Turkiya iqtisodiyoti



Yüklə 0,88 Mb.
səhifə3/3
tarix18.09.2023
ölçüsü0,88 Mb.
#145086
1   2   3
Moliya fanidan Ramizova Nozima. Turkiya

Xojaligi

  • Turkiya — industrialagrar mamlakat. 1980 yil iqtisodiyotda tub burilishni koʻzda tutgan keng qamrovli dastur joriy etila boshlandi.
  • Eksportga moʻljallangan mahsulotlar ishlab chiqaruvchi sanoat korxonalari paydo boʻla boshladi. Amalga oshirilgan islohotlar natijasida markazdan boshqaruv oʻrniga bozor mexanizmiga oʻtildi.
  • Soliq masalasida bir qancha qulayliklar yaratildi, sarmoya jamgʻarmalari tez surʼatlar bilan koʻpaydi, chet el sarmoyasi erkin kelishiga qulay imkoniyat yaratiddi.

Chet el sarmoyasi va texnologiyasini jalb etishni tezlashtirish uchun 1985 yilda "Erkin mintaqalar qonuni" kuchga kirdi. Bunday mintaqalar 1987 yilda atigi 2 ta (Mersin va Antaliya) boʻlgan boʻlsa, 2002 yilga kelib ularning soni 21 ga yetdi. Ana shular natijasida yalpi ichki mahsulotda sanoatning ulushi 28,7%, qishloq xoʻjaligi. niki 14,4%, xizmat koʻrsatish sohasiniki 56,9% boʻddi.

  • Chet el sarmoyasi va texnologiyasini jalb etishni tezlashtirish uchun 1985 yilda "Erkin mintaqalar qonuni" kuchga kirdi. Bunday mintaqalar 1987 yilda atigi 2 ta (Mersin va Antaliya) boʻlgan boʻlsa, 2002 yilga kelib ularning soni 21 ga yetdi. Ana shular natijasida yalpi ichki mahsulotda sanoatning ulushi 28,7%, qishloq xoʻjaligi. niki 14,4%, xizmat koʻrsatish sohasiniki 56,9% boʻddi.

Sanoati

  • Turkiya xromit ishlab chiqarish. va eksport qilishda dunyoda yetakchi (toʻrtinchi) oʻrinda turadi (40 mln. tonnalik xromit zaxirasi bor). Shuningdek, gaz, neft, toshkoʻmir, temir, marganets, mis va boshqa rangli metallar qazib olinadi. Sanoat korxonalari asosan mamlakatning gʻarbiy va markaziy qismida joylashgan. Keyingi yillarda mamlakat sharqiy qismini rivojlantirish uchun choratadbirlar koʻrildi. Turkiya sanoatida avtomobilsozlik, elektronika, kimyo, toʻqimachilik, koʻnchilik mahsulotlari, qurilish materiallari, oʻsimlik yogʻi ishlab chiqarish. yetakchi oʻrin tutadi. Avtomobil sanoatidagi 15 firma 2001 y. 270685 yengil avtomobil va yuk mashinasi ishlab chiqardi. Keyingi davrda Turkiyada elektronika sanoati jadal rivojlandi. Kimyo sanoatida 970 fka faoliyat koʻrsatadi. Turkiya toʻqimachilik sanoati mollari eksportida dunyoda 15, tayyor kiyim eksportida esa 7oʻrinda turadi. Turkiyada elektr energiya ishlab chiqarish.da anʼanaviy oʻtin, toshkoʻmir, neft, tabiiy gaz, gidro va issiqlik energiyasi singari manbalardan tashqari quyosh va shamol energiyasidan ham foydalaniladi. Yiliga oʻrtacha 125 mlrd. kVtsoat elektr energiya xrsil qilinadi.

Qishloq xo’jaligi

  • Turkiya hududining 16% ni oʻtloq, 26% ni oʻrmonlar tashkil etadi, 35% da, yaʼni jami hududning ‘Gʻ3 qismida dehqonchilik qilinadi. Turkiyada gʻalla, paxta, tamaki, qand lavlagi, zigʻir, kanop va boshqalarlar yetishtiriladi. Turkiya yongʻoq (funduk), anjir va oʻrik yetishtirishda dunyoda 1, sabzavot, uzum va tamaki yetishtirishda 4, bugʻdoy va paxta yetishtirishda esa 7oʻrinda turadi. Beda, kungaboqar, meva ham yetishtiriladi. Soʻnggi yillarda sugʻorma dehqonchilikka eʼtibor kuchaydi. 2000 y. chorvachilikda 11 mln. krramol, 28,4 mln. qoʻyechki, 250 mln. tovuq boʻlgan. Baliq ovlanadi.

E’tiboringiz uchun rahmat!


Yüklə 0,88 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin