|
Sahibkarlığın təkmilləşdirilməsi əmtəə və xidmətlərin istehsalı üçün əlverişli şərait yaradır. Bu da öz növbəsində məhsuldarlığın, ölkənin rəqabətə davamlılığının artmasına təsir edir. Sahibkarlığın təkmilləşdirilməsi ölkədə sahibkarlar şəbəkəsinin səviyyəsini, həmçinin ayrı-ayrı sahibkarın fəaliyyəti və strategiyasını əhatə edir. Cədvəldən göründüyü kimi, Azərbaycan bu göstəriciyə görə dünya ölkələri arasında 73-cü, MDB məkanında isə birinci yeri tutur.
Ölkələr
|
sıra
|
Xal
|
Azərbaycan
|
73
|
3. 78
|
Ermənistan
|
93
|
3. 35
|
Gürcüstan
|
111
|
3. 03
|
Qazaxıstan
|
75
|
3. 75
|
Qırğızıstan
|
103
|
3. 22
|
Rusiya
|
78
|
3. 66
|
Tacikistan
|
112
|
3. 00
|
Ukrayna
|
76
|
3. 72
|
Rəqabətə davamlılığın əsaslarından biri də texniki innovasiyalardır. Baxmayaraq ki, institusional inkişaf, infrastrukturun təkmilləşdirilməsi, makroiqtisadi sabitliyin artırılması və ya insan potensialının yaxşılaşdırılması əhəmiyyətli iqtisadi inkişafa nail olmaq üçün yetərlidir. Azərbaycan bu göstəriciyə görə dünya ölkələri arasında 53-cü sırada bərqərar olmuşdur.
Ölkələr
|
Sıra
|
Xal
|
Azərbaycan
|
53
|
3. 26
|
Ermənistan
|
74
|
3. 04
|
Gürcüstan
|
98
|
2. 72
|
Qazaxıstan
|
65
|
3. 14
|
Qırğızıstan
|
114
|
2. 40
|
Tacikistan
|
91
|
2. 80
|
Ukrayna
|
61
|
3. 18
|
Beləliklə, rəqabətə davamlılığın əsas göstəricilərinin təhlili onu deməyə əsas verir ki, Azərbaycan MDB məkanında lider mövqeyə malikdir və dünya ölkələri arasında öz layiqli yerini tutur. Nəzərə alsaq ki, iqtisadiyyatın daha da inkişaf etdirilməsi, əhalinin rifahının yaxşılaşdırılması, sosial problemlərin həlli iqtisadiyyatın liberallaşması, demokratikləşmə prosesinin sürətləndirilməsi və digər sahələr üzrə ciddi tədbirlər həyata keçirilməsi davam etdirilir, yaxın gələcəkdə Azərbaycanın rəqabətə davamlılığının daha da artacağı heç şübhə doğurmur.
Ona görə də Prezident İlham Əliyev tam əminliklə qeyd edir: “Biz daha da çalışmalıyıq ki, gələcək illərdə bu yüksək dinamikanı saxlayaq, iqtisadi artım sürətinə görə dünya miqyasında lider dövlət kimi Azərbaycanın lider mövqelərini saxlayaq. Elə edək ki, Azərbaycan vətəndaşları, Azərbaycan xalqı ildən-ilə, aydan-aya daha da yaxşı yaşasın”.
Nəticə
Ümumimilli lider Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu və Prezident İlham Əliyev tərəfindən daha da inkişaf etdirilən strateji kurs Azərbaycanı qlobal zirvələrə doğru gedən ölkələr qrupunda öncül mövqeyə çıxarmışdır. Ölkənin inkişaf səviyyəsində ciddi kəmiyyət və keyfiyyət dəyişiklikləri baş vermiş və verməkdə davam edir.
İqtisadi inkişaf səviyyəsi yaxın perspektivdə daha da yüksələcəkdir. İqtisadi inkişaf sürətinin dünyada anoloqu olmayan səviyyəsi Azərbaycanın bir çox inkişaf parametrlərinə görə inkişaf etmiş ölkələrlə arasında olan fərqin azalmasına gətirib çıxaracaqdır. Möhkəm iqtisadi təməl demokratik proseslərə dinamizm qazandırmış, əhalinin sosial-rifah halının daha da yaxşılaşdırılması üçün geniş perspektivlər açmışdır.
Beləliklə, iqtisadi inkişafın tarixdə anoloqu olmayan Azərbaycan modelinin formalaşması və inkişafı nəticəsində uzunmüddətli perspektivdə Azərbaycanın sosial-iqtisadi inkişaf traektoriyası yüksək dərəcədə perspektivlidir. Belə ki:
-
İnzibati-amirlik sistemi ləğv edilərək bazar iqtisadiyyatı prinsipləri bərqərar olmuşdur.
-
Müstəqil, demokratik, hüquqi dövlətin əsasları qoyulmuş və ölkə yüksək inkişaf mərhələsinə daxil olmuşdur.
-
Transformasiya prosesi uğurla aparılmış və özunün son mərhələsinə qədəm qoymuşdur.
-
Qapalı sosial-iqtisadi sistem xaricə açılmış və «açıq qapı» siyasətinin tətbiq edilməsi nəticəsində bərabərhüquqlu dövlət kimi qlobal iqtisadi sistemə inteqrasiya prosesi sürətlənmişdir.
-
Xarici kapital geniş miqyasda cəlb edilərək, resurs amillərindən intensiv istifadə edilir.
-
Ölkədə yaradılmış yeni imkanlar daxili mənbələrin hərəkətə gətirilməsi, iqtisadiyyatın strukturunun yenidən qurulması, informasiya texnologiyalarının sürətli inkişafı və bütün sahələrdə modernləşdirmə xəttinin həyata keçirilməsi məqsədlərinə xidmət edir və bu sahədə ciddi irəliləyişlər mövcuddur.
-
Həyata keçirilən qlobal əhəmiyyətli infrastuktur layihələri Azərbaycanın Avrasiya məkanında mərkəzi nəqliyyat dəhlizinə çevrilməsi üçün geniş imkanlar yaratmışdır.
-
Siyasi müstəqillik iqtisadi müstəqilliklə möhkəmləndirilmişdir. Ölkə tam müstəqil və balanslaşdırılmış iqtisadi siyasət yeritməklə ölkənin milli təhlükəsizliyini və onun mühüm tərkib hissələri olan iqtisadi təhlükəsizliyini, enerji təhlükəsizliyini və ərzaq təhlükəsizliyini qısa zaman kəsiyində təmin edə bilmişdir.
-
Ölkə qısa tarixi dövr ərzində kapital idxal edən ölkədən ixrac edən ölkəyə, təbii qaz idxal edən ölkədən ixrac edən ölkəyə çevrilmiş, bir çox həyati əhəmiyyətli məhsullarla öz ehtiyaclarını təmin edir.
-
Ölkənin əlverişli geosiyası vəziyyətindən məharətlə istifadə edilməsi Azərbaycanın regionda lider dövlətə çevrilməsinə və qabaqcıl dünya düvlətləri arasında mövqenin möhkəmləndirilməsinə səbəb olmuşdur.
-
Yaradılmış möhkəm iqtisadi təməl siyasi və sosial-mədəni proseslərə də dinamizm verir, Azərbaycanın “mənliyinin dünya miqyasında təsdiq edilməsinə imkan yaradır”.
ƏLAVƏLƏR
Əlavə 1
Ölkə qrupları üzrə xarici ticarət dövriyyəsinin dinamikası (mlrd dollar*)
|
1995
|
2000
|
2002
|
2003
|
2004
|
2005
|
2006
|
Dünya
|
10. 011
|
12. 979
|
13. 037
|
15. 180
|
18. 509
|
21. 059
|
24. 323
|
Sənaye ölkələri
|
6. 574
|
8. 362
|
8. 284
|
9. 539
|
11. 266
|
12. 380
|
13. 954
|
İEÖ
|
3. 435
|
4. 611
|
4. 753
|
5. 640
|
7. 242
|
8. 678
|
10. 319
|
Asiya
|
1932. 66
|
2. 447
|
2. 522
|
3. 004
|
3. 835
|
4. 526
|
5. 336
|
İndex 1995=100
|
1995
|
2000
|
2002
|
2003
|
2004
|
2005
|
2006
|
Dünya
|
100. 0
|
130
|
130
|
151
|
185
|
210
|
242
|
Sənaye ölkələri
|
100. 0
|
127
|
126
|
145
|
171
|
188
|
212
|
İEÖ
|
100. 0
|
134
|
138
|
164
|
210
|
252
|
300
|
Asiya
|
100. 0
|
0. 12
|
0. 13
|
0. 15
|
0. 19
|
0. 23
|
0. 27
|
İxracatınin dinamikası (1995=100)
Dünya
|
100. 0
|
128, 98
|
130, 1344
|
151, 3845
|
142, 8294
|
210, 0246
|
242, 8574
|
Sənaye ölkələri
|
100. 0
|
121, 6882
|
121, 4851
|
139, 2772
|
134, 2976
|
177, 3021
|
199, 5725
|
Avstraliya
|
100. 0
|
120, 7547
|
122, 6415
|
135, 8491
|
134, 375
|
200
|
232, 0755
|
Kanada
|
100. 0
|
144, 2708
|
131, 25
|
142, 1875
|
109, 7473
|
186, 9792
|
203, 125
|
Yaponiya
|
100. 0
|
108, 1264
|
94, 13093
|
106, 5463
|
118, 1628
|
134, 3115
|
146, 7269
|
ABŞ
|
100. 0
|
133, 6752
|
118, 4615
|
123, 9316
|
104, 7315
|
155, 0427
|
177, 4359
|
Yeni Zellandiya
|
100. 0
|
97, 79412
|
105, 8824
|
121, 3235
|
152, 6316
|
159, 5588
|
164, 7059
|
Avstrya
|
100. 0
|
111, 4583
|
126, 9097
|
154, 8611
|
173, 9875
|
204, 6875
|
232, 8125
|
Belçika
|
100. 0
|
106, 8182
|
122, 7273
|
145, 4545
|
163, 2979
|
190, 9091
|
209, 6591
|
Finlandiya
|
100. 0
|
114, 899
|
112, 8788
|
132, 5758
|
133, 8462
|
164, 6465
|
195, 202
|
Fransa
|
100. 0
|
104, 5296
|
108, 7108
|
127, 5261
|
142, 3333
|
154, 7038
|
169, 6864
|
Almaniya
|
100. 0
|
104, 9618
|
117, 3664
|
143, 5115
|
165, 8182
|
186, 6412
|
214, 8855
|
Yunanıstan
|
100. 0
|
97, 27273
|
93, 63636
|
120
|
140, 1869
|
140, 9091
|
183, 6364
|
İrlandiya
|
100. 0
|
172, 87
|
195, 9641
|
207, 1749
|
135, 1492
|
245, 7399
|
235, 2018
|
İtaliya
|
100. 0
|
102, 5641
|
108, 547
|
127, 7778
|
147, 0833
|
159, 4017
|
177, 7778
|
Luksemburq
|
100. 0
|
100
|
100
|
125
|
150
|
162, 5
|
175
|
Niderland
|
100. 0
|
108, 6735
|
112, 2449
|
135, 2041
|
149, 2958
|
178, 5714
|
204, 0816
|
Portuqaliya
|
100. 0
|
100, 431
|
109, 9138
|
131, 8966
|
141, 6309
|
138, 7931
|
184, 9138
|
Sloveniya
|
100. 0
|
112, 5
|
125
|
162, 5
|
177, 7778
|
225
|
262, 5
|
İspaniya
|
100. 0
|
124, 5055
|
135, 7143
|
171, 4286
|
160, 7237
|
209, 8901
|
234, 3956
|
Danimarka
|
100. 0
|
97, 86408
|
109, 3204
|
126, 7961
|
150
|
162, 3301
|
178, 0583
|
İslandiya
|
100. 0
|
0
|
112, 2222
|
123, 8889
|
|
161, 1111
|
163, 3333
|
Norveç
|
100. 0
|
143, 0952
|
142, 1429
|
160, 7143
|
135, 9401
|
242, 619
|
286, 9048
|
İsveç
|
100. 0
|
109, 8997
|
103, 8847
|
128, 3208
|
140, 5929
|
163, 1579
|
184, 4612
|
İsveçrə
|
100. 0
|
96, 15385
|
111, 5385
|
129, 4872
|
157, 3333
|
161, 5385
|
182, 0513
|
Birləşmiş Krallıq
|
100. 0
|
116, 5289
|
114, 0496
|
125, 6198
|
121, 2766
|
153, 3058
|
176, 8595
|
İEÖ
|
100. 0
|
143, 4987
|
147, 3528
|
175, 4924
|
157, 233
|
275, 1707
|
329, 0348
|
Avropa
|
100. 0
|
134, 867
|
156, 8061
|
202, 0777
|
202, 003
|
332, 4288
|
407, 1241
|
Albaniya
|
100. 0
|
150
|
150
|
200
|
200
|
350
|
400
|
Ermənistan
|
100. 0
|
107, 4074
|
188, 8889
|
255, 5556
|
248, 2759
|
351, 8519
|
370, 3704
|
Azərbaycan
|
100. 0
|
283, 3333
|
366, 6667
|
433, 3333
|
211, 7647
|
716, 6667
|
1066, 667
|
Belarus
|
100. 0
|
140
|
160
|
200
|
200
|
320
|
400
|
Bolqarıstan
|
100. 0
|
100
|
120
|
160
|
200
|
240
|
300
|
Xarvatiya
|
100. 0
|
97, 77778
|
108, 8889
|
137, 7778
|
181, 8182
|
195, 5556
|
231, 1111
|
Kipr adası
|
100. 0
|
77, 23577
|
62, 60163
|
67, 47967
|
113, 6842
|
105, 6911
|
93, 49593
|
Çex respublikası
|
100. 0
|
131, 8182
|
172, 7273
|
222, 7273
|
231, 0345
|
354, 5455
|
431, 8182
|
Estoniya
|
100. 0
|
188, 2353
|
200
|
264, 7059
|
184, 375
|
452, 9412
|
517, 6471
|
Gürcüstan
|
100. 0
|
|
|
|
|
|
|
Macarıstan
|
100. 0
|
218, 75
|
269, 5313
|
332, 0313
|
196, 0714
|
485, 9375
|
574, 2188
|
Qazaxıstan
|
100. 0
|
166, 0377
|
183, 0189
|
243, 3962
|
228, 4091
|
524, 5283
|
764, 1509
|
Qırğızıstan respublikası
|
100. 0
|
125
|
125
|
150
|
140
|
175
|
200
|
Latviya
|
100. 0
|
200
|
200
|
300
|
200
|
500
|
600
|
Litva
|
100. 0
|
200
|
250
|
350
|
225
|
600
|
700
|
Makidoniya
|
100. 0
|
108, 3333
|
91, 66667
|
116, 6667
|
130, 7692
|
166, 6667
|
200
|
Malta
|
100. 0
|
127, 7487
|
116, 7539
|
129, 3194
|
107, 7869
|
124, 6073
|
141, 8848
|
Moldaviya
|
100. 0
|
0
|
100
|
100
|
|
100
|
100
|
Polşa
|
100. 0
|
139, 1304
|
178, 2609
|
234, 7826
|
231, 25
|
386, 9565
|
478, 2609
|
Rumuniya
|
100. 0
|
131, 6456
|
175, 9494
|
222, 7848
|
225, 9615
|
350, 6329
|
408, 8608
|
Rusiya
|
100. 0
|
127, 7108
|
128, 9157
|
163, 8554
|
172, 6415
|
293, 9759
|
367, 4699
|
Slovak respublikası
|
100. 0
|
133, 3333
|
155, 5556
|
244, 4444
|
233, 3333
|
355, 5556
|
466, 6667
|
Türkiyə
|
100. 0
|
127, 2727
|
159, 0909
|
213, 6364
|
221, 4286
|
327, 2727
|
372, 7273
|
Ukrayna
|
100. 0
|
115, 3846
|
138, 4615
|
176, 9231
|
220
|
261, 5385
|
292, 3077
|
Orta Şərq
|
100. 0
|
184, 9734
|
181, 9782
|
219, 8898
|
156, 7903
|
389, 9633
|
|
Bəhreyin
|
100. 0
|
151, 2195
|
141, 4634
|
160, 9756
|
122, 5806
|
248, 7805
|
282, 9268
|
Misir
|
100. 0
|
138, 2353
|
138, 2353
|
185, 2941
|
159, 5745
|
314, 7059
|
402, 9412
|
İran
|
100. 0
|
155, 5556
|
155, 5556
|
188, 8889
|
157, 1429
|
322, 2222
|
|
İsrayıl
|
100. 0
|
163, 1579
|
152, 6316
|
168, 4211
|
125, 8065
|
226, 3158
|
247, 3684
|
İordaniya
|
100. 0
|
107, 3446
|
156, 4972
|
174, 0113
|
206, 3158
|
242, 9379
|
292, 0904
|
Kuveyt
|
100. 0
|
151, 5625
|
120, 3125
|
161, 7188
|
147, 4227
|
350, 7813
|
447, 6563
|
Livan
|
100. 0
|
100
|
171, 4286
|
257, 1429
|
314, 2857
|
328, 5714
|
400
|
Liviya
|
100. 0
|
162, 5
|
125
|
187, 5
|
161, 5385
|
375
|
475
|
Oman
|
100. 0
|
185, 2459
|
183, 6066
|
191, 8033
|
117, 6991
|
306, 5574
|
354, 0984
|
Qətər
|
100. 0
|
|
297, 2973
|
362, 1622
|
|
697, 2973
|
845, 9459
|
Səudiyyə Ərəbistanı
|
100. 0
|
154
|
144
|
186
|
163, 6364
|
362
|
|
Suriya ərəb res,
|
100. 0
|
536, 1111
|
747, 2222
|
655, 5556
|
159, 5855
|
1050
|
|
Yəmən
|
100. 0
|
200
|
200
|
200
|
125
|
300
|
400
|
Qərb yarımkürəsi
|
100. 0
|
159, 4036
|
154, 5312
|
168, 0842
|
129, 7977
|
250, 1931
|
299, 8787
|
Argentina
|
100. 0
|
123, 8095
|
123, 8095
|
142, 8571
|
134, 6154
|
190, 4762
|
223, 8095
|
Baham adaları
|
100. 0
|
300
|
200
|
200
|
83, 33333
|
300
|
350
|
Boliviya
|
100. 0
|
109, 0909
|
118, 1818
|
145, 4545
|
175
|
254, 5455
|
354, 5455
|
Braziliya
|
100. 0
|
117, 0213
|
127, 6596
|
155, 3191
|
176, 3636
|
253, 1915
|
293, 617
|
Çili
|
100. 0
|
120
|
113, 75
|
135, 625
|
169, 2708
|
258, 125
|
363, 125
|
Kolumbiya
|
100. 0
|
128, 7129
|
117, 8218
|
129, 703
|
124, 6154
|
208, 9109
|
241, 5842
|
Kostarika
|
100. 0
|
165, 7143
|
151, 4286
|
174, 2857
|
108, 6207
|
200
|
234, 2857
|
Salvador
|
100. 0
|
170, 5882
|
176, 4706
|
182, 3529
|
113, 7931
|
200
|
205, 8824
|
Gvadalupe
|
100. 0
|
1687, 5
|
1562, 5
|
1625
|
107, 4074
|
2187, 5
|
2312, 5
|
Honduras
|
100. 0
|
116, 6667
|
108, 3333
|
108, 3333
|
107, 1429
|
141, 6667
|
158, 3333
|
Dostları ilə paylaş: |
