Az ərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 2
Yüklə 6,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Az ərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 2 9 iyun 2012-ci il tarixli 22 saylı qərarı ilə təsdiq edilmişdir HAMİLƏLİK VƏ İNFEKSİYALAR ÜZR Ə KLİNİK PROTOKOL Bakı - 2012
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 57.16
H 26
H 26 Hamiləlik və infeksiyalar üzrə klinik protokol, 2012. – 72 səh. 2
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 3 Klinik protokolun redaktoru: C.Məmmədov Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzinin direktoru, t.f.d. Klinik protokolun tərtibçilər heyəti: F.Əliyeva Səhiyyə Nazirliyinin baş mama-ginekoloqu, Elmi-Tədqiqat Mamalıq və Ginekologiya İnstitutunun direktoru, dosent, t.f.d., RS/AP üzrə Milli Koordinator N.Poladova Azərbaycan Tibb Universitetinin I Mamalıq- ginekologiya kafedrasının dosenti, t.f.d. M.Həmzəyev Ə.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun Mamalıq- ginekologiya kafedrasının dosenti, t.f.d. S.Məmmədova Azərbaycan Tibb Universitetinin I Mamalıq- ginekologiya kafedrasının assistenti, t.f.d. L.Məmmədova Elmi-Tədqiqat Mamalıq və Ginekologiya İnstitutunun elmi katibi G.Hüseynova Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzinin Tibbi keyfiyyət standartları şöbəsinin sabiq müdiri
H.Bağırova Azərbaycan Tibb Universitetinin II Mamalıq- ginekologiya kafedrasının müdiri, professor, t.e.d. R.Nadişauskiyene USAİD tərəfindən maliyyələşdirilən Azərbaycanda Səhiyyənin Gücləndirilməsi Layihəsinin eksperti, ÜST-nin Reproduktiv Sağlamlıq və Tədqiqatlar üzrə Avropa Regional Şurasının sədri, Britaniya Krallığının Mamalıq və Ginekologiya Kollecinin üzvü, professor, t.e.d. L.Rzaquliyeva Ə.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun Mamalıq- ginekologiya kafedrasının müdiri, dosent, t.f.d.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 4 MÜNDƏRİCAT İxtisarların siyahısı.............................................................................. 5 Sübutların etibarlılıq dərəcəsi və elmi tədqiqatların tipləri ................ 6 Tövsiyələrin etibarlılıq səviyyəsi şkalası............................................ 7 Protokolun məqsədi ............................................................................ 8 Bakterial vaginoz və hamiləlik ........................................................... 8 Vulvovaginal kandidoz və hamiləlik.................................................11 Trixomoniaz və hamiləlik................................................................. 15 Xlamidiya infeksiyası və hamiləlik .................................................. 18 Listerioz və hamiləlik ....................................................................... 21 Malyariya və hamiləlik ..................................................................... 24 Sifilis və hamiləlik............................................................................ 28 Qonoreya və hamiləlik...................................................................... 33 B qrup streptokok infeksiyası və hamiləlik ...................................... 36 Herpes infeksiyası və hamiləlik........................................................ 41 Sitomeqalovirus infeksiyası və hamiləlik......................................... 46 Hepatit B və hamiləlik ...................................................................... 49 Məxmərək və hamiləlik .................................................................... 54 Toksoplazmoz və hamiləlik.............................................................. 58 Simptomsuz bakteriuriya və hamiləlik ............................................. 62 Ədəbiyyat.......................................................................................... 65
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 5 İxtisarların siyahısı: ALT alaninaminotransferaza CYYİ cinsi yolla yoluxan infeksiyalar DNT dezoksiribonuklein turşusu FPK fetoplasentar kompleks GH genital herpes HBV hepatit B virusu XBT-10 Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı, 10-cu baxış İFA immunoferment analizi IgG immunoqlobulin G IgM immunoqlobulin M IU Beynəlxalq Vahid (International Units) KTQ kardiotokoqrafiya KYV koloniya yaradan vahid PİF pallidium immunoflyuoressent PZR polimeraz-zəncirvari reaksiya RPR sürətli plazma reagentləri RNT ribonuklein turşusu SHV sadə herpes virusu (herpes simplex virus) SMV sitomeqalovirus TV təsir vahidi USM ultrasəs müayinə ÜST Ü mumdünya Səhiyyə Təşkilatı VDRL zöhrəvi xəstəliklər üzrə elmi-tədqiqat laboratoriyası (Venereal Disease Research Laboratory)
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 6 Sübutların etibarlılıq dərəcəsi və elmi tədqiqatların tipləri Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Sübutların mənbələri (elmi tədqiqatların tipləri) Ia Sübutlar meta-analiz, sistematik icmal və ya randomizasiya olunmuş klinik tədqiqatlardan (RKT) alınmışdır Ib Sübutlar ən azı bir RKT-dən alınmışdır IIa Sübutlar ən azı bir yaxşı planlaşdırılmış, nəzarət edilən, randomizasiya olunmamış tədqiqatdan alınmışdır
Sübutlar ən azı bir yaxşı planlaşdırılmış kvazi- eksperimental tədqiqatdan alınmışdır
Sübutlar təsviri tədqiqatdan (məsələn, müqayisəli, korrelyasion tədqiqatlar, ayrı-ayrı halların öyrənilməsi) alınmışdır IV Sübutlar ekspertlərin rəyinə və ya klinik təcrübəyə əsaslanmışdır
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 7 Tövsiyələrin etibarlılıq səviyyəsi şkalası Tövsiyənin etibarlılıq səviyyəsi Tövsiyənin əsaslandığı sübutların etibarlılıq dərəcəsi A RKT-lərin yüksək keyfiyyətli meta-analizi, sistematik icmalı və ya nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən, sistematik səhv ehtimalı çox aşağı olan (++) irimiqyaslı RKT. Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Ia. B Kohort və ya klinik hal - nəzarət tipli tədqiqatların yüksək keyfiyyətli (++) sistematik icmalı, yaxud Sistematik səhv riski çox aşağı olan (++) yüksək keyfiyyətli kohort və ya klinik hal - nəzarət tipli tədqiqat, yaxud Nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən, sistematik səhv riski yüksək olmayan (+) RKT. Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Ib və IIa.
Nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən, sistematik səhv riski yüksək olmayan (+) kohort və ya klinik hal - nəzarət tipli və ya nəzarət edilən, randomizasiya olunmamış tədqiqat, yaxud Nəticələri uyğun populyasiyaya bilavasitə şamil edilə bilməyən, sistematik səhv riski çox aşağı olan və ya yüksək olmayan (++ və ya +) RKT. Sübutların etibarlılıq dərəcəsi IIb.
Klinik hallar seriyasının təsviri, yaxud Nəzarət edilməyən tədqiqat, yaxud Ekspertlərin rəyi. Yüksək səviyyəli sübutların mövcud olmamasının göstəricisidir. Sübutların etibarlılıq dərəcəsi III və IV.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 8 Protokol mama-ginekoloqlar, infeksionistlər, ailə həkimləri, mamalar üçün nəzərdə tutulub. Pasiyent qrupu: hamilə qadınlar Protokolun məqsədi: protokol infeksion xəstəliklər zamanı hamilə qadınlara tibbi yardımın keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq, antenatal dövrdə ana və dölün sağlamlığını müxtəlif infeksiyalardan qorumaqla xəstələnmə və ölüm hallarının qarşısını almaq üçün sübutlu təbabətə əsaslanan müasir metodik tövsiyələrin verilməsi məqsədini daşıyır. B B A A K K T T E E R R İ İ A A L L V V A A G G İ İ N N O O Z Z V V Ə Ə H H A A M M İ İ L L Ə Ə L L İ İ K K Bakterial vaginoz – qeyri-iltihabi infeksion klinik sindromdur. Müxtəlif ölkələrdə qadınların ayrı-ayrı populyasiyalarında bakterial vaginozun yayılma tezliyi 15-80% arasında tərəddüd edir. Hamilələrin 20%-də bakterial vaginoz müşahidə olunur.
Uşaqlıq yolunun qeyri-iltihabi xəstəlikləri Törədici Bakterial vaginozun spesifik törədiciləri mövcud deyil. Bakterial vaginozun etioloji amili anaerob
və fakultativ-anaerob mikroorqanizmlərin assosiasiyasıdır (Mobiluncus spp., Bacteroides
,
, Gardnerella vaginalis,
Bakterial vaginoz cinsi yolla yoluxan xəstəlik deyil, lakin bakterial vaginozun meydana çıxması ilə seksual davranış, məsələn, erkən cinsi həyat, cinsi həyatın xüsusiyyətləri, cinsi partnyorların sayı və s. arasında müəyyən korrelyasion asılılıq qeyd olunur.
50% hallarda bakterial vaginoz simptomsuz keçir. Bakterial vaginozun klinik əlamətləri: homogen ağımtıl-boz vaginal ifrazat bir çox hallarda xoşagəlməz “balıq” qoxusu qeyd olunur. “Balıq” qoxusu qorunmamış cinsi əlaqədən sonra kəskinləşir.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 9 Bəzi pasiyentlərdə xarici cinsiyyət üzvləri nahiyəsində qaşınma və/və ya göynəmə dizuriya dispareuniya müşahidə olunur. Hamiləliyin gedişinə və dölün/yenidoğulmuşun sağlamlığına təsiri vaxtından əvvəl doğuş döl qişalarının vaxtından əvvəl cırılması intraamnial infeksiyalaşma xorioamnionit doğuşdan sonrakı dövrdə endometrit keysəriyyə əməliyyatından sonra yaranın infeksiyalaşma riski Diaqnostika Diaqnoz aşağıda qeyd edilən 4 diaqnostik meyardan (Amsel meyarları) üçünün müəyyən olunması əsasında qoyulur (A): vulvada və uşaqlıq yolunda bərabər adgeziya olunmuş, xoşagəlməz qoxulu ağımtıl-boz homogen ifrazat uşaqlıq yolu möhtəviyyatının pH 4,5-dən çox olması müsbət amin-test (əşya şüşəsi üzərində uşaqlıq yolu möhtəviyyatına 10%-li KOH (kali hidrooksid) məhlulu əlavə etdikdə “balıq” qoxusunun meydana çıxması) “açar hüceyrələri” (səthində qram-variabel kokobasilyar mikroflora adgeziya olunmuş epitel hüceyrələri) Mikroskopik müayinə üçün klinik material uşaqlıq yolunun ön və yan divarlarından götürülür.
Simptomsuz qadınlarda və vaxtından əvvəl doğuş üzrə risk faktorları müəyyən olunmayan qadınlarda bakterial vaginozun rutin skrininqi və müalicəsi aparılmır (B). Müalicə Bakterial vaginozun simptomları qeyd olunan qadınlara və simptomsuz, lakin vaxtından əvvəl doğuş üzrə risk qrupuna daxil olan qadınlara müalicə təyin edilməlidir. Sübut olunmuşdur ki, 20 həftəyə qədər təyin olunmuş müalicə risk qrupuna daxil olan qadınlarda vaxtından əvvəl doğuş riskini azalda bilər.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 10 Metronidazol və klindamisin dərman vasitələrinin per os qəbulunu II trimestrin əvvəlinə qədər təxirə salmaq lazımdır. Hamiləliyin I trimestrində metronidazol preparatının yerli istifadəsi tövsiyə olunur. 20 həftəyə qədər klindamisin-krem istifadəsi vaxtından əvvəl doğuşların səviyyəsini azaldır. Klindamisin kremi – 2%-li 5 qram (1 tam applikator) gündə 1 dəfə 7 gün (yatmaqdan əvvəl). Klindamisin kremi uşaqlıq yoluna yalnız hamiləliyin birinci yarısında istifadə oluna bilər. Lateks kondomları klindamisin kreminin təsirindən zədələnə bilər.
Metronidazol (A) 500 mq gündə 2 dəfə daxilə 7 gün Klindamisin 300 mq gündə 2 dəfə daxilə 7 gün Hospitalizasiya və izolyasiya – göstəriş yoxdur. Profilaktika – mövcud deyil. Cinsi partnyorların müayinəsi və müalicəsi – ehtiyac yoxdur. Hamiləliyin pozulması – göstəriş yoxdur. Doğuş – təbii doğuş yolları ilə. Döşlə əmizdirmə – əks göstəriş yoxdur.
Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitəsi
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 11 V V U U L L V V O O V V A A G G İ İ N N A A L L K K A A N N D D İ İ D D O O Z Z V V Ə Ə H H A A M M İ İ L L Ə Ə L L İ İ K K Urogenital infeksiyaların strukturunda vulvavaginal kandidoz 30% təşkil edir. Hamiləlik zamanı vulvovaginal kandidozun klinik əlamətlərinin təzahür etmə ehtimalı nəzərə çarpacaq dərəcədə artır. Hamilələrin 20-50%-də vulvovaginal kandidozun klinik əlamətləri müşahidə olunur. XBT-10 ÜZRƏ TƏSNİFAT B37.3 Vulvanın və vaginanın kandidozu B37.4 Digər urogenital lokalizasiyalı kandidoz Törədici Vulvovaginal kandidoz zamanı pasiyentlərin 85-90%-də Candida аlbicans, 5-10%-də Сandida non-albicans (Candida parapsilosis, tropicalis, glabrata, кrusei) aşkar olunur. Саndida albicans uşaqlıq yolunun normal mikroflorasının tərkibindədir. Vulvovaginal kandidoz cinsi yolla ötürülmür. Uşaqlıq yolunun mikroflorası dəyişdikdə xəstəlik inkişaf edir. Risk faktorları: antibiotikoterapiya hamiləlik piylənmə
şəkərli diabet uzunmüddətli kortikosteroid qəbulu oral kontraseptivlərin qəbulu immunosupressiya vəziyyəti və s. Klinik mənzərə Vulvovaginal kandidozun klinik gedişatının aşağıdakı variantları ayırd edilir:
epizodik kandidoz residivli kandidoz (il ərzində 4-5 vulvovaginal kandidoz epizodu) Gedişatın ağırlığına görə: Fəsadlaşmamış vulvovaginal kandidoz: xarici dizuriya, vulvada qaşınma, xarici cinsiyyət üzvlərində ödem, hiperemiya, çatlarla səciyyələnir; bir çox hallarda uşaqlıq
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 12 yolundan kəsmiyəbənzər ifrazat aşkar olunur. Uşaqlıq yolunda pH bir qayda olaraq normaldır. Fəsadlaşmış vulvovaginal kandidoz: bir neçə epizodik vulvovaginal kandidoz, persistensiya edən non-albicans infeksiya, hamilələrdə, şəkərli diabetli qadınlarda qeyd olunan vulvovaginal kandidoz (C).
Yüklə 6,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|