“Mən fəxr edirəM ki, AzərbAycAnlıyAM!”

Резюме

Шириев Ф.А., Ахмедова А.Г.

Лейкоз-саРкомные гРуппы боЛезнией птиц и их виды

Цель  работы  проведение  дифференциации  различных  видов  лейкоза  среди  птиц. 

В  статье  указывается,  что  лейкозу  птиц  подразделяется  к  5,  а  саркома  к  3-м 

различным  видам.  Каждый  из  этих  видов  в  кроветворных  органах  птиц  имеет 

своеобразные клинические признаки и патологоанатомические изменения. 

SuMMAry

Shiriyev F.A., Ahmadova A.Q.

leukOSiS-A GrOuP Of SArcOMA diSeASeS And iTS TyPeS

The purpose of the work different types of Leukosis diseases are still diversifying bet-

ween birds in this article. It is stated that there are 5 types of leukosis, 3 types of sarcoma 

between birds. They each has its own specific and clinic filatures and there are pataloqano-

tamic changes in the blood excreting organs of the birds.

ədəbiyyAT

1.  Меркулов Г.А. Курс лотологистологической техники. Москва 1969.

2.   Коровин Р.Н. Болезнь Мaрека. В.кн: Справочник по болезням сельскохоз яйст-

венных птиц. Киев, 1980.

3.   Лох В.А. Адепокарцинома кур. журнал “Ветеринария” №12, 1980.

4.  Петерсон Б.Е. Онкoлогия. “Медицина”. М., 1980.

---

bAyTArlıq

   Elmi-praktik jurnal

14

Heyvanların  başqa  infeksiya  mənbələri 

ilə yanaşı, bəzən yem vasitəsilə keçən, on-

ların kütləvi tələfatına səbəb olan yoluxucu 

xəstəliklərdən biri də qarayaradır. 

Məşhur  аlman  alimi  R.Kox  1876-ildə 

xəstəliyin  törədicisini  hərtərəfli  öyrənmiş, 

onun təmiz kulturasını ayırmış, eksperimen-

tal olaraq heyvanları yoluxdurmağa nail ol-

muş  və  spor  əmələ  gətirmək  qabi liyyətinə 

malik olmasını sübut etmişdir.

Qarayara  kəskin  yoluxucu  xəstəlik  olub, 

septisemiya bağırsaqların, ağ ciyərin, limfa 

düyünlərinin  iltihabı  prosesə  uğraması  və 

müxtəlif  böyüklükdə  karbonkulların  əmələ 

gəlməsi ilə səciyyələnir.

Bu  xəstəliyə  ev,  vəhşi  heyvanlar  və  in-

sanlar  da  həssasdır.  Qarayara  törədicisi  ilə 

sira yətlənmiş  yemlərin  xəstəliyin  heyvan-

lar  arasında  baş  vermə sində  və  onun  geniş 

yayılmasında  əsas  amillərdən  biri  olması 

çoxdan  məlumdur.  Qarayara  mikrobunun 

sporları  xarici  mühitdə  son  dərəcə  davam-

lıdır.  Ona  görə  də  onlarla  yoluxmuş  tor-

paq  sahələrində  hər  il  yetişən  otu  yeyən 

heyvanlar  həmin  xəstəliyə  tutulub  kütləvi 

ölümə  düçar  olduqlarına  görə  qədim  za-

manlarda  belə  yerləri  “lənətlənmiş  sahə” 

adlandırırdılar.

M.S.Qannuşkinin  (1948)  yazdığına  görə 

qarayara  mikrobları  ilə  yoluxmuş  torpaq 

sahəsindən  yığılmış  taxıldan  alınmış  unu 

yeyən  inəklər  qarayara  xəstəliyinə  tutulub 

ölmüşlər.  Qarayaranın  yayılmasının  əsas 

amil lərindən biri də heyvanlara verilən süni 

yemdir. Belə yemlərin tərkibi müxtəlif kom-

ponentlərdən,  o  cümlədən  sümük,  ət,  qan 

unundan və s. ibarətdir. 

Ümumiyyətlə  ABŞ-da,  Danimarkada, 

AFR-də,  İsveçrədə,  Belçikada,  Hollandi-

yada, Böyük Britaniyada və s. ölkələrdə qış 

aylarında heyvanlar arasında baş verən qa-

rayara  epizootiyasının  süni  yemdən  əmələ 

gəlməsi qəti sübuta yetirilmişdir.

Qarayaranın dəhşətli xəstəlik olduğu in-

sanlara  qədim  zamanlardan  məlumdur  və 

əsasən  heyvan  mənşəli  yeyinti  məh sul-

larından keçir. 

Qədim  yunan  mütəffəkirlərindən  olan 

Homer,  təbabət  elminin  atası  sayılan 

məşhur  təbib  Hippokrat  və  başqaları  öz 

əsərlərində qarayaraya bənzər xəstəlik haq-

qında  bir  çox  məlumatları  qeyd  etmişlər. 

Qarayara xəstəliyindən kütləvi ölüm halları 

qaramal, qoyun və donuzlar arasında Avro-

panın demək olar ki, bütün ölkələrində qeyd 

olunmuşdur. 

UOT 619: 576 607.1