Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları
-Amerikan Cumhuriyetine Karşı Küresel
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
22-Amerikan Cumhuriyetine Karşı Küresel
İmparatorluk “Açık konuşacağım,” dedi Paula bir gün, kahvede otururken. “Kızılderililer ve üzerine baraj yaptığın nehir boyunca yaşayan tüm çiftçiler, senden nefret ediyor. Şehirde yaşayan ve
doğrudan etkilenmeyen insanlar bile,
şantiyenize saldıran gerillalara karşı sempati duyuyor. Hükümetiniz bu insanlara komünist, terörist ve uyuşturucu kaçakçısı diyor ama gerçek şu ki onlar sadece, aileleri senin şirketinin yok etmekte olduğu topraklar üzerinde yaşayan insanlar.” Ona Manuel Torres’den yeni bahsetmiştim. Manuel, bir MAIN mühendisi ve kısa bir süre önce hidroelektrik santral şantiyemizde gerillalar tarafından saldırıya uğrayan adamlardan biriydi. Bir Kolombiya vatandaşıydı ve ABD Dışişleri Bakanlığı’nın o şantiyeye Amerikan vatandaşlarını göndermemizi yasaklayan kararından dolayı işe alınmıştı. Biz buna, “Kolombiyalılar Harcanabilir” doktrini diyorduk ve benim nefret etmeye başladığım bir görüşü sembolize ediyordu. Bu tip politikalara karşı olan duygularım, kendimle yaşamamı gittikçe zorlaştırmaya başlamıştı. “Manuel’in dediğine göre, adamlar AK- 47’leriyle havaya ve ayaklarına doğru ateş etmişler,” dedim Paula’ya. “Anlatırken sakin gibi duruyordu. Ama neredeyse isteri nöbeti geçirecek gibi olduğunu biliyorum. Kimseye zarar vermemişler. Sadece onlara o mektubu verip sandallarına bindirip nehirden aşağıya yollamışlar.” “Aman Tanrım!” diye bağırdı Paula. “Zavallı adam çok korkmuş olmalı.” “Tabii ki öyle. Manuel’e adamların - Kolombiya’nın en kötü şöhretli gerilla grupları- FARC veya
M-19’a mı
ait olduklarını düşündüğünü sordum.” “Ve?”
“İkisi de değil,” dedi. Ama mektupta [61] yazanlara inandığını da ekledi. Paula, getirmiş olduğum gazeteyi alarak, mektubu yüksek sesle okudu. “Her gün, sadece hayatta kalabilmek için çalışan bizler, atalarımızın kanları üzerine yemin ederiz ki, nehirlerimizin üzerinde barajlar yapılmasına hiçbir zaman izin vermeyeceğiz. Bizler basit Kızılderililer ve Mestizo’larız. Topraklarımızın sular altında kalmasına seyirci kalmaktansa ölmeyi tercih ederiz. Kolombiyalı kardeşlerimizi uyarıyoruz: İnşaat şirketleri için çalışmaktan vazgeçin.” Gazeteyi masanın üzerine bıraktı. “Ona ne dedin?” Bir an için duraksadım. “Bir seçeneğim yoktu. Resmi
şirket politikasına uymak zorundaydım. Ona, bunun bir çiftçinin yazacağı bir mektuba benzeyip benzemediğini sordum.” Oturmuş, sabırla bana bakıyordu. “Omzunu silkmekle yetindi.” Göz göze
geldik. “Ah, Paula, bu rolü oynamaktan nefret ediyorum.” “Sonra ne yaptın?” diye ısrar etti. “Onu sindirmek için yumruğumu masaya indirdim. AK- 47’li çiftçilerin ona mantıklı gelip gelmediklerini sordum. Sonra da AK-47’yi kimin icat ettiğini bilip bilmediğini sordum.” “Biliyor muymuş?” “Evet ama cevabını zor duyabildim. ‘Bir Rus,’ dedi. Tabii, haklı olduğunu, mucitin Kızıl Ordu’da madalya almış Kalaşnikov adında bir komünist olduğunu söyledim. O notu yazanların komünistler olduğunu anlamasını sağladım.” “Buna inanıyor musun?” diye sordu. Bir an durdum. Bu soruya, dürüst olarak nasıl cevap verebilirdim? İran’ı ve Emin’in beni iki dünya arasında, ortada bir yerde kalmış bir kişi olarak tanımlamasını anımsadım. Bir anlamda, gerillalar saldırdığı zaman o kampta olmuş olmayı ya da gerillalardan biri olmayı istedim. Birden benliğimi garip bir duygu kapladı; Emin’i,
Doktoru ve
Kolombiyalı asileri
kıskanmak gibi. Onlar, idealleri olan insanlardı. Gerçek dünyaları seçmişlerdi, arada bir yerde ne idüğü, kime ait olduğu belirsiz toprak parçalarını değil.
“Yapacak bir işim var,” dedim sonunda. Nazikçe güldü. “Nefret ediyorum,” diye devam ettim. Yıllar boyunca görüntüleri sürekli olarak gözümün önüne gelen insanları düşündüm: Tom Paine ve diğer Devrim Savaşı kahramanları, korsanlar ve öncüler. Onlar sınırlarda duruyorlardı, ortada değil.
Fikirlerinin yanında
durmuşlar ve sonuçlarını kabullenmişlerdi. “Her gün işimden biraz daha nefret ediyorum.” Elimi tuttu. “İşinden mi?” Gözlerimiz birbirine kenetlendi. Ne dediğini anlamıştım. “Kendimden.” Elimi sıkıp, hafifçe başını salladı. Bunu
söylemek bile beni birden rahatlatmıştı. “Ne yapacaksın, John?” Verecek bir cevabım yoktu. Rahatlama duygusu
savunmaya dönüşmüştü. Bilinen bahaneleri sıraladım: İyi bir şeyler yapmaya çalışıyordum, sistemi içeriden değiştirmek için yollar arıyordum ve -eski kurtarıcım- eğer ben gidersem, yerime daha kötü biri gelecekti. Ama bana bakışından, bunların hiçbirini yutmadığını görebiliyordum. Daha da kötüsü, kendimin de yutmadığımın farkındaydım. Beni, temel gerçeği anlamaya zorlamıştı: Suç işimde değil, bende idi. “Peki sen?” diye sordum, sonunda. “Sen neye inanıyorsun?” Bir iç geçirip elimi bırakırken “Konuyu değiştirmeye mi çalışıyorsun?” diye sordu. Başımı salladım. “Tamam,” diye onayladı. “Ama bir şartla. Bu konuya başka bir gün geri döneceğiz.” Eline bir kaşık alıp inceler gibi yaptı. “Gerillaların bazılarının Rusya ve Çin’de eğitildiklerini biliyorum.” Kahvesini karıştırdı, sonra da kaşığı yaladı. “Başka ne yapabilirler? Modern silahları ve sizin
okullarınızdan çıkmış
askerlerle savaşmayı öğrenmek zorundalar. Bazen, malzeme almaya para bulmak için kokain satıyorlar. Başka nasıl silah alabilirler? Çok zor şartlarla karşı karşıyalar. Sizin Dünya Bankanız kendilerini savunmak için onlara yardım etmiyor. Aslında, onları bu duruma getiren o.” Kahvesinden bir yudum aldı. “Davalarında haklı olduklarına inanıyorum. Elektrik sadece birkaç kişiye, Kolombiya’nın en zenginlerine yararlı olacak, binlercesi ise sizin o barajınız yüzünden zehirlenen su ve balıklardan dolayı ölecek.”
Bize -bana- karşı çıkan insanlar hakkında bu kadar sevecen bir şekilde konuştuğunu duymak ürpermeme neden
oldu. Kollarımı ovuşturduğumu fark ettim. “Gerillalar hakkında bu kadar çok şeyi nasıl biliyorsun?” Daha kelimeler ağzımdan çıkarken, içimden bir his cevabı bilmek istemediğimi söyledi. “Onların bir kısmı ile aynı okula gittim,” dedi. Duraksadı, fincanını itti. “Erkek kardeşim onların arasına katıldı.” İşte ortaya çıkmıştı. İçim boşalmış gibi hissettim. Onun hakkında her şeyi bildiğimi sanıyordum ama bu... Gözümün önünden, eve gelip karısını yatakta başka bir adamla bulan bir adamın hayali geçti. “Peki,
neden şimdiye
kadar bir
şey söylemedin?” “Gereksiz gözüktü. Neden söyleyecektim ki? Gurur duyulacak bir şey değil.” Durdu. “Onu iki yıldan beri görmedim. Çok dikkatli olmak zorunda.” “Hayatta olduğunu nasıl biliyorsun?” “Bilmiyorum. Ama kısa bir süre önce hükümet, onun adını arananlar listesine koydu. Bu iyiye işaret.” Yargılayıcı olma ya da savunmaya geçme
dürtüsüne engel
olmaya çalışıyordum. Kıskandığımı fark etmeyeceğini ümit ettim. “Nasıl oldu da onlardan birine dönüştü?” diye sordum. Şansıma, gözlerini kahve fincanına dikmişti. “Bir petrol şirketinin -sanırım Occidental idi- binasının önünde gösteri yaparken. Birkaç düzine arkadaşıyla birlikte, yok
olma tehlikesiyle karşı karşıya olan bir yerli kabilenin toprakları üzerindeki sondaj çalışmalarını protesto ediyorlardı. Üzerlerine saldıran askerler tarafından dövülüp, hapse atıldılar. Dikkatini çekerim, yaptıkları yasa dışı hiçbir şey yoktu, sadece o binanın önünde durup, pankart sallayıp, şarkı
söylüyorlardı.” Yanındaki pencereden dışarıya baktı. “Onu neredeyse altı ay hapiste tuttular. Orada olanları bize hiç anlatmadı ama çıktığı zaman değişik bir insandı.” Bu, Paula ile yapacağımız benzer birçok konuşmanın ilkiydi ve şimdi biliyorum ki bu konuşmalar ileride
olacaklar için
ortam hazırlıyordu. Kalbim parçalanıyordu ama hâlâ cüzdanım ve 10 sene önce, 1968’de, NSA’nın profilimi çıkartırken belirlediği diğer zaaflarım tarafından yönetiliyordum. Paula bunu görmeye ve korsanlarla diğer asilere olan tutkumun ardındaki daha derin duygularımla yüzleşmeye beni zorlayarak, kurtuluşa giden yola girmeme yardım etti. Kendi kişisel
ikilemlerimin yanı
sıra Kolombiya’da geçirdiğim süre, eski Amerikan Cumhuriyeti ile yeni Küresel İmparatorluk arasındaki ayrımı anlamam için de bana yardımcı oldu. Cumhuriyet, dünyaya umut sunmuştu. Maddi olmaktan öte, ahlakî ve felsefî bir temeli vardı. Herkese eşitlik ve adalet kavramları üzerine kurulmuştu. Ama gerçekçi de olabiliyordu; sadece ütopik değil, aynı zamanda yaşayan, nefes alan, yüce gönüllü alicenap bir varlıktı. Ezilmişleri bağrına basıp, onları himaye edebiliyordu. Bir esin kaynağı ve aynı zamanda yabana atılamayacak bir güçtü; gerektiği zaman, İkinci Dünya Savaşı’nda olduğu gibi, ilkelerini savunmak için
harekete geçebiliyordu. [62] Cumhuriyet’i tehdit eden büyük şirketler, bankalar ve bürokrasi gibi kurumlar, dünyada köklü değişiklikler gerçekleştirmek için de kullanılabilirdi. Bu tip kurumlar, eğer isteseler, hastalıklara, açlığa ve hatta savaşlara son vermek için gerekli iletişim ağlarına ve ulaşım sistemlerine sahipti. Küresel İmparatorluk ise Cumhuriyet’in can düşmanı idi. Bencil, çıkarcı, açgözlü ve maddiyatçı, merkantilist bir sistemdi. Kendisinden önceki
imparatorluklar gibi,
kollarını sadece kaynak biriktirmek ve görünen her şeyi toplayıp, doymak bilmeyen ağzına tıkmak için açıyordu. Yöneticilerinin daha fazla güç ve zenginlik kazanmaları için gerekli gördüğü her yolu kullanıyordu. Tabii, bu ayrımı anlamak için çabalarken, kendi rolüm hakkında da daha net bir fikir sahibi oldum. Claudine beni uyarmıştı; MAIN’in önerdiği işi kabul edersem benden beklenenlerin ne olacağını dürüstçe anlatmıştı. Yine de, bunun altında yatanları anlamam için, Endonezya, Panama, İran ve Kolombiya gibi ülkelerde çalışmam gerekmişti. Ve bir de, Paula gibi bir kadının sabrı, sevgisi ve kişisel öyküleri. Amerikan Cumhuriyeti’ne sadıktım ama bu yeni ve ince emperyalizm oyunları ile yapmaya çalıştığımız, Vietnam’da askeri olarak
başarmaya çalıştığımızın finansal eşdeğeri idi. Eğer Güneydoğu Asya bize orduların sınırları olduğunu anlattıysa, ekonomistlerin yanıtı daha iyi bir plan yapmak olmuş ve yabancı yardım kuruluşları ile onlara hizmet eden (daha doğrusu onlar tarafından hizmet edilen) özel müteahhitler de bu planı uygulamakta ustalaşmışlardı. Gittiğim her ülkede, ABD şirketleri için çalışan erkek ve kadınların -her ne kadar resmen ET ağının bir parçası olmasalar da- komplo teorilerinde öngörülenlerden çok daha zararlı bir şeyin içinde nasıl yer aldıklarını gördüm. MAIN’de çalışan
birçok mühendis gibi, eylemlerinin sonuçlarından habersiz olan bu insanlar, şirketleri için ayakkabı ve otomotiv parçaları imal eden imalathane ve fabrikaların, yoksulları Ortaçağ’daki derebeylikleri ya da güneydeki plantasyonları anımsatan bir esarete daha da gömmek yerine, onlara yardım ettiğine inanıyorlardı. Daha önceki sömürü örneklerinde olduğu gibi, modern serfler veya köleler de Avrupa’nın kovuklarında, Afrika ormanlarında ya da Amerika’nın vahşi sınır bölgelerinde yaşayan talihsiz kişilerden daha iyi durumda olduklarına inandırılmışlardı. MAIN’de devam etmem veya işi bırakıp gitmem hakkındaki mücadele açık bir meydan savaşı haline gelmişti. Vicdanımın bırakıp gitmek istediği konusunda şüphe yoktu ama işadamı kimliğim olarak algıladığım o diğer taraf, o kadar emin değildi. Bir yandan da, kendi imparatorluğum büyümeye devam ediyordu; çeşitli portföylerime ve egoma, işçiler, ülkeler ve hisse senetleri ekleyip duruyordum. Paranın ve hayat tarzının baştan çıkarıcılığına ve gücün getirdiği adrenaline ek olarak,
sık sık
Claudine’nin, bir kere girersem, bir daha asla çıkamayacağıma dair yaptığı
uyarıyı hatırlıyordum. Paula buna dudak büktü. “O ne bilir ki?” Claudine’nin birçok şey hakkında haklı olduğunu hatırlattım. “O uzun zaman önceydi. Hayatlar değişir. Hem, ne fark eder ki? Kendinden memnun değilsin. Claudine veya bir başkası, olayları daha da kötüleştirmek için ne yapabilir ki?” Bu, Paula’nın sık sık kullandığı bir savdı ve sonunda ben de kabul ettim. Ona ve kendime, tüm o para, macera, şan ve şöhretin artık kargaşa, suçluluk duygusu
ve strese
değmediğini itiraf ettim. Bir MAIN ortağı olarak gittikçe zenginleşiyordum ve
biraz daha
kalırsam temelli olarak kapana kısılacağımı biliyordum. Bir gün, Cartagena’daki, sayısız korsan saldırısına göğüs germiş eski İspanyol kalesinin yanındaki plajda gezinirken, Paula o ana kadar aklıma
gelmeyen bir
yaklaşım önerdi.
“Bildiklerin hakkında hiçbir zaman bir şey söylemezsen ne olur?” diye sordu. “Yani... sessiz mi kalayım?” “Aynen öyle. Onlara peşinden gelmeleri için bir neden verme. Hatta seni yalnız bırakmaları, suyu bulandırmamaları için elinden geleni yap.” Çok mantıklı bir fikirdi. Bunu niye daha önceden düşünemedim diye de merak ettim. Kitap yazarak ya da herhangi başka bir şekilde gerçekleri açıklamak gibi bir niyetim yoktu. Bir Haçlı olmayacaktım; onun yerine, hayattan zevk almaya çalışan, keyif için seyahat eden, sade bir insan olacaktım; belki de, Paula gibi biriyle bir aile bile kurabilirdim. Bu işten artık sıkılmıştım, sadece çıkmak istiyordum. “Claudine’nin sana öğrettiği her şey bir kandırmaca,” diye ekledi Paula. “Hayatın bir yalan.” Küçümser bir şekilde güldü. “Son zamanlarda özgeçmişine hiç göz attın mı?” Atmadığımı itiraf ettim. “Bir bak,” diye öğütledi. “Geçen gün İspanyolca kopyasını okudum. İngilizce olanına benziyorsa, eminim çok ilginç bulacaksın.” |