Ekspertizasi dərsliK

 

Təhlil üçün nəzərdə tutulan pivə karbon qazının həcmdə payı 

təyin edildikdən sonra mütləq həmin qazdan azad edilməlidir. Bu 

məqsədlə pivə nümunəsi otaq temperaturunda kolbada çalxalanır, 

sonra  CO

2

  tam  kənar  olunanadək  çox  qat  şəkildə  bir  kimyəvi 

stəkandan  digərinə  keçirilir.  Bu  zaman  1-2  dəfə  quru  filtrdən 

keçirilmə də aparılır. 

Pivənin  keyfiyyəti  aşağıdakı  göstəricilərə  görə  qiymətlən-

dirilir. 

Spirtin  və  həqiqi  ekstraktın  təyini  –  destillə  metodu  ilə 

aparılır.  Metod  100  q  pivədən  spirtin  qovulmasına  və  alınan 

destilyatın həcminin destillə suyu ilə əvvəlki halına çatdırıldıqdan 

sonra onun nisbi sıxlığının təyininə əsaslanır (QOST 12787-81). 

Bu  metoddan  qeyd  olunan  göstəricinin  təyinində  fikir  ayrılığı 

olduqda istifadə olunur. Spirtin və həqiqi ekstraktın refraktometrik 

metodla təyininə də icazə verilir. 

Bu halda spirtin həcmdə payı formulla hesablanır: 

 

V

c

=

??????

??????

∙??????

0,79067

, 

 

111 

Burada: M

c

 – spirtin kütlə payı, %-lə;  

d – 20

0

C-də pivənin nisbi sıxlığı;  

0,79067 - 20

0

C-də susuz spirtin nisbi sıxlığı. 

İlkin şirənin ekstraktlığı – pivədə spirtin kütlə payı və həqiqi 

ekstrakt  təyin  olunduqdan  sonra  formulla  hesablanır  (QOST 

12787-81). 

Pivənin  turşuluğu  12788-87  saylı  QOST-a  uyğun  olaraq  iki 

metodla aparılır: 

-

 

nümunənin fenolftalein iştirakı ilə birbaşa titrlənməsi ilə. 

Metod  pivədə  olan  turşuların  və  turş  duzların  natrium  hidroksid 

məhlulu ilə neytrallaşdırılmasına əsaslanır. Titrləmənin başa çat-

ması fenolftaleinin rənginin dəyişməsinə əsasən müəyyən olunur; 

-

 

patensiometrik  metod.  Eyni  qaydada  titrlənmə  patensio-

metrdə  aparılır  və  pH  göstəricisinin  dəyişməsinə  əsasən 

titrləmənin sonu müəyyən edilir. 

Pivənin  rəngi  aşağıdakı  metodlardan  istifadə  edilməklə 

12789-87 saylı QOST-a uyğun təyin edilir: 

-

 

yod məhlulu ilə baxaraq müqayisə etmə metodu. Müxtəlif 

qatılıqda  yod  məhlulunun  rəngi  ilə  tədqiq  olunan  pivənin  rəng 

intensivliyinin müqayisəsinə əsaslanır; 

-

 

müqayisə  məhlulunun  tətbiqi.  Metod  pivənin  rənginin 

müqayisə məhlulu ilə baxaraq müqayisə edilməsinə əsaslanır; 

-

 

kolorometrik  metod.  Pivənin  dayanıqlığı  51154-98  saylı 

QOST-a  uyğun  (Rusiya)  təyin  edilir.  Onun  əsasında  butulkada 

çöküntü yaxud bulanıq əmələ gəlməsinə baxıb müşahidə etməklə 

qiymət verilməsi durur. 

Pivədə  karbon  qazının  kütlə  payı  51154-98  saylı  QOST-a 

(Rusiya)  uyğun  təyin  edilir.  Metod  mantar  tıxacla  bağlanmış 

butulkada 25

0

C temperaturda məhlulla qazın tarazlığı vəziyyətin-

də təzyiqin ölçülməsinə əsaslanır. 

Pivə  fiziki-kimyəvi  keyfiyyət  göstəricilərinə  görə  standartın 

tələblərinə cavab verməlidir (cədvəl 1.34, 1.35). 

 

 

112 

 

113 

 

114 

1.3.4

.4. Mikrobioloji göstə

ricil

ə

r v

ə

 dig

ə

r t

əhlükə

sizlik 

meyarları

 

 

Bu meyar ərzaq xammalı və qida məhsullarının keyfiyyəti və 

təhlükəsizliyinə  gigiyenik  tələblərlə,  həmçinin  içkilərin,  şərab, 

konyak,  etil  spirti  və  likor-araq  məmulatlarının  sertifikatlaş-

dırılması qaydalarına uyğun müəyyən olunur. 

Pivənin  keyfiyyətini  tənzimləyən  mikrobioloji  göstəricilərin 

siyahısı cədvəldə verilir (cədvəl 1.36). 

Cədvəl 1.36 

Pivənin keyfiyyətini normalaşdıran mikrobioloji 

göstəricilər 

Məhsul  

MA və 

FAMM, 

KƏGVM 

Məhsulun həcmi yaxud kütləsi (sm

3

, q), 

hansı ki, yol verilmir 

BÇQB (koli-

formada) 

Patogenlər, o 

cümlədən 

Salnonellalar 

Maya və 

kiflər 

(cəmi) 

Butulkada pasterizə 

olunmamış pivə, ilkin 

şirənin ekstraktlığı ilə 

sortu: 

 12% və daha çox 

 8-11% 

 

 

 

 

- 

- 

 

 

 

 

10,0 

3,0 

 

 

 

 

25 

25 

 

 

 

 

- 

- 

Butulkada və digər növ 

istehlak qablarında 

pasterizə olunan pivələr 

500 

10,0 

25,40 

 

Doldurulan pivə  

 

1,0 

25 

- 

QEYD: MA və FAMM – mezofill aerob və fakültətiv anaerob  

mikroorqanizmlərin miqdarı; 

KƏGVM – koloniya əmələ gətirici vahidin miqdarı; 

BÇQB – bağırsaq çöpləri qrupu bakteriyaları. 

 

1.3.4.5. Piv

ənin qüsurları

 

 

Yaxşı pivənin vacib əlamətləri saxlanmada onun şəffaflığı və 

dayanıqlığıdır.  Saxlanma  prosesində  pivə  bulanmağa  başlayır. 

Doldurmadan sonra bulanıqlığın meydana gəlmə müddəti pivənin 

115 

dayanıqlığını  səciyyələndirir.  Pivənin  müxtəlif  tiplərinin  daya-

nıqlığı 51154-98 saylı QOST-a görə (Rusiya) müəyyən edilir. 

Bioloji  və  fiziki-kimyəvi  bulanıqlıq  fərqləndirilir.  Bioloji 

bulanmaları  mikroorqanizmlərin  inkişafı  törədir.  Kənar 

mikroorqanizmlərin  çoxu  yüksək  keyfiyyətli  pivədə  inkişaf  edə 

bilmir. Çünki onu əngəlləyən bir sıra amillər mövcuddur. Belə ki, 

oksigenin  olmaması,  CO

2

-nin,  spirtin,  mayaotu  qatranının 

mövcudluğu antiseptik təsir göstərməklə prosesə mane olur. Eyni 

zamanda  sonadək  qıcqırmanın  aşağı  temperaturu  da  bu 

qəbildəndir.  Bu,  əsasən  kiflərə  və  sirkə  turşu  bakteriyalarına, 

termobakteriyalara  və  yağturşu  bakteriyalarına  aiddir.  Lakin 

pivədə  mayalar  (Saccharomyces)  və  bəzi  süd  turşu  bakteriyaları 

(Lactobacillus),  o  cümlədən  pediokoklar  (pivə  sarsinaları)  çox 

asanlıqla inkişaf edirlər. Pivə yoluxmaları adətən mədəni və vəhşi 

mayalar, süd turşusu bakteriyaları və sarsinalarla məhdudlaşsa da 

bəzən  digər  mikroorqanizmlər  də  ola  bilir.  Bioloji  xarakterli 

bulanmalardan  daha  çox  maya  bulanıqlığına  təsadüf  olunur. 

Pivədə  mədəni  mayalar  tərəfindən  törədilən  bulanmalar  zərərsiz 

olsa  da,  arzu  olunan  deyildir.  Vəhşi  mayalarla  törədilən 

bulanmalar  –  Sacch.pasterianus  pivəni  xəstələndirir  və  istehlaka 

yararsız edir. Maya bulanmaları hər şeydən əvvəl cavan, kifayət 

qədər  yetişməmiş  pivədə,  yəni  doldurulmadan  sonra  xeyli 

miqdarda  qıcqırdılan  maddəyə  malik  olanlarda  baş  verir.  Pivə 

boruları və doldurucu maşınlarda qalan mədəni maya hüceyrələri 

filtrdən  keçərək  pivəyə  düşür  və  ikinci  yoluxmaya  səbəb  olur. 

Onlar  pivədə  sürətlə  çoxalaraq  qısa  müddətdə  bulanıqlıq  əmələ 

gətirirlər.  Həmin  bulanıqlıq  filtrasiya  zamanı  bərk  çöküntü 

şəklində  kənar  edilir.  Pivənin  dadı  əhəmiyyətsiz  dərəcədə 

dəyişməklə, maya tamı meydana gəlir. 

Vəhşi  mayalar  zərif  bulanlıqlıq  əmələ  gətirir.  Onların 

hüceyrələri çox yavaş çökür, bir hissəsi isə çökmədən qalır. Pivədə 

meyvə tamı meydana gəlir, yaxud o, büzüşdürücü-acı dad alır. 

Maya  bulanıqlığını  dərin  qıcqırdılma  ilə  aradan  qaldırmaq 

olar. 

116 

Süd  turşu  və  sirkə  turşu  bakteriyaları  4-6

0

C  temperaturda 

çoxala bilmir. 

Süd turşu bakteriyaları tərəfindən törədilən bulanıqlıq ipəkvari 

parlaqlığı ilə fərqlənir və tədricən azalaraq bakteriyaların yüngül 

ağ  çöküntüsünü  əmələ  gətirir.  Nəticədə  pivənin  turşuluğu 

yüksəlməklə, dadı xoşagəlməz olur. 

Pivənin keyfiyyətinə əks təsir edən mikroorqanizmlərə həm də 

pivə sarsinaları (streptococcus) da aiddir. Onların çoxalması üçün 

CO

2

  lazımdır.  Pivə  sarsinaları  4-6

0

C  temperaturda  çoxalır, 

qlükoza, fruktoza, saxaroza və maltozanı yaxşı qıcqırdır. Qıcqırma 

nəticəsində  süd  turşusu  əmələ  gəlir,  oksigen  mövcudluğu 

şəraitində diasetil yaranır ki, bu da pivəyə kənar iy və dad verir. 

Sarsinalar intensiv inkişaf etdikdə pivə bulanır. Əvvəlcə zəif 

lopalılıq,  sonra  zəif  süd  bulanıqlığı  əmələ  gəlir.  Diasetil  əmələ 

gəldiyinə görə dad şirintəhər olur. Sarsina Pediococcus damnosus 

pivəyə xoşagəlməz iy və dad verir, lakin bulanma olmaya da bilər. 

Pediococcus  permiciosus  bundan  başqa  pivənin  bulanıqlığını 

törədir. Belə bulanma açıq sortlara nisbətən tünd pivədə daha çox 

təsadüf olunur. 

Sarsina  pivənin  səthində  selikli  pərdə  əmələ  gətirə  bilir. 

Həmin  bakteriyalar  mayaların  mayalarda  yaxşı  çoxalırlar. 

Sarsinalar  müsbət,  mayalar  isə  mənfi  elektrik  yükünə  malik 

olduğundan  mayalara  yapışaraq  onların  avtolizini  sürətləndirir. 

Nəticədə pivənin sonadək qıcqırma prosesi qabağı pediokokların 

böyümə və inkişafı üçün şərait yaranmış olur. 

Sirkə  turşu  bakteriyaları  tərəfindən  törədilən  bulanıqlığa  az 

təsadüf olunur. Bu bakteriyalar aerob olub, yalnız hava daxil olan 

qapalı qablarda,  yaxud hava ilə doymuş  pivədə çoxalırlar. Sirkə 

turşu qıcqırması zamanı sirkə turşusu əmələ gəlir və nəticədə pivə 

turş  dad  alır.  Sirkə  turşu  bakteriyaları  pivənin  səthində  başdan-

başa, yaxud xırda-xırda pərdə əmələ gətirir. 

Termobakteriyaların  inkişafı  pivə  şirəsini  bulandırır,  ona 

sarıtəhər  rəng  verir.  İntensiv  inkişaf  etdikdə  pivəyə  çürüntü  iyi 

verir. Pivənin qıcqırma prosesində termobakteriyaların çox hissəsi 

117 

məhv olur, çünki spirtin mövcudluğuna dözə bilmir. Zəif mayaotlu 

pivədə  bəzən  həyat  fəaliyyətli  termobakteriya  çöpləri  olmaqla 

bulanma törədə bilir. 

Pivənin  bəzi  maddələrinin  kifayət  qədər  dayanıqlı  olmaması 

hazır  məhsulda  qeyri-bioloji  xarakterli  bulanıqlığın  meydana 

gəlməsinə  səbəb  olur.  Pivədə  olan  hidrofil  kolloidlər  müxtəlif 

amillərin  təsiri  altında  koaqulyasiya  olunur.  Əvvəlcə  kolloid 

hissəciklər  irilənir,  işıq  şüalarını  əks  etdirməyə  başlayır,  pivədə 

lopalılıq meydana  gəlir.  Sonra  hissəciklər  o  dərəcədə  irilənir  ki, 

görünən olur və pivə bulanır. 

Kolloid  bulanmalar  arasında  əsas  rolu  zülal  maddələri 

oynayır.  Təmiz  zülal  bulanıqlığı  xırda  pambıqcıqlar  formasında 

meydana  gəlir  və  qızdırılmada  həll  olmur.  Doldurmada  qəfildən 

CO

2

  təzyiqinin  kəsilməsi  gözlənilmədən  zülal  bulanıqlığının 

başlanması ilə müşayət olunur. 

Bəzən filtrlənmiş və doldurulmuş pivə qısa müddətdən sonra 

lopalanmağa  başlayır.  Sonra  pivədə  xırda  dənəvər  pambıqcıqlar 

meydana gəlir və onlar itmədən saxlanmada qabın dibinə çökür. 

Belə bulanmanın səbəbi yüksək molekulu zülallar olub, pivə 

hazırlandıqda  ayrılmır.  Həmin  zülal  maddələri  çox  davamlı 

olmayıb,  turşuluq  və  temperaturun  dəyişməsi  ilə  koaqulyasiya 

olunur. 

Pivənin  bulanması  temperaturun  aşağı  düşməsi  ilə  başlayır. 

Pivə aşağı temperaturda saxlandıqdan sonra çox şəffaf olmasa da 

otaq  temperaturunda  şəffaf  olur.  Qızdırıldıqda  bulanıqlıq  itsə  də 

soyudulduqda yenidən meydana gəlir. Hava oksigeni, işıq, metal 

ionlarının  təsiri  altında  soyuq  bulanma  geri  dönməyən,  itməyən 

hal alır. 

Soyuq bulanmanın meydana gəlməsi oksidləşmənin ilk əlamə-

tidir. Doldurma zamanı oksigenin daxil olması soyuq bulanmanı 

gücləndirir.  Soyuq  bulanmanın  meydana  gəlməsi  oksidləşmənin 

ilk  əlamətidir.  Doldurma  zamanı  oksigenin  daxil  olması  soyuq 

bulanmanı  gücləndirir.  Soyuq  bulanmanın  maddələri  –  zülal 

birləşmələri  və  aşı  maddələrdir.  Oksigen  soyuq  bulanmanın 

118 

oksidləşmə  bulanmasına  keçməsinə  zəmin  yaradır.  Oksigenin 

mövcudluğunda həmçinin mayaotunun acı maddələri oksidləşir ki, 

bu da pivənin dadını dəyişməklə bulanmasına səbəb olur. 

Metallar  zülal  komponentləri  ilə  həll  olmayan  komplekslər 

əmələ  gətirərək  soyuq  bulanmanı  geri  dönməyən  metal-zülal 

bulanıqlığına çevirir. Mis və dəmir katalizator kimi hazır pivədə 

baş  verən  oksidləşmə  reaksiyalarını  sürətləndirir.  Xeyli  az 

miqdarda  metal-katalizatorlar  pivənin  soyuq  və  oksidləşmə 

bulanıqlığının əmələ gəlməsini tezləşdirir. 

Oksidləşmə bulanmaları qızdırmada itmir. Onlar özlərini üzvi 

və qeyri-üzvi kolloidlərin kompleksi kimi göstərir. 

Yapışqanlı  bulanmanın  səbəbi  pivə  hazırlanması  prosesində 

dənin 80

0

C-dən yüksək temperaturda isladılması zamanı müşahidə 

olunur. Bu halda dənin hidroliz olunmayan nişastası həll olur və 

şirə  qaynatma  qazanına  düşür.  Qıcqırma  zamanı  nişastanın 

hidroliz  məhsulları  koaqulyasiya  olunur  və  dayanıqlı  bulanıqlıq 

törədir. 

Qətranvari  bulanıqlıq  pivədən  acı  mayaotu  turşusunun  xırda 

damlaları ayrıldıqda  baş  verir.  Əsasən  də  cavan  pivədə  qıcqıran 

şirənin  zəif  turşuluğunda  olur.  Nəticədə  mayaotu  qətranı  pivədə 

ifrat doymuş vəziyyətdə olur. Mayaotu qətranı güclü soyutduqda, 

mexaniki  silkələnmədə  ayrıla  bilir.  Qeyri  stabil  mayaotu  qətranı 

damlalarla səthdə toplanaraq zülal maddələri və digər kolloidlərlə 

adsorbsiya olunur. Bulanlıq əmələ gəlməsi suda yüksək miqdarda 

karbonat  duzlarının  yaranmasına  rəvac  verir.  Bulanan  pivə  acı, 

büzücü dad alır. Bulanmanın bu forması çox az təsadüf olunur. 

Pivənin bulanıqlığını aradan qaldırmaq üçün hər şeydən əvvəl 

mikrobioloji  tədqiqatar  yolu  ilə  bulanmanın  formasını  müəyyən 

etmək  lazım  gəlir.  Əgər  söhbət  kolloid  bulanıqlıqdan  gedirsə  o, 

soyuq,  oksidləşmə,  metal-zülal,  yapışqanlı  və  s.  ola  bilir.  Onları 

aşkar  etmək  üçün  bir  sıra  testlərdən  istifadə  olunur.  Zəif  HCl 

turşusu  ilə  işlədikdə  oksidləşmə  bulanıqlığı  itsə  də  maya 

bulanıqlığı  qalmış  olur.  Qızdırılmada  isə  soyuq  (aşı  –  zülal 

bulanmaları)  bulanıqlıq  itsə  də  təmiz  zülal  və  oksidləşdirici 

119 

bulanıqlıq saxlanır. Oksidləşmə bulanıqlığı 10%-li NaOH məhlulu 

ilə işləndikdə itir. Bakteriya, yapışqan, qətran və soyuq bulanmalar 

filtrləmədə  itmir.  Efirdə  çalxalandıqda  qətran  bulanıqlığı  itsə  də 

bakteriya  və  yapışqan  bulanıqlığı  qalır.  Metal-zülal  bulanıqlığı 

pivəyə qatı nitrat turşusu əlavə olunduqda itir. 

Bulanmaların bir sıra formasını filtrləmə ilə aradan qaldırmaq 

olar. 

Bioloji  bulanmalara  qarşı  pivənin  dayanıqlığını  yüksəltmək 

üçün pasterizədən istifadə etmək olar. 

 

1.3.4.6. Qabla

şdır

ma, markalanma, n

ə

ql olunma v

ə

 

saxlanma 

 

Pivənin  qablanma  və  markalanması  standartın  tələblərinə 

uyğun yerinə yetirilir. 

Pivə  10117  saylı  QOST-a  uyğun  qəhvəyi  yaxud  yaşıl  rəngli 

şüşəyə malik butulkalara, metal banka, çəllək və digər növ qablara 

doldurulur. 

Çəlləklərin doluluğu onun tutumunun azı 99,5%-i miqdarında 

olmalıdır. 

20

0

C  temperaturda  10  butulkanın  orta  doluluğu  ±3%  kənara 

çıxmalarla onların nominal tutumuna uyğun olmalıdır. 

Pivə butulkası hermetiklik təmin edən mantar tıxacla, çəlləklər 

isə  Səhiyyə  Nazirliyi  tərəfindən  icazə  verilmiş  bağlayıcı 

materiallarla  bağlanır.  Pivə  butulkaları  13360  və  18575  saylı 

QOST-a  uyğun  taxta  qutulara,  13516  saylı  QOST-a  uyğun 

büzməli kardon qutulara, polimer qutulara, həmçinin 24831 saylı 

QOST-a uyğun şəkildə qab-avadanlıqlara yığılır. 

Pivə butulkası hır bir butulkaya etiket, əks etiket, boyunbağı; 

çəlləyə  yarlıq  yapışdırılmaqla  markalanır.  Yarlıqda  istehlakçı 

üçün vacib olan, həm də eyniləşdirmə və ekspertiza aparmaq üçün 

lazım olan aşağıdakı məlumatlar əks olunmalıdır: 



 

məhsulun adı; 

120 



 

hazırlayan, qablayan, ixracatçı, idxalçının adı və yerləşmə 

yeri; 



 

hazırlayanın əmtəəlik nişanı (əgər varsa); 



 

spirtin miqdarı, onun həcmdə payı ilə; 



 

pivənin tərkibi; 



 

qida dəyəri; 



 

saxlanma şəraiti; 



 

yararlılıq müddəti; 



 

həcm, dm

3

; 



 

məhsulun  hazırlandığı  və  ola  bilsin  ki,  eyniləşdirildiyi 

normativ yaxud texniki sənədləşmənin adı və ona uyğunluğu; 



 

sertifikatlaşdırmaya dair məlumat. 

Əlavə olaraq aşağıdakı məlumatlar verilə bilər: 



 

təsdiq olunmuş ticarət markası; 



 

hazırlayan təşkilatın adı; 



 

içkinin əsaslarının qısa səciyyəsi; 



 

məlumat və reklam səciyyəli digər yazılar. 

Çəlləklər  əlavə  olaraq  saylarla  (nömrələrlə)  markalanır: 

birinci  rəqəm  –  çəlləyin  tutumunun  ölçüldüyü  sonuncu  kvartal, 

üçüncü  və  dördüncü  –  həmin  ölçmənin  ili,  qalanlar  –  çəlləyin 

inventarlaşma sayıdır. 

Qablama, istehlak tarası, etiket, əks etiket, boyunbağı, yarlıq, 

vərəq  –  əlavə  və  markalanmada  yazı  azərbaycan  dilində  verilir. 

Eyni zamanda xarici dildə də verilə bilər. 

Adlanma  pivəni  konkret  və  kifayət  qədər  səciyyələndirməli, 

bu  məhsulun  digərindən  fərqlənməsini  təmin  etməlidir.  Lazım 

gəldikdə  pivənin  fərqləndirici  keyfiyyəti  (məsələn,  pasterizə 

olunmuş)  göstərilməlidir.  Həmin  göstərici  etiketdə  birbaşa 

adlanmanın yaxınlığında yerləşir. 

Pivənin adlanmasında «ekoloji təmiz», «təzə», «vitaminləşdi-

rilmiş»,  «konservantsız»,  «sağlam»,  «müalicəvi»  və  s.  reklam 

xarakterli  terminlərdən  istifadəyə  o  halda  icazə  verilir  ki, 

məhsulun eyniləşdirilməsini həyata keçirən normativ sənədləşmə 

121 

göstərilmiş olsun. 

Əgər məhsulu hazırlayan eyni zamanda həm də qablayıcı və 

ixracatçı  olmazsa,  o  halda  hazırlayıcı  və  onun  ünvanı  ilə  birgə 

qablaşdırıcı, ixracatçı və onların ünvanları da göstərilməlidir. 

Pivə hazırlayıcı və ixracatçının adı latın əlifbasının hərfləri ilə 

yazıla bilər. 

Pivə  məhsullarının  adlandırılmasında  həmin  içkinin  digər 

məşhur şirkətin (məsələn, «Bavariya» tipli pivə və s.) buraxdığı ilə 

eyni  tipdə  olmasının  yazılması  yol  verilməzdir.  Eyni  zamanda 

pivəyə istehlakçıda məhsulun mənşəyi və təbiətinə dair dolaşıqlıq 

yaradan ad vermək olmaz. 

Hazırlayıcının  əmtəəlik  nişanı  yalnız  müəyyən  olunmuş 

qaydada qeydiyyatdan keçməsi şərtilə asılır. 

Etiketdə 0,33; 0,5; 1,0; 1,5 və 2,0 dm

3

 tutumlarla birgə faktiki 

tutumun ştrixlərlə göstərilməsi yol veriləndir. 

İnqredientlər  siyahısından  əvvəl  «tərkib»  başlığı  gəlməli  və 

burada  kütlə  payının  azalma  sırası  ilə  resepturada  olanların 

siyahısı verilməlidir: su, səməni, mayaotu və s. 

Qida  əlavələrinin  göstərilməsi  üçün  onların  qruplarla 

adlanması  və  indeksi  Beynəlxalq  (İNS)  yaxud  Avropa  rəqəmli 

sistmə (E) əsaslanılır. 

Xüsusi  qida  xüsusiyyətləri,  müalicə  və  profilaktik  məhsul 

olması,  bioloji  fəal  maddələrə  malik  olması,  zərərli  maddələrin 

yoxluğu  yaxud  onu  səciyyələndirən  digər  xüsusiyyətlərə  dair 

məlumatlar  yalnız  xüsusi  səlahiyyətli  orqanların  icazəsi  ilə 

etiketdə əks etdirilə bilər. 

Qida  dəyəri.  Etiketdə  karbonatların  və  zülalların  miqdarı 

verilir. Çünki digər maddələrin miqdarı çox azdır. 

Saxlanma  şəraiti  QOST-la  və  digər  normativ  sənədlərlə 

müəyyən olunur. 

Yararlılıq müddəti qida məhsulunun hazrlandığı tarixdən he-

sablanır.  Belə  göstərilə  bilər:  «bu  müddətdə  (saatla,  günlə, ayla) 

yararlıdır», «yararlıdır (tarix) –dək», «istifadə etmək olar (tarix) – 

dək». 

122 

Pivə  butulkasının  etiketində  hazırlanma  tarixi,  onun  əks 

tərəfində  ştambla,  yaxud  tərs  yazılmış  gün,  ay,  ili  əks  etdirən 

rəqəmlə göstərilə bilər. 

Qida  məhsulunun  sertifikatlaşdırılmasına  dair  məlumat 

hazırlayan müəssisə tərəfindən QOST-a uyğun qaydada uyğunluq 

nişanı formasında əks etdirilə bilər. 

Uyğunluq  nişanının  olmaması  onu  göstərir  ki,  kütləvi 

hazırlanan məhsul istehsalçı tərəfindən sertifikatlaşdırılmamışdır. 

Bu  halda  sertifikatlaşdırmaya  dair  məlumat  hər  məhsul  partiyası 

üçün ayrıca sertifikat formasında təqdim olunmalıdır. 

Məhsulun  hazırlandığı  və  ola  bilsin  ki,  eyniləşdirildiyi 

normativ, yaxud texniki sənədin adı etiketdə əks olunur. 

İdxal  olunan  məhsullar  normativ,  yaxud  texniki  sənədin 

ifadəsi olmadan da ola bilər. 

Məhsul  digər  informasiya,  o  cümlədən  reklamla  müşayət 

oluna  bilər.  Məlumat  birbaşa  hər  qablama  vahidində  oxunmaq 

üçün  əlverişli  olan  yerdə,  etiketdə,  əks  etiketdə,  yarlıqda 

yerləşdirilir. 

Hazırlayıcı konkret məhsul növü üçün məlumatı qablamanın 

eyni bir yerində yerləşdirməlidir. Qeyd etmək lazımdır ki, məlu-

matın  bir  yaxud  bir  neçə  oxunan  əlverişli  yerlərdə 

yerləşdirilməsinə də yol verilir. 

Verilmə  üsulundan  asılı  olmayaraq  məlumat  dəqiq  və  asan 

oxunan olmalıdır. 

Məlumatın ölçü və formasının, o cümlədən markalanmasının 

təqdimatı  istehlak  qablanmasının  ölçü  və  formasına  uyğun 

olmalıdır.