Az ərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 2
Hamilələrin profilaktik müalicəsi
Yüklə 6,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Hamilələrin profilaktik müalicəsi Hamiləliyin 18-ci həftəsindən sonra aşağıdakı dərman preparatlarından biri ilə aparılır: prokain-penisillin – 1,2 mln. TV hər gün, № 10 penisillinin novokain duzu – 600 000 TV gündə 2 dəfə, 10 gün penisillinin natrium duzu – 1 mln. TV gündə 4 dəfə, 10 gün Pediatra anada hamiləlik dövründə sifilis olduğu barədə məlumat vermək lazımdır (С). Sifilisin müalicəsinə nəzarət Nəzarət müalicədən sonra 2 il ərzində davam etməlidir (D). Qeyri-treponem testlər tətbiq edilir, belə ki, treponem testlər müalicədən sonra uzun müddət ərzində, bəzən ömür boyu müsbət olaraq qalır.
Sifilisə şübhə olarsa təxirəsalmadan dəri-zöhrəvi həkiminə müraciət etmək lazımdır. Doğuş fərdi doğuş zalında aparılır. Sifilis diaqnozu təsdiq olunmuş qadın doğuşdan sonra izolyatora yerləşdirilir.
istifadə etmək. Cinsi partnyorun müayinəsi və müalicəsi Qadının cinsi əlaqədə olduğu şəxsi/şəxsləri müəyyən etmək və müalicə aparmaq vacibdir.
Hamiləliyin davam etdirilməsi və ya pozulması qərarı qadının özü tərəfindən qəbul edilir.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 33 Q Q O O N N O O R R E E Y Y A A V V Ə Ə H H A A M M İ İ L L Ə Ə L L İ İ K K Qonoreya – ən geniş yayılmış cinsi yolla yoluxan infeksiyalardan biridir. Xəstəliyin qeydiyyatı mütləq aparılır. XBT-10 ÜZRƏ TƏSNİFAT: A54 Qonokok infeksiyası A54.0 Sidik cinsiyyət aparatının aşağı şöbələrinin, periuretral və ya artım vəzilərinin absesləşməsi olmadan qonokok infeksiyası
Sidik cinsiyyət aparatının aşağı şöbələrinin, periuretral və ya artım vəzilərinin absesləşməsi ilə müşayiət olunan qonokok infeksiyası A54.9 Dəqiqləşdirilməmiş qonokok infeksiyası O98.2 Hamiləliyi, doğuşu və ya zahılıq dövrünü ağırlaşdıran qonoreya (A54. rubrikalarında təsnif olunan hallar)
Əsasən cinsi yolla ötürülən infeksion xəstəliklərin törədicisini gəzdirmə. Qonoreya törədicisini gəzdirmə. Sifilis törədicisini gəzdirmə Törədici: Neisseria gonorrhoea, qram-neqativ diplokoklar Ötürülmə yolları Cinsi yol – əsas mənbə simptomsuz daşıyıcılardır Şaquli transmissiya Risk faktorları Bir neçə cinsi partnyorun olması Gənc (yeniyetmə) yaş dövrü Aşağı sosial-iqtisadi durum İnkubasiya dövrü – 3-14 gün (orta hesabla 6 gün). Кlinik mənzərə Qadınlarda 80% hallarda qonoreya simptomsuz keçir. Digər 20%-də uşaqlıq yolundan ifrazat, sidik ifrazının ağrılı olması, qarının aşağı nahiyəsində ağrı və yüksək hərarət müşahidə olunur. Neisseria gonorrhoea kəskin servisit, proktit və faringitin səbəbi ola bilər. Hamiləliyin gedişinə və dölün/yenidoğulmuşun sağlamlığına təsiri Anada: Kəskin qonoreya zamanı özbaşına abort, dölyanı mayenin vaxtından əvvəl axması və vaxtından əvvəl doğuş riski artır. Hamiləliyin ikinci yarısında və ya doğuşdan sonra qonoreyaya
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 34 yoluxmuş qadınlarda qonoreya artritinin inkişafı riski yüksəkdir. Xronik qonoreya doğuşdan dərhal sonra kəskinləşə bilər. Bu halda qonoreya mənşəli sepsis riski yüksəkdir. Döldə: Dölün yoluxması bətndaxili dövrdə və doğuş zamanı baş verə bilər. Bətndaxili infeksiya yenidoğulmuşda qonokok sepsisi ilə və xorioamnionitlə təzahür edir. Doğuş zamanı yoluxma qonokok mənşəli konyuktivitə, xarici otitə və vulvovaginitə gətirir. Diaqnostika Diaqnostika aşağıda qeyd olunan meyarlara əsaslanır: anamnez (xəstə şəxslə və ya yoluxmuş olduğu ehtimal olunan şəxslə cinsi əlaqə) laborator müayinələr zamanı qonokokların aşkar olunması Laborator diaqnostika: mikroskopik müayinə və bakterioloji müayinə. Müayinə üçün material uşaqlıq yolundan və uşaqlıq boynundan götürülür.
hüceyrədaxili yerləşmiş qram-mənfi diplokokların aşkar olunması əsasında qonoreya diaqnozu qoyulur. Lakin diaqnozu təsdiq etmək üçün Tayer-Martin mühitinə əkməklə bakterioloji müayinə aparılır. Uretra, uşaqlıq boynu, uşaqlıq yolundan götürülmüş materialda DNT – hibridləşmə müayinəsi ilə qonokoku aşkar etmək mümkündür. Bu üsul eyni zamanda Chlamidia trachomatisi aşkar etməyə imkan verir. Sepsis zamanı qonokokları qanda, sinovial mayedə (irinli artrit zamanı), əsnəkdən, düz bağırsaqdan götürülmüş yaxmada, pustula möhtəviyyatında aşkar etmək mümkündür. Qonoreyanın diaqnostikasında seroloji metodlar istifadə olunmur.
Hamiləlik dövründə qonoreya aşkar olunursa, mütləq müalicə aparılmalıdır (B). Qonoreyanın fəsadlaşmamış formasında (B): sefiksim – 400 mq (bir dəfə) per os və ya seftriakson – 125 mq əzələ daxili (bir dəfə) Alternativ müalicə aşağıdakı dərman preparatlarından biri ilə aparılır: spektinomisin – 2,0 q əzələ daxili penisillin – 4,8 mln TV əzələ daxili
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 35 amoksisillin – 3,0 q per os Qonoreyanın bir çox hallarda xlamidiozla müştərək qeyd olunduğu- nu nəzərə alaraq yuxarıda sadalanan müalicə sxemlərinin azitromisinlə (1,0 per os bir dəfə) birlikdə təyin olunması məsləhət görülür. Qonokok mənşəli uretrit, endoservisit, proktit və ya faringitli hamilələrə seftriakson 250 mq əzələ daxilinə bir dəfə təyin olunur. Qonokok mənşəli sepsis zamanı seftriakson 1 qram vena daxilinə gündə1 dəfə 7-10 gün təyin edilir. Beta-laktam antibiotiklərə allergiya qeyd olunarsa, spektinomisin təyin olunur, lakin yadda saxlamaq lazımdır ki, bu preparat dölə ototoksik təsir göstərə bilər. Yenidoğulmuşlarda qonokok konyunktivitinin profilaktikası məqsədilə eritromisin yerli təyin olunur. Qonoreyanın müalicəsi sona çatdıqdan 5-7 gün sonra təkrar bakterioloji müayinə aparılmalıdır. Ftorxinolonlar, tetrasiklinlər və aminoqlikozidlər hamiləlik dövründə və döşlə əmizdirən qadınlar üçün əks göstərişdir. Müalicə zamanı spirtli içkilərin qəbulundan imtina etmək və cinsi əlaqədən çəkinmək lazımdır. Hospitalizasiya və izolyasiyaya göstəriş Stasionar müalicəyə ehtiyac yoxdur. Müalicədən sonra təkrar bakterioloji müayinə aparmalı və xəstəliyin müalicə olunduğunu təsdiq etmək lazımdır. Qadının təcrid olunmasına ehtiyac yoxdur.
Qorunmamış cinsi əlaqələrdən prezervativlərdən mütəmadi və düzgün istifadə etməklə çəkinməyin vacib olduğu barədə hamilələrə məlumat vermək. Döldə/yenodoğulmuşda qonoreyanın profilaktikası anada qono- reyanın vaxtında və adekvat müalicəsini aparmaqdan ibarətdir. Cinsi partnyorların müayinəsi və müalicəsi vacibdir (B). Doğuş – təbii doğuş yolları ilə. Döşlə əmizdirmə – əks göstəriş yoxdur. Yenidoğulmuş anası ilə birlikdə ola bilər.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 36 B B Q Q R R U U P P S S T T R R E E P P T T O O K K O O K K İ İ N N F F E E K K S S İ İ Y Y A A S S I I V V Ə Ə H H A A M M İ İ L L Ə Ə L L İ İ K K B qrup streptokok - Streptococcus agalactiae, zahılıq dövrünün infeksiyasının və yenidoğulmuşların neonatal infeksiyalarının – neonatal sepsisin və
meningitin əsas
səbəblərindəndir. 1000 diridoğulmuşdan 1,8-3,2-də B qrup streptokok mənşəli neonatal sepsis qeyd olunur.
Streptokok septisemiyası А40.1 B qrup streptokok ilə əlaqəli septisemiya O98 Ananın digər rublikalarda təsnif olunan, lakin hamiləlik, doğuş və zahılıq dövrünü ağırlaşdıran infeksion və parazitar xəstəlikləri O98.5 Hamiləliyi, doğuşu və ya zahılıq dövrünü ağırlaşdıran digər infeksion və parazitar xəstəliklər
Şərti-patogen mikroorqanizm Streptococcus agalactiae. B qrup streptokok uşaqlıq yolunun normal mikroflorasının tərkibinə daxildir. Hamilələrin 5-35%-də aşkar olunur. Streptokok infeksiyasının əsas rezervuarı mədə-bağırsaq traktı, aralıq, uşaqlıq yolu və uretradır.
Döl B qrup streptokok infeksiyasına əsasən doğuş zamanı anadan yoluxur. Cinsiyyət yollarında B qrup streptokok olan anadan dölə infeksiyanın ötürülməsi riski 42-72% təşkil edir. Vertikal transmissiyanın səviyyəsinin yüksək olmasına baxmayaraq, infeksiyaya yoluxmuş 100 yenidoğulmuşun birində klinik təzahürlü infeksiya qeyd edilir. Ölü döllə doğuş qeyd oluna bilər. Doğum şöbəsinin tibb heyəti də yenidoğulmuş üçün potensial infeksiya mənbəyi ola bilər.
B qrup streptokok yaşlılarda sidik yollarının iltihabi xəstəliklərinə gətirir. Klinik əlamətlər qeyri-spesifikdir: qızdırma, üşümə, qarının aşağı nahiyəsində ağrı, palpasiyada uşaqlığın ağrılı olması. Neonatal dövrdə streptokok infeksiyasının 2 forması qeyd olunur: erkən sepsis
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 37 gec sepsis (meningit əlamətləri ilə təzahür edir) Hamiləliyin gedişinə və dölün/yenidoğulmuşun sağlamlığına təsiri Sidik-cinsiyyət yollarının B qrup streptokokla kolonizasiyası, adətən, hamiləliyin gedişinə təsir göstərmir, lakin B qrup streptokokla infeksiyalaşma zamanı aşağıda göstərilən vəziyyətlər qeyd oluna bilər: sidik yollarının infeksiyası xorioamnionit, plasentit zahılıq dövründə endometrit doğuşda bakteriemiya endometrit, parametrit, zahılıq dövrünün septisemiyası dölyanı mayenin vaxtından əvvəl axması vaxtından əvvəl doğuş Yenidoğulmuşlarda B qrup streptokok mənşəli infeksiya kəskin gedişata malik olur, letallıq 60%-ə çatır. Sağ qalmış uşaqların 50%-də mərkəzi sinir sisteminin patologiyası qeyd olunur.
Diaqnostika yalnız laborator müayinələrin nəticələrinə əsaslanır. Uşaqlıq yolunun, servikal kanalın ifrazatının bakterioloji müayinəsi Uşaqlıq yolu, aralıq nahiyəsi və düz bağırsaqdan yaxmanın bakterioloji müayinəsi Dölyanı mayenin bakterioloji müayinəsi PZR daha dəqiq diaqnostika üsuludur. Rutin skrininq Hamiləliyin 35-37-ci həftəsində uşaqlıq yolundan, aralıqdan və düz bağırsaqdan götürülən yaxmanın bakterioloji müayinəsini aparmaqla rutin skrininq tövsiyə olunur. Hamiləliyin 35-37-ci həftəsində doğuş fəaliyyəti başladığı halda B qrup streptokok aşkar etmək məqsədilə yaxmanın bakterioloji müayinəsi aparılır (B).
Anamnezində və hazırkı hamiləliyində mamalıq fəsadları qeyd olunmayan hamilələrə doğuşdan əvvəl antibiotiklərin təyin olunması
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 38 məsləhət deyil, belə ki, cinsi əlaqə zamanı rekolonizasiya baş verir. Bundan başqa düz bağırsaqda beta-laktamaza hasil edən mikroflora penisillinə məhvedici təsir göstərir. Müalicə, adətən, hamiləliyin 35-37-сi həftəsindən başlayaraq təyin olunur. Mamalıq patologiyası (hamiləliyin pozulma təhlükəsi), bakteriuriya və ya pielonefrit qeyd olunduqda hamiləliyin daha erkən müddətində (12 həftədən sonra) müalicə təyin edilə bilər. Dölün infeksiyaya yoluxmasının profilaktikası məqsədilə B qrup streptokoka skrininqin nəticəsi müsbət olan qadınlara hamiləliyin 35-37-ci həftəsində və doğuş zamanı müalicə təyin olunur (A). Bu məqsədlə əsasən intranatal antibiotikoterapiyanın 2 alternativ strategiyası tətbiq edilir: 1. risklərə əsaslanmış antibiotikoprofilaktika 2. skrininqə əsaslanmış antibiotikoprofilaktika
göstərilən faktorlardan biri və ya bir neçəsi qeyd olunarsa, antibiotikoprofilaktika təyin olunur: əvvəlki hamiləlikdən doğulmuş uşağında B qrup streptokok tərəfindən törədilmiş invaziv infeksiyanın olması hazırkı hamiləlikdə bakteriuriya 37 həftə başa çatana qədər vaxtından əvvəl doğuş təhlükəsi doğuş zamanı ananın urogenital traktında B qrup streptokokun yüksək titrdə olması döl qişalarının cırılması ilə doğuşun başa çatması arasında keçən müddətin 12 saat və daha artıq olması doğuş zamanı bədən hərarətinin 38 o C-dən yüksək olması Skrininqin nəticəsinə əsaslanmış strategiya – hamiləliyin 35 və 37-ci həftələri arasında rekto-vaginal yaxmada B qrup streptokok aşkar olunarsa, antibiotikoprofilaktika tövsiyə olunur. Skrininqin nəticələrindən asılı olmayaraq aşağıda qeyd olunan 3 əsas risk faktorundan biri qeyd olunduğu halda antibiotiklər təyin olunur:
əvvəlki hamiləlikdən doğulan uşaqda B qrup streptokok tərəfindən törədilmiş invaziv infeksiya qeyd olunursa bakteriuriya
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 39 vaxtından əvvəl doğuş təhlükəsi (35 və 37-ci həftələr arasında aparılan bakterioloji müayinədə B qrup streptokok aşkar olunmazsa, profilaktikaya ehtiyac yoxdur). Seçim preparatları: ampisillin, yarımsintetik penisillinlər, I və II nəsil sefalosporinlər, eritromisin, klindamisin, vankomisin. Təyin olunan antibiotiklərin dozaları və yeridilmə yolları: Doğuşda penisillin 5 mln TV vena daxilinə təyin olunur və sonra doğuş başa çatana qədər 4 saatdan bir 2,5 mln TV təkrar yeridilir (A) və ya ampisillin 2,0 q vena daxilinə təyin olunur və doğuş başa çatana qədər 4 saatdan bir 1,0 q vena daxilinə təkrar yeridilir (A). Penisillinə qarşı reaksiya qeyd olunarsa, sefazolin 2,0 q vena daxilinə təyin olunur və doğuş başa çatana qədər 8 saatdan bir 1,0 q vena daxilinə təkrar yeridilir (A). Penisillinə qarşı allergik reaksiya qeyd olunduğu halda eritromisin 500 mq vena daxilinə 6 saatdan bir və ya klindamisin 900 mq vena daxilinə 8 saatdan bir təyin olunur (B). Penisillinə qarşı allergik reaksiya, klindamisinə və eritromisinə davamlılıq qeyd olunarsa, vankomisin tövsiyə olunur – 1,0 q vena daxili 12 saatdan bir (A). Əlavə
göstəriş olmadığı halda zahılıq
dövründə antibiotikoterapiyanı davam etdirməyə ehtiyac yoxdur (D). B qrup streptokok (+) qadınlarda doğuşdan sonrakı dövrdə endomerit inkişaf etdikdə geniş spektrli antibiotiklərlə terapiya təyin edilməlidir. Bakterisid vasitələrin yerli istifadəsi (xlorheksidinlə uşaqlıq yolunun 6 saat intervalla yuyulması) səmərəsizdir. Hospitalizasiya və izolyasiya – göstəriş yoxdur. Profilaktika B qrup streptokokun yenidoğulmuşa ötürülməsinin antibiotikoprofilaktikası aparılır. B qrup streptokok skrininqinin nəticəsi müsbət olan qadınlara hamiləliyin 35-37-ci həftəsində benzilpenisillin 5 mln TV vena daxilinə yeridilir və sonra 4 saatdan
Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitəsi
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 40 bir 2,5 mln TV vena daxilinə yeridilməklə 5 gün ərzində təyin edilir və ya ampisillin 2,0 vena daxilinə yeridilir və sonra 4 saatdan bir 1,0 olmaqla 5 gün ərzində təyin edilir. Vaxtından əvvəl doğuş təhlükəsi olduqda bakterioloji müayinə üçün rekto-vaginal yaxma götürülür və yuxarıda göstərilən sxem üzrə vena daxili penisillin təyin olunur. Bakterioloji müayinənin nəticəsi 48 saatdan sonra dəyərləndirilir. B qrup streptokok aşkar olunduqda müalicə 5 günədək davam etdirilir və doğuşun nə vaxt baş verməsindən asılı olmayaraq doğuş zamanı profilaktik məqsədlə antibiotiklərlə təkrar müalicə aparılır. Müayinənin nəticəsi mənfi olarsa, antibiotiklərldən istifadənin davam etdirilməsinə ehtiyac yoxdur.
təbii doğuş yolları ilə. Döşlə əmizdirmə – əks göstəriş yoxdur.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. |