O‘lchash vositalarini kalibrlash –o‘lchash vositalarini haqiqiy metrologik
xarakteristikalarini aniqlashda ushbu o‘lchash vositasi ko‘rsatgan mikdorni
etalon orqali olingan mos keluvchi miqsor bilan o‘zaro nisbatini aniqlashdagi
operatsiyalar majmui. Agar o‘lchash vositalari majburiy metrologik nazorat va
tekshiruvdan o‘tmasa, unda ular kalibrlashdan o‘tadi.
Kalibrlash patijalari bo‘yicha o‘lchash vositasini qaqiqiy qiymati aniqlanadi
yoki uni ko‘rsatishiga tuzatmalar kiritiladi.
66
Kalibrlash
o‘lchash
vositasining
xatoligini
va
qator
metrologik
xarakterystikalarni baholash imkonini beradi. Birliklar kattaligini birlamchi
etalonlardan ishchi etalonlarga uzatish metrologik zanjiri 7.2-rasmda
ko‘rsatilgan. Birlik kattaligini uzatish o‘lchash orqali amalga oshiriladi.)
Qiyoslash sxemasi - birshk o‘lchamini etalondan yoki dastlabki namunali
o‘lchash vositasidan ishchi o‘lchash vositalariga uzatish vositalari, uslublari va
aniqligini ko‘rsatuvchi belgilangan tartibda tasdiqlangan hujjat. Qiyoslash
sxemalari to‘g‘risidagi asosiy ma’lumot GOST 8.061-80 da keltirilgan.
rasm. Birliklarni kattaligini birlamchi etalonlardan
ishchi etalonlarga uzatish metrologik zanjiri
Nazorat savollari
1. Kattaliklar deb nimaga aytiladi?.
2. Kattalikning o‘lchamligi nima?.
3. Kattaliklarning birliklari. Xalqaro birliklar tizimi xaqida malumot bering.
4. Birliklarni va o‘lchamlarni belgilash va yozish qoidalari ko‘rsating.
Ишчи
эталон
Узатиш
усули
Текшири
ш
объети
Ишчи
эталон
Узатиш
усули 1
Узатиш
усули 2
Ишчи
эталон
Текшири
ш
объети
Узатиш
усули
Текшири
ш
объети
Текшири
ш
объети
