O’zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo’jaligi vazirligi Samarqand qishloq xo’jalik instituti

2-mavzu. Statistik kuzatish

Dars o’quv maqsadi. Ushbu mavzu bo’yicha darsning o’quv maqsadi bo’lib, Statistik kuzatishning mazmunini,shakllari,turlari va usullarini hamda kuzatish xatolari va ularni tekshirish yo’llarini talabalarga o’rgatish hisoblanadi.

Tushunchalar va tayanch iboralar Statistika.Statistik kuzatish.Kuzatish shakllari.Statisik hisobot..Bevosita kuzatish. Qisman kuzatish. Yoppasiga kuzatish. Tasodifiy xatolar.Muntazam xatolar

Maruzani o’tish metodi.Maruzani “Bilaman,bilishni xohlayman,bilib oldim”, blis –so’rov va aqliy hujum” metodlarini qo’llagan holda o’tish ko’zda tutiladi

Asosiy savollar:
1.Statistik kuzatish to^,grisida tushincha va uning dasturiy-uslubiy taminoti
2. Statistik kuzatish shakllari, turlari va usullari
3. Statistik kuzatish xatolari va ularni tekshirish

2.1.Statistik kuzatish to^,grisida tushincha va uning dasturiy-uslubiy taminoti

Statistik tadqiqatning birinchi bosqichi bo’lib. Statistik kuzatish hisoblanadi.


Statistik kuzatish deganda nima tushuniladi? Statistik kuzatish deganda ijtimoiy hodisalar va jarayonlar haqidagi malumotlarni ilmiy asoslangan reja va dasturlar asosida to’plash tushuniladi.
Statistik kuzatish qanchalik to’g’ri va chuqur ilmiy asosda tashkil etilsa,oqibatda tekshirish natijalari aniq va maqsadga javob beraoladigan bo’ladi.
Statistik kuzatishning dasturiy-uslubiy ta^,minoti quyidagilarni o^,z ichiga oladi:
1. Kuzatish maqsadi va vazifalari
2.Kuzatish dasturi
3. Kuzatish obyekti
4. Kuzatish birligi
5. Statistik kuzatish formulyari va yo’riqnoma

2.2. Statistik kuzatish shakllari, turlari va usullari

Statistik kuzatish quyidagi ikki shaklda tashkil qilinadi:
1.Statistik hisobot shaklida
2.Maxsus Statistik kuzatish shaklida
Statistik hisobot Statistik kuzatishning asosiy shakli bo’lib hisoblanadi.Uning malumotlari iqtisodiyotni boshqarishda asosiy manba bo’lib xizmat qiladi, yani xalq xo’jaligini va uning tarmoqlarini o’sish darajalarini aniqlashda va tahlil etishda hamda istiqbolli rejalar tuzishda asos bo’ladi. Ammo unda hayot uchun zarur bo’lgan ayrim malumotlar o’z aksini topmaydi. Masalan,aholining soni va tarkibi to’g’risidagi malumotlar, ishchi va xizmatchilarning,fermer va shirkat xo’jali azolarining daromadlari to’g’risidagi kabi malumotlar Statistik hisobotlarda ko’rsatilmaydi. Bunday malumotlarni olish uchun Maxsus Statistik kuzatish shakli tashkil qilinadi.
Hodisalarni qayd qilish vaqti bo’yicha statistik kuzatish 3 turga bo’linadi:
1.Joriy statistik kuzatish
2.Davriy statistik kuzatish
3.Bir yo’la kuzatish