Azяrbaycan Respublikasы Tяhsil Nazirliyi Bakы Qыzlar Universiteti


Rяyчиlяr: p.ц.e.d. M.И Иlyasov                  p.ц.ф.d. Z.И.Vяlиyeva    Acar sюzlяr



Yüklə 5,11 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə13/21
tarix07.04.2017
ölçüsü5,11 Kb.
#13621
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   21

Rяyчиlяr: p.ц.e.d. M.И Иlyasov 
                p.ц.ф.d. Z.И.Vяlиyeva 
 
Acar sюzlяr: tяhsиl texnologиyalarы, tяlиm, иnteraktиv tяlиm, kommunиka-
tиv tяhsиl texnologиyalarы. 
 
Key  words:
  educatиonal  technologиes,  traиnиng,  иnteractиve  traиnиng,
 
communиcatиon technologиes иn educatиon.
 
 
Ключевые  слова:  образовательных  технологий,  обучение, 
интерак-
тивное обучение,
 коммуникационные технологии в образовании 
 
Respublиkamыzda  yenи  tяdrиs  texnologиyalarыnыn  tяtbиqи  иlя  tяhsиlиmиzdя 
yaranan  yenиlиklяr  vя  canlanma  pedaqojи  tяmayцllц  alи  vя  orta  иxtиsas  
mяktяblяrиmиzdя  aparыcы  fяnlяrdяn  olan  pedaqogиka  kursunun  tяdrиsиndя 
dя юz цstцnlцklяrиnи gюstяrmяyя baшladы. Az vaxt яrzиndя novator, yenиlиyя 
цstцnlцk  verяn  bиr  чox  pedaqoqlarыn  Azяrbaycan  Respublиkasы  Tяhsиl 
Nazиrlиyи,  YUNИSEF,  Dцnya  Bankы,  Elm  vя  Иnkишaf  Mяrkяzи  vя  dиgяr  bиr 
sыra  hюkumяt  vя  qeyrи-hюkumяt  tяшkиlatlarыnыn  hazыrladыqlarы  vя  hяyata 
keчиrdиklяrи tяlиm proqramlarыnda ишtиrak etmяlяrи, onlarыn da bиr чoxunun 
tяlиmчи  kиmи  hazыrlыq  keчяrяk  orta  vя  alи  mяktяblяrdя  tяlиmlяr  aparmalarы 
pedaqogиka  fяnnиnиn  dя  tяdrиsиndя  yenи  tяlиm  texnologиyalarыndan  иstиfa-
dяyя bиr nюv tяkan verdи. Hazыrda ADPU-da, BDU-da, AMИ-da, GDU-dя, 
NDU-da vя dиgяr alи tяhsиl ocaqlarыnda чalышan bu pedaqoqlar  tяkcя orta 
mяktяb  mцяllиmlяrи  иlя  ишlяmяklя  kиfayяtlяnmиrlяr.  Onlar  hяmчиnиn  юzlя-
rиnиn apardыqlarы mцhazиrя vя semиnar mяшьяlяlяrиndя dя yenи tяhsиl texno-
logиyalarыnыn  tяtbиqиnя,  mяшьяlяlяrи  иnteraktиv  tяlиm  texnologиyalarы,  fяal 
tяlиm metodlarы иlя aparmaьa цsrцnlцk verиrlяr.  
Pedaqogиka  kursunun  tяdrиsиndя  yenи  tяhsиl  texnologиyalarыnыn  tяtbиqи-
nиn araшdыrыlmasы tячrцbяsи gюstяrиr kи, иstяr pedaqogиka nяzяrиyyяsи, иstяrsя 
dя pedaqogиka tarиxи kurslarыnыn hяr bиrиnиn tяdrиsиndя yenи tяhsиl texnolo-
gиyalarыnыn  tяtbиqи  цчцn  genиш  иmkanlar  vardыr.  Bu  иmkanlarыn  reallaшdы-
rыlmasы иstиqamяtиndя apardыьыmыz araшdыrmalar gюstяrdи kи, aparыlan mцha-
zиrя  vя  semиnar  mяшьяlяlяrиndя  mцяllиmlяrиn  yenи  tяhsиl  texnologиyalarыna 
mцracияt  etmяlяrи,  mяшьяlяlяrdя  kompyuterlяrdяn  genиш  иstиfadя  etmяlяrи, 
fяal tяlиm metodlarыna цstцnlцk vermяlяrи tяdrиs prosesиndя heч dя nяtиcяsиz 

Bakı Qızlar Universiteti 
  №1                                    Elmi əsərlər                                       2014 
 
 
116 
qalmыr vя mцsbяt nяtиcяlяrя sяbяb olur. Bunu belя bиr nяtиcяyя gяlmяzdяn 
яvvяl ADPU, BSU vя GDU-nиn mцxtяlиf  tяdrиs qruplarыnda apardыьыmыz 
eksperиmentlяr dя sцbut edиr. 
Mцяyyяnedиcи eksperиment zamanы яvvяlcяdяn tяyиn etdиyиmиz eksperи-
mеnt  vя  kontrol  qruplarda  bu  sahяdя  real  vяzиyyяtиn  nя  yerdя  olduьunu 
aydыnlaшdыrmaьa  чalышdыq.  Rиyazиyyat,  bиologиya,  coьrafиya,  fиzиka  fakцltя-
lяrиndя bиr чox dяrslяrи mцшahиdя etmяklя bяrabяr, mцяllиmlяr vя tяlяbяlяr 
arasыnda mцяyyяn sorьular keчиrdиk. Mцшahиdяlяrиmиz belя bиr qяnaяtя gяl-
mяyя  иmkan  verdи  kи,  heч  dя  bцtцn  mцяllиmlяr  apardыqlarы  mцhazиrя  vя 
semиnar mяшьяlяlяrиndя yenи tяhsиl texnologиyalarыndan fяal иstиfadя etmиr-
lяr vя hяlя dя яnяnяvи metodlarla ишlяyиrlяr. Tяlяbяlяrиn dя xeylи qиsmи bu 
yenиlиklяrиn  mяшьяlяlяrdя  neчя  olmasыndan  xяbяrsиzdиrlяr.  Dиqqяtиmиzи  bu 
cяhяtя yюnяldяrяk bиologиya, rиyazиyyat, coьrafиya, fиzиka,  pedaqogиka vя 
psиxologиya  fakцltяlяrиnиn ЫЫ kurslarыnыn hяr bиrиndя 2 qrup eksperиmental, 
2 qrup иsя kontrol olmaqla eksperиmentlяrя baшladыq. Hazыrladыьыmыz proq-
rama  mцяllиmlяrlя  vя  tяlяbяlяrlя  mцxtяlиf  sorьularыn  keчиrиlmяsи,  onlarыn 
mцasиr tяhsиl texnologиyalarыndan иstиfadя иmkanlarыna daиr mцnasиbяtlяrиn 
юyrяnиlmяsи, eksperиmental qruplarda yenи tяdrиs texnologиyalarыnыn tяtbиq 
edиlmяsи,  pedaqogиka  elmиnя  tяlяbяlяrdя  maraq  vя  motиvиn  yцksяldиlmяsи 
иmkanlarыnы  genишlяndиrиlmяsи  yollarыnыn  mцяyyяnlяшdиrиlmяsи,  yenи  tяhsиl 
texnologиyalarыnы tяtbиq etmяklя pedaqogиkanыn tяdrиsиndя hansы mobиllиyя 
vя modernlяшdиrmяyя naиl olmaьыn mцmkцnlцyцnц araшdыrmaq vя s. daxиl 
иdи.  
Яvvяlcя  pedaqogиka  kursunun  tяdrиsиndя  yenи  tяdrиs  texnologиyalarыn 
tяtbиqи haqqыnda mцяllиmlяrиn fиkиrlяrиnи юyrяnmяyя чalышdыq. Bu mяqsяdlя 
aшaьыdakы anket sorьusunu keчиrdиk:  
1. Apardыьыnыz mцhazиrя vя semиnar mяшьяlяlяrиndя tяtbиq etdиyиnиz yenи 
tяhsиl texnologиyalarы hansыlardыr? 
2. Yenи tяhsиl texnologиyalarыnыn tяtbиqиndя hansы чяtиnlиklяrиnиz vardыr? 
3. Yenи tяhsиl texnologиyalarыnыn tяtbиqиndя hansы цstцn cяhяtlяrи gюrцr-
sцnцz? 
4. Apardыьыnыz mцhazиrя vя semиnar mяшьяlяlяrиndя yenи tяhsиl texnolo-
gиyalarыnы tяtbиq edя bиlиrsиnиzmи? 
5. Tяdrиsиn nяtиcяyюnцmlцlцyцndя yenи tяhsиl texnologиyalarыnыn tяtbиqи-
nиn faydasыnы nяdя gюrцrsцnцz? 
6.  Pedaqogиka  kursunun  tяdrиsи  prosesиnиn  tяkmиllяшdиrиlmяsиndя  yenи 
tяhsиl texnologиyalarыndan иstиfadяnиn tяsиr иmkanlarы nяlяrdяn иbarяtdиr? 
7. Mцяllиf texnologиyalarыna neчя baxыrsыnыz, tяcrцbяnиzdя belя fakt var-
mы? 
Mцяllиmlяrиn  suallara  verdиklяrи  cavablardan  aydыn  oldu  kи,  mцhazиrя 
vя  semиnar  mяшьяlяlяrиnи  tяdrиs  edяn  mцяllиmlяrиn  bu  иstиqamяtdя  baxыш-
larыnda  цmumи  cяhяtlяr  чox  olsa  da,  fяalиyyяtlяrиndя  heч  dя  hamыnыn  bu 
texnologиyalara mцnasиbяtlяrи eynи vя ya bиrmяnalы deyиldиr. Belя kи, Ы suala 
alыnan cavablarыn tяhlиlи gюstяrdи kи, sorьuda ишtиrak edяn mцяllиmlяrиn cяmи 
12  faиzи  tяdrиsdя  kompyuterlяrdяn  иstиfadя  etmяklя  yenи  tяhsиl  texnologи-

Bakı Qızlar Universiteti 
  №1                                    Elmi əsərlər                                       2014 
 
 
117 
yalarыnы  tяtbиq  etdиklяrиnи  bиldиrmишlяr.  ЫЫ  sualыn  cavablarы  иsя  gюstяrdи  kи, 
mцяllиmlяrиn  demяk  olar  kи,  hamыsы  (98  faиzи)  yenи  tяhsиl  texnologиyala-
rыndan  иstиfadяnиn  яsas  чяtиnlиyиnи  иxtиsaslaшdыrыlmыш  audиtorиyalarыn  olma-
masыnda,  mцяllиmlяrиn bu ишя qeyrи-cиddи yanaшmalarыnda vя bu ишя tяlяbиn 
zяиf olmasыnda gюrdцklяrиnи qeyd etmишlяr. ЫЫЫ suala alыnan cavabdan mяlum 
oldu  kи,  mцяllиmlяrиn  яksяrиyyяtи  yenи  tяhsиl  texnologиyalarыndan  иstиfadя-
nиn  яsas  цsтцnlцklяrиnи  tяhsиl  prosesиndя  tяlяbяlяrиn  fяallыьыnda,  tяdrиs  za-
manы gюrmя иlя eшиtmя цzvlяrиnиn яlaqяlяndиrиlmяsиndя vя verиlяn materиa-
laыn daha шцurlu mяnиmsяnиlmяsиndя gюrцrlяr vя buna gюrя dя bu texnolo-
gиyadan иstиfadяyя цsтцnlцk verиrlяr. ЫV sualыn cavablarыndan aydыn oldu kи, 
heч dя bцtцn mцяllиmlяrиn yenи tяlиm texnologиyalarы haqqыnda tяsяvvцr vя 
bиlиklяrи  tam  vя  dolьun  шяkиldя  deyиldиr.  Eynи  zamanda,  onlarыn  bиr  qиsmи 
hяlя dя kompyuterlяrlя ишlяyя bиlmиrlяr. Mцяllиmlяrиn bиr qиsmи иsя ЫЫ sual-
da qeyd etdиklяrи чяtиnlиklяrlя цzlяшdиklяrиndяn yenи tяhsиl texnologиyalarыn-
dan  иstиfadя  edя  bиlmяdиklяrиnи  bиldиrmишlяr.  “Tяdrиsиn  nяtиcяyюnцmlцlц-
yцndя yenи tяhsиl texnologиyalarыnыn tяtbиqиnиn faydasыnы nяdя gюrцrsцnцz?” 
adlы  V  suala  verиlяn  cavab  gюstяrdи  kи,  mцяllиmlяrиn  bиr  qиsmи  (34  faиzи) 
mяhz  nяtиcяyюnцmlц  tяhsиlя  naиl  olmaq  цчцn  heч  dя  bцtцn  dяrslяrиn  yenи 
tяhsиl  texnologиyalarы  иlя  keчиlmяsиnя  ehtиyacыn  olmadыьыnы  яsaslandыrmaьa 
чalышmышlar. Nяtиcяyюnцmlц tяhsиlя naиl olmaq цчцn yedди tяhsиl texnologи-
yalarыnы яlverишlи vя daha zяrurи hesab edяn mцяllиmlяr иsя 66 faиz olmuшdur. 
VЫ sualыn demяk olar kи, bцtцn mцяllиmlяr tяrяfиndяn verиlяn cavabы bиr-bиrи 
иlя yaxыn sяslяшиrdи. Pedaqogиka kursunun tяdrиsиndя yenи tяlиm texnologи-
yalarыnыn  tяtbиqиnиn  vacиblиyиnи  vurьulayan  mцяllиmlяr  kursun  tяdrиsиnиn 
tяkmиllяшdиrиmяsиndя  bu  texnologиyalarыn  яhяmиyyяtиnиn  aшaьыdakыlardan 
иbarяt olduьunu qeyd etdиlяr:  
— mцяllиmlяrиn юzцnцtяhsиlи vя юzцnцhazыrlaqlarыnыn artmasыna яhяmиy-
yяtlи dяrяcяdя tяsиr gюstяrmяsи; 
— tяlяbяlяrиn tяlиm motиvlяrиnиn yцksяldиlmяsи; 
—  mцяllиm-tяlяbя  яmяkdaшlыьыnыn  “subyekt-subyekt”  mцstяvиsиnя  keч-
mяsи; 
—  tяlябяlяrиn  daha  чox  иnformasиya  яldя  etmяk  иmkanыnыn  genишlяn-
mяsи; 
— tяlяbяlяrиn tяfяkkцrцnцn иnkишafыna naиl olunmasы; 
— qabaqcыl юlkяlяrиn tяcrцbяsuиndяn иstиfadя иmkanыnыn genишlяnmяsи; 
— tяhsиlиn keyfиyyяtиnиn yцksяlmяsи; 
— tяhsиldя mobиllиyя naиl olunmasы; 
— vaxtdan daha sяmяrяlи иstиfadя olunmasы vя s.  
VЫЫ suala alыnan cavablardan aydыn oldu kи, mцhazиrя vя semиnar mцяl-
lиmlяrиnиn  яksяrиyyяtи  (87  faиzи)  mцяllиf  texnologиyalarы  haqqыnda  mцsbяt 
fиkrя malиk olsalar da vя юzlяrиnиn tяcrцbяsиndя yenиlиkчи xarakterи иlя fяrqlи 
cяhяtlяrя naиl olsalar da, nцmunя ola bиlяcяk mцяllиf texnologиyalarыna ma-
lиk deyиldиrlяr.  
Bu mцяllиmlяrя — “Bяs yenи tяhsиl texnologиyalarыnыn tяtbиqиndя hansы 
yenиlиklяrи etmяyя чalышыrsыnыz?” sualыnы verdиkdя, onlar hazыrkы pedaqogиka 

Bakı Qızlar Universiteti 
  №1                                    Elmi əsərlər                                       2014 
 
 
118 
nяzяrиyyяsи  vя  tячrцbяsиndя  mюvcud  olan  texnologиyalarыn  adlarыnы  чяk-
mяklя kиfayяtlяnmишlяr. Bu da onu gюstяrиr kи, mцяllиmlяrиmиzиn yenи tяhsиl 
texnologиyalarы sahяsиndя axtarышlarы heч dя yцksяk sяvиyyяdя deyиldиr. 
Pedaqogиka  nяzяrиyyяsи  vя  pedaqogиka  tarиxи  fяnlяrиnиn  mюvcud  proq-
ram vя dяrslиklяrиnиn (hяmчиnиn, dяrs vяsaиtlяrиnиn) tяhlиlи gюstяrdи kи, nяиn-
kи mцяyyяn mюvzularыn, bцtюvlцkdя gюtцrцldцkdя hяr иkи kursun tяdrиsиndя 
yenи tяhsиl texnologиyalarыndan иstиfadя etmяk цчцn hяm mюvzularыn daxиlи 
иmkanlarы,  hяm  dя  mцяllиmlяrиn  юzlяrиnиn  potensиal  иmkanlarы  heч  dя  az 
deyиldиr.  
Mцшahиdя etdиyиmиz mцhazиrя vя semиnar mяшьяlяlяrиnиn tяhlиlи gюstяrиr, 
hansы  mцяllиmlяr  kи,  mяшьяlяlяrиndя  яlverишlи  yenи  tяhsиl  texnologиyalarыn-
dan sяmяrяlи шяkиldя иstиfadя edиrlяrsя onlarыn dяrslяrи dя hяmишя maraqla 
dиnlяnиlиr,  tяlяbяlяrdя  yцksяk  fяallыq  olur  vя  tяhsиl  nяtиcяlяrи  dя  yцksяk 
olur.  Eksperиmental  qrupda  yenи  tяhsиl  texnologиyalarы  tяtbиq  etmяklя,  
kontrol qrupda иsя яnяnяvи tяhsиl texnologиyalarыndan иstиfadя etmяklя eynи 
mюvzunun necя tяdrиs edиldиyиnи mцqayиsяlи шяkиldя nяzяrdяn keчиrяk. 
ADPU-nun  coьrafиya  fakцltяsиnиn  ЫЫ  kurs  201  vя  202-cи  qruplarыnda 
aparыlan  иkи  semиnar  mяшьяlяsиnиn  gedиши  gюstяrdи  kи,  ekperиmental  201  vя 
kontrol 202-cи qruplarda eynи mюvzu vя eynи mцяllиm (dos. K.Qulиyeva) ol-
masыna  baxmayaraq,  mяшьяlяlяrиn  tяdrиsи  texnologиyalarы  fяrqlи  olduьun-
dan qruplardakы fяalиyyяt nюvlяrи bиr-bиrиndяn kяskиn fяrqlяnиrdи. Eksperи-
mental qrupda иnnovasиya tяhsиl texnologиyalarы иlя aparыlan semиnar mяш-
ьяlяsиndя  tяlяbяlяr  arasыnda  fяal  olmayan  tяlяbя  demяk  olar  kи,  yox  иdи. 
Sankи bцtцn tяlяbяlяr vahиd bиr problemиn hяllиnя чalышыrdыlar. Dяrsdя ишgц-
zar  fяallыг,  axtarыш,  mцzakиrя,  mцbahиsя,  яmяkdaшlыq  hюkm  sцrцrdц.  Яnя-
nяvи metodla keчиlяn mяшьяlяdя иsя fяrdиlиk, nюvbяlиlиk, sakиtlиk vя sцstlцk 
var иdи. Burada bиr nяfяr danышыr, qalanlarы onu dиnlяyиr vя sonda sual ver-
mяklя nюvbя o bиrи tяlяbяyя keчиrdи. Bцtцn bunlar onu gюstяrdи kи, яnяnяvи 
tяhsиl  texnologиyalarыna  nиsbяtяn  yenи  tяhsиl  texnologиyalarыnыn  tяtbиqи  иlя 
aparыlan dяrslяr daha mяhsuldar, daha ишgцzar vя daha sяmяrяlи dяrslяr he-
sab  oluna  bиlяr.  Bunu  dяrslяrиn  gedишиndя  qeydя  aldыьыmыz  fяallыq  gюstяrи-
cиlяrи dя sцbut edиr (cяdvяl 1). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
           
Cяdvяl 1. 
Mяшьяlяlяrdя tяlяbяlяrиn fяal ишtиrakы цzrя aparыlan mцqayиsяlи tяhlиl 
 
Qruplar 
тяlяb. 
sayы 
fяallыq 
вerиlяn 
suallar 
dиaloq 
yaradыcы 
tяtbиq 
яyanи-
lиk 
яmяk-
daшlыq 
qиymяtlяn-
dиrиlяnlяr 
Eksperи-
mental 
20 
20 
  54 
  26 
   20 
   5 
 20 
    14 
Kontrol   21 
 7 
  18 
    5 
    0 
   0 
   8 
       6 
Cяmи 
41 
 27 
 72 
   21 
  20 
   5 
 28 
      20 
 
Cяdvяldяn gюrцndцyц kиmи, qeydя aldыьыmыz bцtцn gюstяrиcиlяr цzrя иn-
novasиya  tяhsиl  texnologиyalarыnыn  tяtbиqи  иlя  aparыlan  semиnar  mяшьяlяsи 
яnяnяvи  tяhsиl  texnologиyalarы  иlя  aparыlan  mяшьяlяlяrdяn  цstцn  olmuшdur. 

Bakı Qızlar Universiteti 
  №1                                    Elmi əsərlər                                       2014 
 
 
119 
Belя kи, яnяnяvи tяhsиl texnologиyalarы иlя aparыlan mяшьяlяdя яsasяn kиm-
dяn  dяrs  soruшulurdusa  (5  nяfяr),  o  da  fяal  иdи,  qalan  tяlяbяlяr  иsя  yalnыz 
mцшahиdячи kиmи ишtиrak edиrdиlяr. Cяmи 2-3 nяfяr sual-cavabda ишtиrak edиr-
dи.  Eksperиmental  qrupda  mцяllиm  vя  tяlяbяlяr  tяrяfиndяn  54  sual  verиlиb 
cavablandыrыldыьы  halda,  kontrol  qrupda  belя  suallarыn  sayы  cяmи  18  oldu. 
Tяlяbяlяr  arasыnda  eynи  zamanda,  mцяllиm-tяlяbя  dиaloqu  eksperиmental 
qrupda чox yцksяk olduьu halda, кontrol qrupda bu, чox zяиf иdи, 26-nыn 5-
я  nиsbяtиndя.  Hяmчиnиn,  dяrsиn  sonnunda  eksperиmental  qrupda  hamы 
tapшыrыqlar  (testlяr)  цzяrиndя  ишlяdиklяrи  halda,  kontrol  qrupda  dяrs 
mцяllиmиm ev tapшыrыьы иlя yekunlaшdыrыldы. Eksperиmental qrupda mюvzuya 
aиd 5 яyanи vяsaиt, ишчи vяrяqlяrи vя s. olduьu halda, kontrol qrupda heч bиr 
яyanиlиk tяtbиq edиlmяdи. Nяhayяt, eksperиmental qrupdakы bцtцn tяlяbяlяr 
bиr-bиrи иlя яmяkdaшlыq etdиklяrи halda, kontrol qrupda bu, olduqca zяиf иdи. 
Eksperиmental  qrupda  14  tяlяbяnиn  bиlиk,  bacarыqlarы  qиymяtlяndиrиldи, 
kontrolda  иsя  yalnыz  dяrs  danышanlar  (6  nяfяr).  Bцtцn  bunlar  onu  gюstяrdи 
kи, диgяr sahяlяrdя olduьu kиmи, pedaqogиka fяnnиnиn tяdrиsиndя yenи tяhsиl 
texnologиyalarыnыn  tяtbиqиnя  genиш  иmkanlar  olduьu  kиmи,  bu  иmkanlardan 
sяmяrяlи иstиfadя дя yцksяk tяlиm nяtиcяlяrиnя gяtиrиb чыxarыr. 
Иmkanlarыn araшdыrыlmasы, uzunmцddяtlи mцшahиdяlяr vя tяdrиs prosesиnя 
yenи  texnologиyalarыn  tяtbиqи  иlя  edиlяn  mцdaxиlяlяr  bиr  daha  yenи  tяhsиl 
texnologиyalarыnын  цstцnlцklяrиnи  gюstяrmяklя  bяrabяr,  onlarыn  tяtbиq  иm-
kanlarыnыn da genиш olduьunu gюstяrdи. 
Alи pedaqojи tяhsиl mцяssиsяlяrиndя yenи tяhsиl texnologиyalarыnыn tятbиqи 
иmkan verиr kи, bu texnologиyalarla tяhsиl alan tяlяbяlяr orta mяktяblяrdя 
pedaqojи  tяcrцbяdя  olarkяn  vя  mяzun  olarkяn  ишlяyяcяklяrи  mяktяblяrdя 
ondan sяmяrяlи шяkиldя иstиfadя edя bиlsиnlяr. Tяcrцbя gюstяrиr kи, ЫЫЫ vя ЫV 
kurs tяlяbяlяrи pedaqojи tяcrцbяdя olarkяn yalnыz o halda yenи tяhsиl texno-
logиyalarыna mцracияt edиrlяr kи, getdиklяrи mяktяblяrdя bundan genиш иstи-
fadя olunur vя ya metodиst mцяllиmlяr onu tяlяb edиrlяr. Belя bиr шяraиt vя 
tяlяb olmadыqda иsя tяlяbяlяr keчdиklяrи nцmunя dяrslяrиnи яnяnяvи metod-
larla keчиrlяr kи, bu da яsaslы bиr praktиk vяrdиш yarada bиlmиr. Buna gюrя dя 
mцhazиrя  vя  semиnar  mяшьяlяlяrlя  bяrabяr,  pedaqojи  tяcrцbя  mцddяtиndя 
dя tяlяbяlяrиn yenи tяhsиl texnoлogиyalarыndan иstиfadя etmяlяrиnя dиqqяtlя 
yanaшmaq lazыmdыr. Apardыьыmыz sorьular vя mцшahиdяlяr gюstяrиr kи, tяcrц-
bячи  tяlяbяlяrиn  bu  sahяdя  hazыrlыгlarы  kиfayяt  qяdяr  olmadan  onlar  orta 
mяktяblяrя  gedиrlяr.  Bu  da  belя  bиr  fяalиyyяtиn  gцclяndиrиlmяsиnя  ehtиyac 
yaradыr kи, alи vя orta иxtиsas mяktяblяrиndя pedaqogиka kursu vя fяnlяrиn 
tяdrиsи  metodиkalarы  tяdrиs  edиlяrkяn  yenи  tяlиm  texnologиyalarыna  aиd 
bиlиklяr  dяrиndяn  aшыlanmalы  vя  tяlяbяlяr  pedaqojи  tяcrцbяyя  gedяrkяn  dя 
orada bu sahяyя dиqqяt vя qayьы gюstяrиlmяlиdиr.  
Pedaqogиka  kursunun  tяdrиsиndя  yenи  tяdrиs  texnologиyalarыnыn  tяtbиqи 
tяcrцbяsи  gюstяrиr  kи,  yenи  tяhsиl  texnologиyalarыnыn  tяtbиqи  baxыmыndan  bu 
kursun иmkanlarы heч dя az deyиldиr. Ayrы-ayrи mюvzularыn tяdrиsиndя bun-
lardan  иstиfadя  etmяk  tяdrиs  prosesиnиn  mяzmununun  dяrиnlяшdиrиlmяsиnя 
sяbяb  olmaqla  vя  tяlяbяlяrиn  tяlиm  motиvlяrиnиn  иnkишafыna  яlverишlи  dяrя-

Bakı Qızlar Universiteti 
  №1                                    Elmi əsərlər                                       2014 
 
 
120 
cяdя tяsиr gюstяrmяklя yanaшы, bu  иmkanlarыn юzцnцn doьurduьu elя  mцs-
bяt nяtиcяlяr vardыr kи, onlarы яnяnяvи tяdrиs texnologиyalarы иlя яldя etmяk 
чяtиndиr. Bunlar яsasяn aшaьыdakыlardan иbarяtdиr:  
—  Azяrbaycan  alи  tяhsиlиnиn  Avropa  alи  tяhsиl  mяkanыna  иnteqrasиya-
sыnыn sцrяtlяndиrиlmяsи, mцяllиm vя tяlяbяlяrиn beynяlxalq mobиllиyиnя naиl 
olunmasы; 
—  yenи  hazыrlanan  mцяllиm  kadrlarыnыn  чevиk  tяdrиs  texnologиyalarыna 
yиyяlяnmяsи vя onlardan gцndяlиk иstиfadя hazыrlыьlarыna malиk olmalarы ; 
— tяdrиsя yaradыcы mцnasиbяtиn formalaшdыrыlmasы vя yenиlиkчи mцяllиm-
lяr ordusunun formalaшmasыna tяdrиcяn naиl olunmasы; 
— bиlиklяrиn vaxtыnda яldя edиlmяsиnиn vя onlardan иstиfadяnиn sцrяtlяn-
dиrиlmяsи; 
— tяdrиs prosesиndя qarшыya qoyulmuш mяqsяdя mцvafиq olaraq az vaxt 
яrzиndя daha чox шey юyrяnmяyя naиl olunmasы; 
—  tяdrиs  prosesиndя  qыsa  zaman  яrzиndя  bиr  neчя  texnologиyanыn 
яlaqяlяndиrиlmяsи  иmkanыnыn reallaшmasы; 
— tяdrиsdя sиstemlиlиyиn, ardыcыllыьыn tяmиn olunmasы, яvvяlcяdяn mцяy-
yяnlяшdиrиlmиш alqorиtmlяrlя nяtиcяyюnцmlц tяhsиlя naиl olunmasы; 
— tяlиm, tяrbиyя, иnkишaf vя dиaqnostиka texnologиyalarыnыn bиr prosesdя 
vяhdяtиnя naиl olunmasы vя s. 
Pedaqogиka  kursunun  tяdrиsиndя  yenи  tяdrиs  texnologиyalarыnыn  tяtbиqи 
иmkan verиr kи, tяdrиs prosesи subyekt-subyekt mцstяvиsиnя keчиrиlsиn vя bu 
prosesdя  tяlяbяlяr  mцяllиmиn  kюmяyи  иlя  юzlяrи  axtarышa  qoшula  bиlsиnlяr. 
Mцhazиrячиnиn monolojи nиtqи yolu иlя deyиl, mяhz dиaloq vasиtяsиlя bиlиklяrя 
yиyяlяnя bиlsиnlяr. Pedaqojи prosesиn fяal tяrяfdaшыna чevrиlmяklя tяfяkkцr 
яmяlиyyatlarыnda ишtиrak edя bиlsиnlяr. Tяяssцflяr kи, nяzяrиyyяdя bu haqda 
kиfayяt  qяdяr  yaxшы  sюzlяr  deyиlsя  dя,  яhяmиyyяtи  vurьulansa  da  tяlяbяlяr 
alи mяktяblяrиmиzdя “Яmяkdaшlыq pedaqogиkasы”ndan faydalana bиlmиrlяr. 
Tяlиm xarakterlи яmяkdaшlыьa nadиr hallarda rast gяlиnиr. Bуna gюrяdиr kи, 
yenи  tяhsиl  texnologиyalarыndan  иstиfadяnиn  иmkanlarыndan  tam  шяkиldя 
иstиfadя oluna  bиlmиr. Bunu nяzяrя alaraq alи  mяktяblяrdя  tяtbиqиnя  daha 
чox ehtиyac olan, daha sяmяrяlи vя mяhsuldar hesab etdиyиmиz bиr sыra yenи 
tяhsиl  texnologиyalarыnыn  reallaшdыrыlmasы  иmkanlarыnы  aшaьыdakы  cяdvяldя 
verиrиk (cяdvяl 2). 
 
Cяdvяl 2.  
Yenи tяdrиs texnologиyalarы, mцяllиm vя tяlяbяlяrиn fяalиyyяtиnиn xarak-
terи  
 
Mцasиr tяhsиl     
texnologиyalarы 
Mцяllиmиn fяalиyyяtи 
Tяlяbяnиn fяalиyyяtи 
Иnnovasиya 
texnologиyasы 
 
Mцhazиrя mяtnиnиn яvvяlcя-
dяn tяlяbяlяrя чatdыrыlmasы 
vя mцhazиrя mяшьяlяsиnиn 
“Problem mцhazиrя”, “Kon-
Mцhazиrя vя semиnar 
mяшьяlяlяrиndя mюvzuya 
dяrиndяn nцfuz etmяklя 
onlarы dцшцndцrяn 

Bakı Qızlar Universiteti 
  №1                                    Elmi əsərlər                                       2014 
 
 
121 
frans-mцhazиrя”, “Шяxsиyyяt 
yюnцmlц mцhazиrя”, semиna-
rыn praktиk yюnцmlц, dяyиr-
mи masa, dиskusсиya forma-
sыnda tяшkиlи vя aparыlmasы. 
mяsяlяlяrlя baьlы suallar 
яsasыnda mцzakиrяdя 
ишtиrak etmяk, mцstяqиl 
яldя edиlmиш bиlиklяrи 
tяqdиm etmяk. 
Иnteraktиv 
texnologиya 
 
Dиaloq–mцhazиrя, beyиn 
hяmlяsи, yaradыcы dцшцncя 
vasиtяsиlя mюvzunun tяlяbя-
lяrlя bиrgя шяrhиnя naиl olun-
masы, semиnarыn qruplarla, 
cцtlяrlя tяшkиlи, yaradыcы tяt-
bиqetmя шяraиtиnиn yaradыl-
masы, ”subyekt-subyekt” 
яmяkdaшlыьыna яsaslanmaqla 
tяdrиsиn tяшkиlи. 
Yaradыcы tяtbигetmя, 
fяallыq, tяqdиmat, юzцnц 
tяsdиqetmя, qrupda 
ишgцzar fяalиyyяt, 
kollektиvиn 
mцvяffяqиyyяtиnя can 
atma, tяfяkkцr 
mцstяqиllиyи nцmayиш 
etdиrmя. 
 
Иnformasиya 
texnologиyasы 
Kompyuterdяn, иnternetdяn 
vя dиgяr audиo-виzual 
texnиkadan, elektron 
dяrslиklяrdяn  иstиfadя 
etmяklя yenи  tяdrиs vя elmи 
иnformasиyalarыn яldя 
edиlmяsиnя vя чatdыrыlmasыna 
naиl olmaq,  tяhsиl 
mцяssиsяsиndя иnformasиya 
mцhиtиnиn yaradыlmasы vя s. 
Mцvafиq qeydlяr, 
цmumиlяшdиrmяlяr 
aparmaq, tяhsиl 
prosesиndя 
kommunukatиv яlaqя 
yarada bиlmяk, az 
vaxtda чox иnformasиya 
яldя edя bиlmяk. 
     
Kommunиkatиv 
texnologиya  
Cцtlяrlя, qruplarla vя qrup-
la vahиd pedaqojи prosesи 
tяшkиl edя bиlmяk, tяlяbяlяr 
arasыnda kollektиvчиlиyи yara-
da bиlmяk, qruplararasы dиa-
loqun yaradыlmasыna naиl ol-
maq, “Mцяllиm-tяlяbя”, 
“Tяlяbя-tяlяbя” mцnasиbяt-
lяrиnиn pedaqojи mцstяvиdя 
hяllиnя naиl olmaq. 
Kollektиvdя, qrupda vя 
cцtlяrdя ишlяmяyи 
bacarmaq, qarшыlыьlы 
яlaqя metodlarыna 
yиyяlяnmяk, dиaloqlar 
apara bиlmяk. 
Humanиtar 
texnologиya 
Tяhsиldя mиllи vя цmumbя-
шяrи dяyяrlяrиn vяhdяtиnя 
naиl olmaq, saьlamlыьыn qo-
runmasы, tяlяbя шяxsиyyяtиnя 
hюrmяtиn gюzlяnиlmяsи, tяh-
sиlиn humanиst vя цmumbя-
шяrи dяyяrиnиn reallaшdыrыl-
masы, tяhsиl prosesиnиn sub-
yektlяrи arasыnda yцksяk 
mцnasиbяtlяrиn saxlanыlmasы, 
Юzцnяиnam, baшqalarыna 
kюmяk, yardыm etmя hиs-
slяrиnя yиyяlяnmяк, 
mцяllиmlяrя, qrup 
yoldaшlarыna  qayьы vя 
hюrmяtlя yanaшmaq,  
юzцnя vя gяlяcяk peшя vя 
иxtиsasыna  dцzgцn 
mцnasиbяt bяslяmяk, 
tяdrиs prosesиnиn 

Bakı Qızlar Universiteti 
  №1                                    Elmi əsərlər                                       2014 
 
 
122 
tяdrиs prosesиndя  яmяkdaш-
lыьa naиl olunmasы, tяlяbя-
lяrdя yцksяk vяtяndaшlыq, 
юzцnцdяrketmя, mяsulиyyяt 
hиssи vя dиgяr qиymяtlи 
keyfиyyяtlяrиn formalaшdыrыl-
masыna naиl olmaq vя s.  
ишtиrakчыlarыna humanиtar 
mяdяnиyyяt gюstяrmяk 
vя s. 
 
Pedaqogиka elmи dцnyяvи elm olduьundan yenи tяhsиl tenlologиyalarы da 
sяrhяd  tanыmadan  bиzиm  alи  mяktяblяrиmиzя,  alи  vя  orta  pedaqojи  tяhsиl 
mцяssиsяlяrиndя tяdrиs edиlяn pedaqogиka elmиnя dя dяrиndяn nцfuz etmяk-
dяdиr.  Onun  daиrяsиnи  mяhdudlaшdыrmadan  tяtbиq  edиlmяsи  bu  elmиn  hяm 
dя praktиk bиr elm kиmи daha mяzmunlu, daha да modernlяшdиrиlmиш шяkиldя 
tяdrиsиnя genиш иmkanlar yaradыr. Buna gюrя dя yenи tяhsиl texnologиyalarыnы 
mцkяmmяl mяnиmsяmяk, onlardan pedaqogиkanыn tяdrиsиndя yaradычыlыqla 
иstиfadя etmяk bu elmиn юzцnцn keyfиyyяtиnи yцksяltmяklя bяrabяr, hяm dя 
onun modernlяшdиrиlmяsиnя, daha sяmяrяlи olmasыna bюyцk иmkanlar yara-
dыr. 
Yüklə 5,11 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   21




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin