Otakoidler Prof. Dr. Süleyman aydin

5-HT fizyolojik önemi

• Trombositler: trombosit agregasyon artışı, adhezyon artışı, vazokonstriksiyon (kanama durması..)

• GIS: barsak peristaltizminde artış

• Pankreas.

• Pineal bez:

• 5-hidroksitriptamin N-asetiltransferaz enzimi ile 5-HT’den melatonin oluşur.
• Karanlıkta melatonin sentezi artar.
• Melatonin, Uyku bozukluklarında, jet lag vakalarında tedavi şansı var.

Patolojik önemi

• Karsinoid tumorler: (krizler, flushing, subendokardial fibrosis, skleroderma )

• Migren

• Pulmoner emboliye baglı spazm

• Dumping sendromu

• Gebelik ile ilgili patolojik durumlar: erken dogum, ölü dogum, perinatal bebek ölümleri..

• SSS hastalıkları:

• Depresyon
• İştah kontrolu (sinaptik aralıkta 5-HT miktarını artıranların ve uptake inhibitörlerinin iştah azaltıcı olarak kullanılması)
• Fenfluramin, deksfenfluramin
• Sibutramin
• Serotonin agonistleri iştah artırır (kilo)
• Pizotifen, siproheptadin
• Hipertiroidizm ve otism’de kan 5-HT düzeyi artar..

Terapötik amaçla kullanılan 5-HT agonist ve antagonistleri

• 4.1. Sumatriptan suksinat ve diger triptanlar

• 5-HT1B/D agonisti

• Akut migren nöbet tedavisinde ind.
• Tam agonist
• Oral biyoyararlanımı düşük, s.c. Uygulama.
• Triptanlar ; gebe, emziren ve koroner hastalara verilmez. Yaşlı ve hipertansiyonlulara önerilmez.

• Yan etkileri:

• Agrı,
• baş ve gögüste sıkışma, ağırlık,
• kızarma/flushing,
• baş dönmesi,
• emesis,

Diger triptanlar

• Zolmitriptan (intranazal spreyi var)

• Eletriptan

• Almotriptan

• Fravotriptan

• Naratriptan *

• Rizotriptan *

• (*) sersemlik yapar, makine kullananlar dikkat etmeli

• 4.2. Pizotifen hidrojen maleat

• 5-HT2 blokoru,
• Nonselektif, parsiyel agonist.
• Antiserotonerjik ve antihistaminik etkileri güçlü
• Zayıf antimuskarinik etkili
• Oral uyg., hepatik eliminasyon, yarılanma ömrü 1 gun
• Migren ve küme (cluster) başagrı profilaksi için kullanılır, akut nöbette kullanılmaz
• İştah artırır.

• Yan etkiler:

• sedasyon,
• kramp,
• kas ağrsı,
• bulantı
• diare,
• ödem.

• Anoreksia nervosa için kullanılabilir.

• 4.3. Siproheptadin.

• antiseronin (5-HT2 antagonisti); tam antagonist.
• antihistaminik ve sedatif etkili
• Antikolinerjik etkili
• Ca2+ kanal blokajı
• Kullanımı:
• mide karsinoidi,
• migren profilaksisi,
• Oral (1 mg)
• Yan etkileri:
• sedasyon, kilo alma, atropin benzeri etkiler

4.4. Metizerjid

• 4.4. Metizerjid

• * D-lizerjik asid dietilamid

• * ergot alkaloitlerin ergonovin (ergometrin) in semi.sentetik türevidir.

• * 5-HT1 ve 5-HT2 antagonisti

• * parsiyel agonist. tek başına serotonerjik, vazokonstriktor etkili.

• * ergot alkaloitleri gibi alfa-adrenerjik reseptorlere etki etmez.

• * kullanım: migren, karsinoid sendrom ( R2: )

• * (Tr.de yok) ( R1: )

4.5. Ketanserin

• 4.5. Ketanserin

• * 5-HT2 tam antagonisti

• * alfa1-adrenerjik reseptor antagonisti

• * antihipertansif etkili,

• * Reynauld sendromunda etkili

• * trombosit agregasyonunu inhibe eder.

• * oral, 2-3 kez, 20-4 mg / gün.

• 4.6. 5-HT3 Reseptör antagonistleri.

• Antiemetik etkili (CTZ üzerine)

• Ondansetron,
• granisetron,
• tropisetron,
• Dolasetron
• palonosetron

• 4.7. Buspiron

• * 5HT1A parsiyel agonisti.

• * dopaminerjik D2 reseptörler ile etkileşir.

• * ansiyolitik etkili

• 4.8. S.S.R.I

• * selektif olarak SSS.de serotonin uptake (içeri alım) inhibitörleri.

• * antidepresan etkili grup.

• * Fluoksetin.

• * Metaboliti norfluoksetin.

• * depresyonlu ve obsesif kompulsif hastalarda etkili.

• * Sertralin

• * etkisi güçlü. Hepatik yıkılma ürüne N-sesmetilsertralin etkili ve yarımı ömrü uzun (100h.) gebe ve çocuklarda kullanılmamalı.

• (serotonin sendromu )

• * paroksetin

• * fluvoksamin

• * sitalopram ve essitalopram

• 4.9. S.S.N.R.I

•