Şukin adına teatr məktəbində təhsil alan gənc qızın aktrisa kar

61
“Çili üzərində gecə” filmindəki 
Pamela roluna kino sınaqları

62
böyük olduğundan, çəkilişlərə, maliyyə və yaradıcılıq pro-
seslərinə rəhbərlik “yuxarı”dan Roman Lazareviç Karmenə 
həvalə olundu. 
O vaxtlar Karmenin adı kino dünyasında hamıya məlum 
idi. O, məşhur sənədli filmlər rejissoru idi. Cavan oğlan ikən 
Böyük  Vətən  müharibəsini  çəkmişdi.  “Cəbhənin  qarsdığı 
adam”  adlandırırdılar  onu.  Onun  ön  xətdən,  ölümün  mey-
dan suladığı, qələbənin əldə edildiyi yerlərdən çəkdiyi çox-
saylı kadrları yalnız Sovet İttifaqında deyil, bütün dünyada 
nümayiş etdirirdilər. Bir sözlə, o, zəngin, hakimiyyətin əziz-
lədiyi, çox böyük nüfuz və təsirə malik insan idi. 
Sənədli filmlər rejissoru olsa da, bədii filmə kuratorluq 
etmək vəzifəsi ona tapşırılmışdı.  Elə vəzifəsi də kino dün-
yası üçün qeyri-adi idi – bədii rəhbər. 
Filmdə iki dramatik baş rol vardı – kişi və qadın. Baş rol 
üçün  aktyor  tez  təyin  edildi.  Qaragözlü,  yaraşıqlı  Qriqori 
Qriqoriu Manuel roluna təsdiqləndi. Onun baş rolda oyna-
dığı  - “Tabor səmaya qalxır” filmi hələ də ölkənin kino-te-
atrlarında  gedirdi.  Film  bir  çox  beynəlxalq  festivallarda 
mükafatlar almaqda davam edirdi. Buna görə də populyar 
Qriqoriunun  dəvət  edilməsi  “Mosfilm”in  bədii  şurasında 
etiraz doğurmadı. 
Baş qəhrəmanın sevgilisini isə uzun müddət axtardılar. 
Bir çox populyar aktrisaları sınaqdan keçirdilər. Qaraçı qızı 
Rada rolunda məftunedici olan Svetlana Tomanı “Tabor”-
dakı  tərəfdaşların  eynilə  təkrar  edilməməsi  üçün  təsdiq 
etmədilər.  Sınaqlara  dəvət  olunmuş  Natalya  Varley  bədii 
şuraya həddindən artıq “ulduzlaşmış” göründü, rola sadə-
lövh baxışlı gənc qız tələb olunurdu. 
Məni sınaqlara dəvət edəndə Pamela roluna iddiaçı-akt-
risaların siyahısı elə uzun və ulduzlu idi ki, mən, debütant 
və  Şukin  məktəbinin  heç  kimin  tanımadığı  məzunu  kimi 
heç nəyə ümid etməməli idim.
Ssenarini  birnəfəsə  oxuduqdan  sonra,  artıq  heç  nə 
haqqında düşünə bilmirdim. Mən ancaq bir şey istəyir və 
arzulayırdım – Pamelanı oynamağı.
Sınaq çəkilişləri elə bil duman içərisində aparılırdı. Pa-

63
vilyonda Qriqoriu ilə çox qısa və əhəmiyyətsiz səhnə çəkil-
di. Sonra təmiri başa çatmamış, masalar düzülmüş və işıq-
ların  quraşdırılmadığı  otaqda  Sebastyan  sözsüz  qorxu  və 
dəhşəti oynamağımı xahiş etdi. O, elə belə də dedi:
-  Ssenaridə  sənin  qəhrəmanının  zorlanmadan  sonrakı 
səhnəsi  var.  Göstər  görüm,  o,  bundan  sonra  özünü  necə 
hiss edəcək. Qorxu və dəhşəti oyna...
Ümumiyyətlə, kino çox çətin şeydir. Bu, teatr deyil. Yal-
nız  tək-tük  rejissorlar  aktyorlarla  uzun  müddət  işləyir  və 
məşq  edir.  Bizdə  bunu  ancaq  Nikita  Sergeyeviç  Mixalkov 
edir. Buna görə də onunla işləyən aktyorlar Mixalkova səc-
də edirlər.
“Mosfilm”i  tərk  edəndə  hesab  edirdim  ki,  mənim  heç 
bir  sınağım  olmayıb.  Bu  mənasız  işlərdir.  Heç  belə  də  sı-
naq olar? Pavilyondan kənar, işıqlar quraşdırılmayıb, assis-
tentlər  yoxdur...  Otağa  düzülmüş  köhnə  mebeldən,  tozlu 
masalardan və bir-birilə ispanca danışan iki çililidən başqa 
heç kim yoxdur. Onlardan biri operator, digəri rejissordur. 
ÜİDKİ-nin diplomlarını yenicə alıblar. 
Operatorun  adı  Kristian  idi.  Balacaboy,  tökmə  bədən-
li  oğlan  idi,  ştativdən  istifadə  etmirdi,  hər  şeyi  çiynindən 
çəkirdi. Mənim üçün bu, yeni idi. Ştativ ona heç lazım da 
deyildi, bu enlikürəkli oğlan sanki operator olmaq üçün do-
ğulmuşdu. 
Filmin rejissoru Sebastyan var qüvvəsi ilə mənə kömək 
etməyə  çalışırdı.  Masanın  altına  girdiyimdən,  o  da  başqa 
masanın altında çömələrək, mənə ancaq bir şeyi təkrar söy-
ləyirdi: “Bildiyin kimi et. Bir şeyi xatırla ki, sənin üçün dəh-
şətli və ağırdır”.
Mənim üçün çox çətin idi. Saf sovet kinosunda zorlama 
səhnəsi yoxdu. Psixoloji sarsıntını da necə oynamaq lazım 
gəldiyi aydın deyildi.
İndi  axışıb  gələn  Amerika  filmlərində,  kameralar  hər 
yerə soxulduğundan, zorlama, təhqir, həqarət səhnələri adi 
hadisədir. Müasir dövr ekrana həyatın qaranlıq tərəflərini 
dartıb çıxarıb. O vaxt isə biz məktəbdə rus klassikasını və 
məzhəkəni oynayırdıq. Qısası, istirahətdə olanlar, Soneçka, 

64
üç müşketyor, Dostoyevski, Şukşin, Qorki. Bütün pyeslər-
də insan ruhunun, xarakterinin fəlsəfi dərk edilməsi vardı. 
Müəyyən mənada bizim cəmiyyət steril idi.     
Mənə  isə  sözsüz  oynamaq  lazımdı.  Heyvani  qorxu  və 
dəhşəti, qorxunc həyəcanı göstərməli idim. Gənc qızın hə-
yatında baş verə biləcək ən ağır hadisədən sonra emosional 
vəziyyətini verməli idim: hətta ağlı çaşa, qorxulu yuxuları 
ola bilərdi.
Bütün bunlar çilililər haqqındadır. Film bizim haqqımız-
da,  bizim  həyatımızdan  deyil.  Hər  şey  adət  etmədiyimiz 
tərzdədir.  Yalnız  xarici  pyesi  oynamalı  deyilsən,  bunu  öz 
həyatları haqqında kino çəkən canlı xaricilərin baxışları al-
tında etməlisən. “Özgə”, adi olmayan, “qeyri-sovet” reaksi-
yasını hiss etməli, tapmalı və verməlisən. Onlar “sovet ada-
mı” deyildilər və başa düşürdüm ki, mənim rusca köməyə 
çağırmağımı “Xilas edin! Kömək edin! Qurtarın!”, deməyimi 
gözləmirlər. Elə onların ispan dili də mənə xatırladırdı ki, 
yanımdakı  başqa  həyatdır.  Sakit  səslə  qısa  replikalarla  Se-
bastyan və Kristian mənim etdiklərimi qiymətləndirirdilər.
Boş, qırılmış masa və stullar arasında nə etmək olar? On-
ların üstünə hoppanıb, yerə tullanmaq? Oturmaq mümkün 
deyil.  Birdən  düşündüm  ki,  oturmağa  yer  nəinki  yoxdur, 
mümkün  deyil.  Ağırdır.  Bəs  uzanmaq?  Hara?  Döşəməyə? 
Mən tozlu, üstü sürtülmüş masanın altına girdim. Əllərimlə 
gah üzümü tutur, gah qulağımı tıxayırdım. Kristian isə hər 
şeyi çəkirdi. O da demək olar ki, masanın altına girdi, başqa 
masanın altından isə Sebastyan mənə nəyi isə pıçıldamağa 
çalışırdı. 
Yəqin ki, əgər kənardan kimsə içəri girsə idi, səhnəmizi 
faciəyə  deyil,  komediyaya  bənzədərdi.  Qəribə  adamlar  nə 
isə pıçıldaşır, nəsə hərəkət edir, iməkləyir, bağırır, hönkü-
rür və ağlayırlar, çünki sınağın sonunda Sebastyan “Çəkil-
di!” deyəndə mənim üzümdən sakitcə göz yaşı axırdı.
Yalnız  “Mosfilm”i  tərk  edəndə,  nə  baş  verdiyini  başa 
düşdüm. Hərçənd buna ad verə bilmirdim – axı həmin an 
sanki narkoz altında idim. Məndə inanılmaz dərəcədə güc-

65
 “Tabor səmaya qalxır” filmindən sonra Qriqori so-
vet ekranının ulduzu oldu
Bizim birgə oynadığımız 
“Çili üzərində gecə” filmin-
dən kadr

66
lü istək yarandı, bu rolu oynamaq sadəcə həyati ehtiyacıma 
çevrildi.  Səhnəni  bir  daha  təkrar  etmək!  Bəlkə  də    nəyisə 
yenidən yazmağı, nə isə yeni bir şey təklif etməyi düşünür-
düm. Qəfildən dua etməyə başladım. 
“İlahi, qoy məni Pamela roluna təsdiq etsinlər, - göylərə mü-
raciət edirdim, - əgər istəyirsənsə, bundan sonra ümumiyyətlə, 
mənə heç bir rol vermə”. Amma bu yerdə həddindən artıq bir-
mənalı səslənən andıma görə çox qorxdum. “Yəni yaxın on il 
ərzində”, - deyə konkretləşdirdim. 
Və Tanrı məni eşitdi. Evə təzəcə çatmışdım ki, zəng çalın-
dı, aktyorlar üzrə assistent dedi: “Nina, səni təbrik etmək olar. 
Sən təsdiq olunmusan və artıq sənə bilet alınır. Çəkilişlər üçün 
Bakıya səfərə hazırlaş”. Artıq bir neçə gün sonra mən xoşbəxt-
cəsinə Bakıya uçurdum.
Azərbaycan paytaxtına biz gecədən keçmiş çatdıq. Moskva-
dan sonra isti çox qeyri-adi idi. Mehmanxanada Sebastyanın 
nömrəsində yığışdıq. 
Mehmanxana köhnə idi, çox hündür tavanı və uzun dəhli-
zi vardı. Bütün bunlar mənə Karvansaranı xatırladırdı. Həm 
küçədən, həm də nömrələrdən şərqsayağı ədviyyat, ot, meyvə 
ətri gəlirdi.
Yığışdığımız  otaqda  qablarda  yemək  kimi  şirniyyat  və 
şəkərli meyvələr vardı. Bu mənim başqa mədəniyyətlə ilk ta-
nışlıq təcrübəm idi.
Çəkiliş qrupunun iştirakçılarının qarşısındakı masaya yaşıl 
çay piyalələri qoyulmuşdu. O şəffaf idi və qətiyyən çaya ox-
şamırdı. Biz məktəbdə “çifir” içirdik: ancaq qara, ağlasığmaz 
tünd, elit, üç filli çayı. Yaşıl çayın mövcudluğundan mən ancaq 
orada, Bakıda çəkilişlər zamanı xəbər tutdum. 
Məni həm də o heyrətləndirdi ki, çaylar fincanda yox, pi-
yalədə verilir. Düşündüm ki, bu piyalələri yəqin Çilidən gəti-
riblər. Şirniyyat da sadə nimçələrdə deyil, oval, kobud gildən 
hazırlanmış qablarda qoyulmuşdu.
Sonra isə bütün çəkiliş qruplarında olduğu kimi, kişilər şə-
rab şüşələri, meyvələr və şokoladla gəlməyə başladılar. Söhbət 
filmdən, onun çəkiləcəyi yerlərdən gedirdi. Seçilmiş naturanın 
fotolarını göstərir, deyirdilər ki, Bakı nə iləsə Santyaqoya bən-

67
zəyir. Dəniz haqqında da danışırdılar, deyirdilər ki, ora çim-
məyə getmək yaxşı olardı. “Çılpaq”, - kimsə əlavə etdi.
Mənim  çılpaq  çimmək  təcrübəm  olmadığından,  çimərlik 
paltarı da götürmədiyimdən, xəyali olaraq bu dəstəni dəstək-
ləməmək  qərarına  gəldim.  “Bu  nədir,  -  düşündüm,  -  dərhal 
hamı məni görür, sonra bu yataq səhnəsi, daha sonra isə ümu-
miyyətlə kadrdan kənar – zorlama!” “Yox, etməyəcəm, - özüm-
çün qərara gəldim, - həddindən artıq “nyu” var”.
Həmçinin, deyirdilər ki, üç gündən sonra Karmen gələcək.
Mən yetkin həyata qədəm qoyurdum. Bu, mənim ilk təcrü-
bəm idi. Mən özümü sonsuz dərəcədə xoşbəxt, Tanrının sevdi-
yi adam kimi hiss edirdim. 
Karmenin gəlişinə qədərki üç gün çox tez keçdi. Naturada 
çəkilişlər asan gedirdi. Səhnələrin əksəriyyətində dərin psixo-
logizm-filan yoxdu. 
Çəkiliş  meydançasında  ilk  dəfə  olduğumdan  ümumi  səh-
nələr  tamaşaçı  kimi  mənə  maraqlı  gəlirdi:  Bakı  küçələrində 
hərəkət edən tanklar, hərbçilərin yaralı insanı izləmələri, yük 
maşınındakı hərbçilər – indi deyildiyi kimi, “ekşn” idi. Amma 
Pamela bu filmə öz qadın dəst-xəttini  – lirik məzmunu, məhəb-
bəti, qadın zərifliyini gətirməli idi. O, demək olar ki, filmin əv-
vəlində, Manuellə səhnədə, onun evində görünürdü. 
Mənim üçün nə qədər qəribə olsa da, bütün bu vətəndaş 
müharibəsi  şəraitində  ən  çətini  məhz  yataq  səhnəsi  oldu. 
Vətəndaş  müharibəsi  bizdə  də  olmuşdu:  partizanlar  da 
vardı, faşistlərin onlara işgəncə verməsi də, bütün bunlara 
biz  dəfələrlə  sovet  filmlərində  baxmışdıq.  Və  bu  hamıya 
məlum idi. Amma mənim üçün, dörd ay sonra toyu olacaq 
nişanlı qız üçün, hətta oyun epizodunda belə naməlum kişi 
ilə yatağa uzanmaq, üstəlik otaq dolu insanın – assistent-
lərin,  işıqçıların,  qrimçilərin  yanında,  qorxunc  sınaq,  əsil 
stress idi.  
Hətta əynimdə gecə köynəyi olsa belə. Bunu çəkilişlər-
də əvvəlcədən şərt kimi qoymuşdum. Tərəfdaşım Qriqoriu 
artıq yarıçılpaq idi. 
Qriqori-Manuel əynindəki qrim xalatını yüngülcə atdı, 
yalnız  üzgüçü  tumanında  qaldı,  yatağa  uzanaraq  üstünü 

68
örtdü. Mən dərhal Emil Lotyanunun gözəl “Tabor səmaya 
qalxır”  filmindən  danışılanda  hamının  ilk  növbədə  yada 
saldığı Loyka Zobarla qaraçı qızı Rada arasındakı çox gözəl 
yataq səhnəsini xatırladım.
Biz  ürəkləri  səadət  və  sevinclə  dolu  sevgililərin  yuxu-
dan  oyanmalarını  canlandırmalı  idik.  Faciənin  başlanma-
sından xəbərləri belə olmayan sevgililərin səhəri açılırdı.
Onlar  gülümsəyir,  nəvazişlə  bir-birinə  toxunurlar.  Hə-
yatları ümid və planlarla doludur. Hələ bilmirlər ki, talelə-
ri bir neçə dəqiqədən sonra drama çevriləcək.
Kişini  “həqiqətən”  öpmək  mənim  üçün  necə  də  çətin 
idi.  O  isə  mənim  vəziyyətimi  anlayaraq  fitnəkarlıqla  mə-
nim  saçlarıma  toxunaraq  pıçıldamağa  macal  tapdı:  “Mən 
dişləmirəm, mənə toxun”.
“Amma nə həyasız tipdir”, - düşündüm.
Onun gündən qaralmış dərisi quru və hərarətli idi, sanki 
çimərlikdən gəlmişdi və qətiyyən öz çılpaqlığından, namə-
lum qızla bir yataqda uzanmaqdan utanana oxşamırdı.
Mən isə bu yad kişiyə baxaraq, acizlikdən hönkürməyə 
hazır  idim.  Mən    yanımda  uzanmış  bu  adamı  (doğrudan 
da, onu necə tanış hesab etmək olardı – bir-iki kəlmə kəs-
miş adamlar idik),  nəinki öpməyi və toxunmağı bacarmır-
dım, hətta ona tərəf baxa da bilmirdim.
Sebastyan çəkilişi dayandırmalı oldu. Rejissor assisten-
ti  Lyudmila  mənə  yaxınlaşdı  və  Qriqoriunun  eşitməməsi 
üçün astaca pıçıldadı:
- Onlar deyirlər ki, yalnız ərinin qatili ilə əsir qadın belə 
uzana bilər. Haydı, hazırlaş.
- Unutmayın, siz sevgilisiniz. Bir daha, motor, - Sebast-
yan əmr etdi.
Onun  sözlərindən  mənim  ətraflarım  buzladı.  Qriqoriu 
tərəfə  dönərək,  ölü  kimi  soyuq  ovuclarımla  onun  yanaq-
larına toxundum, yüngülcə başımı yırğaladım ki, saçlarım 
heç olmasa bir azca sifətimi gizləsin. Amma onlar sancaq-
dan çıxaraq, hər ikimizi kameradan ayırdı.
Bir  saniyəlik  yerdə  qalan  dünya,  çarpayının  yanında 
çömələrək oturmuş “şax-şaxlı qızlar”, işıqçıların bir-biri ilə 

69
Ehtiraslı moldovan Qriqoriunun yanında mənim buz 
bədənim uzanmışdı... (filmdən kadr)
Sonra bütün səhnə kəsilib çıxarıldı

70
danışdıqları  jestlər,  işləyən  kameranın  yüngül,  güclə  eşi-
dilən uğultusu ilə aramızda  maneə yarandı. 
Qriqoriunun  qara  gözlərinə  baxaraq,  mən  yenidən  onun 
Svetlana  Toma  ilə  ifa  etdiyi  tonqal  yanındakı  səhnəni  xa-
tırladım.  Mən  onun  bu  səhnədəki  yarımçılpaq  fiqurunu 
yadıma saldım, tamaşaçıların çoxu buna görə təkrar-təkrar 
filmə baxmağa gedirdilər, Qriqoriudan astaca soruşdum: 
- Siz bir-birinizə aşiq olmuşdunuz?
O dərhal sualımı başa düşdü və mənim kimi astaca ca-
vab verdi:
-  O  vaxt  o,  başqasını  sevirdi...  Amma  həmin  böyük 
dəqiqənin xatirinə sənə elə baxa bilirdi ki, sanki ölənədək 
sevir və sən özün sevgidən ölürsən...
Bu anda mənim içimdə elə bir hiss yarandı ki, sanki kim-
sə çılpaq əllərilə ürəyimi tərpətdi. Mən ona baxmaqda da-
vam edirdim və bütün bədənimdən real hisslər keçdi: həm 
özgəsinin  hədiyyəsinə,  həm  məhəbbətinə,  həm  də  canlı, 
həyəcanverici  mövcudluğuna,  özgə  həyatının  və  taleyinin 
yaxınlığına qısqanclıq. 
Mən  saçımı  sifətimdən  geriyə,  Qriqoriunun  çiyinlərinə 
atdım  və  onun  dərisində  gözlənilmədən  peyda  olan  uşaq 
səpgisi kimi iri “qarışqaları” yaxından gördüm. O, konvul-
siyalı hərəkətlə saçlarımın ardınca irəli əyilərək, onları əlin-
də dəstələdi.
Bilmirəm, bu “böyük dəqiqə” idimi, amma bu anda biz 
bir-birimizə  geniş  bəbəklərlə  baxırdıq.  Onun  əlləri  saçımı 
qarışdırır, sifətlərimiz gah bir-birinə yaxınlaşır, gah arala-
nırdı, qəlbimi izahedilməz sevinc bürümüşdü. Canlı, səmi-
mi vəziyyət tapılmış, alınmışdı.
Bu açıq-saçıq səhnədən sonra mənə elə gəlirdi ki, qrupda 
mənə  münasibət  dəyişdi.  Mənə  gənc,  böyük  ümidlər  vəd 
edən  aktrisa  kimi  baxmağa  başladılar.  Bir  neçə  gün  sonra 
Karmen peyda olduqda, çəkiliş meydanında sərbəst şərait 
vardı. Çəkiliş qrupu kollektivə çevrilmişdi. 
Budur, çəkilişə həmin kollektivin rəhbəri gəlib. Bu, ha-
disə idi. O, atasayağı öz şagirdlərini qucaqladı – Sebastyan 
və  Kristian  onun  kursunda  oxumuşdular.  Çilililər  kimi 

71
qıyqacı  baxan  fakturalı  moldav  aktyorları  ilə  salamlaşdı. 
Hamı ilə salamlaşdıqdan sonra soruşdu: “Bəs bizim Pamela 
hardadır?”
Bu anda qrimçilər məni pudralayır və bəzəyirdilər. Onun 
mənim haqqımda məlumatlı olmasından dəhşətli dərəcədə 
həyəcanlandım,  səsinə  tərəf  dönərək  sevinclə  qışqırdım: 
“Salam, Roman Karmenoviç!” Hamı qəhqəhə çəkdi.
Demək lazımdır ki, Roman Lazareviçin yumor hissi güc-
lü idi. O, yüngülcə zarafat etdi:
- Sən ki, adımı dəyişdirmisən, onda hədiyyən də hazır-
dır. Məncə, kastanetlər yarayar. 
Hamı yenidən gülüşdü və axşam çəkiliş qrupu restorana 
dəvət edildi.
“Karvansara, Karvansara”, - o vaxt populyar olan nəğmə 
başımda fırlanırdı.
Şam yeməyi əla keçdi. Elə bütün şərait də buna hazırlan-
mışdı. Milli üslubda ekzotik qurulmuş restoran, ofisiantlar-
dan tutmuş, Karmeni salamlamaq üçün yaxınlaşan və ona 
öz  rəğbətlərini  bildirən  yerli  adamlara  kimi  hər  tərəfdən 
göstərilən hörmət və diqqət.
Qısası, mən şən, çiçəklərlə və Moskvaya aparmaq fikrin-
də olduğum bir böyük səbət meyvə ilə mehmanxanaya qa-
yıdırdım.
Nömrəyə girən kimi meyvələri ayırdım ki, xarab olma-
sın. Bütün otağın gözəl rayihə ilə dolması xoşuma gəlirdi. 
Bu anda telefon zəng etdi və mən Roman Lazaroviçin sə-
sini eşitdim:
- Pamela, hələ yatmırsan? Yanıma gəl, məşq edək. Sənin 
axı sabah çətin səhnən var. 
“Bəxtin gətirməsi belə olur!” – düşündüm və az qala bunu 
bərkdən deyəcəkdim.
- Bəs siz yatmırsınız? – səfehcəsinə narahat oldum. – Sizin 
doğrudan yuxunuz gəlmir?”
- Gəl, gəl! – Dəstək asılmışdı.
Mən ssenarini qoltuğuma vuraraq, məktəbi bitirməyim mü-
nasibətilə aldığım dəbdə olan zamş ətəyi geyindim, öz platforma-
lı yay ayaqqabılarımı ayağıma keçirərərək, dəhlizlə yüyürdüm. 

72
Onun  nömrəsi  hansıdır?  Axı,  onun  otağının  nömrəsini 
soruşmadım. Aşağıya portyenin yanına qaçmalı oldum. Ro-
man Lazareviç Karmenin hansı nömrədə yaşadığını soruş-
duqda, yaşlı azərbaycanlı qadın sualıma sualla cavab verdi:
- Onun nömrəsində bu gecə vaxtı nə işin var?
“Sənə  nə  dəxli  var  axı,  –  düşündüm.  -  Yaradıcı  həyatı 
başa düşmür!”
- Məşq etməyə! – təzyiqlə, əsəbi tərzdə dedim. Və sübut 
kimi ssenarini onun masasının  üstünə qoydum.
- Mən sənə deyə bilmərəm. Bəlkə o yatır və narahat et-
mək olmaz. Hər halda yaşlı adamdır. 
- Birincisi, mənə “sən” deməyin. Mən aktrisayam. İkinci-
si isə ona zəng edin. O özü indicə mənə zəng etmişdi. Əgər 
mənə inanmırsınızsa, soruşun, məşq təyin edib?
İnandırıcı  dəlillərin  təzyiqi  və  daha  çox  mənim  gənc 
temperamentimin təsiri altında qapıçı qadın təslim oldu və 
dedi:
- Mən ona zəng etməyəcəyəm. Əgər o, yatıbsa, günahkar 
sizsiniz. Budur, onun nömrəsi. O, lüksdə yaşayır. 
Mən qürurla lüks nömrəyə yollandım. 
Qapını  döydüm.  Roman  Lazareviç  dərhal  açdı.  O,  ağ 
mehmanxana xalatında idi. Mən ağ hamam xalatını ilk dəfə 
görürdüm.  Mehmanxanalarda  o  vaxt  yaşamırdım,  öz  evi-
mizdə isə ancaq ağ tibb xalatlarını görmüşdüm.
Karmeni  hansısa  Hollivud  filminin  qəhrəmanına  oxşa-
dırdım: ağ xalatlı, çalsaç centlmen. Bu mənzərə mənə nor-
mal gəldi. 
Açığını deyim ki, o öz otağını tamamlayırdı. Bu lüksdə  
kreslo,  üzərində  meyvələrlə  dolu  gümüşü  vaza  qoyulmuş 
dəyirmi masalı balaca qonaq otağı vardı. Vazanın yanında 
ulduzlu Azərbaycan konyakı şüşəsi və iki qədəh qoyulmuş-
du.  Bir  az  kənarda  səliqə  ilə  yığılmış  çarpayı  görünürdü. 
Mən çarpayıya heç diqqət yetirmədim. Vazanı və qədəhlə-
ri  kənara  itələdim,  şüşəni  isə,  masanın  altına,  döşəmənin 
üstünə qoydum. Masanın üstündə boşalmış yer isə ssenari 
üçün idi. Roman Lazareviç gülümsəyirdi. Görünür, mənim 
hərəkətlərim onu əyləndirirdi. 

73
Çili rejissoru Bakının Santyaqo de Çilini xatırlatdığını 
düşünürdü

74
-  Roman  Lazareviç,  birinci  sizə  demək  istəyirəm  ki,  siz 
unikal  insansınız  –  sadəlövhlüklə  danışmağa  başladım.  – 
Mən dəhşətli dərəcədə sizə minnətdaram ki, mənimlə, heç 
kimin  hədsiz  aktrisa  ilə  işləyəcəksiniz.  Siz  mənimlə  məşq 
edəcəksiniz!!!
- Sən əlbəttə, çox məşhur olacaqsan. Bildiyin kimi, gözəl 
filmdir. Səni filmdən-filmə dəvət edəcəklər. Gəl, bu şərəfə 
içək! – və o, konyakı masanın üstünə qaytardı. 
- İçmək üçün gecdir. Biz axı restoranda içmişik, - yüngül-
cə imtina etməyə çalışdım.
-  Deməli,  yeni  ulduzun  doğulması  şərəfinə  içmək  istə-
mirsən?
- Mən çox istərdim ki, məşqə başlayaq, səhnəni düzəldib, 
söyləyim, - mızıldandım və qədəhdən azca içdim.
- Oho, sən kələkbazlıq edirsən. – Karmenin diqqətindən 
mənim içmək istəməməyim yayınmamışdı. – Onda şirnilər-
dən ye. – O, vazadan iri çiyələyi götürüb, mənə yaxınlaşa-
raq, giləmeyvəni dodaqlarıma apardı. Eyni zamanda onun 
çılpaq ayaqları demək olar ki, mənimkilərinə toxunurdu.
Bir saniyə çaşqınlıq içində qaldım. Necə ola bilər? Axı o, 
bizim bir ay öncə məktəbdə təhsilimizi bitirərək vidalaşdı-
ğımız sevimli müəllimlərimizi xatırladırdı. 
- Ağzını aç... – Karmen mənə çiyələyi  “yedirtməyə” cəhd 
edirdi. 
Mən tələsik qalxdım. O da qalxdı. Həmin andaca özümə 
gəlmədən,  məni  əlləri  üstünə  qaldırdı  və  bir  neçə  addım-
dan sonra yatağa çatdı. 
- Siz nə edirsiniz? – Mən onu itələdim və o, səndirlədi. 
–  Siz  mənim  üçün  əfsanə-insansınız!  Pun  müharibələri  və 
Karfagenin  dağıdılması  dövründən,  -  yerinə  düşməsə  də 
əlavə etdim. Amma sonuncu ifadə onu öldürdü.
- Yaxşı, dovşan – tələsik söylədi. – Səninlə burada başım 
naqqallığa qarışdı. 
Anlayırdım  ki,  o,  çox  möhkəm  inciyib.  Xətrinə  dəy-
mişəm. Mənə elə gəlirdi ki, hələ hər şeyi qaydasına salmaq 
olar, amma vacib nəsə demək lazımdır. Dedim:
- Siz incidiniz? – Uyğun nə isə fikirləşmək çətin idi. 

75
- Mən sənə dedim – get! Sən nə üçün gecə yarısı gəlmisən? 
– O demək olar ki, qışqırdı.
İndi mən incidim.
- Siz məni dəvət etdiniz – məşq etməyə. – O, mənim sə-
simdə məzəmmət duydu, bu da onu özündən çıxartdı.
-  Nədir,  balacasan?  Bilmirsən,  nə  üçün  gecə  vaxtı  tənha 
kişinin otağına gedirsən? Bunu hər bir məktəbli qız anlayır. 
Niyə burada dəymədüşər rolu oynayırsan?
O, hirsindən əsirdi. Amma mən də əsirdim. Var qüvvəmlə 
qapını çırpıb, dəhlizə atıldım. 
“Gicbəsər,  axmaq  qız,  -  çılğınlıqla  başımdan  keçirdi.  – 
Amma o da ehtiraslı qocadır! Bir ayağı burdadır, bir ayağı da ... 
O isə dinc durmur. Mən i-sə, mən i-sə! – məşq etmək. Nə qə-
dər gic olmalısan. Kim güman edə bilərdi, kim bilə bilərdi?”
Bunları düşünə-düşünə pilləkənlə aşağı qaçırdım.
Birdən,  gözümü  qaldırdıqda,  qarşımda  Karmenin  hansı 
nömrədə  qaldığını  mənə  deyən  həmin  növbətçini  gördüm. 
O, mənə baxırdı, sifətindən məzəmmət oxunurdu. “O qadın 
bilirdi”, - özüm-özümə hökm çıxardım. Demək olar ki, dəh-