Texnikaviy chizmachilik cdr

Aylanalarning yoy vositasida tashqi tutashuvi.

Agar ikki aylanani uchinchi aylana ularga tashqi tomonidan urinib o‘tgan holda tutashtirilsa bunday tutashma aylanalarning tashqi tutashmasi deyiladi.
5-shakl, b da O₁ va O₂ markazlardan mos ravishda R₁ va R₂ radiuslar bilan chizilgan ikki aylanani berilgan Rradius yordamida tashqi tutashtirish talab qilinsin. Vositachi aylananing markazi O berilgan aylanalardan R masofada joylashtirish kerak. Ma’lumki, aylanalardan nuqtaning uzoqligi radial chiziq bo‘yicha o‘lchanadi. Shuning uchun O₁ markazdan R₁+R radius bilan O₂ markazdan esa R₂+R radius bilan yoylar chizamiz. Bu yoylarning kesishuv nuqtasi O tutashma markazi bo‘ladi. O markazni O₁ va O₂ lar bilan birlashtiramiz va ularning aylanalarni kesgan nuqtalarini mos ravishda 1₁ va 2₁bilan belgilaymiz. 1₁va 2₁tutashish nuqtalari bo‘ladi. Endi ularni O markazdan R radius bilan tutashtirib yasashlarni yakunlaymiz. Shunday qilib aylanalarning tashqi tutashmasida tutashmaning markazi Oberilgan aylanalarning radiuslariga tutashma radiusini qo‘shish orqali topiladi.

5-shakl

Ichki tutashma yasash.

Radiuslari tegishlicha R₁ va R₂ hamda markazlari O₁ va O₂ nuqtalarda joylashgan aylanalar R radius bilan tutashtirilishi (5-shakl, a) va bunda tutashma yoyi aylanalarning har ikkisiga botiq, ya’ni ichki tomoni bilan urinishi talab qilinsin. Tutashma radiusidan berilgan aylana radiusini ayirib hosil bo‘lgan R-R1 radius bilan O1 markazdan, shuningdek, R-R₂ radius bilan O₂ markazdan yoylar chizilsa O nuqtani hosil qiladi. Agar bu O markaz berilgan aylanalarning markazlari bilan birlashtirilsa, markaz chiziqlari OO₁ va OO₂ to‘g‘ri chiziqlarga ega bo‘linadi. Bu to‘g‘ri chiziqlarning davomi bilan berilgan aylanalar tegishlicha kesishib, tutashma (ichki urinma) 1 va 2 nuqtalarni beradi. So‘ngra O nuqtadan 1 va 2 nuqtalar R radius bilan tutashtiriladi.