L naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti beynəlxalq magistratura və doktorantura məRKƏZİ Əlyazması hüququnda

 
İlham
 
Əliyevin
 
Fərmanı ilə Maliyyə Sabitliyi 
Şurası yaradıldı. Maliyyə və fiskal siyasətlərin koordinasiyası üçün şuranın tərkibinə 
maliyyə və fiskal siyasətə cavabdeh olan qurumların rəhbərləri daxil edildi.
Dünya 
təcrübəsində Maliyyə Sabitliyi Şuraları ABŞ(2010),İsveç(2012) 
Almaniya(2013) və.s ölkələrdə yaradılmışdır.Bu ölkələrdə aparılan təhlillər göstərir 

---

- 42 - 
ki, iqtisadi siyasətin ayrı-ayrı istiqamətlərinə cavabdeh olan qurumların bir 
platformadan birləşməsi müsbət səmərə verir. 
Özəlləşdirmə və dövlət mülkiyyətində olan müəssisələrlə bağlı islahatlar. Ölkəmiz 
müstəqillik qazandıqdan sonra rəqabətə əsaslanan iqtisadi sistemə keçid bilavasitə 
mülkiyyət münasibətlərində dəyişiklik və iqtisadiyyatın liberallaşdırılması 
məsələlərini zəruri edirdi. Bu baxımdan qəbul olunmuş hədəf üzrə aşağıdakı prioritet 
istiqamətlər seçilmişdir: 

İqtisadiyyatda dövlət sektorunda səmərəliliyin artırılmasına dair ümumi 
yanaşmanın koordinasiyası. 

Prioritet sektorlarda özəlləşdirmənin reallaşdırılması və onun uğurlu icrası. 

Özəlləşdirmə və birbaşa xarici investisiya üçün uyğun investorların cəlbi. 
Təhlillər göstərir ki, özəl sektorun xüsusi payının artırılması investisiyaların cəlbi 
üçün kapitala çıxış imkanlarına şərait yaradır. Həmçinin dövlət əmlakının 
özəlləşdirilməsi zamanı ilkin olaraq regionda rəqabət potensialı yüksək olan və 
sosial-iqtisadi inkişafa dəstək verəcək fəaliyyətsiz müəssisələrin özəlləşdirilməsinə 
üstünlük verilir. 
İnsan kapitalının inkişafı. İnsan amili zəngin kapital olduğundan dünya innovasiya 
sistemində mühüm rola malikdir. Məhz bu səbəbdən inkişaf etmiş ölkələrdə davamlı 
inkişafı təmin etmək üçün əsas amillərdən biri möhkəm elmi bazanın 
mövcudluğudur. Təsadüfi deyil ki, ölkəmizin əsas diqqət mərkəzində olan sahələrdən 
biri kimi elmi göstərə bilərik. Son illərdə bu sahədə həyata keçirilən tətbirlərin 
məntiqi nəticəsi olaraq elmin inkişaf tempi artmışdır.İnsan kapitalının inkişaf 
etdirilməsi məqsədilə aşağıdakı 2 əsas prioritet müəyyən edilmişdir: 

Təhsilin bütün pillələrində keyfiyyətin artırılması.

Əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi üçün insan kapitalının inkişafının 
stimullaşdırılması.
 

---

- 43 - 
2018-ci ildə Bakı şəhəri ilk dəfə olaraq daxil olduğu dünyanın ən iri maliyyə 
mərkəzlərinin reytinq cədvəlində 95-ci olub.Qeyd edək ki,
Qlobal Maliyyə 
Mərkəzləri İndeksi (Global Financial Centres İndex) adlanan reytinq cədvəli ildə iki 
dəfə hazırlanır.
Reytinqdə maliyyə,biznes mühiti ,insan kapitalı və infrastruktur kimi 
amillər nəzərə alınır. 
Təhsil sahəsində son illər həyata keçirilən islahatlar nəticəsində mühüm 
dəyişikliklər baş vermişdir. İqtisadiyyata qoyulan sərmayələrin həcminin artırılması 
nəticəsində elm və təhsilin, sosial sahə və institutların inkişafı sürətlənmiş, müxtəlif 
sahələr üçün yararlı, yüksək səviyyəli kadr potensialı formalaşdırılmışdır.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş «Təhsilin 
inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası» təhsilin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması, təhsilin 
idarəetmə sisteminin təkmilləşdirilməsi, insan resurslarının inkişaf etdirilməsi 
baxımından mühüm addım hesab etmək olar. 
Əhalinin doğum dərəcəsini artırmaq, sağlamlığını yaxşılaşdırmaq və ölümləri 
azaltmaq, vətəndaşların sağlam həyat tərzi və yaradıcılıq fəaliyyətinin təbliğ edilməsi, 
yüksək keyfiyyətli təhsil və yüksək gəlirlərə imkan verən şərait yaratmaq üçün 
effektiv mexanizmlərin hazırlanması vacibdir. 
Əlverişli biznes mühitinin inkişafı. Artıq təsdiqini tapmışdır ki, sabit əlverişli 
makroiqtisadi mühit dayanıqlı iqtisadiyyatın əsasını təşkil edir.Respublikamızda 
həyata keçirilən çoxsaylı iqtisadi islahatların nəticəsi olaraq ölkəmiz Dünya İqtisadi 
Forumun Qlobal Rəqabətlilik Hesabatında dünyanın 10 ən sabit makroiqtisadi mühitə 
malik ölkələrindən birinə çevrilmişdir.Əlbəttdə ki qarşıdakı illərdə də bu göstəricini 
saxlamaq əsas prioritet məsələlərdən biri hesab olunur.Əlverişli biznes mühitini 
inkişaf etdirmək üçün aşağıdakı iki əsas məsələnin həyat keçirilməsi lazımdır: 

Əlverişli biznes mühitinin yaradılmasında dövlətin rolunun artırılması. 

Təşviqedici mühitin yaxşılaşdırılması vasitəsilə biznesin davamlılığının 
möhkəmləndirilməsi.
 

---

- 44 - 
Ölkəmizdə əlverişli rəqabət mühitinin yaradılması xarici investorlar üçün səmərəli 
biznes şəraiti ilə yanaşı, yerli şirkətlərin də fəaliyyətində canlanma yaradacaqdır. 
Həmçinin səmərəli infrastruktura investisiya qoyuluşunun həyata keçirilməsi ilə 
ölkəmizin geosiyasi və iqtisadi mövqeyi əhəmiyyətli dərəcədə artacaqdır. Gürcüstan, 
Türkiyə və İranın dəmir yol şəbəkələri ilə Bakı-Tbilisi-Qars və Astara-Astara 
layihələri vasitəsilə birləşdirilməsi, eləcə də Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət tikintisi 
buna nümunədir.
Regionların davamlı inkişafına keçid sabit iqtisadi artımın təmin edilməsi, 
innovasiyanın stimullaşdırılması,investisiyaların cəlb edilməsi və yeni biznes 
xəttlərinin inkişafı üçün lazımi idarəetmə metodları və vasitələrini axtarılması 
baxımında mühüm əhəmiyyət daşiyir.Buna görə də,regionlarda xammal istehsalında 
regionun inkişafı üçün strateji planlaşdırma, regional marketinq, regional sənaye 
siyasəti,regiona investisiyaların cəlb edilməsi üsulları və sair kimi müasir 
texnologiyaların istifadəsi ön plana çıxır [8,s.46]. 
Regionların iqtisadi inkişaf strategiyası,dövlətlərin sosial-iqtisadi inkişafının 
uzunmüddətli hədəflərinin həyata keçirilməsinə yönəldilmiş tədbirlər sistemidir. 
Qeyd edək ki, dövlətin inkişafının müəyyən bir mərhələsində,dövlət və onun əraziləri 
arasında yaranan əlaqələr, xarici iqtisadi vəziyyət regionların sosial-iqtisadi inkişaf 
strategiyasından asılıdır. 
Nəticədə, dövlətin hər regiondakı sosial-iqtisadi regional inkişaf strategiyası 
müxtəlifdir ki, bu da resursların təmin edilməsi, iqtisadiyyatın strukturu, 
iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrinin inkişaf səviyyəsi, bazar iqtisadiyyatına daxil 
olmaq şərtləri arasında fərqlərin olması ilə izah olunur.
Təcrübə göstərir ki, regionun sosial və iqtisadi inkişaf strategiyasını yerinə 
yetirmək üçün iki funksiyadan istifadə etmək lazımdır: 
1) regionların inkişafının əsas məqsəd və vəzifələrini müəyyənləşdirmək; 

---

- 45 - 
2) Regionların iqtisadi inkişaf strategiyaları arasında balanslaşdırılmış struktur 
formalaşdırmaq; 
Aparılmış təhlillər göstərir ki, sosial-iqtisadi sistemlərin davamlı inkişafının idarə 
edilməsində ən vacib element effektiv monitorinqin təşkilidir. Beləliklə, dünyanın 
aparıcı ölkələrində artıq keçən əsrin sonlarında monitorinq davamlı inkişaf sistemində 
real idarəetmə vasitəsidir. Hər hansı yeni fəaliyyət sahəsi kimi, davamlı inkişafın 
monitorinqi onun həyata keçirilməsi üçün konseptual çərçivələrin, metodik və 
təşkilati yanaşmaların inkişafını tələb edir.Lakin davamlı inkişaf üçün monitorinq 
sistemlərinin yaradılmasına dair yanaşmaların təhlili onların tamamlanmamış 
olduğunu göstərdi. Qeyd edək ki, sosial-iqtisadi sistemlərin davamlı inkişafının 
səmərəliliyini qiymətləndirərkən, monitorinq üçün informasiya dəstəyi ilə əlaqədar 
bir sıra problemlər yaranır. Hal-hazırda informasiya çeşitliliyinə və mövcudluğuna 
baxmayaraq,informasiyanın toplanması,saxlanması,emalı və xüsusilə müxtəlif 
müəssisələrin iqtisadi fəaliyyətinin təmin edilməsi ilə əlaqədar problemlər var. 
Sosial-iqtisadi inkişafın davamlı göstəriciləri və ya onun artıqlığının, vaxtında qəbul 
edilməsinin, monitorinqə metodik dəstəyin olmaması və digər mənfi amillər barədə 
qeyri-dəqiq məlumatlar sosial-iqtisadi sistemlərin davamlı inkişafını hərtərəfli 
qiymətləndirməyə çətinləşdirir. 
Davamlı inkişafın monitorinqi sosial-iqtisadi sistemlərin səmərəli fəaliyyətinin və 
o cümlədən sistemin vəziyyətində dəyişikliklərin dinamikasını izləyən məlumatların 
toplanması prosesidir.İqtisadi nəzarət,kompleks sistem təhlili,planlaşdırma və 
proqnozlaşdırma,idarəetmə,marketinq,informasiya 
texnologiyaları 
sahəsində 
səmərəliliyin əldə olunması üzrə elmi metodikaya əsaslanır. 
Beləliklə, regionun sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasını hazırlayarkən, regionun 
vəziyyətinə dair məlumatların sistematik şəkildə əldə edilməsi, istifadəsi və 
saxlanılması vasitəsilə proqramların həyata keçirilməsinin monitorinqinə xüsusi 
diqqət yetirmək lazımdır. 

---

- 46 -