Az ə rbaycan Respublikasının ayrı-seçkiliy
Yüklə 144,08 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.5.3. S ə m ə r ə li hüquqi müdafi ə vasit ə l ə
- 3.5.4. Cinay ə t hüququna aid m ə s ə l ə l ə r
|
Yuxarıda göst ə ril ə n i şə ə sas ə n, A İ HM atanın öz u ş a ğ ı yanında olması mara ğ ının u ş a ğ ın ata il ə ə laq ə saxlamaq mara ğ ı il ə üst-üst ə dü ş düyünü hesab etmi ş dir. Lakin u ş a ğ ın maraqları atanın maraqları il ə potensial ziddiyy ə t t əş kil etdikd ə , dövl ə t u ş a ğ ın daha yax ş ı müdafi ə olunması yollarını mü ə yy ə nl əş dir ə rk ə n daha geni ş ç ə rçiv ə li q ə rarlara ə l ata bil ə r. Misal: Rasmussenin Danimarka Krallı ğ ına qar ş ı i ş in ə ə sas ə n, ata öz atalıq hüquqlarının müdafi ə olunması istiqam ə tind ə ona mane olan, lakin qanunla n ə z ə rd ə tutulmu ş m ə hdudiyy ə tl ə rl ə ba ğ lı ş ikay ə t etmi ş dir. 166 A İ HM bunu cinsi z ə mind ə f ə rqli r ə ftar kimi, lakin bu cür r ə ftarın ə saslı oldu ğ unu mü ə yy ə nl əş dirmi ş dir. Qanunla n ə z ə rd ə tutulmu ş bu m ə qs ə dl ə ə laq ə dar u ş a ğ ın t ə hlük ə sizliyini v ə özün əə minliyini t ə min etm ə k v ə öz atalıq hüquqlarını müdafi ə etdikd ə n sonra h ə min hüquqlardan sui-istifad ə nin qar ş ısını almaq üçün ə m ə l olunmu ş dur. A İ HK-nı imzalamı ş dövl ə tl ə r arasında bu kimi m ə s ə l ə l ə r ə vahid yana ş ma nümayi ş etdirilm ə diyind ə n A İ HM konkret bu i ş l ə ba ğ lı dövl ə t ə geni ş ixtiyar ç ə rçiv ə l ə ri verm ə kl ə f ə rqli r ə ftarın ə saslı oldu ğ unu mü ə yy ə nl əş dirmi ş dir. 167 3.5.2. Siyasi f ə aliyy ə td ə i ş tirak: fikir ifad ə etm ə k azadlı ğ ı, yı ğ ıncaqlar v ə birl əş m ə k azadlı ğ ı v ə azad seçkil ə r ə aid m ə s ə l ə l ə r Avropa Ş urasının ə sas m ə qs ə dl ə rind ə n biri demokratiyanın t əş viq edilm ə sind ə n ibar ə tdir. Bu m ə s ə l ə siyasi f ə aliyy ə td ə ki i ş tirakın t əş viq olunmasını t ə min ed ə n A İ HK-da verilmi ş bir sıra hüquqlarda öz ə ksini tapmı ş dır. A İ qanunvericiliyi bu m ə s ə l ə l ə rl ə ba ğ lı m ə hdud çe ş idli hüquqlar (konkret olaraq A İ v ə t ə nda ş larının b ə l ə diyy ə seçkil ə rind ə v ə Avropa Parlamentin ə seçkil ə rd ə i ş tirak etm ə k hüququ) t ə klif etdikd ə , A İ HK s ə s verm ə k v ə seçkil ə rd ə i ş tirak etm ə k hüquqlarına z ə min yaradan müdd ə alarla yana ş ı fikir ifad ə etm ə k azadlı ğ ından yı ğ ıncaqlar v ə birl əş m ə k azadlıqlarınad ə k hüquqları özünd ə ə ks etdirir. Misal: Yuxarıda müzakir ə olunan Baçkovskinin v ə ba ş qalarının Pol ş a Respublikasına qar ş ı i ş in ə ə sas ə n, cinsi oriyentasiya z ə minind ə ayrı-seçkilik bar ə d ə bilikl ə rin artırılması m ə qs ə dil ə yürü ş ün keçirilm ə sin ə r ə dd cavabının verilm ə si, üst ə g ə l merin geni ş ictimaiyy ə t qar ş ısında homofob b ə yanatlar verm ə si dinc topla ş maq azadlı ğ ının (11-ci madd ə ) 14-cü madd ə il ə birg ə pozulması kimi qiym ə tl ə ndirilmi ş dir. 168 Birl əş m ə k azadlı ğ ı siyasi partiyaların yaradılması istiqam ə tind ə müdafi ə ni t ə min etm ə k m ə qs ə dil ə n ə z ə r ə alınmalıdır v ə A İ HM bu cür müdaxil ə d ə n yüks ə k s ə viyy ə d ə müdafi ə n ə z ə rd ə tutur. 169 Eyni zamanda, bu B ə l ə dçinin 4.11-ci bölm ə sind ə qeyd olundu ğ u kimi siyasi debatlar kontekstind ə söz azadlı ğ ı hüququna ist ə nil ə n müdaxil ə çox ciddi şə kild ə n ə z ə rd ə n keçirilir. 170 166 Rasmussenin Danimarka Krallı ğ ına qar ş ı A İ HM-d ə ki 8777/79 saylı, 28 noyabr 1984-cü il tarixli i ş i. 167 Rasmussenin Danimarka Krallı ğ ına qar ş ı A İ HM-d ə ki 8777/79 saylı, 28 noyabr 1984-cü il tarixli i ş inin 40-42 paraqrafları. 168 Baçkovskinin v ə ba ş qalarının Pol ş a Respublikasına qar ş ı A İ HM-d ə ki 1543/06 saylı, 3 may 2007-ci il tarixli i ş i. 169 M ə s ə l ə n Sosialist Partiyasının v ə ba ş qalarının Türkiy ə Respublikasına qar ş ı A İ HM-d ə ki 21237/93 saylı, 25 may 1998-ci il tarixli i ş i. 170 Kastelsin İ spaniya Krallı ğ ına qar ş ı A İ HM-d ə ki 11798/85 saylı, 23 aprel 1992-ci il tarixli i ş i. 67 3.5.3. S ə m ə r ə li hüquqi müdafi ə vasit ə l ə ri Ya ş amaq (2-ci madd ə ), h ə mçinin i ş g ə nc ə y ə , qeyri-insani v ə ya l ə yaq ə ti alçaldan r ə ftara v ə yaxud c ə zaya m ə ruz qalmamaq (3-cü madd ə ) kimi maddi hüquqları t ə min etm ə kl ə yana ş ı, bu madd ə l ə r dövl ə tin üz ə rin ə h ə yatdan m ə hrum etm ə il ə v ə ya burada qeyd olunmu ş l ə yaq ə ti alçaldan r ə ftarla n ə tic ə l ə nmi ş halları ara ş dırmaq v ə zif ə sini qoyur. Naçovanın v ə ba ş qalarının, h ə mçinin Turan Çakırın i ş l ə ril ə ba ğ lı A İ HM b ə yan etmi ş dir ki, burada 2-ci v ə 3-cü madd ə l ə rin pozulması arxasında duran mümkün irqçilik motivl ə rinın ara ş dırılması il ə ba ğ lı konkret v ə zif ə n ə z ə rd ə tutulur v ə bu v ə zif ə y ə ə m ə l etm ə m ə h ə min madd ə l ə rin 14-cü madd ə il ə ə laq ə l ə ndirilmi ş şə kild ə pozulması hesab olunur. 171 Misal: Turan Çakırın Belçika Krallı ğ ına qar ş ı i ş in ə ə sas ə n, iddiaçı onun saxlanması zamanı a ğ ır v ə çoxsaylı b ə d ə n x ə sar ə tl ə rinin yetirilm ə sil ə , h ə mçinin h ə d ə -qorxu g ə lm ə v ə irqçi t ə hqirl ə rl ə mü ş ayi ə t olunan polis ə m ə kda ş larının q ə ddarlı ğ ı bar ə d ə ş ikay ə t etmi ş dir. 172 A İ HM nümayi ş etdirilmi ş zorakılıq n ə tic ə sind ə iddiaçının qeyri-insani v ə l ə yaq ə ti alçaldan r ə ftara m ə ruz qalmamaq hüququnun (A İ HK-nın 3-cü madd ə si) pozuldu ğ unu mü ə yy ə n etmi ş dir. Eyni zamanda, A İ HM iddiaçının alçaldıcı r ə ftara m ə ruz qalması bar ə d ə ş ikay ə tinin dövl ə t t ə r ə find ə n müvafiq qaydada ara ş dırmaq iqtidarında olmamasını dövl ə tin sözüged ə n madd ə y ə ə sas ə n prosessual öhd ə likl ə rin ə ə m ə l etm ə m ə si kimi qiym ə tl ə ndirmi ş dir. Bundan ba ş qa, ara ş dırmanın müvafiq qaydada aparılmaması n ə tic ə sind ə 3-cü madd ə il ə birg ə ayrı-seçkiliy ə m ə ruz qalmamaq hüququnun pozuldu ğ u da mü ə yy ə n olunmu ş dur, çünki dövl ə t alçaldıcı r ə ftar bar ə d ə iddiaları ara ş dırmaqla yana ş ı, h ə min r ə ftarın irqçilikd ə n ir ə li g ə ldiyind ə n, diskriminativ xarakter da ş ıması bar ə d ə iddiaları da ara ş dırma ğ a borclu idi. Misal: Naçovanın v ə ba ş qalarının Bolqarıstan Respublikasına qar ş ı i ş i iki roman m ə n şə li ə sg ə rin icaz ə olmadan h ə rbi hiss ə ni t ə rk etdiyind ə n onları saxlama ğ a çalı ş an h ə rbi polis ə m ə kda ş ı t ə r ə find ə n güll ə l ə nm ə si bar ə d ə dir. 173 Hadis ə ba ş verdiyi zaman ə sg ə rl ə ri q ə tl ə yetirmi ş zabit yanındakı şə xs ə “Siz, l ə n ə t ə g ə lmi ş qaraçılar!” qı ş qıraraq müraci ə t etmi ş dir. A İ HM ölüm hallarının dövl ə t t ə r ə find ə n müvafiq qaydada ara ş dırılmaması il ə z ə r ə rç ə kmi ş şə xsl ə rin ya ş amaq hüququnun (A İ HK-nın 2-ci madd ə sin ə ə sas ə n) n ə inki mahiyy ə tc ə , eyni zamanda, prosessual qaydada da pozuldu ğ unu mü ə yy ə n etmi ş dir. Eyni zamanda, mü ə yy ə n olunmu ş dur ki, ara ş dırmanın aparılmaması 2-ci madd ə il ə birg ə ayrı-seçkiliy ə m ə ruz qalmamaq hüququnun pozulmasına g ə tirib çıxarmı ş dır, çünki dövl ə t konkret olaraq ayrı- seçkiliyin arxasında duran mümkün s ə b ə bl ə rin ara ş dırılımasına da m ə suliyy ə t da ş ıyır. İş l ə rin h ə r ikisi dövl ə t m ə murlarının ə m ə ll ə ril ə ə laq ə dar olsa da, dövl ə tin v ə zif ə si cinay ə td ə n z ə r ə r ç ə kmi ş şə xsl ə ri müdafi ə etm ə k m ə qs ə dil ə m ə s ə l ə y ə müdaxil ə etm ə kd ə n ibar ə tdir v ə bu cür cinay ə t ə m ə ll ə rini sonradan ara ş dırmaq v ə zif ə si öz ə l qurumlarla da ba ğ lı günd ə m ə g ə lir. Misal: Yehova Ş ahidl ə ri Qldani İ cmasına üzv olan şə xsl ə rin v ə ba ş qalarının Gürcüstan Respublikasna qar ş ı i ş in ə ə sas ə n, Yehova Ş ahidl ə rinin bir qrup üzvü ultra ortodoksal qrup t ə r ə find ə n hücuma m ə ruz qalmı ş dır. 174 Eyni zamanda, zorakılı ğ ın qar ş ısını almaq üçün polisin heç bir t ə dbir görm ə diyi d ə qeyd olunmu ş dur. Polis orqanları hücum ed ə n şə xsl ə rin şə xsiyy ə tini mü ə yy ə n ed ə bilm ə diyini b ə yan ed ə n kimi bu hadis ə il ə ba ğ lı ba ş lanmı ş istintaq dayandırılmı ş dır. A İ HM mü ə yy ə n etmi ş dir ki, z ə r ə rç ə kmi ş şə xsl ə ri dini z ə mind ə zorakılıqdan 171 Naçovanın v ə ba ş qalarının Bolqarıstan Respublikasına qar ş ı [GC] 43577/98 v ə 43579/98saylı, 6 iyul 2005-ci il tarixli, Turan Çakırın Belçika Krallı ğ ına qar ş ı 44256/06 saylı, 10 mart 2009-cu il tarixli v ə Ş eciçin Xorvatiya Respublikasına qar ş ı 40116/02 saylı, 31 may 2007-ci il tarixli, A İ HM-d ə ki i ş l ə ri. 172 Turan Çakırın Belçika Krallı ğ ına qar ş ı A İ HM-d ə ki 44256/06 saylı, 10 mart 2009-cu il tarixli i ş i. 173 Naçovanın v ə ba ş qalarının Bolqarıstan Respublikasına qar ş ı A İ HM-d ə ki [GC] 43577/98 v ə 43579/98 saylı, 6 iyul 2005-ci il tarixli i ş l ə ri. 174 Yehova Ş ahidl ə ri Qldani İ cmasına üzv olan şə xsl ə rin v ə ba ş qalarının Gürcüstan Respublikasna qar ş ı A İ HM-d ə ki 71156/01 saylı, 3 may 2007-ci il tarixli i ş i. 68 müdafi ə etm ə k üçün polis orqanlarının t ə dbir gör ə bilm ə m ə si v ə sonradan müvafiq istintaq i ş ini apara bilm ə m ə si 3-cü madd ə nin (qeyri-insanı v ə ya l ə yaq ə ti alçaldan r ə ftara v ə ya c ə zaya m ə ruz qalmamaq hüququ) v ə 9-cu madd ə nin (din azadlı ğ ı hüququ) 14-cü madd ə il ə birg ə pozulması kimi qiym ə tl ə ndirilmi ş dir, çünki bu hadis ə dini z ə minind ə ba ş vermi ş dir. Ehtimal etm ə k olar ki, A İ Ş urasının “ İ rqçiliyin v ə ksenofobiyanın mü ə yy ə n formalarına v ə t ə zahürl ə rin ə qar ş ı cinay ə t hüququ vasit ə sil ə mübariz ə y ə dair” Ç ə rçiv ə Q ə rarı kontekstind ə A İ qanunvericiliyi d ə ox ş ar bir v ə zif ə ni n ə z ə rd ə tuta bil ə r (bu m ə s ə l ə B ə l ə dçinin 4.6-cı bölm ə sind ə müzakir ə olunur). 175 Lakin sözüged ə n Ç ə rçiv ə Q ə rarı şə xs ə qar ş ı tör ə dilmi ş cinay ə tl ə ə laq ə dar irqçilik motivl ə rinin olub-olmamasının ara ş dırılması üçün hansısa konkret v ə zif ə ni n ə z ə rd ə tutmur. 3.5.4. Cinay ə t hüququna aid m ə s ə l ə l ə r A İ HK B ə l ə dçinin 3.5.3-cü yarımbölm ə sind ə qeyd olunan s ə m ə r ə li hüquqi müdafi ə vasit ə l ə rind ə n ə lav ə , bu Konvensiyada n ə z ə rd ə tutulmu ş bir sıra hüquqlar, o cüml ə d ə n ə dal ə tli m ə hk ə m ə ara ş dırması, qanunsuz saxlanılmamaq, cinay ə t tör ə dildiyi zaman t ə tbiq edilm ə li olan c ə zadan daha a ğ ır c ə zaya m ə ruz qalmamaq v ə eyni cinay ə t ə m ə lin ə gör ə 2 d ə f ə cinay ə t m ə suliyy ə tin ə c ə lb olunmamaq, ya ş amaq v ə qeyri-insani v ə ya l ə yaq ə ti alçaldan r ə ftara v ə ya c ə zaya m ə ruz qalmamaq hüquqları vasit ə sil ə cinay ə t hüququna aid bir sıra m ə s ə l ə l ə r ə toxunur. Yüklə 144,08 Kb. Dostları ilə paylaş:
|