Az ə rbaycan Respublikasının ayrı-seçkiliy
Yüklə 144,08 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5.2.3. İ nzibati-iqtisadi m ə hk ə m ə l ə r
- 5.2.4. A İ HK müdd ə alarının t ə tbiqi üçün m ə hk ə m ə
- 5.2.5. Ayrı-seçkiliy ə qar ş ı mübariz ə sah ə sind ə m
- mexanizml ə ri Dövl ə t orqanları
|
5.2.2. Mülki hüquqi vasit ə l ə r Ayrı-seçkiliy ə m ə ruz qaldı ğ ını iddia ed ə n h ə r bir şə xs cinay ə tkarın t ə qib edilm ə si üçün mövcud mülki prosedurlardan istifad ə etm ə kd ə s ə rb ə stdir. Az ə rbaycan Respublikası Mülki Prosessual M ə c ə ll ə sinin 5.1-ci madd ə sin ə ə sas ə n, h ə r hansı şə xs öz hüququnun v ə ya qanunla qorunan m ə nafeyinin müdafi ə si üçün m ə hk ə m ə y ə müraci ə t ed ə bil ə r. Ş ikay ə t ə riz ə si ayrı-seçkilik halının ba ş verdiyi ə razi üzr ə rayon/ şə h ə r m ə hk ə m ə sin ə 290 gönd ə rilir. İ ddiaçı birinci instansiya m ə hk ə m ə si t ə r ə find ə n q ə bul edilmi ş q ə rarla ə laq ə dar apellyasiya m ə hk ə m ə sin ə ş ikay ə t etm ə k hüququna malikdir. 291 Apellyasiya m ə hk ə m ə si t ə r ə find ə n q ə bul edilmi ş q ə rarla ə laq ə dar is ə Ali M ə hk ə m ə y ə müraci ə t oluna bil ə r. 292 İ ddiaçı Az ə rbaycan Respublikası “Gender (ki ş i v ə qadınların) b ə rab ə rliyinin t ə minatları haqqında” Qanunun 17-ci, Mülki Prosessual M ə c ə ll ə sinin 21-ci v ə Ə m ə k M ə c ə ll ə sinin 290-cı madd ə l ə rin ə uy ğ un olaraq z ə r ə rin öd ə nilm ə sini t ə l ə b etm ə k hüququna malikdir. 5.2.3. İ nzibati-iqtisadi m ə hk ə m ə l ə r Hüquqlarının inzibati orqan t ə r ə find ə n pozuldu ğ unu iddia ed ə n h ə r bir şə xs aidiyyatı inzibati- iqtisadi m ə hk ə m ə y ə iddia ə riz ə si il ə müraci ə t etm ə k hüququna malikdir. 293 İ nzibati ş ikay ə tl ə rin t ə qdim edilm ə si proseduru 2009-cu il iyunun 30-da q ə bul edilmi ş v ə 2011-ci il yanvarın 1-d ə qüvv ə y ə minmi ş Az ə rbaycan Respublikasının İ nzibati Prosessual M ə c ə ll ə si il ə t ə nziml ə nir. M ə hk ə m ə mövcud qanuna zidd olaraq q ə bul edilmi ş v ə iddiaçının hüquqlarını pozan inzibati 290 Az ə rbaycan Respublikasında birinci instansiya m ə hk ə m ə l ə ri kimi şə h ə r/rayon m ə hk ə m ə l ə rind ə n, ikinci instansiya m ə hk ə m ə l ə ri kimi apellyasiya m ə hk ə m ə l ə rind ə n v ə kassasiya m ə hk ə m ə si kimi Ali M ə hk ə m ə d ə n ibar ə t üçpill ə li m ə hk ə m ə sistemi mövcuddur. 291 Apellyasiya m ə hk ə m ə sinin yurisdiksiyası il ə ə laq ə dar ə traflı informasiya ə ld ə etm ə k üçün Az ə rbaycan Respulikasındakı m ə hk ə m ə l ə rin f ə aliyy ə ti haqqında r ə smi informasiya t ə qdim ed ə n “www.courts.gov.az” saytına baxın. 292 M ə hk ə m ə y ə müraci ə t qaydaları haqqında daha ə traflı m ə lumatlarla Hafiz H ə s ə nov v ə Aynur Quliyevan э n mü ə llifliyi il ə “M ə hk ə m ə y ə m ь raci ə t qaydalar э ” adl э m ə lumat kitab з as э ndan tan эю olmaq olar. M ə nb ə : http://www.osce.org/az/baku/41650?download=true 293 İ nzibati i ş l ə r ə m ə hk ə m ə d ə baxılması haqqında daha ə traflı m ə lumat ə ld ə etm ə k üçün Hafiz H ə s ə nov v ə Aynur Quliyevanın mü ə llifliyi il ə “ İ nzibati ə dliyy ə ” adlı m ə lumat kitabçası il ə (yalnız Az ə rbaycan dilind ə mövcuddur) tanı ş olun. M ə hk ə m ə l ə rin ə razi yurisdiksiyasına aid konkret m ə lumatları “http://courts.gov.az/courts/administrative_economic_courts” saytından ə ld ə etm ə k olar. 114 aktın l əğ v edilm ə si bar ə d ə q ə rar çıxara bil ə r. M ə hk ə m ə iddiaçının hüquqlarının b ə rpa edilm ə si üçün müvafiq t ə dbirl ə rin görülm ə si bar ə d ə q ə rar q ə bul ed ə bil ə r v ə ya iddiaçı il ə ə laq ə dar inzibati orqanın üz ə rin ə öhd ə lik qoya bil ə r ( İ nzibati Prosessual M ə c ə ll ə sinin 70-73-cü madd ə l ə ri). İ nzibati Prosessual M ə c ə ll ə sinin 34-cü madd ə sin ə ə sas ə n, iddiaçı vurulmu ş ziyana gör ə kompensasiyanın öd ə nilm ə sini d ə t ə l ə b ed ə bil ə r. 5.2.4. A İ HK müdd ə alarının t ə tbiqi üçün m ə hk ə m ə mexanizml ə ri 2006-cı il martın 30-da Az ə rbaycan Respublikası Ali M ə hk ə m ə sinin Plenumu A İ HM presedentl ə rinin milli s ə viyy ə d ə t ə tbiqi haqqında q ə rar q ə bul etmi ş dir. Bu Q ə rarda “m ə hk ə m ə l ə rin milli qanunvericilik il ə yana ş ı, Konvensiya müdd ə alarını da r ə hb ə r tutması v ə İ nsan Hüquqları üzr ə Avropa M ə hk ə m ə sinin t ə crüb ə sin ə istinad etm ə l ə ri” n ə z ə rd ə tutulur.” M ə hk ə m ə l ə r bu q ə rarı ə sas götür ə r ə k insan hüquqlarının v ə azadlıqlarının icrası il ə ba ğ lı q ə bul etdiyi yazılı q ə rarlarda A İ HM-in presedentl ə rin ə istinad etm ə y ə v ə bu presedentl ə rd ə n çıxarı ş ları istifad ə etm ə y ə ba ş lamı ş dır. Eyni zamanda, milli qanunvericilik A İ HM q ə rarlarının icrası il ə ba ğ lı xüsusi prosedurları n ə z ə rd ə tutur. Az ə rbaycan Respublikası Cinay ə t-Prosessual M ə c ə ll ə sinin 455-ci madd ə si m ə hk ə m ə aktlarına hüquq v ə azadlıqların pozulması il ə ba ğ lı yeni hallar üzr ə baxılması üçün ə sasları özünd ə ə ks etdirir. Bu madd ə dig ə r m ə s ə l ə l ə rl ə yana ş ı, A İ HK-nın pozuldu ğ unun A İ HM t ə r ə find ə n mü ə yy ə n edilm ə sini hüquq v ə azadlıqların pozulması il ə ba ğ lı m ə hk ə m ə aktlarına yeni hallar üzr ə baxılması üçün ə sas kimi hesab edilm ə sini n ə z ə rd ə tutur. Bu is ə Ali M ə hk ə m ə nin Plenumu t ə r ə find ə n i şə yenid ə n baxılmanı ə saslandırır. Buna ox ş ar bir halda Az ə rbaycan Respublikası Mülki Prosessual M ə c ə ll ə sinin 431-1.2.2-ci madd ə si A İ HK müdd ə alarının pozduldu ğ unun A İ HM t ə r ə find ə n mü ə yy ə n edilm ə si ə sasında i şə Ali M ə hk ə m ə nin Plenumu t ə r ə find ə n yenid ə n baxılmasını n ə z ə rd ə tutur. 5.2.5. Ayrı-seçkiliy ə qar ş ı mübariz ə sah ə sind ə m ə hk ə m ə d ə n k ə nar müdafi ə mexanizml ə ri Dövl ə t orqanları Az ə rbaycan Respublikası Konstitusiayasının 57-ci madd ə sinin 1-ci b ə ndin ə ə sas ə n, “Az ə rbaycan Respublikası v ə t ə nda ş larının dövl ə t orqanlarına şə xs ə n müraci ə t etm ə k, habel ə f ə rdi v ə kollektiv yazılı müraci ə tl ə r gönd ə rm ə k hüququ vardır. H ə r bir müraci ə t ə qanunla mü ə yy ə n edilmi ş qaydada v ə müdd ə tl ə rd ə yazılı cavab verilm ə lidir.” 1997-ci il iyunun 10-da q ə bul edimi ş Az ə rbaycan Respublikasının “V ə t ə nda ş ların müraci ə tl ə rin ə baxılması qaydaları haqqında” Qanunu v ə t ə nda ş lar, ə cn ə bil ə r v ə v ə t ə nda ş lı ğ ı olmayan şə xsl ə r t ə r ə find ə n t ə qdim olunan müraci ə tl ə rin baxılması prosesini t ə nziml ə y ə n qaydaları mü ə yy ə nl əş dirir. 294 Dövl ə t orqanlarına ş ikay ə t v ə müraci ə tl ə r yazılı v ə ya ş ifahi şə kild ə (bir çox halda, h ə mçinin elektron formada) t ə qdim oluna bil ə r. 295 Anonim ş ikay ə t v ə müraci ə tl ə r ə baxılmır. 296 Müraci ə tl ə r ə bir qayda olaraq qanunvericilikl ə ba ş qa müdd ə t n ə z ə rd ə tutulmamı ş dırsa 1 ay müdd ə tin ə d ə k, ə lav ə öyr ə nilm ə si v ə yoxlanılması t ə l ə b edilm ə y ə n müraci ə t ə is ə ə n geci 15 gün ə rzind ə baxılmalıdır. 297 Eyni zamanda, müvafiq nazirlikl ə rin daxili ə sasnam ə l ə ri ş ikay ə tl ə rin baxılması prosedurlarını t ə nziml ə y ə n ə lav ə qaydaları n ə z ə rd ə tutur. M ə s ə l ə n, Az ə rbaycan Respublikasının Ə m ə k v ə Ə halinin Müdafi ə si Nazirliyi n ə zdind ə Dövl ə t Ə m ə k Müf ə tti ş liyi haqqında Ə sasnam ə (2000-ci il 294 Bu Qanunun 12-ci madd ə sin ə ə sas ə n “ Ə cn ə bil ə rin v ə v ə t ə nda ş lı ğ ı olmayan şə xsl ə rin müraci ə tl ə rin ə baxılması Az ə rbaycan Respublikasının t ə r ə fdar çıxdı ğ ı dövl ə tl ə rarası müqavil ə l ə r il ə ba ş qa qayda n ə z ə rd ə tutulmayıbsa, bu Qanunla t ə nziml ə nir.” 295 Qanunun 5-ci madd ə si. 296 Qanunun 7-ci madd ə si. 297 Qanunun 10-cu madd ə si. 115 fevralın 9-da q ə bul edilmi ş dir) v ə t ə nda ş ların q ə bulunu t ə min etm ə k v ə ş ikay ə t, m ə ktub, ə riz ə l ə r ə baxmaq m ə qs ə di da ş ıyan konkret müdd ə aları özünd ə ə ks etdirir. 298 Bu Xidm ə t Az ə rbaycan Respublikası v ə t ə nda ş ı olub-olmamasından asılı olmayaraq, bütün ş ikay ə tçil ə rin müraci ə tl ə rini q ə bul ed ə r ə k n ə z ə rd ə n keçirir. İ cra hakimiyy ə ti orqanlarının çoxu “qaynar x ə tt” sistemin ə malikdir v ə müraci ə tl ə ri “on-layn” rejimind ə q ə bul edir. 299 Bundan ba ş qa, Az ə rbaycan Respublikası Prezidentin ə d ə ş ikay ə tl ə müraci ə t etm ə k imkanları mövcuddur. 300 Aidiyy ə ti dövl ə t orqanları ə riz ə çini onun ş ikay ə tin ə baxılması n ə tic ə sind ə q ə bul edilmi ş q ə rarlar bar ə d ə yazılı şə kild ə m ə lumatlandırmalıdır. Qanun pozuntusu ba ş verdiyi halda aidiyy ə ti dövl ə t orqanları a ş a ğ ı inzibati orqanların q ə rarlarını l əğ v ed ə bil ə r v ə ya onların üz ə rin ə müvafiq qanunvericiliy ə ə m ə l etm ə k öhd ə liyini qoya bil ə rl ə r. Ş ikay ə tçi çıxarılmı ş q ə rarla (v ə ya müraci ə tin cavabsız qalması il ə ) ə laq ə dar inzibati-iqtisadi m ə hk ə m ə y ə müraci ə t ed ə bil ə r. Ş ikay ə t ə riz ə si bir qayda olaraq icra hakimiyy ə ti orqanının yerl əş diyi ə razi üzr ə t ə qdim olunmalıdır. 301 Az ə rbaycan Respublikasının İ nsan hüquqları üzr ə müv ə kkili (Ombudsman) Ayrı-seçkiliy ə m ə ruz qaldı ğ ını iddia ed ə n şə xs onun hüquqlarının, o cüml ə d ə n diskriminativ şə kild ə pozulması bar ə d ə İ nsan hüquqları üzr ə müv ə kkil ə (Ombudsmana) müraci ə t ed ə bil ə r. Ombudsmanın f ə aliyy ə ti 2001-ci il dekabrın 28-d ə q ə bul edilmi ş (bundan sonra “Ombudsman haqqında” Qanun” adlandırılacaq) “Az ə rbaycan Respublikasının İ nsan hüquqları üzr ə müv ə kkili (Ombudsman) haqqında” Az ə rbaycan Respublikasının Konstitusiya Qanunu il ə t ə nziml ə nir. “Ombudsman haqqında” Qanun q ə bul edildikd ə n sonra 2002-ci il iyulun 2-d ə Az ə rbaycan Respublikasının İ nsan hüquqları üzr ə ilk müv ə kkili (Ombudsmanı) seçilmi ş dir. Yuxarıda qeyd olunmu ş qanuna ə sas ə n, Müv ə kkil yazılı v ə ş ifahi ş ikay ə tl ə r q ə bul etm ə k s ə lahiyy ə tin ə malikdir. 302 Ş ikay ə td ə ə riz ə çinin adı, atasının adı, soyadı, ünvanı göst ə rilm ə li, el ə c ə d ə ə riz ə çinin iddia olunan diskriminativ r ə ftara m ə ruz qalmasına s ə b ə b olmu ş q ə rar v ə ya h ə r ə k ə tin (h ə r ə k ə tsizliyin) mahiyy ə ti, ş ikay ə tin t ə rtib edilm ə yeri, vaxtı v ə ə riz ə çinin imzası olmalıdır. Ş ikay ə tl ə ba ğ lı ba ş qa s ə n ə dl ə r olduqda, h ə min ş ikay ə t ə ə lav ə edil ə bil ə r. Anonim ş ikay ə tl ə r ə bir qayda olaraq baxılımır, ə g ə r göst ə ril ə n hallar kifay ə t q ə d ə r sübutlara ə saslanmırsa. Ş ikay ə t ş ifahi verildikd ə müv ə kkil aparatının i ş çisi ş ikay ə tin m ə zmununu xüsusi blankda qeyd edir v ə ə riz ə çi h ə min v ə r ə qi imzalayır. 303 Ə riz ə çinin xahi ş i il ə Müv ə kkil onun bar ə sind ə m ə lumatları gizli saxlamalıdır. 304 Ş ikay ə ti insan hüquqları pozulmu ş şə xsin razılı ğ ı il ə üçüncü şə xsl ə r, o cüml ə d ə n QHT-l ə r ver ə bil ə rl ə r. İ nsan hüquqları pozulmu ş şə xsin razılı ğ ını almaq mümkün olmadıqda (h ə min şə xs v ə fat etdikd ə , f ə aliyy ə t qabiliyy ə tini itirdikd ə v ə s.), ş ikay ə ti üçüncü şə xsl ə r v ə ya QHT-l ə r razılıq almadan da ver ə bil ə rl ə r. 305 Ş ikay ə t ə riz ə çinin hüquqlarının pozuldu ğ u v ə ya ona bu bar ə d ə m ə lum oldu ğ u günd ə n bir il müdd ə tind ə veril ə bil ə r. 306 C ə zaç ə km ə mü ə ssis ə l ə rind ə , istintaq t ə cridxanalarında, müv ə ə ti saxlanılma yerl ə rind ə saxlanılan şə xsl ə r t ə r ə find ə n ünvanlanmı ş ş ikay ə tl ə r senzuradan 298 Madd ə II, paraqraf 8.9. 299 Bu orqanlara m ə xsus veb-s ə hif ə l ə rin ünvanları il ə Az ə rbaycan Respublikası Nazirl ə r Kabinetinin “http://cabmin.gov.az/?/az/content/126/” veb-s ə hif ə sind ə n tanı ş olmaq olar. 300 Az ə rbaycan Respublikası Prezidentin ə müraci ə t etm ə proseduru Prezidentin “http://az.president.az/letters/rules” veb-s ə hif ə sind ə izah olunur. 301 Az ə rbaycan Respublikası İ nzibati Prosessual M ə c ə ll ə sinin 8-ci madd ə si. 302 M ə nb ə : http://ombudsman.gov.az/view.php?lang=az&menu=59. 303 “Ombudsman haqqında” Qanunun 9.4-cü madd ə si. 304 H ə min Qanunun 9.5-ci madd ə si. 305 H ə min Qanunun 8.2-ci madd ə si. 306 H ə min Qanunun 8.4-cü madd ə si. 116 keçirilm ə d ə n 24 saat müdd ə tind ə Müv ə kkil ə gönd ə rilm ə lidir. 307 Ə laq ə dar şə xsin bu hüququ pozulduqda o, prokurorlu ğ a v ə ya m ə hk ə m ə y ə müraci ə t ed ə bil ə r. Müv ə kkil insan hüquqlarının pozulması hallarını a ş kar etdikd ə , a ş a ğ ıdakı t ə dbirl ə ri h ə yata keçir ə bil ə r (Sözüged ə n Qanunun 13-cü madd ə si): 13.2.1. q ə rar v ə ya h ə r ə k ə ti (h ə r ə k ə tsizliyi) n ə tic ə sind ə insan hüquqlarını pozmu ş dövl ə t v ə yerli özünüidar ə orqanlarından, v ə zif ə li şə xsl ə rd ə n h ə min hüquqların b ə rpasını t ə l ə b etm ə k (müvafiq orqanlar, v ə zif ə li şə xsl ə r 10 gün müdd ə tind ə Müv ə kkil ə görül ə n t ə dbirl ə r bar ə d ə yazılı sur ə td ə m ə lumat verm ə lidirl ə r. M ə lumat verilm ə diyi v ə ya Müv ə kkilin t ə l ə bl ə ri h ə yata keçirilm ə diyi hallarda, Müv ə kkil h ə min t əş kilatın yuxarı orqanına v ə ya dig ə r dövl ə t orqanlarına müraci ə t ed ə bil ə r); 13.2.2. cinay ə t ə lam ə tl ə ri a ş kar edildikd ə , müvafiq orqanlara cinay ə t i ş inin ba ş lanması bar ə d ə müraci ə t etm ə k; 13.2.3. ə lav ə kassasiya qaydasında ş ikay ə t etm ə k hüququna malik olan subyektl ə r ə müraci ə t etm ə k; 13.2.4. q ə rar v ə ya h ə r ə k ə ti (h ə r ə k ə tsizliyi) n ə tic ə sind ə insan hüquqlarını pozmu ş v ə zif ə li şə xsl ə rin intizam m ə suliyy ə tin ə c ə lb edilm ə si bar ə d ə müvafiq orqanlara t ə klifl ə r verm ə k; 13.2.5. insan hüquqlarının pozulması il ə ə laq ə dar aparılmı ş yoxlamaların n ə tic ə l ə ri il ə kütl ə vi informasiya vasit ə l ə rini tanı ş etm ə k; 13.2.6. insan hüquqlarının pozulması xüsusi ictimai ə h ə miyy ə t k ə sb ed ə n hallarda onların b ə rpası üçün Müv ə kkilin s ə lahiyy ə tind ə olan t ə sir imkanları kifay ə t etm ə dikd ə , Az ə rbaycan Respublikası prezidentin ə müraci ə t etm ə k, Az ə rbaycan Respublikası Milli M ə clisi qar ş ısında m ə ruz ə il ə çıxı ş etm ə k; 13.2.7. dövl ə t v ə ya yerli özünüidar ə orqanının, v ə zif ə li şə xsin q ə rarı v ə ya h ə r ə k ə ti (h ə r ə k ə tsizliyi) n ə tic ə sind ə pozulmu ş hüquqların b ə rpası üçün m ə hk ə m ə y ə müraci ə t etm ə k; 13.2.8. şə xsin hüquqları qüvv ə d ə olan normativ aktlarla pozulduqda, Az ə rbaycan Respublikasının Konstitusiya M ə hk ə m ə sin ə sor ğ u il ə müraci ə t etm ə k. 308 Yüklə 144,08 Kb. Dostları ilə paylaş:
|