MƏDƏNİYYƏt və turizm naziRLİYİ F. KÖÇƏRLİ adına respublika uşAQ

Filmoqrafiya: Məhəmməd Füzuli (film, 1958), Ġlk müjdələr (film, 1960), Yeddiilliyin 
adamları və illəri (film, 1960), Bizim mayaklar (film, 1961) Neft Akademiyası (film, 
1974), Qara gölün cəngavərləri (film, 1984). 

318 
 
 
23.Şair Müzəffər Şükür Məchulun  anadan olmasının 75 illiyi (1941) 
  
Müzəffər ġükür Məchul 1941-ci ildə dekabrın 23- də Azərbaycanın Ağstafa rayonunun 
Eynallı  kəndində    anadan  olmuĢdur.  Azərbaycan  Kənd  Təsərrüfatı  Ġnstitutunu  və 
Azərbaycan  Dövlət  Universitetini  bitirib.  ―AzərnəĢr‖də  korrektor,  baĢ  redaktor  (1978-
1992)  vəzifəsində  iĢləyib.  Azərbaycan  Bəstəkarlar  Ġttifaqının  ―ġur‖  nəĢriyyatında 
məsləhətçi  redaktor,  ―Doğru  yol‖  qəzetində  mədəniyyət  Ģöbəsinin  müdiri,  ―Qafqaz‖ 
qəzetində  ədəbi  redaktor,  ―Ġncəsənət‖  qəzetində  redaktor  müavini  olmuĢdur  (1992-
2000).  Ədəbi  fəaliyyətə  1964-  cü  ildə  ―Azərbaycan  gəncləri  ‖  qəzetində  çıxan 
―Ulduzlar‖ Ģeiri ilə baĢlamıĢdır. Dövri mətbuatda vaxtaĢırı çıxıĢ etmiĢdir.  Əsərləri SSRĠ 
xalqlarının  dillərinə  tərcümə  olunmuĢdur.  Bədii  tərcümə  ilə  də  ardıcıl  məĢğul 
olmuĢdur.  O, 20 ildən artıq Azərbaycan NəĢriyyatında redaktor vəzifəsində çalıĢıb. Ġlk 
dəfə Yunis Ġmrənin əsərlərini dilimizə tərcümə edib. XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının 
ilk türk divanı da məhz onun adı ilə bağlıdır. ġair Müzəffər ġükür Məchul sentyabrın 
28-də  Ağstafa  rayonunda  dünyasını  dəyiĢib,  ata  yurdunda  -  Eynallı  kəndində  dəfn 
olunub.  Müzəffər  ġükür  Məchul  1974-cü  ildən  Azərbaycan  Yazıçılar  Birliyinin  üzvü 
olub. 17 kitabın müəllifidir.   
Əsərləri: ―Yelkənlər açılır‖ (1969), ―Bu torpağın nəğmələri‖ (1971), ―Yenə yaz gələr‖ 
(1978),  ―KiĢilərə arxalanın‖ (1980), ―Araz  dalğaları‖ (1983), ―Bir kökdən ayrıldıq‖ 
(1987), ―Üfüqlərdə bir murazım qalıbdı‖ (1990), ―Göl üstə sonam ağlar‖ (1993), 
―Divan‖ (1996), ―Bülbülnamə‖ (2001) və s. 
 
 
 
 
 

319 
 
23.Tənqidçi, ədəbiyyatşünas Əbülfət Misiroğlunun anadan olmasının 70 illiyi 
(23.12.1946-10.12.1998) 
Əhmədov Əbülfət Misir oğlu (Əbülfət Misiroğlu) — nasir, 1988-ci ildən 
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. 
Əbülfət  Misiroğlu 1946-cı  il dekabrın  23-də Ağcabədi  rayonunda kolxozçu  ailəsində 
anadan  olmuĢdur.  Burada  kənd  orta  məktəbini  bitirmiĢdir  (1963).  Əmək  fəaliyyətinə 
Bakı  zavodlarında  armaturçu,  quraĢdırıcı  fəhlə  kimi  baĢlamıĢdır  (1964-1965). 
Azərbaycan  LKGĠ  Ağcabədi  rayon  komitəsində  Ģöbə  müdiri,  sonra  ikinci  katib 
olmuĢdur  (1965-1968).  Əmək  müqaviləsi  ilə  "Azərbaycan  gəncləri"  qəzeti 
redaksiyasında xüsusi müxbir iĢləmiĢdir (1968-1969).  Moskvada Maksim Qorki adına 
Ədəbiyyat Ġnstitutunun nəsr Ģöbəsində təhsilini qiyabi davam  etdirmiĢdir (1969-1976). 
Eyni  zamanda  Bakı  Ģəhər  Ġcraiyyə  Komitəsi  idarələrində  müxtəlif  vəzifələrdə 
çalıĢmıĢdır.  "YüksəliĢ"  rayon  qəzeti  redaksiyasının  (1975-1977),  Ç.Ġldırım  adına 
Azərbaycan  Dövlət  Politexnik  Ġnstitutu  "Politexnik"  qəzeti  redaksiyasının  əməkdaĢı 
(1977-1984)  olmuĢdur.  Sonra  Azərbaycan  Dövlət  Televiziya  və  Radio  VeriliĢləri 
Komitəsində "Gənclik" baĢ redaksiyasının redaktoru iĢləmiĢdir.  Bədii yaradıcılığa 60-cı 
illərdən baĢlamıĢdır. Dövri mətbuatda vaxtaĢırı çıxıĢ etmiĢdir. Əbülfət Misiroğlu 1998-
ci il dekabrın 10-da vəfat etmiĢdir. 
Əsərləri: ―Ġki səs‖ (hekayələr) (1971),‖Gecələr olmayaydı‖ (hekayələr və povestlər) 
(1980), ―Havadan asılmıĢ dünya‖ (povestlər və hekayələr) (1985), ―Ağ daĢlar‖ (povest 
və hekayələr) (1986) və s.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

320 
 
25.Ədəbiyyatşünas, tərcüməçi Əli Sultanlının anadan olmasının 110 illiyi 
(25.12.1906-18.07.1960) 
Ötən əsrdə dünya klassikasını xalqımızın milli-mənəvi sərvətləri xəzinəsinə çevirməkdə 
bənzərsiz xidməti olan görkəmli pedaqoq, ədəbiyyatşünas alim, filologiya elmləri 
doktoru, professor Əli Sultanlı sağlığında özünə əbədi heykəl qoymuş unudulmaz bir 
şəxsiyyətdir.
 
 
Əli 
Sultanlı–filologiya 
elmləri 
doktoru, 
professor. 
 
1906-cı  ildə  Naxçıvanda  bənna  ailəsində  anadan  olmuĢdur. Ġlk 
təhsilini  Naxçıvanda  alan  Ə.Sultanlı  1923-cü  ildə  Naxçıvan 
Müəllimlər  Seminariyasına  qəbul  olunur  və  1928-ci  ildə  oranı 
bitirir.  O,  bir  müddət  ―ġərq  qapısı‖  qəzetində  ədəbi  iĢçi 
vəzifəsində  çalıĢır.   Ə.Sultanlı  1929-cu  ildə  Bakıya  gəlib,  ADU-
nun  xarici  ölkələr  ədəbiyyatı  tarixi  kafedrasında  assistent  və 
ömrünün  sonuna  kimi  respublikanın  ali  məktəblərində,  elmi-
tədqiqat  institutunda  dünya  və  Azərbaycan  ədəbiyyatından  dərs  deyir  və  geniĢ  elmi-
tədqiqat  iĢi  aparır.  Ə.Sultanlı  1934-39-cu  illərdə  xarici  ölkələr  ədəbiyyatın  tarixi 
kafedrasına  rəhbərlik  etmiĢ,  1939-1941-ci  illərdə  ADU-nun  prorektoru  vəzifəsində 
çalıĢmıĢdır. 
O, 
bir 
sıra 
dərsliklər, 
müntəxəbatlar, 
tədqiqat 
əsərləri 
yaratmıĢdır.   Ə.Sultanlı  ―Antik  ədəbiyyat  tarixi‖,  ―Roma  ədəbiyyatı  müntəxəbatı‖, 
―Antik  ədəbiyyatı  müntəxəbatı‖  kimi  dərsliklərin,  ―Azərbaycana  dramaturgiyasının 
inkiĢaf yolları‖, ―Nizami və Qərbi Avropa ədəbiyyatı‖ və s. görkəmli əsərlərin müəllifi 
kimi  Ģöhrət  qazanmıĢdır. O,  Azərbaycan  alimləri  arasında  birinci  dəfə  1939-cu  ildə 
xarici ölkələr ədəbiyyatı sahəsində filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi, 1946-cı 
ildə  isə  filologiya  elmləri  doktoru  alimlik  dərəcəsi  almıĢdır. Dövlətimiz  Ə.Sultanlının 
xidmətlərini yüksək qiymətləndirərək onu 1940-cı ildə SSRĠ Ali Sovetinin fərmanı ilə, 
Əmək  igidliyinə  görə  medalı  ilə  təltif  etmiĢdir. Ə.Sultanlı  1960-cı  ildə  Bakıda  vəfat 
etmiĢdir.  
Əsərləri  :  ―V.Hötenin  yaradıcılıq  yolu‖  (1932),  ―M.F.Axundovun  dramaturgiyası‖ 
(1938),  ―Mopassanın  hərbi  novellaları‖  (1942),  ―Azərbaycanda  xalq  draması‖  (1945), 
―Roma və Yunanıstanda ədəbiyyatĢünaslıq və estetika məsələləri‖ (1945), ―ġekspir və 
onun  on  ikinci  gecəsi‖  (1946),  ―Antik  dövrdə  ədəbiyyat  və  ədəbiyyatĢünaslıq 
məsələləri‖  (1946),  ―RəĢidbəy  Əfəndiyevin  dramaturgiyası‖  (1946),  ―Dədə  Qorqud  və 
yunan  eposları‖  (1946),  ―Nizami  və  Qərbi  Avropa  ədəbiyyatı‖  (1947),  ―Ostrovski  və 
Azərbaycan  dramaturgiyası‖  (1948),  ―Antik  ədəbiyyat  tarixi.  Bakı:  ADU-nun  nəĢri‖ 
(1958), ―Azərbaycan dramaturgiyasının inkiĢaf tarixindən‖ (1964), ―Məqalələr‖ (1971) 
 
 
 
 

321 
 
28.Şair, publisist Şahmar Əkbərzadənin anadan olmasının 75 illiyi  
(28.12.1941-30. 07.2000) 
“Şahmar Əkbərzadənin adı çəkiləndə qüssələnən könlümüzə bir təsəlli də üz tutur. 
Sanki ondan yadigar qalmış misralar nikbinliyə çıraq tutan aynaya dönür. Hər 
kəlməsində, sözündə, misrasında vətən məhəbbətinin ülviliyi duyulur. Ürəyinin 
alovlarından libas geyinmiş poeziyasında külli Qarabağın özünü görürük. Sanki 
xiffətimizə od vurulur, dərdimiz damla-damla süzülərək eləcə külə dönür. Dünənimiz 
dirilir, yeddi arxa dönənimizlə üz-üzə gəlirik. Zəngəzura, Göyçəyə, Kəlbəcərə, 
Cəbrayıla qayıdırıq. Duyğularımız necə də ülviləşir, könlümüz bir az da Şuşalaşır, 
Ağdamlaşır”. 
                                                                                                                                   Flora Xəlilzadə 
 
Şahmar Əkbər oğlu Əkbərzadə — şair, jurnalist 
 
 
 
 
 
 
ġahmar  Əkbər  oğlu  Əkbərzadə  1941-ci  il  28  dekabrda  Ağdam  rayonunun  Çəmənli 
kəndində  ziyalı  ailəsində  anadan  olmuĢdur.  1958-ci  ildə  Mahrızlı  kənd  orta  məktəbini 
bitirdikdən  sonra  həmin  il  ġuĢa  Pedaqoji  Texnikomuna  daxil  olub  və  1960-cı  ildə 
texnikomu bitirmiĢdir.  Elə həmin il M.F.Axundov adına Dillər Ġnstitutunun Rus dili və 
ədəbiyyatı Ģöbəsinə daxil olmuĢ, 1960-cı ildə Rus dili müəllimi ixtisasına yiyələnmiĢdir.  
Bir  neçə  il Çəmənli kənd  orta  məktəbində  müəllim  iĢləmiĢ,  1968-ci  ildə Bakı Ģəhərinə 
köçüb  "Azərbaycan  gəncləri"  qəzetində  jurnalist  kimi  fəaliyyətə  baĢlamıĢdır.  Sonralar 
həmin qəzetdə Ģöbə müdiri vəzifəsində çalıĢmıĢdır. "Kommunist" qəzetində müxbir və 
Ģöbə  müdiri  olmuĢdur.  1990-cı  ildə  "Mədəniyyət"  qəzetini  təsis  etmiĢ  və  ömrünün 
sonunadək qəzetin baĢ redaktoru olmuĢdur. ġahmar Əkbərzadə 2000-ci il avqust ayının 
30-da Bakı Ģəhərində  dünyasını  dəyiĢmiĢdir.  10  fevral 2014-cü  ildə  adını  daĢıyan 
"ġahmar Ədəbi Məclisi" (ġƏM) təsis olunmuĢdur. 
Kitabları: ―YüksəliĢdə‖, ―Mil üzümçüləri‖, ―Anama layla‖ (1978),  ―Sevgi borc 
verilməz‖ (1982), ―Ona yanıram ki‖ (1988), ―Haqqa pəncərə‖ (1998), 
Filmoqrafiya: Qaragülün nağılı (film, 2007) 
 
      
 
 

322 
 
28.Şair Nüsrət Kəsəmənlinin anadan olmasının 70 illiyi (1946-2003) 
 
Kəsəmənli Nüsrət Yusif oğlu (1946-2003) – şair, 
publisist, 1977-ci ildən Azərbaycan Yazıçılaır 
Birliyinin üzvü, respublika Lenin komsomolu mükafatı 
laureatı (1982). 
 
Nüsrət Kəsəmənli 1946-cı ildə Qazax rayonunda anadan olmuĢdur. Azərbaycan Dövlət 
Universitetinin jurnalistika fakültəsinə daxil olmuĢdur (1966). Universitetin II kursunda 
ikən "Bakı" və "Baku" qəzetlərində müxbir, ədəbi iĢçi vəzifələrinə qəbul edildiyinə görə 
qiyabi  Ģöbəyə  keçirilmiĢdir  (1969-cu  ildə).  Universiteti  bitirdikdən  sonra  Azərbaycan 
Yazıçılar  Ġttifaqında  referent  və  ədəbi  məsləhətçi  olmuĢdur  (1978-1985).  60-cı  illərin 
əvvəllərindən  bədii  yaradıcılığa  baĢlamıĢdır.  150-dək  Ģerinə  musiqi  bəstələnmiĢdir. 
"BoĢ  kəndlərin  harayı",  "Mövzu  üzrə  improvizasiya",  "Ənbizlərin  keĢiyində",  "Sovet 
Azərbaycanına  səyahət"  və  s.  sənədli  filmlərin,  "Afroditanın  qolları",  "Qarabağ 
əhvalatı"  bədii  filmlərin  ssenari  müəllifıdir.  Moskvada  gənc  yazıçıların  VI,VII 
Ümumittifaq müĢavirələrində iĢtirak etmiĢdir. Fəal ictimaiyyətçi olmuĢdur: Azərbaycan 
Yazıçılar  Ġttifaqında  Həmkarlar  Komitəsinin  sədri  (1981-1984),  mədəniyyət  iĢçiləri 
həmkarlar  ittifaqı  respublika  komitəsi  rəyasət  heyətinin  üzvlüyünə  namizəd, 
Azərbaycan  Tarix və  Mədəniyyət  Abidələri  Mühafizə  Cəmiyyətinin üzvü, Azərbaycan 
Yazıçılar  Ġttifaqının  VI,VII  qurultayında  idarə  heyətinin  üzvü,  poeziya  Ģurasının  sədri 
seçilmiĢdir.  C.Cabbarlı  adına  "Azərbaycanfilm"  kinostudiyasında  baĢ  redaktor 
iĢləmiĢdir  (1985-ci  ildən).  "Dünyaya  pəncərə"  sənədli  televiziya  veriliĢinin  ssenari 
müəllifi və aparıcısı olmuĢdur (1985-ci ildən). 17 oktyabr 2003-cü ildə Təbrizdə vəfat 
etmiĢdir. 
Filmoqrafiya: Afroditanın qolları (film, 1987)(qısametrajlı bədii film), Azərbaycana 
səyahət (film, 1988),  Doğma sahillər (film, 1989),  Dünyada yeganə (film, 1989), 
Əmbizlərin keĢiyində (film, 1988), Goranboy – oğuz eli (film, 1989),  Kəndlərin harayı 
(film, 1987), Qurultaydan qurultaya (film, 1985),  Lətifə (film, 1989),  Monoloq (film, 
1987), Müsəlmanlar sülh uğrunda mübarizədə (film, 1987), "Neftçi"-87 (film, 1987), 
ġeytan göz qabağında (film, 1987) 
Əsərləri: ―Sevirsənsə‖ (1971), ―Gözlərimin qarası‖ (1975), ―Özümə bənzədiyim 
günlər‖ (1979), ‖GümüĢ yuxular‖ (1981), ‖Təklikdə danıĢaq‖ (1983), ―Daha nağıllara 
inanmıram mən‖, ―Biri vardı, biri yox...‖, ―Səni unutsam...‖,  ‖Vətən alov etsin odunu 
sənin‖, ―Mənsiz qalacaqdır bu dünya bir gün‖, ―Oğru olmaq istəyirəm‖, ―Ağacın altında 
kölgə‖, ―Qoyunlar yeyəcək canavarları...‖, ―Məhəbbətdən küsəndə‖, ―Yoxdusa‖, 
―Mənim o ağaca yazığım gəlir...‖, ―Mənə inanmırsan bir yuxu kimi‖, ―Ġnanma əzizim, 
inan əzizim‖ 
 
     
 

323 
 
29.Yazıçı, ədəbiyyatşünas Əzizə Cəfərzadənin anadan olmasının 95 illiyi 
(29.12.1921-04.09.2003) 
Əzizə xanımın elmi-tədqiqatları onun ədəbi yaradıcılığına da güclü təsir göstərmiş və 
yazıçının əsərlərini Azərbaycan dilinin saflığı və təmizliyi uğrunda mübarizənin bariz 
nümunəsinə çevirmişdir. 
Cəfərzadə Əzizə Məmməd qızı  - yazıçı, ədəbiyyatşünas, ictimai 
xadim, filologiya elmləri doktoru, professor, 1946-cı 
ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. 
―Xalqlar dostluğu‖ və ―Şöhrət‖ordeni ilə təltif olunmuşdur. 
 
1921-ci  il dekabrın  29-da Bakı Ģəhərində  anadan  olmuĢdur.  1946-
1947-ci  illərdə  ekstern  yolu  ilə Azərbaycan  Dövlət  Universitetinin 
filologiya  fakültəsini   bitirmiĢdir. 1944-1946-ci  illərdə   Cəfər 
Cabbarlı 
adına 
"Azərbaycanfilm" 
kinostudiyasında ssenari 
Ģöbəsinin  rəisi, 1947-1949-cu  illərdə  teatr  texniki  məktəbinin  müdiri, 1950-1955-cı 
illərdə  pedaqoji  institutda dosent,  kafedra  müdiri, 1956-cı  ildə  Kamçatka  pedaqoji 
institutunda  dosent, 1957-74-ci  illərdə  Azərbaycan  Elmlər  Akademiyasının  əlyazmalar 
Ġnstitutunda  baĢ  elmi  iĢçi,  Ģöbə  müdiri, 1974-ci  ildən  isə   Bakı  Dövlət 
Universitetinin   professoru  vəzifələrində  çalıĢmıĢdır.  Əzizə  Cəfərzadə  XIX  əsr 
Azərbaycan  ədəbiyyatı  tarixinin  bilicisi  kimi  tanınırdı  və  bu  sahədə 1950-ci  ildə  ―XIX 
əsr Azərbaycan ədəbiyyatında maarifçi-ziyalı surətləri‖ mövzusunda namizədlik, 1970-
ci  ildə  ―XIX  əsr  Azərbaycan  poeziyasında  xalq  Ģeiri    üslubu‖  mövzusunda  doktorluq 
dissertasiyaları müdafiə etmiĢdir.  Ədəbi  fəaliyyətə 16 yaĢında baĢlamıĢ və ―Əzrayıl‖ 
adlı ilk hekayəsini  1937-ci ildə ―Ədəbiyyat‖ qəzetində çap etdirmiĢdir. Əzizə xanımın 
nəsr əsərləri əsasən tarixi roman janrında yazılmıĢdır. Elmi tədqiqatçı kimi bir sıra aĢıq 
və  Ģairlərin  əsərlərini  toplayib  çap  etdirmiĢdir  ki,  bunlara  ―Fatma  xanım  Kəminə‖ 
(1971),  ―Könül  çırpıntıları‖  (1972),  ―Azərbaycanın  Ģair  və  aĢıq  qadınları‖  (2003), 
―ġirvanın  üç  Ģairi‖  (1971),  ―Mücrüm  Kərim  Vardani.  Sünbülstan‖  (1978),  ―Abdulla 
Padarlı.  SeçilmiĢ  əsərləri‖  (1979),  ―Hər  budaqdan  bir  yarpaq‖  (1983)  daxildir.  Əzizə 
Cəfərzadə 2001-ci ildə ―Azərbaycan Anası‖ və s. kimi yüksək adlara layiq görülmüĢdür. 
Əzizə Cəfərzadə 2003-cü il sentyabrın 4-də vəfat etmiĢdir.  
Əsərləri: ‖Natavan haqqında hekayələr‖ (1963), ―Aləmdə səsim var mənim‖ (1973-
1978), ―Yad et məni‖ (1980) , ―Bakı-1501‖ (1981) , ―Cəlaliyyə‖ (1983) , ―Sabir‖ 
(1989),  ―Eldən elə‖ (1992) , ―Bir səsin faciəsi‖ (1995) ,‖Gülüstan"dan öncə‖ (1996) , 
―Zərrintac-Tahirə‖ (1996) , ―ĠĢığa doğru‖ (1998), ―Bəla‖ (2001), ―Rübabə-sultanım‖ 
(2001), ―Xəzərin göz yaĢları‖ (2003) , ―EĢq Sultanı‖ , ―Sahibsiz ev‖ (1966), ―Əllərini 
mənə ver‖ (1970), ―Sənsən ümidim‖ (1984), ―Xəyalım mənim‖ (2002) , ―Eldən-elə‖ 
―Vətənə qayıt‖ və s. 
Uşaqlar üçün yazdığı hekayə və nağıllar: "Qızımın hekayələri" (1964), "Anamın 
nağılları" (1982), "Çiçəklərim" (1988), "PiĢik dili" (2001) və sair 
Filmoqrafiya: Ġstiqlal yollarında (film, 1990), Ağ saçların iĢığında (film, 1993), Əzizə 
Cəfərzadə (film, 1999),  Düma ömrünün qırx günü (film, 2002) və s.  

324 
 
Xarici ədəbiyyat 
12.Rus yazıçısı, tənqidçi, jurnalist Nikolay Karamzinin anadan olmasının 250 illiyi 
(12.12.1766-1825) 
 
 
 
Rus tarixçisi, nasiri, Ģairi və publisisti Nikolay Mixayloviç Karamzin 1 dekabr 1766-cı 
ildə  Rusiya  imperiyasının  Simbirsk  quberniyasında  anadan  olmuĢdur.  Ġbtidai  təhsilini 
Simbirskdə  xüsusi  pansionda  almıĢdır.  1778-ci  ildə  Moskva  universitetinin  professoru 
Ġ.M.ġadenin  pansionuna  göndərilmiĢdir.  Bir  müddət  atasının  təkidi  ilə  hərbi  qulluqda 
olan Karamzin tezliklə onu tərk etmiĢdir. Onun ilk ədəbi təcrübələri də məhz bu zamana 
təsadüf  edir.  Tezliklə  Moskvaya  köçən  N.Karamzin  burada  N.Ġ.Novikov,  A.Kutuzov, 
A.A.Petrov  kimi  yazıçı  və  ədəbiyyatĢünaslarla  tanıĢ  olur.  1789-1790-cı  illərdə 
Karamzin  Avropaya  səfər  edir,  məĢhur  filosof  Ġmmanuil  Kantla  tanıĢ  olur,  Böyük 
Fransa  inqilabı  vaxtı  Parisdə  olur.  Bu  səfərin  nəticəsində  məĢhur  ―Rus  səyyahının 
məktubu‖  əsəri  yazılır  və  müəllifinə  dərhal  Ģöhrət  gətirir. Moskvaya  qayıdandan sonra 
yazıçılıq  fəaliyyətini  davam  etdirən  N.Karamzin  ―Bədbəxt  Liza‖  povestini, 
―Aonidlər‖ və s. toplu və almanaxları nəĢr etdirir. XIX əsrin əvvəllərində ədəbiyyatdan 
uzaqlaĢan N.Karamzin 1804-cü ildə I Aleksandr tərəfindən tarixçi rütbəsi alır və özünü 
bütünlükə tarixə həsr edir. O, 1811-ci ildə ―Qədim və yeni Rusiyanın siyasi və mülki 
münasibətləri  haqqında  qeydlər‖  kitabını  yazır.  1818-ci  ilin  fevralında  Karamzin 
―Rusiya  dövlətinin  tarixi‖  əsərinin  ilk  səkkiz  cildini  satıĢa  buraxır.  Sonrakı  illərdə  bu 
əsərin üç cildi də çap olunur. Yarımçıq olan 12-ci cild Karamzinin ölümündən sonra çap 
olunur. N.Karamzin 22 may 1826-cı ildə Sankt-Peterburqda vəfat etmiĢdir. 
 
 
 
 
 

325 
 
Folklor 
12.Aşıq Pənahın anadan olmasının 90 illiyi (12.12.1926-26.08.1978) 
 
Pənahov  Əlipənah  Ələsgər  oğlu (1  dekabr  1926  –  26  avqust 
1978)  —  aşıq-şair,  Azərbaycanın  əməkdar  mədəniyyət  işçisi 
(1967).  Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının üzvü (1974). 
 
 
 
 
 
 
 
AĢıq Pənah 12 dekabr 1926-cı ildə Salyanda doğulmuĢdur. 1948-ci ildən aĢıqlıq edib. 
AĢıq  Pənah  sazda  32  ənənəvi  aĢıq  havasını  ustalıqla  ifa  edirdi.  O,  18  aĢıq  havası 
("Dilbər",  "Yeddi  qardaĢ",  "Azərbaycan"  və  s.),  eyni  zamanda  mahnılar  da 
bəstələmiĢdir.  "Nə qəĢəng bəzənmisən!" mahnısını xüsusi qeyd etmək olar. "Qəhrəman 
Ģah Nəcəf", "Əsli və Kərəm", "AĢıq Qərib" və s. Dastanlarını  məclislərdə məharətlə ifa 
edərdi.  AĢıq  Pənah  2  dastanın  ("Sülh",  "Pambıqçılar")  və  128-ə  qədər  qoĢmanın 
müəllifidir. 
26  avqust  1978-ci  ildə  vəfat  etmiĢdir.  Salyanda  adına  bir  küçə  və  bir  məktəb  var.  Ev 
muzeyi fəaliyyət göstərir. 
 
Əsərləri: ―Saz və söz‖ (1963), ―Məhəbbətdən danıĢaq‖ (1966), ―Təzə söz, təzə mahnı‖ 
(1971), ―Mənim sazım‖ (Ģeirlər) (1978) 
Filmoqrafiya: Böyük dayaq (film, 1962),  AĢıq Pənah (film, 2007)  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

326 
 
İncəsənət 
5. Amerika rəssamı, kinorejissor, ssenarist, cizgi filmləri ustası Uolt Disneyin 
anadan olmasının 115 illiyi (1901-1966).  
 
 
Amerika  rəssam-multipikatoru,  kinorejissoru,  aktyoru,  ssenaristi  və  prodyuseri,  ―Walt 
Disney  Productions‖  multimediya  imperiyasının  qurucusu    Uolter  Elayas  Disney,  5 
dekabr  1901-ci  ildə  Çikaqoda  anadan  olmuĢdur.  U.Disney  kinematoqrafiya  tarixində 
səsli  və  musiqili  cizgi  filmlərinin  ilk  yaradıcısıdır.  O,  özünün  qeyri-adi  Ģəkildə  gərgin 
həyatında  rejissor  kimi  111  film  çəkmiĢ  və  576-dan  çox  filmin  prodüseri  olmuĢdur. 
Disneyin  sənəti  sahəsindəki  böyük  xidmətləri  26  ―Oskar‖  heykəlciyi  ilə  qeyd 
olunmuĢdur və bu rekordu heç kim üstələyə bilməmiĢdir. O, həmçinin ―Oskar‖ statuslu 
Ġrvinq  Talberq  adına  mükafatla  və  bir  çox  baĢqa  mükafatlarla  təltif  olunmuĢdur. 
Çikaqoda  dünyaya  göz  açan  U.Disneyin  əcdadları  arasında  ingilislər,  irlandlar  və 
almanlar  olmuĢdur.  O,  14  yaĢında  qəzet  paylayıcısı  kimi  pul  qazanırdı.  1920-ci  ildə 
kinoreklam studiyasına rəssam iĢinə qəbul olunan Disney özünün ilk reklam filmlərini 
çəkir.  Burada  iĢlədiyi  zaman  onda  öz  təcrübələrini  Ģəkilli  animasiya  sahəsində  davam 
etdirmək  arzusu  yaranır.  Lakin  bu  firma  müflis  olur.  O,  1922-1937-ci  illərdə  sırf 
yaradıcı  iĢçi  kimi  çıxıĢ  edir,  müharibədən  sonra  isə  kino  istehsalı  ilə  məĢğul  olur. 
Disney  1923-cü  ildə  Los-Ancelesə  köçür  və  qardaĢı  Royla  birlikdə  Hollivudda  The 
Walt Disney Company Ģirkətini kiçik animasiya studiyasını qurur. 1924-cü ildə ilk filmi 
olan  ―Alisanın  dənizdə  bir  günü‖  filmini  təqdim  edir.  Bu  film  Lyuis  Kerollun  ―Alisa 
möcüzələr ölkəsində‖ əsəri əsasında çəkmiĢdir. 1926-1927-ci illərdə o, bu əsər əsasında 
56 film çəkir. Onun məĢhur cizgi filmləri sırasında ―Pinokkio‖, ―Bembi‖, ―Dambo‖, 
―Yatmış gözəl‖, ―Mikki Maus‖, ―Balaca gəmi Villi‖, ―Uç donuz balası‖, ―Ağca və 
yeddi  cırtdan‖,    ―Küllücə‖  və  s.  vardır.    Uolt  Disney  15  dekabr  1966-cı  ildə  Los-
Ancelesdə vəfat etmiĢdir. 
 
 
 
 

327 
 
5.  Aktyor Həsənağa Salayevin anadan olmasının 95 illiyi (05.12.1921-02.09.1981) 
 Həsənağa  Salayev  çılğın  ehtirası,  vüqarlı  görünüşü,  sərbəst 
səhnə davranışı, əzəmətli boybuxunu, tamaşada yöndaşlarına 
diqqəti  ilə  seçilirdi.  Gurultulu  və  cingiltili  səsini  məharətlə 
tənzimləyən  aktyor  romantik  rollarla  realist  personajları, 
mürəkkəb  psixoloji  dönüşlü  dramatik  obrazları  eyni 
məharətlə oynaya bilirdi. O, klassik və tərcümə əsərlərində ifa 
etdiyi  obrazları  çağdaş  dövrün  ictimai-sosial,  mənəvi-əxlaqi 
problemləri  ilə  ustalıqla  əlaqələndirirdi.  Həsənağa  Salayev 
ruhən,  emosiya  coşğunluğu,  səs  diapazonu,  ehtiraslarının 
çılğınlığı ilə romantik aktyor idi. 
Romantik və realist aktyor məktəblərinin estetik prinsiplərini öz yaradıcılığında cazibəli 
ahəngdarlıqla  ehtiva edən  Həsənağa  Dərya  oğlu  Salayev  5  dekabr 1921-ci ildə  Bakıda 
qulluqçu  ailəsində  doğulub.  Həsənağa  1937-ci  ildə  oranın  doqquzuncu  sinfini  yüksək 
qiymətlərlə bitirib. Elə həmin il Bakı Teatr Texnikumuna daxil olub. Tələbə ikən 1938-
ci  ildə  Akademik  Milli  Dram  Teatrının  aktyor  heyətinə  qəbul  edilib.  Qısa  müddətdə 
Həsənağa  Salayev  teatrın  repertuarında  yer  tutan  və  təzə  hazırlanan  tamaĢalarında 
maraqlı rollar oynayıb. Müxtəlif illərdə Səməd Vurğunun "Xanlar" (Mamulya), "Fərhad 
və  ġirin"  (Fərhad),  "Vaqif"  (Eldar,  Qacar  və  Vaqif),  Zeynal  Xəlilin  "Qatır  Məmməd" 
(Əziz),  Ənvər  Məmmədxanlının  "ġərqin  səhəri"  (Mustafa),  Bəxtiyar  Vahabzadənin 
"Ġkinci  səs"  (RəĢad), 
 
ġıxəli  Qurbanovun  "Sənsiz"  (Fərhad),  Süleyman  Rüstəmin 
"Qaçaq  Nəbi"  (Vəli),  Cəfər  Cabbarlının  "Solğun  çiçəklər"  (Bəhram),  "Od  gəlini" 
(Qorxmaz),  "Almaz"  (Ġbad),  "Oqtay  Eloğlu"  (Oqtay),  Pavel  Malyarevskinin  "DaĢ 
qartal"  (MaksĠm),  Yuri  Osnos  və  Vladimir  Vinnikovun  "Hind  gözəli"  (Çarudatta), 
Mirzə  Fətəli  Axundzadənin  "Hacı  Qara"  (Heydər  bəy),  Bernard  ġounun  "ġeytanın 
Ģagirdi" (Riçard Daycen), Bəxtiyar Vahabzadənin "Ġkinci səs" (RəĢad), Nazim Hikmətin 
"ġöhrət və ya unudulan adam" (Doktor), Fridrix ġillerin "Orlean qızı" (Dünua), Hüseyn 
Cavidin  "SəyavuĢ"  (Keykavus)   və  s.  əsərlərinin  tamaĢalarında  xarakterik  səhnə 
surətləri  yaradıb.  Aktyor  eyni  zamanda  "Azərbaycanfilm"  kinostudiyasının  istehsal 
etdiyi  "Fətəli  xan",  "GörüĢ",  "O  olmasın,  bu  olsun",  "Onu  bağıĢlamaq  olarını?", 
"Koroğlu",  "Ġstintaq  davam  edir"  bədii  və  "Aygün"  televiziya  filmlərində  Süleyman, 
Musa,  Əzim  Əzimzadə,  Qüdrət,  Eyvaz,  Mayor  Rüstəmov,  Əmirxan  rollarına  çəkilib. 
Həsənağa  Salayev  aktyorluq  sənətində qazandığı qələbələrə  görə  10 iyun  1959-cu  ildə 
Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti, 1974-cü ildə isə xalq artisti fəxri adları ilə 
təltif  edilib.  H.  Salayev  yaradıcılığının  ən  müdrik  çağında  2  oktyabr  1981-ci  ildə 
dünyasını dəyiĢib.