L naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti beynəlxalq magistratura və doktorantura məRKƏZİ Əlyazması hüququnda

 Birgə layihələrin həyata keçirilməsi üçün öz-özünü maliyyələşdirmə 
Klaster siyasətinin əsas təməli bütün maraqlı tərəflərin əməkdaşlığı və qrup 
üzvlərinin özünü maliyyələşdirməsidir.
Ümumiyyətlə 
kollektiv fəaliyyətin problemi 
onunla bağlıdır ki,
uğursuzluq halında xərclər lider müəssisənin çiyinlərinə 
düşür,amma özünüidarə quruluşunda,xərclər və gəlirlər iştirakçılar arasında bərabər 
bölünür və təşəbbüskar müəssisə öz xərclərini ödəyir. Klaster siyasəti kiçik və orta 
biznes mühitində baş verərsə, iştirakçı üçün kifayət qədər texniki və maddi 
ehtiyatların olmaması səbəbindən təşkilati prosesin gecikdirilməsi riski vardır. Belə 
bir vəziyyətdə dövlət xarici inteqratorun (
xüs. avtomatik hesablama aparatı)
rolunu 
özündə birləşdirməlidir,firmaların özünü təşkil etməkdə,maraqların barışdırılmasında, 
birgə layihələrin hazırlanmasında və əməkdaşlığı rəsmiləşdirilməsində iştirak 
etməlidirlər. 
Sxem 3.3-də potensial klaster üzvlərinin özünü maliyyələşdirməsi, onların bir qrup 
təşəbbüsünün formalaşdırılması və klaster idarəetmə qurumlarının formalaşdırılması 
ilə layihə fəaliyyətlərinə cəlb edilməsinə yönəldilmiş fəaliyyət növlərini göstərilib. 

---

- 72 - 
Sxem 3.3.Ortaq layihələrin həyata keçirilməsi məqsədilə potensial klaster iştirakçıların özünü təşkil 
etməsi üzrə fəaliyyətlər (Müəllif: E. S. Kutsenko) 
Birinci mərhələdə hər bir prioritet sahə çərçivəsində bir sıra göstəricilər (əsasən 
iqtisadi,innovativ kimi göstəricilər) üçün ən əhəmiyyətli nəticələrə malik müəssisələri 
müəyyən etmək lazımdır. Daha sonra onların arasında potensial liderləri tapmalı və 
öz səlahiyyətləri çərcivəsində digər şirkətləri birgə layihələrdə iştirak etmək üçün 
səfərbər etməlidirlər. 
Sonra qrupları məlumatlandırmaq və motivasiya etmək üçün qrupun potensial əsas 
üzvləri ilə bir sıra görüşlər keçirilməlidir.Bu görüşlər gələcək klasterin əsaslarını daha 
yaxşı anlamaq, rəqiblər, ixtisaslaşmış təchizatçılar və alıcılar, texnologiya ilə əlaqəli 
müəssisələr, əsas elmi və təhsil müəssisələri və əməkdaşlıq təşkilatlarını müəyyən 
etmək üçün kömək edəcəkdir. 
1.
Klasterin əsas üzvləri ilə bir sıra görüşlər keçirmək (əlaqə, motivasiya, 
əlaqəli təşkilatların identifikasiyası) 
2.
Klasterin formalaşmasına dair prioritet istiqamətlər barədə şirkətlərə, 
birliklərə,universitetlərə məlumat verilməsi. 
3.
Təqdimat iclası (tanışlıq, qrupun formalaşdırılması, ümumi baxış, ümumi 
problemlər, rəqabət üstünlükləri, strategiya, layihələr) 
4.
İşçi qrupunun formalaşdırılması 
5.
Klaster inkişaf strategiyasının hazırlanması (birgə fəaliyyətin əsas 
məqsədləri, sahələri və mexanizmlərini müəyyən edən sənəd) 
6.
Klaster siyasəti inkişaf proqramının inkişafı (bir sıra birgə layihələr) 
7.
Klaster idarəetmə orqanlarının formalaşması 6-cı bəndi ilə eyni vaxtda 
həyata keçirilir. 
8.
Klasterin institusional strukturunun formalaşdırılması (qarşılıqlı təsir 
qaydaları) 6-cı bəndi ilə eyni vaxtda həyata keçirilir. 
Öz
ünüidar
əe
tm
ə 
B
irg
ə 
layih
əl
ər
F
orma
laşdırma

---

- 73 - 
İkinci mərhələdə regionda qrupların yaradılması və inkişafından məsul olan təşkilat 
(Klaster inkişaf mərkəzi) digər mümkün qrup üzvləri ilə görüşürlər (regional 
iqtisadiyyatın müstəqil təhlilindən əldə edilmiş məlumatlar və birinci mərhələdə 
potensial əsas iştirakçılardan əldə edilmiş məlumat). İlkin məlumatların həssaslığı, 
problemlər, ehtiyaclar, qrupun əsas iştirakçılarının planları təhlil olunur. Bundan 
sonra isə müəyyənləşdirilmiş bütün şirkətləri (universitetlər və elmi qurumlar, 
birliklər və s.) təqdimat toplantısına dəvət olunması zəruridir. 
Üçüncü mərhələdə, hər bir prioritet sahə üçün gündəliyi daxil olan toplantılar (bir 
və ya daha çox) keçirilir: 

Potensial klaster iştirakçılarının bir-biri ilə tanış olması; 

Gələcək üçün ümumi bir vizyonun formalaşdırılması; 

Ümumi problemlərin təhlili; 

Ortaya çıxan qrupun SWOT-analizinin inkişafı; 

Klaster strategiyasının əsas müddəalarının formalaşdırılması; 

Birgə (klasterli) layihələrin ilkin inkişafı. 
Nəticədə, hər bir prioritet sahə çərçivəsində vahid layihələri olan müəssisələrin 
qrupları təsbit olunmalı və birgə layihələr ortaya qoyulmalı və gələcəkdə qruplar 
formalaşdırılmalıdır. 
Dördüncü mərhələ layihə çərçivəsində mövcud olan birgə layihələri 
yekunlaşdıqdan sonra işçi qruplarının formalaşdırılmasıdır.İşçi qrupunun optimal 
miqdarı zəruri ekspert dəstəyi ilə 5-7 nəfərdir.İşçi qrupu klasterin aktivləşmə 
dövründən başlayaraq,inkişaf təşkilatının yaradılmasına qədər davam etdirilir. 
Beşinci mərhələdə işçi qrupunun birgə fəaliyyətini,əsas məqsədlərini, sahələrini və 
mexanizmlərini müəyyən edən sənədinin hazırlanması üçün strategiya hazırlamalıdır. 
Altıncı mərhələ koordinasiyalı birgə layihələrin hazırlanması və onların əsasında 
klasterin inkişaf proqramının formalaşmasının başa çatmasıdır. 

---

- 74 - 
Yeddinci mərhələ birgə layihələrin həyata keçirilməsi ilə əlaqədar yaranan qruplar 
arasında əlaqələrin formalaşmasıdır. Ümumi yığıncaqda idarəetmə orqanlarının bir 
qrupunun yaradılması qərarı verilir. 
Öz-özünə 
maliyyələşmə, 
müəssisələrin 
və 
təşkilatın 
maraqlarının 
uyğunlaşdırılması, birgə layihələrin hazırlanması və qarşılıqlı formalaşdırılması 
aşağıdakı faəliyyətləri əhatə edir: 

konfranslar,forumlar,seminarlar,dəyirmi 
masalar 
şəklində 
"qarşılıqlı 
platformalar" nın təşkili; 

İşçi qrupunun və Klaster üzrə İctimai Şuranın yaradılması; 

Klaster inkişaf strategiyasının və onun həyata keçirilməsi üçün fəaliyyət 
planının hazırlanmasında iştirak; 

Öz-özünə maliyyələşmə prosesinin informasiya dəstəyi və qrup təşəbbüslərinin 
formalaşması;