O‘lchash vositalarini qiyoslash va kalibrlash

Tarozi toshlari materiallarini nisbiy magnit singdiruvchanlikka tekshirish: 
- Tarozi toshlari materiallarini nisbiy magnit singdiruvchanlikka tekshirishlar
faqat E, F va M aniqlik sinfidagi tarozi toshlari ishlab chiqarishdan chiqgandan 
so‘ng o‘rnatilgan tartib bo‘yicha, tasdiqlangan va attestatsiyalangan 
o‘lchashlarni bajarish bo‘yicha uslubiyotiga binoan amalga oshiriladi. 

---

141 
- Tarozi toshlari materiallarini nisbiy magnit singdiruvchanligi GOST 7328 
talablariga mos kelishi kerak. 
Kalibrovkalashdagi tarozi toshlarini massasini aniqlash 
komporator 
yordamida solishtirish usuli bilan aniqlanadi. Bunda sxemalar bo‘yicha 
almashtirish 
usuli 
qo‘llaniladi: AVVA (A – namunaviy, V – 
kalibrovkalanayotgan tarozi toshlari yoki kalibrovkalanayotgan tarozi 
toshlarining yig‘indisi), AVA va “AVAVA…”, AV
1 
..… V
n
A modifikatsiyalar. 
AVVA: A
11 
- V
11 
- V
21 
- A
21 
- A
12 
- V
12 
- V
22 
- A
22 
-. . .- A
1n 
- V
1n 
- V
2n 
- A
2n
sxemasi 
bu erda n– solishtirish sikllarining soni. 
AVA: A
11 
- V
11 
- A
21 
– A1
2 
- V
12 
- A
22 
- . . .- A
1n 
- V
1n 
- A
2n
sxemasi 
bu erda n– solishtirish sikllarining soni. 
AVAVA: A
11 
- V
11 
- A
21 
- V
12 
- A
22 
- . . .- A
2 n-1 
- V
1n 
- A
2n
sxemasi 
bu erda n– solishtirish sikllarining soni. 
YUqorida keltirilgan solishtirish sxemalarining qaysi biri qo‘llanilganda ham 
komporatorni yuklash vaqt oralig‘i doimo bir xil bo‘lishi kerak bo‘ladi. Taralash 
va natijalarni fiksatsiyalashni ko‘rsatkichlarni stabilizatsiyalanishidan so‘ng bir 
xil vaqt ichida amalga oshirish tavsiya qilinadi.
AVVA sxemasi bo‘yicha elektron komporatorlar uchun almashtirish usuli: 
a)
Komporator chashkasiga mos nominaldagi 
A
namuna tarozi toshini 
o‘rnatamiz, va komporator stabilizatsiyalanishdan so‘ng displeyni nollaymiz. 
A
tarozi toshi komporator chashkasidan olinadi, va tarozi toshi komporator 
vitrinasi tashqarisiga olib chiqiladi. So‘ngra yana tarozi toshi komporator 
chashkaga o‘rnatiladi va 
A
11
ko‘rsatkich qiymati yozib olinadi; 
b)A
namuna 
tarozi 
toshi 
o‘rniga 
komporatorning 
chashkasiga 
kalibrovkalanayotgan 
V
tarozi toshi o‘rnatiladi, 
B
11 
ko‘rsatkichi qiymati yozib 
olinadi; 
v)
Kalibrovkalanayotgan 
V
tarozi toshi komporator chashkasidan olinadi, 
va uni komporator vitrisina tashqarisiga olib chiqiladi va yana takror tarozi toshi 
komporator chashkasiga o‘rnatiladi va 
V
21
ko‘rsatkich qiymati yozib olinadi; 
g)
Kalibrovkalanayotgan 
V
tarozi toshi komporator chashkasidan echib olinadi 
va komporator chashkasiga namunaviy A tarozi toshi qo‘yiladi. 
A
21 
ko‘rsatkich 
qiymati yozib olinadi; 
a
- 
g
gacha bo‘lgan operatsiyalar AVVA sikllarning kerakli soni kelib 
chiqmaguncha, tajriba ko‘rsatkichlar qiymatini bir xil vaqt oralig‘ida olib 
takrorlanaveradi. 
1-цикл 
2-цикл 
n-
цикл
1-
цикл
2-
цикл
n-
цикл
1-
цикл
2-
цикл
(n-
1) цикл
n-
цикл

---

142 
Solishtirilayotgan tarozi toshlarining Δ
m
massasining o‘lchashlar natijalarini 
ayrimasi quyidagi formula yordamida aniqlanadi: 
(
)
,
2
1
2
2
1
1
n
B
A
A
B
m
n
i
i
i
i
i

=
+
−
−
=

(1) 
bu erda - 
A
1
i
va 
A
2
i
– 
i
-chi sikldagi namunali tarozi toshini o‘lchashdagi 
komporator ko‘rsatkichi; 
V
1
i
va 
V
2
i
– 
i
-chi sikldagi kalibrovkalanayotgan tarozi toshini o‘lchashdagi 
komporator ko‘rsatkichi; 
n
– AVVA siklar soni; 
i
= 1; 2; 3 … 
n
. 
Agar temperatura stabilizatsiyasi vaqti davrida tarozi toshlari birdaniga 
komporator vitrinasi ichiga olib kirilgan bo‘lsa, tarozi toshlarini almashtirishni 
komporator vitrinasi tashqarisiga olib chiqmay amalga oshirish lozim bo‘ladi.