A. X. Mirzəcanzadə, M.Ə.İskəndərov, M.Ə. Abdullayev, R. Q. Ağayev, S. M.Əliyev, Ə. C.Əmirov, Ə. F. Qasımov
§ 5. FONTAN QUYUSUNA QULLUQ EDİLMƏSİ
Yüklə 3,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 136-cı şəkil.
- 137-ci şəkil. t
- 138-ci şəkil. Qaz-hava qaldırıcıları
|
§ 5. FONTAN QUYUSUNA QULLUQ EDİLMƏSİ
Fontan quyusuna qulluq etmək aşağıdakı işləri görmək deməkdir: a) quyunu tədqiq etmək, b) quyunun işləməsini tənzim etmək, c) quyunun və avadanlığın müntəzəm işləməsinə göz yetirmək, ç) təmir işlərini görmək və ğ) quyunun normal işi pozulduqda onu bu və ya digər yolla bərpa etmək. Fontan quyusunun tənzimi haqqında gələcəkdə ayrıca danışacayıq. Quyunun işini tənzim etmək-quyu ağzında ştuser və ya trap vasitəsilə lazımi qədər əks təzyiq yaratmaqdan ibarətdir. Quyunu aparılmış tədqiqata əsasən tənzim edirlər, çünki layda şərait dəyişdiyindən optimal rejim də dəyişir; bundan başqa ştuserlə tənzim edəndə, o yeyilir, axıntının keçdiyi sahə böyüyür; buna ğörə quyuya nəzarət yetirmək, daha doğrusu quyuağzı təzyiqini vaxtaşırı bərpa etmək, yaxud müəyyən qədər hasilat alınmasına nail olmaq lazım gəlir. Quyuya müntəzəm göz yetirmək-boruarxası, halqavarı fəzadakı (iki cərgə boru endiriləndə), bufer və trapdakı təzyiqlərə, neft və qaz hasilatına, suyun və qumun faizinə fikir vermək və nəhayət avadanlığın-yerüstü avadanlığın, atqı xəttinin və s. saz olmasına nəzarət yetirməkdən ibarətdir. Cari təmir dedikdə avadanlığın işində hər cür qüsurları, məsələn, birləşmələrdəki sızmanı, bu və ya başqa hissənin yeyilməsini və s. aradan qaldırmaq nəzərdə tutulur. 288
Quyunun normal işinin pozulmasını quyu üstündə (bufer və boruarxası) təzyiqlərin dəyişməsi ilə, həmçinin neft hasilatının, suyun və qumun faizi ilə bilirlər. Əgər boruarxası təzyiq tədricən artırsa, buferdəki təzyiq düşürsə, bu zaman neft hasilatının azalması fontan borularının tutulduğunu, məsələn, parafinləşdiyini bildirir; əgər həm boruarxası, həm də bufer təzyiqləri artır, lakin hasilat azalırsa, onda ya borular tutulmuş (məsələn, parafinləşmiş), ya da atqı xətti və ya ştuser tutulmuşdur. Son halda quyu o biri atqı xəttinə keçirilməli və ştuserin işi qaydaya salınmalıdır. Boruarxası təzyiqin xeyli aşağı düşməsi quyudibində qum tıxacının əmələ gəldiyini, ya da suyun çoxaldığını bildirir; quyunun məhsulunu ölçməklə, ya da axıntıdan nümunə göturməklə suyun gəlməsini asan bilmək olar. Su gəlmişsə, buferdə təzyiqi artırmaq yolu ilə quyudibinə təzyiqi çoxaltmaq lazımdır. Bundan başqa suyun xarakteri və onun hansı yolla axıb gəlməsi səbəbi aydınlaşdırılmalıdır. Əgər boruarxası təzyiqin düşməsi qum tıxacının əmələ gəlməsi ilə əlaqədardırsa, onda quyunu dayandırmadan qum tıxacını təmizləmə üsullarına əl atmaq lazımdır. Şübhəsiz ki, bu üsullar quyuda mayenin sürətini artırmaqla əlaqədar olmalıdır; sürəti artırmaq üçün maye hasilatı artırılmalı, bunun üçün isə quyudibinə təzyiq azaldılmalıdır; son halda bufer təzyiqini azaltmaq lazım gəlir. Əgər quyuağzı təzyiqini aşağı salmaq lazımi nəticə verməsə, onda fontan zəifləyən zaman quyuda təzyiqi artırmaq ücün quyunu bağlamaq lazımdır. Bu zaman təzyiq artarsa, deməli, qum tıxacı layı quyudan ayırmamışdır. Belə ki, quyunu açanda o, şiddətlə fontan vurmalıdır. Bu halda axın, tıxacı əmələ gətirən qumu quyuağzına ata bilər. Bu üsul da kömək etməzsə, onda quyudibi təzyiqini azaltmaq üçün bufer təzyiqini aşağı salmaqla yanaşı, halqavarı fəzadan hava və ya qaz vurmaq lazım gəlir. Hava yol tapıb quyuağzından çıxanda eyni zamanda boru arxasına neft vurmaq da yaxşı nəticə verir. Bütün bu işləri görərkən, neftin və suyun, məsələn, quyudibindən yer üstünə axması üçün xeyli vaxt lazım gəldiyini yaddan çıxarmaq olmaz (dərin quyularda bu vaxt saatlarla ölçülür). Bütün bu üsullar müsbət nəticə verməzsə, qum tıxacını təmizləmək, yaxud yumaq lazımdır ki, bu haqda sonra bəhs ediləcək. Axında qumun faizi artanda, onu azaltmaq üçün tədbirlər görülməlidir. Belə ki, həm quyuda tıxac yaranması, həm də layda böyük boşluq—kaha əmələ gəlməsi nöqteyi-nəzərındən qumun çox gəlməsi təhlükəlidir (son halda, məsələn, quyunun dibi uçub kəməri əzə bilər). Depressiyanı dəyişdirmək, yəni quyudibinə təzyiqi artırmaqla qumun miqdarını azaltmaq olar lakin, bu həmişə müsbət nəticə vermir, belə ki, depressiyanı azaltmaq hasilatın enməsinə, quyuda axın sürətinin azalmasına səbəb olur ki, bu da tıxac yaranması ehtimalını artırır; buna görə də qumun
289
faizini azaltmaq məqsədi ilə yerüstü təzyiqin və buna müvafiq dib təzyiqinin artırılmasını yalnız fontanın nisbətən müntəzəm, döyüntüsüz vurduğu hallarda tətbiq etmək olar; bundan əlavə təzyiq də tədricən artırılmalıdır. Sonuncu tədbir həyata keçi- riləndə döyüntü olarsa və fontanın kəsildiyi hiss edilməzsə ; onda yerüstü təzyiqin artırılması dayandırılmalı və quyunun fontanvurma dərəcəsindən asılı olaraq yerüstü təzyiq hətta azaldılmalıdır. Fontan quyusuna qulluq edil- məsi ilə əlaqədar olaraq quyuda bir sıra əngəllərin baş verə biləcəyini qeyd etməliyik. Bunlardan, məsələn, parafinli neftlərin çıxarılması zamanı istər qaldırıcı borularda, istərsə yerüstü avadanlıqda parafinin çök-məsini, neftin su ilə birlikdə hərəkəti zamanı emulsiyalı qarışığın yaranmasını, qumun neftdə yaxud neft-su qarışığında hərəkət edərkən müxtəlif səbəbdən qum tıxacı və s. əmələ gətirməsini və başqalarını göstərə bilərik. Bütün bu əngəllərə neft quyularının kompressor üsulu ilə istismarında da təsadüf edilir; bu halda qısa da olsa, IX fəsildə danışılır (həmin qeydlər fontan istismarına da aiddir). Buradaca neftlə birlikdə quyuya gələn qumun yerüstünə çıxarılması ilə əlaqədar olan bir məsələni ayrıca şərh etməliyik.
Kövrək süxurlardan iba- rət olan yataqları istismar edərkən, qumun mayedə α x
həcmi konsentrasiyası (birinci kitabın VII fəslinin ikinci pa- raqrafına bax) bəzi hallarda elə böyük qiymətə çatır ki, hər hansı bir səbəbdən quyunu qısa müddətə dayandıranda belə, müxtəlif əngəllər törənə bilir. Qumun yaxşı çıxarılması məqsədi ilə fontan boruları adətən, süzgəcin yuxarı dəliyinədək, bəzən daha aşağı endirilir. Bununla əlaqədar olaraq fontanvuran quyuda süzgəcin yuxarı dəliyindən ta quyunun ağzınadək qumun həcmini hesablamaq lazım gəlir (135-ci şəkildə qaldırıcının həm X P P q.a. P* P d h b r r* r 1 2
* x 1
135-ci şəkil. Qaldırıcı boyunca qumun həcmi konsentrasiyasının dəyişməsi sxemi 3,0 2,0 1,0 0 1,0 2,0 3,0 4,0 1,0
1,5 2,0
2,5 3,0
0
* *
¼ ¼
ilə Ü* və Ü* ilə ¼* arasında asılılıq 290
≥
d , həm də p < p d hissəsində təzyiqin paylanması düz xətt qanunu ilə qəbul edilmişdir). Əgər p ≥
d hissəsində ¡ q > ¡* şərti ödənilirsə, onda qumun həcmi konsentrasiyası tam müəyyən bir α* kəmiyyətinə qədər azalacaq (həmin kəsikdəki təzyiqi p* ilə işarə edək) və yuxarıda isə α x
α*=const olacaqdır ( α x , α* və ¡* haqqında birinci kitabın VII fəslinə bax, ¡ q isə quyunun gündəlik Q
hasilatına müvafiq olan ölçüsüz surətdir). α 0
¡* və ¡* ilə α* arasında asılılıq 136-cı şəkildə verilmişdir (eyni zamanda birinci kitabdakı 160-cı şəklə bax). Burada iki hal ola bilər: 1) ¡ q
q <¡*. I hal (¡ q ≥¡*). Süzgəcin yuxarı dəliyindən qaldırıcı boruların başmağınadək qumun həcmi: V 1b =F i h b D* (VIII.36) ifadəsi ilə tapılır; burada F
- istismar kəmərinin en kəsiyi sahəsidir. Qaldırıcı borulardakı qumun həcmi isə belə tapılar:
1 = L & 1 + 0,5 2 ƒ
.
? .
' D ∗ 1−D ∗ , (VIII.37) burada ƒ(p) = (2+Q 0 ) p 0 +(2−kp 0 ) p; φ (p) = (1+Q 0 ) p 0 +(1−kp 0 ) p;
=
ş − N ∶ K1 + √_Q 4º q 2 L 2,5 M ;
2 = −
1
λ — hidravlik müqavimət əmsalı; γ n — qazla doymuş neftin xüsusi çəkisi; k — qazın mayedə həllolma əmsalı (qaldırıcının p q.a
ilə p=p d təzyiqli kəsikləri arasında k-nın orta qiyməti götürülür). p 0 — atmosfer təzyiqi; L — qaldırıcının uzunluğudur. Beləliklə, halında quyudakı qumun ümumi həcmi: V 1 = V 1b + V 1q (VIII.38) olur. II hal (¡ q
başmağınadək qumun həcmi (135-ci şəklə bax): V 2b
i h b
b (VIII.39) burada — α b quyunun h b hissəsində qumun həcmi konsentrasiyasıdır. Qaldırıcı borularda qumun həcmi belə tapılır:
2 = L ã 1 D 1 1−D
1 + 0,5
∗ S1 +
0 + ∗ ? (
∗ ) U D 1
+D ∗ 2−D 1 +
+
1 − ∗ 2 &
0 + ∗ ? ( ∗ ) + 0 + . ?
.
' D ∗ 1−D ∗ ä (VIII.40) 291
burada ∗ = N − ∗ −
.
2 ; ∗ = ¡
∗ [1+ 0 (1−D ∗ )−¡
∗ ] ¡ ∗ −¡ [1− 0 (1−D ∗ )] 0
Beləliklə, ¡ q <¡* halında quyudakı qumun ümumi həcmi V 2 = V 2b + V 2q (VIII.41) ifadəsi ilə tapılır. Qumun tamamilə çökməsi hər hansı bir səbəbdən quyunun dayandırılması ilə əlaqədardır. Tamamilə çökmə müddəti (t) maye və qumun fiziki xassələrindən başqa, bir də qumun həcmi konsentrasiyasından ( α x
asılıdır. Fontan quyusu dayandırılanda qum həm maye-qum qarışığında, həm də maye-qaz-qum qarışığında çökməli olur. Sadə olsun deyə qum dənələrinin yalnız maye-qum qarışığında çökməsi nəzərdən keçirilmiş və t, α x , ilə d arasındakı asılılığa əsasən 137-ci şəkildə 100 m mayedə özlülüyü 20 sp olan mayedə qumun çökməsi müddəti qrafiki olaraq göstərilmişdir (d-qum dənəciklərinin dia-metridir). Nümunə üçün süzgəcin yuxarı dəliyindən qaldırıcının başmağınadək və qaldırıcı boru- larda aşağıdakı şərtlərə əsasən qumun həcmini və onun çökmə müddətini tapaq: Q
= 40
m 3 /gün, Q 0 = 58 m 3 /m 3 , p d =100,9 atm, p q.a = 9
atm, p baş
= 74,5 atm, L=1234 m, h b =20 m, k = 0,7817, γ n =0,87 q/sm 3 , η = 20 sp, istismar kəmərinin diametri 6″, fontan qaldırıcısının diametri 4″, d = 0,4 mm, =2,0%. 136-cı şəkildən ¡*=2,3 və α*=3,2 qiymətlərini tapırıq. ¡ q -ni birinci kitabdakı (VII.72) — (VII.78) düsturlarına əsasən hesablasaq, bizim götürdüyümüz hal üçün qaldırıcı borularda və istismar kəmərində, müvafiq olaraq 14 və 5 qiymətlərini alırıq. Deməli, ¡ q >¡* və qumun həcmini (VIII.36) və (VIII.37) düsturları ilə tapmaq lazımdır: V 1b = 0,011 m 3 , l 1 = 307m, l 2 = 927 m, V 1q = 0,220 m. Bu həcmdən 80,0 m 3 -u maye-qum qarışığında (p ≥p d ), 0,140 m 3 -u isə maye-qaz-qum qarışığındadır (p <p d ). (VIII.38) ifadəsinə əsasən qumun ümumi həcmi V 1 =0,231 m 3 . Onda qumun tamamilə çökəcəyi halda yaranacaq qum tıxacının hündürlüyü (h
) belə
tapılır:
ℎ > =
1 L D
. (VIII.42) Tıxacın məsaməliliyini m = 0,4, yəni α T = 0,6 qəbul etsək, h t =20,7 m alarıq. Deməli, qum tamamilə çöksə, 6″ kəmərdə yüksəkliyi 20,7 m olan tıxac əmələ gətirər. 137-ci şəkildən görünür ki, 0,4 mm diametrli qum 0 2
6 8 10 12 14
t, saat 10 20 30 40 50 0,4 0,5
0,2 mm =20 cn x %
137-ci şəkil. t, ¼ ¼ x və d arasında asılılıq 292
dənələrinin konsentrasiyası α x = α*=3,2% olan zaman 5 saata çökür (100 m maye sütunu hesabı ilə). Qumun tamamilə çökməsi müddətinin (t
) təyin edilməsindən danışarkən göstərməliyik ki, əgər qaldırıcıda bütünlüklə maye-qum qarışığı olsaydı, onda ç
ybÖ ydd
∙ z = æb saat alınardı. Şübhəsiz ki, bu müddət həqiqi çökmə müddətindən çoxdur. Əslində qaldırıcının yuxarı hissəsində (p
d ) maye-qaz-qum qarışığı vardır ki, quyu dayanan zaman qaz mayedən ayrılandan sonra həmin qarışıq qaldırıcı boruda aşağıdakı yüksəkliyi tutacaqdır:
2
= 2 ∆ = 0,5
2 ƒ
.
? ² . ³ , (VIII.43) burada ∆ op — qaldırıcının p d
≥ p ≥ p q.a
hissəsində qazlı maye qarışığının orta mayeliliyi adlanır. Araşdırdığımız misalda
2 ′ = 540 m alınır. Deməli, qaldırıcıda mayenin ümumi yüksəkliyi 850 m olur, buna müvafiq olaraq, qumun tamamilə çökmə müddəti 850 100
∙ 5 ≈ 43 saat alınır. Şübhəsiz ki, bu müddət həqiqi çökmə müddətindən azdır. Beləliklə, qumun həqiqi çökmə müddəti: 43 saat < t ç < 62 saat edəcəkdir. Gətirdiyimiz misaldan aydın olur ki, fontan vuran quyuda qumun həcminin, eləcə də onun çökmə müddətinin təyini müəyyən əməli əhəmiyyətə malikdir. Belə ki, hər hansı bir səbəbdən quyunun dayandırılması üzündən qumlu qarışıqla boru arasındakı ilişmə qüvvəsindən asılı olaraq, bəzi hallarda qaldırıcı tutula bilər. Bu hal, xüsusən qaldırıcı boruların süzgəcin yuxarı dəliyindən aşağıya endirildiyi halda daha mürəkkəb əngəllərə gətirib çıxara bilər. Fontan quyusuna qulluq edilməsindən danışarkən, nəhayət göstərməliyik ki, bütün təmir işləri və dəyişikliklər mütləq səliqəli qeyd olunmalıdır. Bu, bir tərəfdən həmin quyuda görülən tədbirlərin necə nəticələndiyini izləməyə, digər tərəfdən lazım gələndə, bu məlumatdan eyni şəraitdə işləyən o biri quyular üçün optimal rejim yaradılmasına kömək edir.
293
QUYULARIN KOMPRESSOR ÜSULU İLƏ İSTİSMARI § 1. QAZ-HAVA QALDIRICILARI Neft quyularının kompressor üsulu ilə istismarı fontanvurmanın təbii davamıdır. Belə ki, fontanvurmanın sonunda quyuya gələn lay enerjisi o qədər azalmış olur ki, o, lazımi qədər mayeni yer üstünə çıxarmaq üçün kifayət etmir və xaricdən enerji əlavə etmək lazım gəlir. Bunun üçün lay qazına kömək olaraq qaldırıcı boruların başmağına kompressor vasitəsilə sıxılmış qaz və ya hava gətirilir. Əgər quyuya sıxılmış qaz vurulursa, bu qurğuya—qazlift, hava vurulursa - erlift deyilir. Bəzi hallarda lay enerjisinin azlığı üzündən erqazlift quyunun işə salındığı ilk gündən tətbiq edilir. Qeyd etməliyik ki, sıxılmış qazla quyudan neft çıxarılması ilk dəfə V.Q.Şuxov tərəfindən 1897-ci ildə Bakı mədənlərində tətbiq edilmişdir. Mayeni sıxılmış qazla quyudan qaldırmaqdan ötrü, birincisi yüksək təzyiqli qazı vermək, ikincisi isə mayeni yer üstünə qaldırmaq üçün iki kanal lazımdır. Qaz-hava qaldırıcıları quyuya endirilən boru kəmərinin sayından və yerləşdirilməsindən, həmçinin işlək qazın və qazla neft qarışığının hərəkət istiqamətindən asılı olaraq, müxtəlif tipli olur. Qaz-hava qaldırıcıları bir cərgə, ya da iki cərgə boru kəmərindən ibarət olur; birinci halda qaldırıcıya bircərgəli, ikinci halda isə ikicərgəli deyilir. Quyuya işlək qazın vurulmasından asılı olaraq halqavarı və mərkəzi sistemlər vardır. İkicərgəli qaldırıcıda quyuya iki konsentrik boru kəməri endirilir ki, xaricdəkinə (böyük diametrliyə) birinci cərgə, içəridəkinə (kiçik diametrliyə) isə ikinci cərgə deyilir. Erqazlift dedikdə ya qazlift, ya da erlift nəzərdə tutulur. Aşağıda qaz vurulmasından danışanda havanı da nəzərdə tutmaq lazımdır. Halqavarı sistemdə işlək qaz halqavarı fəzaya, daha doğrusu ikicərgəli qaldırıcıda - birinci və ikinci cərgələr arasına, bircərgəli qaldırıcıda isə istismar kəməri ilə qaldırıcı arasına vurulur. Maye ikicərgəli qaldırıcıda - içəridəki (kiçik diametrli) qaldırıcı boruların içərisi ilə, bircərgəlidə isə qaldırıcının içərisi ilə qalxır. Bu cür qaz-hava qaldırıcıları mədənlərdə çox geniş yayılmışdır. 138-ci şəkildə müxtəlif qaz-hava qaldırıcıları göstərilmişdir. Şəkildə hər bir cərgəsi başdan-başa eyni diametrli borulardan ibarət olan ikicərgəli qaldırıcı (138-ci a şəkli), bircərgəli qaldırıcı (138-ci b şəkli) birinci cərgəsi pilləli olan qaldırıcı (buna bəzən cərgəyarım qaldırıcı deyirlər, 138-ci v şəkli) bunların hər üçündə işlək qaz halqavarı sistemlə verilir; nəhayət mərkəzi sistem adlanan bircərgəli qaldırıcı (138-ci q şəkli) göstərilmişdir.
294
İkicərgəli qaldırıсıda birinсi (xariсi) cərgə borunu, adətən, qumu yaxşı qaldırmaq məqsədilə mümkün qədər dərinə, ta süzgəcədək endirirlər, ikinсi cərgənin dərinliyi isə quyunun xarakterindən və kompressorun təzyiqindən asılı olaraq seçilir.
a—ikicərgəli qaldırıcı; b—işlək qazın halqavarı sistemlə verildiyi bircərgəli qaldırıcı; v—cərgəyarım qaldırıcı; q—işlək qazın mərkəzi sistemlə verildiyi bircərgəli qaldırıcı
Cərgəyarım qaldırıcıda qaldırıсı borular birinci cərgədə böyük diametrdən kiçiyinə keçən yerdə qoyulmuş keçiriciyədək endirilir; elə buna görə də həmin keçiricini qaldırıсının endiriləсəyi dərinlikdə saxlayırlar. Keçirici ilə qaldırıcının başmağı arasındakı məsafə mümkün qədər az olmalıdır. Belə ki, əgər bu məsafə böyük və qaldırılan maye qumlu olduqda, kiçik diametrdən böyüyünə keçəndə sürətin azalması üzündən keçirici olan yerdə qum çöküb, qaldırıcının işini poza bilər. Cərgəyarım qaldırıcının üstünlüyü qumu yaxşı çıxarması (boruların diametri kiçik olduğundan qarışıq böyük sürətlə hərəkət edir), borunun tutulması imkanının azalması, bütün qurğunun nisbətən yüngül olmasındadır. Bircərgəli qaldırıcıda hava borularının vəzifəsini istismar kəməri görür, maye isə qaldırıcının içərisi ilə qalxır. Şəkildən göründüyü kimi qaldırıcı bircərgəli olduqda quyudakı mayenin səviyyəsi əslində qaldırıcı boruların başmağındadır. İşlək qaz, halqavarı sistemlə veriləndə - halqavarı fəzada sıxılmış qaz, qaldırıcı borularda isə qazla maye qarışığı olacaqdır; işlək qaz mərkəzi sistemlə veriləndə, əksinə, əslində dinamik səviyyə olmayacaq; bu halda gətirilmiş dinamik səviyyə məfhumu işlədilir; gətirilmiş dinamik səviyyə dedikdə qaldırıcının başmağından yuxarı təzyiqə müvafiq maye sütunu nəzərdə tutulur. a b v q
295
Bütün qaz-hava qaldırıcılarında işlək qazı vurmaq və qazlı maye qarışığını qaldırmaq üçün quyuya endirilmiş boru kəmərləri quyunun ağzında kipləşdirilir. İkicərgəli və bircərgəli halqavarı və mərkəzi sistemli qaz-hava qaldırıcılarının üstünlükləri ilə yanaşı çatışmayan cəhətləri də vardır. İkicərgəli qaldırıcının üstünlüyü ondan ibarətdir ki, maye axınının və işlək təzyiqin döyüntüsü az olur, belə ki, burada halqavarı fəzanın həcmi bircərgəli halqavarı sistemliyə nəzərən azdır. Bundan başqa boruarxası fəzadakı maye sütunu da qaldırıcının daha səlis işləməsinə kömək edir. İkicərgəli qaldırıcıda işəsalma təzyiqi bircərgəliyə nisbətən xeyli az olur. İkicərgəli qaldırıcının nöqsanı burada quyuya bircərgəliyə nisbətən əlavə boru kəmərinin endirilməsidir. Bircərgəli qaldırıcının başlıca üstünlüyü quyuya bir cərgə boru endirilməsi ilə əlaqədar olaraq metala qənaət edilməsi, həmçinin boruların diametrini nisbətən geniş intervalda seçməyin mümkün olmasıdır. Bircərgəli qaldırıcının nöqsanlarından biri döyüntü ilə işləməsidir, bu da bir sıra hallarda quyudibi ətrafındakı layın dağılması və qum tıxacının yaranmasına səbəb olur; bundan başqa quyunu istismara verəndə işəsalma təzyiqi yüksək olur.
İşlək qazın quyuya verilməsi sisteminə gəldikdə qazın mərkəzi sistemlə verilməsinin üstünlüyü işəsalma təzyiqinin nisbətən az olması və istismar kəmərinin diametrinin böyüklüyündən istifadə edilməsidir. Lakin, mərkəzi sistemlə qaz vermənin ciddi nöqsanları da vardır. Qazla neft qarı- şığında qum varsa, o, halqavarı fəzada hərəkət edərkən ikinci cərgə (hava) borularının muftalarını yeyir və istismar kəmərini xarab edir. Bundan başqa parafin və duz çöküntüləri ilə mübarizə çətinləşir. Buna görə işlək qazın mərkəzi sistemlə verilməsi mədənlərdə, demək olar ki, heç tətbiq edilmir. Bu sistemi yalnız maye qumsuz olduqda, parafin və duz çöküntüləri əmələ gəlməsi qorxusu olmadıqda və nisbətən böyük hasilat almaq istədikdə tətbiq etmək olar. Mədəndə adi şəraitdə işlək qazı halqavarı sistemlə verən bircərgəli qaz-hava qaldırıcısını tətbiq edib, onun nöqsanlarını aradan qaldırmağa çalışmaq lazımdır.
Yüklə 3,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|