Az ərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 2
Yüklə 6,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
H H E E R R P P E E S S İ İ N N F F E E K K S S İ İ Y Y A A S S I I V V Ə Ə H H A A M M İ İ L L Ə Ə L L İ İ K K Herpes infeksiyası bətndaxili infeksiyalaşmalar, embriopatiya və fetopatiyalar kimi fəsadlar törədən ən geniş yayılmış xəstəliklərdən biridir (Ü ST-nin nəticələrinə görə 60%). Anada hamiləlik dövründə birincili herpes infeksiyası olduqda yenidoğulmuşun yoluxma təhlükəsi 33-50% təşkil edir. Hamilədə genital herpesin residivi zamanı yenidoğulmuşların yoluxma təhlükəsi 1-3% təşkil edir.
Hamiləliyi, doğuşu və ya zahılıq dövrünü ağırlaşdıran digər virus xəstəlikləri
SHV-II – orqanizmdə insanın bütün həyatı boyu persistensiya edir. Ötürmə yolları: cinsi yol: partnyorda genital herpesin klinik əlamətlərinin olub-olmamasından asılı olmayaraq kontakt yolu: giriş qapısı – zədələnmiş dəri və zədələnməmiş selikli qişa Vertikal yol: anadan uşağa – antenatal (transplasentar) – 5% hallarda, intranatal (doğum yolları ilə) – 85% hallarda, postnatal (hava-damcı, təmas, ana südü) – 10% hallarda Hamilə qadın genital herpesə doğuşdan bir qədər əvvəl yoluxarsa, yenidoğulmuşun yoluxma təhlükəsi daha yüksək olur. Klinik mənzərə Heç bir zaman özündə genital herpes əlamətlərini qeyd etməyən qadın infeksiyalı partnyor ilə cinsi əlaqədə olduqdan 3-9 gün sonra uşaqlıq yolu dəhlizində, uretranın xarici dəliyi nahiyəsində, cinsiyyət dodaqlarında, aralıqda, perianal nahiyədə, baldır və sağrıda qruplaşmış ağrılı qovuqcuqlar kimi əlamətləri müşahidə edəcəkdir. Yanaşı olaraq digər əlamətlərə də rast gəlinə bilər: qızdırma baş ağrısı ümumi halsızlıq intoksikasiya əlamətləri mialgiyalar
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 42 dizurik əlamətlər ağrı
qaşınma
paresteziyalar uretradan ifrazat qasıq limfadeniti Müalicə aparılmadığı hallarda xəstəlik 2-3 həftə davam edir. Hamiləlik zamanı genital herpes əsasən subklinik və ya simptomsuz gedişata malik olur. Nadir hallarda fizioloji immunsupressiya fonunda genital herpesin birincili epizodu ağır gedişatlı ola bilər. Hamilədə mövcud genital herpesin birincili klinik epizodu zamanı genital herpes virusunun hər hansı tipinə qarşı anticismlər qeyd olunur. Residivli gedişə malik olan genital herpes zədələnmiş tərəfdə vezikulyar səpgilər, onların erkən açılması və nəmlənən eroziyaların əmələ gəlməsi, güclü ağrıların olması, qasıq limfadeniti, ümumi intoksikasiya və s. əlamətlərlə xarakterizə olunur. Yadda saxlamaq lazımdır ki, genital herpesin residivi zamanı neonatal herpesin rast gəlinmə ehtimalı çox azdır (1-3%). Bu halda neonatal herpes ehti- malının aşağı olmasını və keysəriyyə əməliyyatının ana ücün təhlü- kəsini nəzərə almaqla doğuşun aparılmasına fərdi yanaşmaq lazımdır (B). Simptomsuz genital herpes – xəstəliyin klinik əlamətləri müşahidə edilmədən genital herpes virusunun reaktivasiyası ilə səciyyələnir.
GHV (Genital herpes virusu) teratogen təsir göstərə bilir və ya aşağıdakı pozulmaları törədir: erkən və gec düşüklər FPK pozulmalar az kütlə ilə doğulma vaxtından əvvəl doğuşlar dölün ölümü – Ü ST-yə görə 60% təşkil edir yenidoğulmuşlarda anadangəlmə herpes və əlillik Genital herpes infeksiyalı hamilənin müayinəsinə və aparılma- sına dair tövsiyələr 1. Qadının anamnezində genital herpes olduqda hamiləliyin erkən müddətində müayinənin aparılması mütləqdir (A).
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 43 2. Anamnezdə genital herpes infeksiyası qeyd olunmadıqda seroloji müayinələr aparılmır. 3. Anamnezində genital herpes olduqda, hamiləliyin ikinci yarısında seroloji müayinələrin aparılması tövsiyə olunur. 4. Hamiləliyin ikinci yarısında aparılan seroloji müayinələrin nəticəsi mənfi olduqda, doğuşdan 4 həftə əvvəl profilaktik asiklovir qəbulu başlanmalıdır. 5. Genital herpesin aktivləşməsi hamiləliyin 36 həftəsinə qədər təsadüf edirsə, müayinə və müalicə məqsədi ilə hospitalizasiya tövsiyə olunur. 6. Genital herpes hamiləliyin 36 həftəsindən yuxarı müddətində aktivləşdiyi halda antivirus terapiyası başlanmalıdır. 7. Genital herpes doğuş zamanı aktivləşdiyi halda cinsiyyət üzvlərində səpgi qeyd olunduqda cərrahi doğuş, səpgi qeyd olunmadıqda – vağinal doğuş tövsiyə olunur. Rutin skrininq məsləhət görülmür (C). Müayinə aparılmasına göstəriş Qadının anamnezində genital herpes qeyd olunursa, hamiləliyin erkən dövründə müayinə aparılmalıdır (A). Su kisəsinin vaxtından əvvəl cırılması zamanı hestasiya dövrü ilə bağlı konsensus mövcud deyil, belə ki, vaxtından əvvəl doğuş təhlükəsi dölün infeksiyalaşmasını üstələyir (C). Hamiləlik dövründə birincili genital herpes zamanı asiklovir ilə müalicəni nəzərdən keçirmək olar. Residivləşmiş genital herpes zamanı hamilələrə hestasiyanın 36-cı həftəsindən etibarən asiklovir və ya valsiklovirlə supressiya təklif olunmalıdır (A). Əvvəlki hamiləliyi zamanı birincili genital herpes əlamətləri olan hamilələrdə 36-cı həftədən etibarən asiklovir ilə supressiyanın tətbiqi məsləhət görülür (B). Xəstəliyin klinik əlamətləri qeyd olunduqda asiklovir təyin olunur: birincili GH klinik epizodu zamanı – 200 mq gündə 5 dəfə 7-14 gün per os (A) birincili sistem herpes zamanı – oral gəbuldan sonra vena daxili 2-7 gün (C) GH residivli formasında – 200 mq gündə 5 dəfə 5 gün per os (B)
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 44 Hamilədə doğuşa 6 həftə qalmış birincili herpes zədələnmələri inkişaf edərsə və qadın özü vaginal yolla doğuşa qərar verərsə, bu zaman su kisəsinin cırılmasından ehtiyat etməli (C) və invaziv prosedurlardan istifadə etməmək tövsiyə olunur (C). Doğuşa hazırlaşan bütün qadınlarda aralığın, uşaqlıq boynunun və uşaqlıq yolunun SHV-yə görə müayinəsi aparılmalıdır (C). Yenidoğulmuşun baş dərisinə fetal elektrodların qoyulmasından çəkinmək məsləhətdir (A).
olmadıqda ehtiyac yoxdur. Fəsadlaşmış infeksiya (birincili və residivləşmiş genital herpes) hospitalizasiyaya göstərişdir (D).
Anamnezində genital herpes olmayan, lakin cinsi partnyorunda genital herpes olan hamiləyə ilk antenatal gəliş zamanı yoluxma ehtimalının yüksək təhlükəsi barədə məlumat verilməlidir (C). Hamiləyə xəstəliyin təbiəti və virusun asimptomatik dövrdə cinsi yolla keçməsinin mümkünlüyü haqqında məlumat verilməlidir (C). Asimptomatik dövrlərdə hamiləyə, prezervativdən istifadə etməklə (C), qorunmamış cinsi əlaqədən yayınmaq, aktiv fazada isə ümumiyyətlə cinsi əlaqədə olmamaq tövsiyə edilir (C). Tibb personalının və hamilənin əllərinin lazımi qaydada yuyulması vacib profilaktik sanitar-epidemiolojı tədbirlərdən biridir.
Anada infeksiyanın vaxtında və adekvat diaqnostikası və müalicəsi dölün və yenidoğulmuşun disseminasiyasını və xəstələnmə ehtimalını azaldır (B). Hamiləliyin pozulmasına göstəriş - məqsədyönlü olması haqqında məlumat yoxdur.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 45 Keysəriyyə əməliyyatına göstəriş Doğuş zamanı və ya doğuşun güman olunan tarixinə 6 həftə qalmış genital herpesin birincili epizodu müşahidə olunan qadınlara keysəriyyə əməliyyatı məsləhət görülməlidir (B). Səpgilərlə müşahidə olunan residivləşmış GH və ya doğuşun başlanğıcında infeksiyanın prodromal əlamətləri olan qadınlarda keysəriyyə əməliyyatı mütləqdir (A). Hamiləliyin I və II trimestrində ilk dəfə rast gəlinən, həmçinin antenatal dövrdə residivləşən GH-si olan qadınlara keysəriyyə əməliyyatı əks göstərişdir (B). Anamnezində GH-si olan, lakin doğuş zamanı xəstəliyin aktiv simptomları olmayan hamilələrə keysəriyyə əməliyyatı tövsiyə olunmur (C).
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 46 S S İ İ T T O O M M E E Q Q A A L L O O V V İ İ R R U U S S İ İ N N F F E E K K S S İ İ Y Y A A S S I I V V Ə Ə H H A A M M İ İ L L Ə Ə L L İ İ K K Birincili sitomeqalovirus infeksiyası hamilələrin 0,7-4%-də qeyd olunur. İnfeksiyanın anadan dölə ötürülmə səviyyəsi orta hesabla 40% təşkil edir. XBT-10 ÜZRƏ TƏSNİFAT B25 Sitomeqalovirus xəstəliyi B25.0 Sitomeqalovirus pnevmaniyası B25.1 Sitomeqalovirus hepatiti B25.2 Sitomeqalovirus pankreatiti B25.8 Digər sitomeqalovirus xəstəlikləri B25.9 Dəqiqləşdirilməmiş sitomeqalovirus xəstəliyi O98.5 Hamiləliyi, doğuşu və ya zahılıq dövrünü ağırlaşdıran digər virus xəstəlikləri
Sitomeqalovirus (SMV) qan, tüpürcək, sidik, likvor, uşaqlıq yolu möhtəviyyatı, sperma, amniotik maye, ana südü vasitəsilə yoluxur. 43-53% hallarda SMV mənbəyi – bir neçə il ərzində sidik və tüpürcəklə virus ifraz edən infeksiyalı uşaqlardır. İnfeksiyaya yoluxmuş 6 yaşa qədər uşaqların tüpürcək və sidikləri daha təhlükəlidir. Sitomeqalovirus infeksiyasının diaqnostikasında İFA metodu vacib rol oynayır. İFA zamanı IgM anticisimlərin aşkar edilməsi kəskin infeksiyanın əlaməti; IgG anticisimlərin aşkar edilməsi isə sitomeqalovirus infeksiyasına immunitetin olmasının göstəricisidir. IgG anticisimlərin səviyyəsinin normal göstəricilərdən 4 dəfə artıq olması və avidlik 1 indeksinin 30%-dən aşağı olması ilkin infeksiyanı təsdiq edir. Ötürmə yolları: cinsi yol infeksiyalı qanın köçürülməsi
1 Avidlik indeksi – müvafiq antigenlər ilə xüsusi anticisimlər arasında möhkəmlik əlaqəsini xarakterizə edən göstəricidir.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 47 vertikal transmissiya: antenatal (transplasentar), intranatal (doğuş yollarından), postnatal (ana südü vasitəsilə) hava-damcı yolu ilə kontakt yolu ilə Klinik mənzərə: SMV infeksiyası anadangəlmə və qazanılmış ola bilər. Birincili infeksiya, adətən, az simptomlu və ya simptomsuz olur. Latent və subklinik formalı SMV infeksiyası zamanı qeyri-spesifik qripəbənzər əlamətlər müşahidə olunur. Qazanılmış SMV infeksiyası MSS-ni zədələmir və bir çox hallarda qızdırma, kataral əlamətlər, faringit, poliartrit, boyun və çənəaltı limfa düyünlərinin böyüməsi, qulaqdibi tüpürcək vəzilərinin ödemi və ağrılı olması, hepatosplenomeqaliya ilə müşayiət olunur. Yenidoğulmuşlarda anadangəlmə SMV infeksiyası üçün sarılıq, hemorragik purpura, hepatosplenomeqaliya, xorioretinit, tənəffüs orqanlarının və MSS-nin zədələnməsi səciyyəvidir.
SMV-nin klinik təzahürləri yoluxmuş yenidoğulmuşların 9%-də müşahidə olunur (A). Orqanizmin immunçatışmazlıq vəziyyətlərində və fizioloji cəhətdən yetkinləşməmiş yenidoğulmuşlar üçün infeksiya təhlükəli ola bilər. Yoluxma hamiləlik zamanı baş verərsə, dölün zədələnməsi hestasiya müddətindən asılıdır. Hamiləliyin özbaşına pozulması mümkündür.
Hal-hazırda dölün bətndaxili yoluxmasının müəyyən edilməsi, infeksiyanın anadan dölə yoluxmasının qarşısı alınması və anada infeksiyanın effektiv müalicə üsullarının mövcud olmadığından laborator diaqnostikanın rutin şəkildə aparılması tövsiyə olunmur (B). Zəruri hallarda anada birincili SMV infeksiyası diaqnozunun qoyulması aşağıdakılara əsaslana bilər (B): hamiləlikdən öncə seroneqativ olan qadının qan zərdabında virus spesifik IgG anticisimlərin aşkarlanması qan zərdabında İgG-nin avidliyi aşağı olmaqla bərabər spesifik IgM anticisimlərin aşkarlanması.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 48 Uşaq serebral iflicinin səbəbinin bir çox hallarda anadangəlmə SMV infeksiyası olduğunu nəzərə alaraq antenatal dövrdə USM zamanı aşağıdakı sonoqrafik əlamətlər kompleksinə diqqət yetirmək tövsiyə olunur: serebral ventrikulomeqaliya mikrosefaliya beyindaxili kalsifikatlar assit və dölün plevral boşluğunda maye dölün ödemi oliqo və ya polihidroamnion ciftdə hiperexogen əlavələr qaraciyərdə kalsifikatlar Hamilə qadında qripəbənzər simptomlar qeyd olunduqda anadangəlmə SMV infeksiyasının aşkarlanması məqsədi ilə USM tövsiyə olunur (B).
deyil (C). Hospitalizasiya və izolyasiya – ehtiyac yoxdur. Döşlə əmizdirmə – əks göstəriş yoxdur. Profilaktika – müalicə və uşaq müəssisələrində sanitar-epidemioloji, şəxsi və ictimai gigiyena rejiminə riayət edilməsi, əllərin əsaslı yuyulmasıdır.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 49 H H E E P P A A T T İ İ T T B B V V Ə Ə H H A A M M İ İ L L Ə Ə L L İ İ K K Hepatit B – qaraciyəri zədələyən virus infeksiyasıdır. ÜST-nin göstəricilərinə əsasən hepatit B virusu ilə 2 milyard insan yoluxmuş, 350 milyon insan isə xronik infeksiyalıdır. Hepatit B virusu yüksək keçiriciliyinə görə invaziv prosedurlarda və cərrahi müdaxilələrdə iştirak edən tibb işçiləri üçün zərərli peşə faktorlarından biridir, belə ki hepatit B virusuna yoluxma təhlükəsi İİV-ə nisbətən 50-100 dəfə yüksəkdir. XBT-10 ÜZRƏ TƏSNİFAT B16 Kəskin hepatit B virusu O98.4 Hamiləliyi, doğuşu və ya zahılıq dövrünü ağırlaşdıran hepatit virusu Z20.5 Xəstə ilə kontakt və hepatit virusu ilə yoluxma imkanı Z22.5 Hepatit virusu törədicisini gəzdirmə. Hepatit virusunun səthi antigenini (HbsAg) gəzdirmə
Hepatit B virusu hepadnavirus ailəsinə aiddir. İnfeksiyalı insanlarda virus aşkar olunur: qanda tüpürcəkdə tərdə
göz yaşı mayesində ana südündə spermada
Ötürmə yolları: anadan uşağa (antanatal, intranatal, postnatal) cinsi yolla infeksiyalı qanın və ya qan preparatlarının transfuziyası zaman steril olmayan iynə və şprislərdən istifadə, iynə sancılması zamanı və tatuaj etdikdə Qadınların əksəriyyəti virusa hamiləlikdən əvvəl yoluxur. Hamiləlik dövründə hepatit B virusunun anadan dölə yoluxması baş verir:
10% hallarda – ana hamiləliyin I trimestrində yoluxubsa 80-90% hallarda – ana hamiləliyin III trimestrində yoluxubsa
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 50 Anada
HBsAg aşkarlandıqda, dölün infeksiyalaşması 10-20% hallarda, HBsAg və HBeAg aşkar olunduqda isə 90% hallarda baş verir. Yüklə 6,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|