O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti kichik biznes va tadbirkorlik toshkent – 2010

8.5. Samaradorlikni baholovchi ko’rsatkichlar
Korxonaning faoliyati yoki uning moliyaviy holatini baholash –
korxonaning xo’jalik va tijorat faoliyati jarayonida vujudga keluvchi moliyaviy va
kredit munosabatlari natijasini aks ettiruvchi tushunchadir.
To’lov qobiliyati koeffisiyenti korxonaning to’lov imkoniyatlarini ko’rsatadi va
quyidagi formula bilan aniqlanadi:
Kpl = A2 / (P2 –(Dzk + Kzk + Ap)) ,
bu yerda, Kpl – korxonaning to’lov qobiliyati koeffisiyenti;
A
2
– aylanma aktivlar (ishlab chiqarish zaxiralari, pul mablag’lari va
boshqalar);
P
2
– majburiyatlar;
D
j
– uzoq muddatli qarzlar va kreditlar;
K
zk
– qisqa muddatli qarzlar va kreditlar;
A
p
– xaridor va buyurtmachilardan olingan badallar.
Bu ko’rsatkich birdan katta bo’lishi kerak.
Shaxsiy va qarz mablag’lar nisbatlarining koeffisiyenti qisqa muddatli
qarz mablag’larining shaxsiy manbalar bilan ta’minlanish darajasini
belgilaydi va quyidagi formula bilan aniqlanadi:
Kes = P1 / (P2 –(Dzk + Kzk + Ap)),
bu yerda P
1
– shaxsiy mablag’larning manbalari (ustav sarmoyalari,
qo’shimcha sarmoyalar, taqsimlangan foyda).
Bu ko’rsatkich birdan kichik bo’lmasligi kerak.
Moliyaviy bog’liqlik koeffisiyenti korxona moliyaviy bog’liqligining
kamayishi (ko’payishi), kelgusi davrlarda moliyaviy qiyinchiliklar xavfining
ko’payishidan (pasayishi)dan darak beradi va korxona tomonidan kreditorlar
oldidagi o’z majburiyatlarini to’lash kafolatini aniqlaydi. Moliyaviy
bog’liqlik koeffisiyenti quyidagi formula bilan hisoblanadi:

---

---

Kfsh = P1 / Ib
bu yerda, Ib — aktiv yoki passivning natijalari.
Bu ko’rsatkich 0,5 dan katta yoki unga teng bo’lishi kerak.