Multipl skleroz (Multiple Sclerosis; ms) tanim ms beyin ve omuriliğin bir hastalığıdır

Siklosporin; (Sandimmun) İğne ve hap şekli vardır. Yan etkilerinin çok oluşu kullanımını zorlaştırmaktadır. Sürekli ilerleyici MS’de beklenen yararı sağlayamamıştır.

MS’de savunma reaksiyonlarını durdurmak için kullanılan başka tedaviler de vardır.

MS’deki savunma reaksiyonunu durdurabilmek için başka tür tedavi girişimleri de vardır. Aşağıda bunların belli başlıları özetlenmektedir;

Kemik İliği Tedavileri; MS’de hastalığı yaratan, hedefini şaşırmış ak kan hücrelerinin (Lenfositler) henüz yapım yerlerinde iken durdurulması hedeflenir. Bu amaçla kemik iliğinin tümüyle değiştirilmesi denenmiştir. Ancak hem ölümcül yan etkilerinin oluşu, hem de yeterince yararlı sonuçlarının olmayışı yüzünden pek kullanılmamaktadır.

Tüm Beden Radyoterapisi; Kemik iliği nakli tedavisinde söz edilen mantıkla yapılan bu tedavinin yaralı olduğuna ilişkin bazı bildirimler vardır. Yeterince etkin olduğu konusunda görüş birliği oluşmamıştır. Ölümcül yan etkilere neden olabilir. Her tür MS için önerilmez. Gelecekte farklı uygulamalar ile yeniden gündeme gelebilecek bir yöntem gibi görünmektedir.

Kanın Değiştirilmesi. (Plazma Exchange) Kanın, hücreleri içeren ve plazma adı verilen temel bölümü, gelişmiş bir alet yardımıyla beden dışına alınmakta ve içeriği değiştirilerek tekrar bedene geri verilmektedir. Böylece saldırıyı başlatan ve sürdüren şeylerin (?) kandan ve böylece de bedenden uzaklaştırılması amaçlanmaktadır. Hedefleri açısından çok seçici olamayan bu yöntem çok da pahalıdır. Uygulama zorlukları ve yan etkiler taşımaktadır. Çok ağır seyreden bazı MS’lilerde yararlı olabilmektedir.

Düzenli aralıklarla, tek doz Kortizon tedavisi; Aylık PULSE tedavisi; Genellikle ayda bir kez (Sadece bir gün) 1 gramlık kortizon dozu damar içine iğne seklinde uygulanır. Atak tedavisinde kullanılan “PULSE” tedavisine benzer. Ancak onun kadar kabul edilmiş bir uygulama değildir. Ne aralıklarla, ne kadar miktar uygulanacağına ilişkin kesinleşmiş bir görüş yoktur. Özellikle ilerleyici MS’de yararlı olduğu düşünülmektedir.

İmmunglobulin Tedavisi; İmmunglobulinler, farklı özelikte ilaçlardır. Damar içine uygulanan kan ürünleridir. Aslında insan bedeninde yabancı etkenlere karşı oluşan savunma maddeleri olan antikorlardır. Birçok insanın kanından elde edilmektedirler. Bunlar, bir etkene karşı özgün olma özellikleri olmayan antikorlardır. Viruslara karşı oluştukları varsayılır. Bu nedenle denendikleri bazı viral hastalıklarda işe yaradıkları anlaşılmıştır. MS’de de denenmişlerdir. MS’de ilk kullanımlarından bu yana yarım yüzyıldan fazla zaman geçtiği halde, işe yarayıp yaramadıklarına ilişkin kesin kanı hala oluşmamıştır. Çok etkili olduğunu düşünen bir grup bilim adamı vardır. Etkisiz bulan hatta kötüleştirici etkilerini bildirenler de olmuştur. Bugünkü kanı, bazı MS tiplerinde yararlı olurken bazılarında yaramadığı şeklindedir. Kimde işe yarayacağını önceden öngörmek mümkün değildir. Bir doz immunglobulin için, en az 1000 kişinin kanından antikor toplanmaktadır. Bu yüzden olası bir hastalık bulaşmasını engellemek için özel yöntemler uygulanmakta, zor hazırlanmaktadır. Bütün bu nedenlerle oldukça pahalı bir üründür. Yan etkileri oldukça azdır. Damar içine vermek şeklinde, hastane koşularında uygulanabilmektedir. Yaygın olarak kullanılmamaktadır.

İmmun sistemi bütünüyle baskılamadan etkileyebilmek için denenen tedaviler vardır.

MS’de tedavi amacıyla savunma sistemini tümüyle durdurmak amaçlanmaz. Ancak bir üstteki bölümde özetlendiği gibi, yeterince özgün bir yöntem de henüz elde edilememiştir.

Son 20 yılda geliştirilen bazı ilaçların MS’deki savunma sistemlerini kısmen de olsa etkileyebildiği anlaşılmıştır. Bu ilaçlardan en belli başlı olanları “İnterferon”lar ve “Copolimer”dir.

İnterferonlar vücudun ürettiği maddelerdir:

İnterferonlar vücudun savunma hücrelerince üretilen ve kendi iç haberleşmelerinde kullanılan maddelerdir. İltihaplanma gibi durumlarda yani gerektiğinde vücutta az miktarda üretilir ve çok çabuk ortamdan kaybolurlar. Vücutta üç temel interferon vardır. Alfa beta ve gama diye adlandırılan interferonların, ilk ikisinin iltihabi reaksiyonları (yangı, inflamasyon) azaltıcı, gama şeklinin ise arttırıcı yönde etkinliği olduğu anlaşılmıştır.

Özel yöntemlerle bazı canlılarda bol miktarda üretimi gerçekleştirildikten sonra interferonlar tedavi amacıyla denenmişlerdir. Yıllar boyunca her üç tip İnterferon ile de çalışmalar yapılmış ve bazı hastalıklarda kullanılmaya başlanmışlardır.

İnterferonun beta şekli, ilaç olarak MS’de de kullanılmaya başlanmıştır.

İnterferonların her üçü de MS’de denenmiştir. Gama İnterferon’un hastalığı arttırdığı alfa ve betanın ise iyileştirici etkisinin olduğu anlaşılmıştır. Alfa interferonlar ile yapılan çalışmalar çok ilerletilmemiştir.

Beta interferonun, ataklarla seyreden MS’de (RR MS) yapılan büyük bir inceleme çalışması sonucunda hastalığın doğal gidişini % 30 oranında etkilediği anlaşılınca yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu çalışma ilk kez 1993 yılında yayınlandıktan sonra, ABD İlaç Değerlendirme Komisyonu (FDA), ataklarla giden MS hastalarında kullanılmasını onaylamıştır. Söz konusu tarihten bu yana ABD başta olmak üzere dünyanın pek çok ülkesinde binlerce RR MS’lide kullanılmaktadır. Son yıllarda, ilerleyici MS hastalarında kullanılmalarının da yararları olabileceği söylenmektedir.

İnterferonlar uzun süreli olarak kullanılan çok pahalı ilaçlardır.

Beta İnterferon’lar kısaca “İnterferon” adıyla anılırlar. Üretimi güç olan, gen teknolojisi ile üretildikleri için oldukça pahalı olan ilaçlardır. Aylık bedelleri yaklaşık bin Amerikan dolarına yakındır. Başlangıçta iki yıllık kulanım için ruhsatlandırılmış olmalarına rağmen kesildiklerinde hastalıkta alevlenmelerin (Nüks) oluştuğu anlaşıldığından uzun süre kullanılmaları gerekmektedir. Ne zaman kesilmelerinin güvenli olabileceği, hatta kesilmelerinin mümkün olup olamayacağına ait henüz kesin bilgi yoktur. Bu yüzden, bu kadar büyük bir maliyeti kaldırabilecek, sosyal güvenlik kurumları çok güçlü devletlerce desteklenen ilaçlardır. Sınırlı sayıdaki bazı ülkeler hala kullanımlarına onay vermemektedir. Ülkemizde dünyada bu ilacı üreten her üç firmanın da ürünü bulunmaktadır ve SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı gibi sosyal güvenlik kurumlarınca bedeli ödenmektedir.