5.
Lokal və paylanmış informasiya sistemi
İnformasiya sistemi kompüterdən, onun xarici yaddaşında saxlanan verilənlər
bazasından, verilənlər bazasının idarəetmə sistemindən (dil və proqram vasitələri) və
sistem administratorundan ibarət mürəkkəb “insan-maşın” kompleksidir. İnformasiya
sisteminin əsasını verilənlər bazası təşkil etdiyindən, bəzən ona verilənlər bazası sistemi
də deyilir.
İnformasiya sistemlərini fəaliyyət dairəsinə görə 2 sinfə bölmək olar: lokal sistemlər
və paylanmış sistemlər.
Lokal İS adətən bir kompüterdə reallaşdırılır, bir VB-yə malik olur və həmin VB-yə
aid sorğulara cavab verir. Verilənlərin məntiqi və fiziki müstəqilliyini təmin etmək üçün
onlar 3 səviyyədə təsvir olunur: xarici (istifadəçi səviyyəsində), məntiqi (konseptual
səviyyə) və fiziki (yaddaş səviyyəsində). Hər səviyyəyə
uyğun verilənlərin modeli
yaradılır. Şəkildə lokal İS-nin sadələşdirilmiş strukturu göstərilmişdir.
Şəkil 1. Lokal informasiya sisteminin sadələşdirilmiş strukturu
Xarici model (XM) istifadəçinin verilənləri necə görməsi deməkdir. Başqa sözlə, xarici
model istifadəçinin VB-dən tələb etdiyi verilənlərin strukturunu və tərkibini əks etdirir.
Xarici modelə başqa sözlə altsxem də deyilir. Istifadəçilərin informasiya tələbləri
müxtəlif olduğundan, altsexmlərin sayı və strukturları müxtəlif olur.
Xarici model
istifadəçinin ünsiyyət dili vasitəsilə sistemə verdiyi sorğuya görə formalaşdırılır.
Məntiqi model (MM) verilənlərin mücərrəd təsvirini əks etdirir. Bu təsvirdə VB-yə
daxil edilən bütün verilənlərin xarakteristikaları və onlar arasındakı əlaqələr əks etdirilir.
Məntiqi model VB-nin əsası sayılır. Ona başqa adla konseptual model (KM) deyilir.
Məntiqi model verilənlərin strukturunu və onlar arasındakı əlaqələri əks etdirən sxem
İstifadəçilər
Xarici model
Məntiqi model
Fiziki model
VBİS
ƏS
VB
vasitəsilə ifadə olunur. VB-nin təşkili zamanı konseptual sxem verilənlərin təsviri dili
vasitəsilə (məsələn dBase dili, SQL dili və s.) təsvir olunur.
Fiziki model verilənlərin kompüterin xarici yaddaşında necə təşkil olunmasını əks
etdirir. Bu modeldə VB-nın daxili(maşın ) sxemi təsvir edilir.
Həmin sxemdə xarici
yaddaşın xarakteristikaları, fiziki yazıların formatları, indekslər, kataloqlar və s. haqqında
məlumat verilir. Verilənlər bazası xarici yaddaşda fiziki modelə uyğun saxlanır.
Xarici, məntiqi və fiziki modellər verilənlər bazasının idarəetmə sistemi vasitəsilə bir-
biri ilə əlaqələndirilir.
Informasiya sistemi tətbiq edilən müəssisədə verilənlərin mərkəzləşdirilmiş emalına
və idarə olunmasına məsuliyyəti
Dostları ilə paylaş: