdır.

Spastisite tedavisi yarar yerine zarar verebilir.

İster Lioresal pompası ile ister Botulinum iğnesi ile isterse ağızdan ilaç alımı ile olsun, spastisiteyi azaltmak için yapılan tedaviler ile kasın tonüsünü (gerginliğini) gereğinden daha çok azaltmak, kas gücünde azalmaya neden olacağından yarar yerine zarar getirebilir. Kas gerginliğini azaltmak gereklidir ama kası gerektiğinden daha gevşek hale getirmemek de bir o kadar önemlidir.

Spastisite çoğunlukla durağan değildir.

Kaslardaki sertleşmeler ve kasılmalar, MS’lilerin yakından bildikleri gibi, değişkendir. Bedenin ve çevrenin ısısından, mevsimlerden, beslenmeden, yorgunluktan, günün saatinden, pek çok başka şeyden etkilenebilir. Kullanılan ilaçların bu değişken gereksinime göre ayarlanması gerekir.

Özellikle idrar yolları iltihaplandığında bacaklardaki kasılmalar arttırabilir. Bu durumda spastisiteyi azaltmak için idrar yolları hastalığının tedavisine öncelik verilmelidir.

Mesane sorunlarının giderilmesine önem vermek gerekir.

Mesane sorunları önemlidir. Önemsenmedikleri takdirde başka sorunlara neden olabilir. Birbirinden farklı mekanizmalarla oluşabileceğinden tedavileri de farklılıklar gösterebilir.

Sık idrara çıkmanın, hatta kaçırmanın nedeni, mesanenin idrar biriktirme ve boşaltma arasındaki dengeyi kuramamasıdır.

MS’de sık idrara çıkma ve kaçırma şikayetleri gelişebilir. Bunun nedeni, mesanenin idrar biriktirme kapasitenin azalması olabilir. Bazen de mesane iç hacmi azalmadığı halde aynı yakınmalar oluşabilir. Nedeni, işeme ile mesane içersindeki bütün idrarın boşaltılamamasıdır. Aynı sonuca yol açan bu farklı iki durum, birbirinden ayırt edilebilir.

MS’de idrar mesanede gereğinden çok bekleyebilir.

MS’in yarattığı etkilerle idrar, gereğinden uzun süre idrar kesesinde bekleyebilir. İşemeye rağmen bekleyen idrarın tümü boşalmayabilir. Tam olarak boşalamayan kese daha çabuk dolacağından sık sık işeme ihtiyacı ya da kaçırmaya neden olabilir. Sürahide çok bekleyen suyun dibinde zamanla tortu oluşması gibi bir mekanizme ile, bu bekleyen idrar mesanede enfeksiyon ve taş oluşumunu kolaylaştırır. Ultrason gibi bazı yöntemlerle birikimin miktarı kolayca ölçülebilmektedir. Buna bağlı sorunlar da tedavi edilebilmektedir.

MS’de idrar, mesanede gereğinden az bekleyebilir.

Mesanenin depolama kapasitesi MS yüzünden azalmış olabilir. Bu yüzden de sık idrara çıkma hatta kaçırma oluşabilir. Depolama kapasitesini arttırma özelliği olan, örneğin Oxybutynin (Piyasa adı Üropan), İmipramine (Piyasa adı Tofranil) gibi bazı ilaçlar bu amaçla kullanılabilir. Ancak sık idrara çıkmanın işeme sonrası fazla idrar kalması yüzünden olmadığından emin olunmalıdır. Aksi takdirde bu tür tedaviler durumu iyileştireceğine kötüleştirirler.

Gece idrar kaçırmalarında kullanılacak bazı başka ilaçlar da vardır;

Desmopressin acetate (Piyasa adı Vasopresin) yapay bir hormondur. Böbreklerin oluşturduğu idrar miktarını azaltır. Burna sıkılan sprey şeklinde hazırlanmıştır. Özellikle gece idrar kaçırmalarında, akşamları uygulanması yararlı olmaktadır. Günde sadece bir kez kullanılabilir. Bu tedavi sırasında kanın sıvı dengesi etkileneceğinden yakın hekim takibinde kullanılmalıdır.

İdrar ile ilgili sorunlarda beslenme şekli önem taşıyabilir.

Mesane sorunu ne olursa olsun, bol sıvı alımı gereklidir. Sık idrara çıkmamak için sıvı alımını kısıtlamak doğru değildir. Az sıvı alınması durumunda böbrekler açısından risk oluşur. Çay ve bira gibi idrar söktürücü özelliği bilinen içecekler, idrarın asit olma özelliğini azalttıklarından bilinenin tersine zararlıdırlar. Mümkün olduğunca az içilmelidirler. İçinde C vitamini bulunan taze meyve ve sebzeler ise idrarın asitliğini artırarak iltihaplanmaya karşı bir ortam yarattıklarından yararlıdır. Yine de sık iltihaplanan bir idrar kesesi söz konusu ise, ilaç şeklinde C vitamini (Piyasa adı Redoxon, Ester Vit, Süper C) kullanmak yararlı olacaktır.

Mesanede çok miktarda idrar birikimi varsa sonda ile boşaltılmalıdır.

MS’in yaratığı etkiler ile işeme sonrasında mesane içinde sürekli olarak 100 ml’den fazla idrar kalıyorsa ilaçla mesanenin hacmini artırmak zararlı sonuçlar verebilir. Çünkü kese içersinde birikip dışarı atılamayan fazla miktardaki bu idrar, böbreğin süzme kanallarından gerisin geriye yukarı doğru kaçak yapabilir. Bu durum uzun vadede böbrek hasarı oluşturabilir. İşeme sonrasında çok fazla idrarın kese içinde kaldığı bu durum, karnın üzerinden ses dalgaları yollayıp yankısını değerlendiren ultrason denilen basit ve ucuz bir yöntemle, kolayca saptanabilmektedir. Saptandığı takdirde gün içinde aralıklı olarak sonda takılarak idrar kesesini boşaltmak gereklidir.

“Aralıklı olarak sonda uygulaması” konusunda MS merkezlerinden bilgi alınabilir.

Gerekli olduğunda, idrar yollarına bu iş için özel olarak üretilen ince bir boru (Sonda) sokularak mesane içindeki idrar boşaltılır. Bu sondanın sürekli olarak idrar kanalında kalması gerekmez. Boşaltma işlemi bittikten sonra sonda çekilir. Gün içinde birkaç kez işlem tekrar edilebilir. Aralıklı olarak sonda uygulaması, ilk duyulduğunda yarattığı ürküntüyü hak edecek kadar zor değildir. Öğretildiğinde pek çok kişi bunu kolaylıkla kendi kendilerine uygulayabilmektedir. Temiz yapıldığı sürece iltihaplanmayı arttırmaz, tersine bekleyen idrarın neden olacağı iltihaplanmaları engeller. Uzun süreli kalıcı sondanın neden olabileceği yaralanma, iltihaplanma gibi sorunlara neden olmaz.