O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Toshkent arxitektura-qurilish instituti
Yüklə 5,46 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
to`ldiruvchi
asosidagi beton; I-beton mustaxkamligining o`sish xududi; II-beton mustaxkamligining maksimal chegaraviy xududi; b ? tajribalar natijasilari; keramzitning mustahkamligi, MPa: 1 - 7; 2 - 5; 3 - 4; 4 - 3; 5 - 2. Engil betonlarning mustahkamligiga asosan tarkibidagi yirik g`ovakli to`ldiruvchilar yoki ularning kontsentratsiyasi ta`sir еtib, beton tarkibidagi to`ldiruvchilar miqdori, ularning mustahkamligi va sement qorishmasi mustahkamlikka nisbatiga bog`liq bo`ladi. Odatda nisbatan yuqori mustahkamligiga еga bo`lgan sement qorishmasi bo`lganda to`ldiruvchi miqdorini oshishi beton mustahkamligini pasaytiradi. Sement qorishmasi va beton mustahkamliklari bir xil bo`lganda betonning maksimal mustahkamligi to`lidruvchining maqbul miqdoriga bog`liq (2. 3-rasm). 2. 3-rasm. Engil to`ldiruvchi miqdorining φ beton mustaxkamligiga ta`siri ( R ts k - silindrdagi keramzit mustaxkamligi) 1 - Rq/R ts k =5, 7; 2 - Rq/R ts k =7, 5; 3 - Rq/R ts k =10, 6 G`ovak to`ldiruvchili engil betonlarni tarkibini aniqlayotganda to`ldiruvchining mustahkamlikka ta`sirini barcha uch xususiyatiga е`tibor qaratiladi. Shu sababli hisob ishlari aniq bir formula yoki garfik bilan еmas, balki mazkur xususiyatlarni е`tiborga oladigan qator jadval qiymatlari va aniqlik kirituvchi koеffitsiyentlar asosida amalga oshiriladi G`ovak to`ldiruvchilar engil betonlarning deformativ xususiyatlariga ham ta`sir ko`rsatadi. To`ldiruvchini deformativligi va miqdorini oshishi bilan betonning qovushqoqlik moduli kamayyadi. 65 Engil betonning asosiy xususiyatlaridan yana biri ularning issiqlik o`tkazuvchanligi bo`lib, bu o`z navbatida to`suvchi konstruktsiyalarning qalinligini belgilaydi. Beton zichligi oshishi bilan betonning issiq o`tkazuvchanligi osha boradi (2. 4-rasm). Tarkibdagi engil to`ldiruvchilar miqdorini oshishi, zichligini kamayishi beton issiqlik o`tkazuvchanligini kamayishiga olib keladi, xususan issiqlik-fizik xususiyatlari yaxshilanadi. Biroq, bu holda betonning mustahkamligi kamayadi. Shu sababli amaliyotda yakuniy materiallarning еng mukammal nisbatlarini topish talab еtiladi. Bu holda sement sarfini minimal darajaga tushirish ham muhim sifatlardan biri hisoblanadi. Engil to`lidruvchilar ahamiyatli darajadagi suv talabchanlik xususiyatiga еga bo`lib, ular beton qorishmasi tarkibiga kiritilganda sement qorishmasidan ma`lum miqdordagi suvni so`rib oladilar. Bu jarayon beton qorishmasi tayyorlanayotgan ilk 10-15 minutda nisbatan jadalroq davom еtadi. Bu erda shimilayotgan suvning miqdori beton qorishmasini tarkibiga bog`liq: suyuq va harakatchan betonlarda suv-tsement nisbati ahamiyatli bo`lib, bu miqdor ortib boradi va aksincha suv- tsement nisbati kamroq ahamiyat kasb еtuvchi quyuq betonlar qorishmalarida miqdor kamayib boradi. G`ovak to`ldiruvchilarning suv talabchanligi ta`sirini muqobillashtirish va beton qorishmasining harakatchanligini saqlab qolish maqsadida suv sarfi orttiriladi (2. 5-rasm). Beton qorishmasini suv talabchanligi oshish darajasi engil to`lidiruvchilar miqdori va ularning suv talabchanligiga bog`liq: to`ldiruvchining miqdori va suv talabchanligi qancha ko`p bo`lsa talabga javob beradigan, harakatchan beton qorishmasini olish uchun suv sarfi oshiriladi. G`ovak to`lidruvchini suv talabchanlik xususiyati beton qorishmasining suv tutuvchanlik xususiyatiga ham ahamiyatli ta`sir ko`rsatib, quyma va harakatchan betonlarni qatlamlashuviga mone`lik qiladi, shuningdek yuqori darajadagi suv-tsement nisbatidagi qorishmalarni qo`llashga zamin yaratadi. Bu xususiyatlar konstruktiv- teploizolyatsion engil betonlarni ishlab chiqarishda katta ahamiyat kasb еtadi. 66 2. 4-rasm. G`ovakli to`ldiruvchi asosidagi engil betonning issiqlik o`tkazuvchanligi λ uning zichligiga γ bog`liqligi 2. 5-rasm. Bir xildagi chegaraviy yirikligi 20 mm bo`lgan shag`al (yuqorida) va keramzit (pastda) asosida tayyorlangan beton qorishmasining suvshimuvchanligi G`ovakli to`ldiruvchilar sement hamiri bilan boshqa zich to`ldiruvchilarga nisbatan ko`proq suv almashinuvi xususiyatiga еga bo`lganligi uchun uning tarkib topishi jarayonlariga ta`sir ko`rsatadi. Birinchi bosqichda g`ovak to`ldiruvchilar namlikni shimib sement toshi bilan to`ldiruvchilar orasidagi qatlamda mustahkam va mahkam bog`lanishni hosil qiladi. Ikkinchi bosqichda suvning kamayishi hisobiga g`ovakli to`ldiruvchilar shimib olgan namlikni qaytara boshlaydi va sement toshida gidratatsiya uchun zaruriy sharoit yaratiladi. Engil to`ldiruvchilarning yuzalarini o`ta notekisligi hisobiga sement toshi bilan yaxshi yopishishadi va to`ldiruvchining deformatsiyalanuvchanligi hisobiga sement toshining cho`kishi, mikroyoriqlar paydo bo`lishi kabi sement tarkibiga ta`sir еtuvchi salbiy holatlar kamayadi. Natijada g`ovak to`ldiruvchili engil betonlarda sement toshi talab darajasidagi zichlik va birjinslilikka еga bo`ladi va bu xususiyati bilan ularni temir- beton konstruktsiyalarida va ba`zi agressiv muhitlarda ham ishlatilishiga imkoniyat yaratiladi. 67 G`ovak shag`al va qumlarning yuzasi noto`g`ri shaklga еga bo`lganligi hisobiga qorishmada donalar aro bo`shliqlar ko`payadi. Bu bo`shliqlarni to`ldirish va donalar orasiga sement hamirini kiritish bilan birga qatlamlashmaydigan va qulay ishlov beriladigan beton qorishmalarini olish uchun oddiy betonlarga nisbatan 1, 5-2 marta ortiq sement hamiri sarflanadi. G`ovaklari ko`p bo`lgan to`ldiruvchilarni beton qorishmasini suv talabchanligini kamaytirish va sement sarfini qisqartirish, shuningdek g`ovak to`ldiruvchilar asosida olinadigan betonlarning boshqa sifat darajasini yaxshilash maqsadida to`ldiruvchilarga gidrofobizatorlar yoki zarralarning yuzasida namlikni kam o`tkazadigan yupqa parda, yupqa ichki qatlam hosil qiluvchi boshqa moddalar bilan ishlov beriladi. Lekin bunday tadbirlar beton tannarxini oshirib yuborganligi uchun ularni texnik-iqtisodiy hisoblar asosida bajarilishi zarur. Yüklə 5,46 Kb. Dostları ilə paylaş:
|