O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi s. A. Usmanov

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

263 
6. BOB.
TEXNIK TIZIMLARNI AXBOROT BILAN TA`MINLASH, 
ULARNI BOSHQARISHDA QO‟LLANILADIGAN 
HUJJATLAR VA TEXNIK VOSITALAR 
 
6.1.
AXBOROT TURLARI VA TO‟PLASH USULLARI
 
 
Boshqaruvning eng asosiy elementi axborot hisoblanadi va uni yig‘ish, tahlil 
qilish ma‘lum muddatni, moddiy xarajatlarni talab qiladi. Odatda axborot tanlov 
tavsifiga ega ya‘ni elementlar bo‘lagining (ajratib olingan qism) holatiga qarab, 
barcha elementlar (bosh to‘plam) holati haqida fikr yuritiladi. Ajratib olingan 
qismning oshishi (ko‘payishi) aniqlikni oshirishi bilan axborot olish vaqti va bahosi 
ham oshadi, lekin qaror qabul qilish cho‘zilib ketadi.
Texnik ekspluatatsiyada qaror qabul qilish uchun odatda ehtimolli axborotdan 
hamda individual diskret axborotdan foydalaniladi
. 
Ehtimolli axborot 
avtomobillar 
majmuining qanday ishlashi va holatini tavsiflaydi.
Individual axborot, 
aniq buyum 
yoki materialning (detallar, agregat, avtomobil, moy va hakazo) holati va ish 
ko‟rsatkichlarini aniqlaydi
. 
U yoki bu turdagi axborotdan foydalanishning maqsadga muvofiqligi texnik 
iqtisodiy hisoblar, vakolatliligi, aniqlik, muhimlik va ayni axborotni olish qimmati 
hamda qabul qilinadigan qarorning muhimligi bilan aniqlanadi. 
Axborotning vakolatlilik bahosi
 
bosh to‘plam va undan tanlab olingan qism 
xususiyatlarning mos kelishini aniqlashni maqsad qilib ko‘yadi va shu qism uchun 
tanlangan axborot asosida qaror qabul qilinadi. Agar tanlangan qism vakolatli 
bo‘lmasa qaror ham ratsional bo‘lmaydi. Masalan, aniq operatsiyalarning o‘rtacha 
mehnat hajmini aniqlashda avtomobil transporti korxonasida mavjud turli yosh 
guruhlariga kirgan avtomobillarda xronometraj kuzatuvlarni o‘tkazish zarur bo‘ladi, 
aks holda mehnat hajmi me‘yorlari real mehnat xarajatlariga mos kelmay qoladi.

---

264 
Axborotning aniqlilik bahosi
tanlov hajmini aniqlash uchun zarur hisoblanadi. 
Agar bosh to‘plamdagi tasodifiy miqdor me‘yoriy qonuniyat bo‘yicha taqsimlanishi 
ma‘lum bo‘lsa u holda bosh to‘plamdagi o‘rtacha qiymatni aniqlash uchun zarur 
bo‘lgan tanlov hajmi (kuzatuvlar soni) quyidagicha aniqlanadi 
,
t
t
n
2
2
2
2
2
2
н







