Oʼzbekiston respublikаsi oliy vа oʼrtа mаxsus tа`lim vаzirligi

2.3. Korxona faoliyatida innovatsiyalarni boshqarishning xorij 
tajribasidan foydalanish imkoniyatlari 
  
Xorijda innovatsion jarayonni boshqarishga bag'ishlangan ancha ilmiy va 
amaliy adabiyotlar mavjud. Ularda innovatsiyalarni turli jihatlari yoritilgan. Yapon 
innovatsion menejmenti usullari Evropa va Amerika usullaridan keskin farq qiladi 

---

32 
(6jadval). Bu bilan yaponlar unumliroq boshqaradi, deb bo'lmaydi. Yevropa va 
Yaponiyaning usullari faqat boshqa tekisliklarda yotadi va ularning bir-biri bilan 
kesishishi juda kam ro'y beradi. Uning asosiy farqi nima? Avvlambor bu
boshqaruvning nimaga yo'naltirilganligiga bog'liq. Masalan, Yaponiyada 
boshqaruv markazida mehnat resurslari yotadi. Yapon boshqaruvchisi korxona 
samaradorligini oshirish uchun mehnat unumdorligini oshirishga harakat qiladi. 
Yevropa va Amerikada esa asosiy maqsad kam ish va harakat qilib, ko'p 
daromadga erishish yotadi. Menejment bo'yicha yapon mutaxassisi Xideki losixara 
yapon boshqaruvini 6 ta xususiyatini ko'rsatib o'tgan.
17
- 
Doimiy bandlik kafolati va o'zaro ishonch sharoitini mavjudligi, bunday 
kafolatlar kadrlar qo'nimsizligini kamaytiradi va xodimlarni barqaror faoliyat 
ko'rsatishlari uchun ishonch tug'diradi. Bu esa xodimlarni keyinchalik vertikal 
(lavozim) zinapoya bo'yicha ko'tarila olishi mumkinligiga ishontiradi va korxonada 
jamoat bo'lib ishlashga undaydi.
- 
Korparatsiyaning birdamligi va u uchun qimmatli deb hisoblangan 
narsalarning mavjudligi. Agarda barcha ishchilar va boshqaruvchilar korxona 
siyosati haqida axborot beruvchi bitta axborot bazasidan ma'lumot olishadigan 
bo'lsa, bubarcha xodimni bir bo'lib harakat qilishga undaydi.
- 
Axborotga asoslangan boshqaruv televizorlar ishlab chiqaruvchi firmalarda 
ko'pincha axborot yig'ib olish sistemasidan foydalanishadi.
- 
Sifatga 
qaratilgan 
boshqaruvda 
ko'pincha 
yapon 
firmalarning 
boshqaruvchilari sifatni nazorat qilishga katta ahamiyat berishadi. Ishlab chiqarish 
jarayonida ularning asosiy masalasi sifat haqidagi aniq ma'lumotlarni olishdir.
Ishlab chiqarishda boshqaruvning doimiy mavjudligi. Qiyinchiliklarni va 
muammolarni joriy hal qilish uchun yaponlar boshqaruv personalini ishlab 
chiqarish majmualarida joylashtiradi. Bu muammo tez hal bo'lishiga xizmat qiladi. 
Yangiliklarni rivojlantirish uchun yangiliklar taklif qilish sistemasi va sifat 
to'garaklari keng qo'llaniladi.
Tozalik va tartibni ushlab turish. Yapon mahsulotlarining yuqori sifati ishlab 
chiqarishda tozalik va tartibga rioya qilish orqali kelib chiqa-di. Yapon 
boshqaruvchilari shunday tartib o'rnatishga harakat qiladiki, bu tartib ham yuqori 
sifatli mahsulot ishlab chiqarishga undasin, tozalik va tartibga rioya qilishga 
chaqirsin.
Umuman olganda yapon boqaruvi insonlarga xos tuyg'ular va xususiyatlarni 
rivojlantirishga qaratilgan. Bular kelishilganlik, guruhli moijal olish, xodimlarni 
17
Санто Б. “Инновации как средство економического развития”. М.: Прогресс. 2000 г. 260 стр.

---

33 
aqliy xususiyatlari, bandlik barqarorligi va boshqaruvchilar hamda xodimlar 
o'rtasida birdamlak aloqalaridir. Yapon boshqaruvining falsafasi. Yaponiyaning 
zamonaviy boshqaruv usullari urushdan keyingi davrda dunyoga keldi. Urush 
keltirgan buzg'unchiliklardan keyin yapon boshqaruvchilari oldida ijtimoiy, siyosat 
va raqobat, hayotni ko'tarish masalalari ko'ndalang bo'lib turgan edi. Shu davrda 
Amerika boshqaruv usullari butun dunyoni qamrab olayotgan davrda, bu 
usullardan to'g'ri foydalangan yaponlar mamlakat iqtisodini ko'tarishga erishdilar. 
Yapon boshqaruvchilari o'zlarining oldingi boshqaruv usullari bilan birgalikda 
Amerika usullarini qo'shib, yangi yapon usullarini hosil qildilar. Shuning oqibatida 
vujudga kelgan yapon boshqaruv usulidagi ba'zi jihatlar Amerika boshqaruv 
usulida mayjud emas.