A. X. Mirzəcanzadə, M.Ə.İskəndərov, M.Ə. Abdullayev, R. Q. Ağayev, S. M.Əliyev, Ə. C.Əmirov, Ə. F. Qasımov

§ 8. KOMPRESSOR QUYULARININ VAXTAŞIRI VƏ QARIŞIQ 

ÜSUL İLƏ İSTİSMARI 

 

Neft yataqlarını istismar etdikcə əksər halda lay təzyiqi düşməyə 

başlayır. Quyunun hasilatı azalmamaq üçün quyudibi təzyiqini aşağı salmaq, 

317

 

 

bunun üçün isə qaldırıcının nisbi dalma dərinliyini azaltmaq lazım gəlir ki, 

bu da qazın xüsusi sərfinin artmasına səbəb olur. Qazın xüsusi sərfinin 

artırılması 1 t  neftin çıxarılmasına çəkilən xərcə təsir göstərir və baha başa 

gəlir. Bütün bunlara əsasən, qazın xüsusi sərfini azaltmaq məqsədi ilə 

hasilatı az olan, daha doğrusu alçaq dinamik səviyyəli quyuları kompressor 

üsulu ilə vaxtaşırı istismar etmək olar. 

 

8

9

10

M

12

B

M

B

1

2

5

4

MİM-in 

boşaldılması

M

M

11

Halqavarı

 fəzadakı

qazın buraxıldığı

           xətt

Qaz

x tti

ə

3

6

atqı xətti

Qaz

7

B

 

 

Adından göründüyü kimi vaxtaşırı kompressor istismarında quyudan 

maye mütəmadi deyil, vaxtaşırı çıxarılır. Bunun üçün sıxılmış qaz quyuya 

müəyyən vaxtdan bir verilir. Vaxtaşırı kompressor istismarının ən sadə 

halını nəzərdən keçirək: quyuya bircərgəli qaldırıcı boru endirilmiş və 

halqavarı fəzaya sıxılmış hava vaxtaşırı vurulur. Hava vurulan zaman 

halqavarı fəzadakı maye qaldırıcı borulara sıxışdırılır və qaldırıcıdakı maye 

ilə birlikdə quyuağzına qaldırılır. Mayenin  atqı xəttinə tullanışı baş verən 

kimi quyuya hava vurulması dayandırılır. Bir qədər keçəndən sonra laydan 

maye gəlib quyuda müəyyən səviyyəyə qalxır, halqavarı fəzaya yenidən 

sıxılmış hava vurulur. Beləliklə, proses təkrar olunur. 

153-cü şəkil. Əvəzetmə liftinin 

avadanlığı sxemi: 

1-birinci cərgə boru kəməri; 2-ikinci 

cərgə (qaldırıcı) boru kəməri; 3-

əvəzetmə kameri; 4-kürəcikli klapan; 5- 

quyruq; 6-indikator; 7-elektrik cərayanı 

xətti; 8-zaman relesi; 9-elektromaqnitli 

klapan; 10-təzyiq reduktoru; 11-süzgəc; 

12-MİM (membran icra mexanizmi) M- 

manometr; B-ventil 

318

 

 

Kompressor quyularının bu cür istismarının əsas çatışmayan cəhəti 

ondadır ki, mayenin halqavarı fəzadan qaldırıcıda sıxışdırıldığı vaxt quyuda 

təzyiq  lay təzyiqindən çox olduğu üçün, quyudakı mayenin bir hissəsi laya 

keçə bilir. Şübhəsiz ki, bu üsulu yalnız keçiriciliyi az olan quyularda tətbiq 

etmək olar. Haqqında danışdığımız çatışmayan cəhəti aradan qaldırmaq üçün 

xüsusi əvəzetmə lifti tətbiq olunur. 

Əvəzetmə lifti  qurğusunun sxemi 153-cü şəkildə göstərilmişdir. 

Şəkildən göründüyü kimi quyuya iki cərgə boru endirilir və birinci cərgənin 

(böyük diametrli boruların) aşağı hissəsində əvəzetmə kameri qurulur. 

Sıxılmış hava birinci və ikinci cərgə borular arasındakı halqavarı 

fəzaya vurulur və əvəzetmə kamerindəki maye qaldırıcı boruya sıxışdırılır 

(bu zaman dibdəki klapan sıxışdırılan mayeni yalnız qaldırıcıya buraxır). 

Beləliklə, basqı zamanı təzyiq quyudibinə ötürülmür. 

 

 

Əvəzetmə lifti qurğularında havanın (qazın) vaxtaşırı verilməsi xüsusi 

avtomatik cihaz vasitəsilə  həyata keçirilir. Havanı ya yer üstündə, ya da 

quyu dibində - əvəzetmə kameri olan yerdə  kəsirlər. Birinci halda mayenin 

atqı xəttinə  tullanışından sonra həm qaldırıcıda, həm də halqavarı fəzada 

qalmış olan sıxılmış havanı bayıra (adətən atmosferə) buraxmaq lazım gəlir 

(əks halda quyudan kamerə maye gələ bilməz), bu isə  havanın xüsusi 

sərfinin artmasına səbəb olur. Elə  buna görə  havanın aşağıda—əvəzetmə 

154-cü şəkil. Plunjer 

qaldırıcısı avadanlığı 

sxemi: 

1 - boru kəməri; 2 - yaylı 

amortizator;  3 - üst amor-

tizator;  4 -  plunjer; 5 –  süz-

gəc; 6 - dördboğaz; 7 -  atqı 

kameri; 8 - dəlikli boru; 9, 11 

- siyirtmələr; 10 - kəmər; 12 - 

flans; 13,14,16, 17,18,19, 20, 

22  - ventillər; 15 - yan xətt; 

21  – planşayba; 23 və  24 - 

manometr. 

3

10

1

neft

qaz

19

9

2

16

neft

24

8

7

18

22

20

11

21

23

17

13

qaz

6

14

5

12

319

 

 

kameri olan yerdə, kəsilib-vurulması daha çox əlverişlidir. Lakin son halda 

əvəzetmə lifti qurğusunun quruluşu xeyli mürəkkəb olur. 

Quyuların vaxtaşırı istismarından danışarkən plunjerli qaldırıcını 

xüsusi qeyd etməliyik. 

Plunjerli qaldırıcıya,  yaxud plunjerli liftə vaxtaşırı kompressor 

istismarının bir növü kimi baxmaq olar. 

Plunjerli qaldırıcının yeraltı avadanlığı-aşağı hissəsi mayeyə batırılmış 

olan boru kəmərindən (1) ibarətdir (154-cü şəkil). Kəmərin ucuna yaylı 

amortizator (2)  qoyulur, amortizatora isə adi süzgəc (5) 

bağlanır. Aşağı amortizator boru kəməri boyunca enən 

plunjerin zərbəsini qəbul etmək üçündür. Yerüstü ava-

danlıq quyunun ağzına qoyulan xüsusi armaturdan 

ibarətdir. Armaturun mərkəzi hissəsinə yanlardan iki xətt 

birləşdirilmişdir ki, bunun biri qaz vurulması, digəri isə 

quyunun  məhsulunun axıdılması üçündür. Armaturun 

yuxarısındakı amortizator (3)  yuxarı qalxan plunjerin 

zərbəsini qəbul etmək üçündür.

 

 

Boru kəmərində hərəkət edən plunjer (155-ci şəkil), 

üzərində kanal şəklində yarığı olan içiboş silindrdən (1) 

ibarətdir. Plunjerin aşağı hissəsində klapan (2)  vardır. 

Plunjer qaz və ya maye  içərisində enərkən həmin klapan 

açıq olur. 

 

Plunjerli qaldırıcı belə işləyir (154-cü şəklə bax); 

Kamerdən (10) qaldırıcı borulara salınmış plunjer, klapanı 

açıq halda olaraq öz ağırlığı ilə aşağı enir. Plunjer alt 

amortizatora çatan kimi klapan amortizatorun yastığına 

toxunub bağlanır; quyudakı qazın təzyiqi altında plunjer 

yuxarı hərəkət etməyə başlayır və üstündəki maye 

sütununu qaldırır. Maye sütunu quyu ağzına çatıb dəlikli 

borudan (8) atqı xəttinə keçir; plunjer isə hərəkətini davam 

etdirib həmin dəlikli borudan da yuxarıya qalxır. Plunjerin 

bu son vəziyyətində onun altındakı qaz,  mayenin ardınca 

atqı xəttinə keçməyə yol tapır. Bunun nəticəsində plunjerin 

altında təzyiq düşür. Təzyiqin müəyyən qiymətində 

plunjerin klapanı açılır və plunjer öz ağır1ığı ilə aşağı enməyə başlayır. 

Beləliklə, proses yenidən təkrar olunur. 

Əgər laydan gələn qaz plunjerin qaldırılmasına kifayət etməzsə, onda 

yer üstündən quyuya qaz (hava) vurulur. 

Alçaq dinamik səviyyəli quyuları qarışıq üsulla  istismar etmək də 

sərfəlidir. Qarışıq üsul dedikdə, bir quyuda mayenin eyni   zamanda bir neçə 

üsulla çıxarılması nəzərdə tutulur. Burada qarışıq istismar üsullarından 

1

2

 

155-ci şəkil. 

Plunjer 

320

 

 

ikisini qısa sürətdə nəzərdən keçirəcəyik: erlift -  əvəzetmə lifti və dərinlik 

nasosu - erlift. 

      

Maye

Qaz

K

                                               

Maye

Qaz

N

 

 

 

 

 

 

Əvəzetmə lifti ilə erliftin  qarışıq (birlikdə) tətbiqi alçaq dinamik 

səviyyəli dərin quyuların istismarında işlədilə bilər (156-cı şəkil). Burada 

əvəzetmə liftinin vəzifəsi qaldırıcı boruların mayeyə dalma dərinliyini süni 

surətdə artırmaqdan ibarətdir.  Qurğunun aşağı hissəsində kiçik həcmli  

əvəzetmə lifti  qurulur.  Sıxılmış qaz (hava) iki cərgə boru kəmərinin 

arasındakı  halqavarı fəzadan vurulur (halqavarı fəza təcrid edildiyindən 

oradakı təzyiq quyunun dibinə təsir etmir). Əvəzetmə liftində işlədilmiş qaz, 

mayenin içərisi ilə boruarxası fəzaya yönəldilir. Əvəzetmə lifti mayeni qazla 

(hava ilə) birlikdə qaldırıcı boruya sıxışdırır. Əvəzetmə kamerinə hava 

ikiboğazlı klapan vasitəsilə (k) verilir və kəsilir. Əvəzetmə liftini, məsələn 

polad məftil, yaxud kiçik diametrli ştanq vasitəsilə idarə etmək olar. 

157-ci şəkildə  dərinlik nasosu ilə  erliftin qarışıq (birgə) tətbiqi sxemi 

göstərilmişdir. Burada dərinlik nasosu (n) boruların mayeyə dalma 

dərinliyini süni surətdə  artırmaq üçün tətbiq edilir. Dərinlik nasosu mayeni 

məlum yüksəkliyə  qədər qaldırdıqdan sonra erliftin işləməsi üçün lazımi 

dalma dərinliyi yaradılmış olur. 

156-cı şəkil. Quyuların əvəz-

etmə liftivə erliftə  birlikdə 

istismar edilməsi sxemi 

157-ci şəkil. Quyuların dərinlik  

nasosu və erliftlə birlikdə  istis-

mar edilməsi sxemi 

321

 

 

 

X  F Ə S İ L  

 

NEFT QUYULARININ DƏRİNLİK NASOSU ÜSULU İLƏ 

İSTİSMARI 

 

Bütün dünya neft yataqlarının əksəriyyətinin işlənməsində neft 

quyularının dərinlik nasosları ilə istismarı neft istehsalının əsas üsullarından 

biri hecab olunur. 

SSRİ-də neft verən quyuların əksəriyyəti (yarıdan çoxu) dərinlik 

nasosları ilə istismar olunur. Bu üsulun geniş yayılmasına səbəb nisbətən 

qənaətli olması, nasosa qulluq edilməsinin sadəliyi, çıxarma prosesinin 

tamamilə mexanikləşdirilməsi, istismar rejiminin sabitliyi, bir sıra quyuların 

bir mühərriklə işlədilməsi imkanı, emulsiya əmələ gətirməsi və s.-dir. 

Quyuların dərinlik nasosu ilə istismarına o zaman keçilir ki, layın təbii 

enerjisinin neftin fontan vurmasına gücü çatmır və kompressorla 

istismarında, çıxardılmış hər  bir ton neftə sərf edilən sıxılmış havanın 

miqdarı hədsiz çox olur. 

 

§   1 .   DƏRİNLİK NASOS QUYUSUNUN SXEMİ, İŞ PRİNSİPİ  

VƏ MƏHSULDARLIĞI 

 

         Quyuları dərinlik nasosları ilə istismar etdikdə istifadə olunan qurğular 

mühərrikin yerinə görə iki cür olur: mühərriki yer üzərində olub, nasosa 

ştanq kəməri vasitəsilə hərəkət verən qurğular və bilavasitə mühərriki 

dərinlik nasosuna birləşmiş qurğular. Birinci növ qurğulara ştanqlı,  

ikinciyə isə ş t a n q sı z   q u r ğ u la r   adı verilmişdir. Ştanqlı dərinlik nasosu 

qurğusu yeraltı və yerüstü avadanlıqdan ibarətdir. 

Yeraltı avadanlıq qrupuna: 1) dərinlik nasosları; 2) nasos ştanqları; 3) 

nasos boruları; 4) nasosun sorma hissəsində qoruyucu

 

alətlər (süzgəclər, qaz 

və qum lövbərləri və s.); 5)  ketçerlər, pakerlər və s; yerüstü  avadanlıq 

qrupuna isə: 1) mancanaq dəzgahları; 2) qrup intiqalları; 3)  qoşma man-

canaqları; 4) kipgəclər; 5) pardaxlanmış pistonqolu, ötürücü mexanizmlər və 

s. daxildir. 

Dərinlik nasosu qurğusu aşağıdakı qayda üzrə işləyir. 

Dərinlik nasosu birtəsirli adi pistonlu nasosdur. Bu nasosun, quyuya 

endirilən nasos boruları kəmərinin (3) aşağı hissəsinə bərkidilmiş silindrinin 

ucuna sorucu klapan (9) bağlanmışdır (158-ci çəkil). 

       Silindrin içərisində piston rolunu ifa  edən plunjer (1) boru şəklindədir 

və bunun yuxarısında vurucu   klapan (11) olur. Hər iki klapan yalnız yuxarı 

açılır. Plunjerin yuxarı ucu nasos ştanqları (2)  kəmərinə bağlanmış və 

boruların yuxarısına bağlanmış kipgəcdən (12)  keçərək mancanaq 

322

 

 

dəzgahının başlığına (4)  ilişdirilmişdir. Beləliklə. mancanaq  dəzgahının   

başlığı  (4)  aşağı-yuxarı hərəkət etməklə nasos ştanqları kəməri vasitəsilə 

nasosun plunjerini silindrin  içərisində aşağı-yuxarı hərəkət etməyə məcbur 

edir. Plunjer (1) yuxarı hərəkət edərkən, silindrin

 

aşağısına bağlanmış sorucu 

klapan (9) açılır və quyudakı maye süzgəcdən (10) keçib, silindrə (plunjerin 

altında boşalmış yerə)  dolur. Plunjer aşağı getdikdə sorucu klapan (9) 

bağlanır, vurucu klapan (11) isə açılır və plunjerin altında olan maye vurucu 

klapandan keçib silindrin yuxarı hissəsinə keçir.

  

 

8

4

9

1

11

10

2

12

3

7

6

5

 

         

Plunjer  yenə yuxarı  hərəkət edəndə vurucu klapan bağlanır və plunjer 

silindrin yuxarı hissəsinə dolmuş mayenn sıxışdırıb nasos borularına 

doldurur. Beləliklə, proses ardıcıl təkrar olunur. Nəhayət maye  quyuağzın-

dakı kipgəcdən (12) keçərək xüsusi çənlərə tökülür. 

Mancanaq dəzgahı başlığının yuxarı-aşağı hərəkət etməsi üçün elektrik 

mühərriki  (5)   fırlanaraq reduktorun valına oturdulmuş çarxqolunu da (6) 

fırlandırır və bu isə sürgüqolunun (7) aşağı ucunu özü ilə çevrə üzrə aparır. 

Bu zaman sürgüqolunun balansirə oynaqla bağlanmış ucu isə yalnız aşağı-

158-ci şəkil. Nasos qurğusunun 

işləmə prinsipi: 

1-plunjer; 2-nasos ştanqları; 3-nasos kəməri; 

4-mancanaq dəzgahının başlığı; 5-elektrik 

mühərriki; 6-çarxqolu; 7-sürgü qolu; 8-

balansir; 9-sorucu klapan; 10-süzgəc; 11-

vurucu klapan; 12-kipgəc 

323

 

 

yuxarı hərəkət edə bilir və onunla bağlı olan balansiri və balansir də başlığı 

aşağı-yuxarı hərəkət etdirir. 

 

Dərinlik nasosunun hasilatı 

 

İdeal halda plunjerin diametrini D ilə və getdiyi yolu s

pl

 ilə işarə etmiş 

olsaq, plunjerin hərəkəti ilə silindrin boşalmış hissəsinin V həcmi belə ifadə 

olunacaqdır: 

 

 =

_H

2

4





= L



∙ 



 ,                                (X.1) 

burada F

pl 

— plunjerin en kəsiyi sahəsidir. 

Bu zaman kipgəcdən yer üzərinə çıxarılan mayenin faktik miqdarı (V

1

) 

silindrin  boşalmış hissəsinin həcmindən  (V)  ştanqın plunjer yolu boyunca 

həcmi qədər az olur, yəni 

                                              



1

=  −

_N

2

4





    

burada d — ştanqın diametridir. 

        Yuxarıda söylədiyimiz  kimi plunjer aşağı hərəkət edərkən, silindrə 

sorulmuş bütün maye (V) vurucu klapandan keçməli və nasos borularına 

dolmalıdır. Lakin, orada boşalan həcmin bir qədər az olduğunu gördük, buna 

görə də plunjerin aşağıya hərəkəti zamanı nasos borularından bir qədər də 

maye çıxmalıdır, yəni 



2

=  − 

1

= L



∙ 



− K −

_N

2

4





M =

_N

2

4





 .

 

Əlbəttə plunjerin bir dəfə  aşağıya və  yuxarıya   hərəkətindən alınacaq 

nəzəri məhsul 

 = 

1

+ 

2

= L



∙ 



−

_N

2

4

+

_N

2

4

= L



∙ 



 

olacaqdır. 

Əgər balansir dəqiqədə n  dəfə yırğalanarkən plunjer də n  dəfə aşağıya 

və yuxarıya hərəkət etmişsə, o zaman dərinlik nasosunun bir dəqiqədə 

verdiyi məhsul 

V

dəq

 = F

pl

 

∙ 

s

pl 

∙

 n                                           (X.2) 

olacaqdır, 

burada n — plunjerin qoşa gediş sayıdır. 

Həqiqətdə silindrə dolan mayenin miqdarı əksər hallarda (X.2) 

düsturunda göstərilən həcmdən az olur. Bu itkilərin əsas səbəbləri bunlardır: 

1) sorma zamanı (yəni plunjerin yuxarıya hərəkətində) silindrə maye ilə 

birlikdə qaz da dolur və həcmin bir hissəsini tutur; 2) plunjer və silindrin 

arasından maye axıb plunjerin altına keçir; 3) vurucu klapanın vaxtında və 

möhkəm bağlanmaması nəticəsində borulardakı mayenin bir hissəsi 

plunjerin altına axır; 4) sorucu klapanın vaxtında açılmaması və plunjerin 

324

 

 

yüksək sürəti nəticəsində sorucu klapandan lazımi miqdarda maye  keçə 

bilmir və s. 

         Bütün bunların nəticəsində silindrə sorulmuş mayenin həçmi  (V

0

) 

plunjerin yuxarı hərəkəti zamanı boşalmış həcmdən (V)  az olur ki, bunların 

da nisbətinə (V

0

/V)  nasosun  dolma əmsalı  deyilir. Bundan başqa bəzən 

silindrə sorulmuş mayenin hamısı quyunun  ağzına gəlib çıxmır. Məsələn, 

mayenin bir hissəsi vaxtında və kip bağlanmamış sorucu klapandan quyuya 

axır. Nasos  boruları möhkəm bağlanmadıqda maye yiv birləşmələrindən 

quyuya axır və s. Qeyd etmək lazımdır ki, ümumiyyətlə nəzəri hasilatı 

hesablayarkən plunjerin getdiyi yolu  (s

pl

)  pardaxlanmış pistonqolunun 

getdiyi yola (s

0

)  bərabər hesab edirlər. Həqiqətdə isə nasos, ştanqları və 

nasos boruları kəmərinin elastikliyi nəticəsində plunjerin həqiqi yolu 

pistonqolunun yolundan fərqli olur. Bu səbəbdən bəzən plunjerin gediş sayı 

da balansirin yırğalanma sayına bərabər olmur. 

Bütün yuxarıda göstərilən amilləri nəzərə alaraq dərinlik nasosunun 

həqiqi məhsuldarlığının onun nəzəri məhsuldarlığına olan nisbətini 



 ilə 

işarə etsək, nasosun məhsuldarlığı dəqiqədə 

                                 V

dəq

=F

pl 

∙ 

s

0 

∙ α ∙n                                       (X.3) 

olur. 

Yuxarıda söylədiyimiz nisbətdəki 

α — nasosun verim əmsalı adlanır ki, 

bu da nasos qurğusunda maye itkilərinin göstəricisidir. 

Beləliklə, nasosun gündəlik məhsuldarlığını tapmaq asandır: 

 

 Q = F

pl

 

∙

 s 

∙ 

n 

∙

 D 

∙ 

∙ 60 ∙ 24,                            (X.4) 

burada Q — nasosun bir əünlük məhsuldarlığı, t ilə;  

           F

pl

 — plunjerin en kəsik sahəsi; m

2

 ilə;  

           s

 

—

 

pardaxlanmış pistonqolunun gediş yolu, m ilə;  

           n — balansir başlığının dəqiqədə yırğalanma sayı;  

           

α — nasosun verim əmsalı; 

             

γ — mayenin xüsusi çəkisidir, t / m

2

 ilə. 

 

§ 2. DƏRİNLİK NASOSLARI 

 

Neft sənayesində 1924-cü ildə ilk dəfə FD-1 və FD-2 tipli dərinlik 

nasosları tətbiq olunmuşdur. Bu nasoslar Feliks Dzerjinski adına (Bakı) 

ixtisaslaşdırılmış zavod tərəfindən layihə edilmiş və həmin zavodda 

hazırlanırdı. 

Əvvəllər, yəni quyuların dərinliyi az, quyudibinə axan neftin 

içərisində qumun və qazın cüzi miqdarda olduğu zamanlarda, bu iki tipli 

dərinlik nasosu neft sənayesinin ehtiyacını təmin edirdi. Sonralar neft 

quyularının geoloji və texniki şəraitinin dəyişməsi ilə əlaqədar olaraq 

F.Dzerjinski zavodu FD-1 və FD-2 tipli nasosların hissələrini və hətta 

bölmələrini belə dəyişməklə bir çox dərinlik nasosları buraxmışdır. 

325

 

 

Beləliklə, FD dərinlik nasos tiplərinin 1945-ci ildə 52-yə qədər 

çatdırılmasına baxmayaraq, onlar ümumittifaq neft sənayesinin tələbatını 

ödəyə bilmədi. Buna görə də Bakı neft mühəndisləri və alimləri tərəfindən 

kökündən dəyişdirilmiş, normal sıralı dərinlik nasoslarının konstruksiyası 

layihələndirilmiş və bunlar bir sıra ümumittifaq zavodları tərəfindən 

hazırlanmışdır. 

Quyuların nasosla istismarı üçün normal sıralı avadanlıqda əsasən 

yeddi tip dərinlik nasosları nəzərdə tutulmuşdur: 

1) NQN-1 boru nasosları 

2) NQN-2 boru nasosları 

3) NQN-3 ştanq nasosları (qondarma nasoslar)

 

4)

  NQN-4 ştanq nasosları (qondarma nasoslar) 

5)

  NQN-5 teleskopik nasoslar 

6)

  NQN-6 teleskopik nasoslar  

7)

  NQN-7 teleskopik nasoslar 

Bu nasoslardan bəziləri  külli miqdarda, digərləri  isə  sınaq üçün bir 

neçə  dənə  hazırlanmış  və neft mədənlərində müvəffəqiyyətlə  işlədilmişdir. 

Son illərdə dərinlik nasosları üzrə ümumittifaq standartının düzəldilməsi ilə 

əlaqədar olaraq, yuxarıda  göstərilən  nasosların  şifrləri bir qədər  dəyişdi-

rilmişdir.  

İndi 26-cı cədvəldə göstərilən dərinlik nasosları hazırlanmaqdadır. 

 

26-cı cədvəl 

Köhnə şifr 

Yeni şifr 

Şərti diametri 

Quruluşu 

1 

2 

3 

4