O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi s. A. Usmanov

3.2.
TEXNIKA XIZMATI XODIMLARINING UMUMIY TASNIFI VA 
QO‟NIMLILIGI
 
Xodim (kadr) - turli sohadagi fan va texnika mutaxassislari, shu jumladan, 
bajarayotgan ishi maxsus kasb tayyorgarligini talab qiladigan malakali 
mutaxassislardir. Malakali ishchilar - odatda o‘rta maxsus o‘quv yurtlarini, kasb-
hunar o‘quv yurtlarini, maxsus kollejlarni bitirgan yoshlardir. 
Boshqaruv xodimlari - kasb faoliyati to‘la ishlab chiqarish boshqaruvi 
vazifasini bajarish bilan bog‘liq xizmatchilar. Boshqarish so‘zi lo‘g‘atlarda rahbarlik 
qilish, maslahat berish, kuzatish, yo‘naltirish, ko‘rsatma berish degan turli izohlar 
berilgan.
Boshqaruv kadrlari tushunchasi quyidagi ikkita tushuncha bilan chambarchas 
bog‘likdir: xodimlar siyosati va xodimlar bilan ishlash. 
Xodimlar siyosati
- uzoq davrga mo‘ljallangan, kerakli ishbilarmonlik, kasb va 
shaxsiy sifatiga ega, yuqori malakali boshqaruv xodimlari taraqqiyoti yo‘nalishidir. 
Xodimlar siyosatining maqsadi, korxonada, firmada xodimlarni tayyorlash va qayta 
tayyorlashni uzoq muddatli dasturini ishlab chiqishdan iboratdir. 
Xodimlar ishining taktikasi deb xodimlar bilan bo‘ladigan ishga aytiladi. Bu 
xodimlarni to‘g‘ri tanlash, joy-joyiga qo‘yish, o‘qitish, ta‘lim berish, boshqaruv 
xodimlarini ishlatish va qayta tayyorlash demakdir. 
Xodimlar ishining muhim jihati - boshqaruv xodimlari faoliyatini baholashdir. 

---

136 
Baholash turlari quyidagilardan iborat.
1. Shaxs faoliyatini majmuaviy baholash: 
 a) umumijtimoiy:
mehnat qilish ishtiyoqi, ishning jadalligi, o‘z ishini yaxshi 
rejalay olish qobiliyati, ishda intizomliligi. 
 b) shaxsiy sifatlari:
xotira, fahm-farosatlilik, etika me‘yorlariga amal qilish. 
 B) kasb sifatlari
: umumiy tasavvurli, konseptual fikr yuritish, rivojlangan 
ziyraklilik, tadbirkorlik, ishchanlik, kasbga layoqatlilik. 
2. Lokal baholash
- bir vazifani yoki uning bir qismini bajarish natijalari 
asosida amalga oshiriladi. Masalan rahbarning faoliyatlaridan biri ishchi va 
xodimlarning shikoyat va takliflarini ko‘rib chiqishdir. Ushbu vazifaning bajarilishini 
quyidagi o‘lchamlar bilan baholash mumkin: 
- shikoyatlarni ko‘rish muhlati; 
- shikoyatlarga berilgan javob; 
- mehnatkashlarning yuqori tashkilotlarga rad javobdan so‘ng murojaati; 
- javob shakli. 
3. 
Uzaytirilgan baholash