Odlar Yurdu Universitetinin «Mülki hüquq» kafedrasının baş müəllimi T. Feyzullayeva Sabir Salman oğlu Allahverdiyev. Azərbaycan Respublikasının m ülki hüququ. ILL cild. IV kitab dərs
§ 1. Müəlliflik hüququnun anlayışı, predmeti
Yüklə 19,08 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
§ 1. Müəlliflik hüququnun anlayışı, predmeti,
funksiyaları, prinsipləri və mənbələri Müəllifi k Bundan əvvəlki fəsildə qeyd etdik ki, müəlliflik hüququ və əla- hüququnun qəl' hü4uqlar əqli mülkiyyət hüququnun əsas institutlarından
biridir və bu institutun özü iki subinstitutdan ibarətdir: müəlliflik hüququ subinstitutundan; əlaqəli hüquqlar subinstitutundan. Müəlliflik hüququ iki mənada işlədilir: subyektiv mənada; obyektiv mənada Subyektiv mənada müəlliflik hüququ dedikdə, konkret subyektin elm, ədəbiyyat və incəsənət əsərləri ilə bağlı malik olduğu şəxsi qeyri-əmlak və ya əmlak hüquqları başa düşülür. Subyektiv mənada müəlliflik hüququ elə sub
İstənilən subyektiv mülki hüquq kimi subyektiv müəlliflik hüququ öz tərkibi nə görə mürəkkəb olub, bir neçə səlahiyyətdən ibarətdir’ . Həmin səlahiyyətlə rə aiddir: davranış səlahiyyəti (əsərdən istifadə və onun barəsində sərəncam səlahiyyətləri, müəlliflik səlahiyyəti, ad hüququ və s.); tələb etmək səlahiyyə
ləb etmək imkanı); müdafiə səlahiyyəti (pozulmuş hüquqların bərpa olunma sı və ya mübahisə edilən hüquqların tanınması üçün hüquqqoruyucu tədbirlər tətbiq etmək imkanı). Qeyd etmək lazımdır ki, subyektiv müəlliflik hüququ yalnız müəlliflik hüquq münasibəti çərçivəsində yarana və mövcud ola bilər. Müəlliflik hüquq münasi bəti isə müəllifin əsər yaratması ilə onunla əhatə dairəsi bilinməyən, qeyri- məhdud saylı şəxslər («hamı və hər kəs») arasında əsər barəsində yaranır. Əhatə dairəsi bilinməyən qeyri-məhdud saylı şəxslər («hamı və hər kəs») mü əlliflik hüquq münasibətinin borclu tərəfi sayılır. Onlar belə bir passiv vəzifə daşıyırlar: müəllifin əsər barəsində malik olduğu hüquqları pozmaqdan çəkin mək və həmin hüquqların həyata keçirilməsinə mane olmamaq. Müəlliflik hüquq münasibətlərinin digər tərəfi (qarşı tərəf) isə müəllifdən ibarətdir. O, müəlliflik hüquq münasibətinin səlahiyyətli şəxsidir. Səlahiyyətli şəxs kimi müəllif əsər barəsində hüquqi imkanlara malikdir ki. onların məcmu su subyektiv müəlliflik hüququ adlanır. Subyektiv müəlliflik hüququ səlahiyyətli şəxsə məxsus olub, müəlliflik hüquq münasibətinin elementi sayılır. Müəllif lik hüquq münasibəti isə mütləq hüquq münasibəti növünə aid edilir, çünki həmin hüquq münasibətində yalnız bir tərəf məlumdur. Borclu tərəfi isə təmsil edən şəxslər naməlumdur. Obyektiv mənada müəlliflik hüququ dedikdə, elm, ədəbiyyat və incəsə- 1 1 Никитина M.И. Авторское право на произведения науки, литературы и искусства. Казань. 1982, с. 62. Гаврилов Э.П. Советское авторское право. М., 1984. с. 133. 133
nəl əsərlərinin yaradılması, istifadəsi və hüquqi mühafizəsi ilə bağlı əmələ gə lən ictimai münasibətləri tənzimləyən mülki hüquq normalarının məcmusu ba şa düşülür. Bu normalar müəlliflik hüququ, memarlıq, mədəniyyət, reklam və digər məsələlər barədə qanunlarda, habelə qanun qüvvəli aktlarda ifadə olu nur. Deməli, obyektiv mənada müəlliflik hüququ müxtəlif normativ aktlarda ifa də olunan mülki hüquq normalarından ibarətdir. Məhz bu səbəbdən göstərə bilərik ki, obyektiv mənada müəlliflik hüququ elə müəlliflik hüququ subinstitutu- nun özü deməkdir. Hüquq subinstitutu kimi isə müəlliflik hüququnun işi elm, ədəbiyyat və incəsənət əsərlərinin yaradılması və istifadəsi prosesində əmələ gələn əmlak və şəxsi qeyri-əmlak münasibətləri ilə bağlıdır. Həmin münasibət lər məhz müəlliflik hüququ subinstitutu ilə tənzimlənir. Dediklərimizdən belə nəticə çıxara bilərik ki, məhz obyektiv mənada müəl liflik hüququ subinstitut kimi çıxış edir və əqli mülkiyyət hüququ yarımsahəsinin sisteminə tərkib hissəsi (elementi) kimi daxil olur. Hər bir hüquq subinstitutu- nun isə özünün nizamasalma (tənzimetmə) predmeti olmalıdır. Bəs, müəlliflik hüququnun nizamasalma predmeti nədən, yəni hansı növ ictimai münasibət lərdən ibarətdir? Müəlliflik hüququnun predmeti
Qeyd etdik ki, elm, ədəbiyyat və incəsənət əsərlərinin ya radılması və istifadəsi prosesində müəyyən növ ictimai münasibətlər əmələ gəlir. Onlar müəlliflik münasibətləri adlanır. Məhz bu münasibətlər hüquq subinstitutu kimi müəlliflik hüququnun nizamasalma (tənzimləmə) predmetini təşkil edir. Məhz həmin münasibətlər müəlliflik hüququ ilə tənzimlənərək onun nizama salma predmetinə daxil olur. Müəlliflik münasibəti ilk növbədə, şəxsi qeyri-əmlak münasibəti növündə ola bilər. Bu münasibət isə müəllifin əsər yaratması ilə əmələ gəlir. Əsər işıq üzü görən kimi onun barəsində müəlliflə əhatə dairəsi bilinməyən şəxslər («ha mı və hər kəs») arasında şəxsi qeyri-əmlak münasibəti yaranır. Müəlliflik müna sibəti digər tərəfdən, özündə əmlak elementlərini birləşdirir. Belə ki, o, həm də əmlak münasibəti növündə də ola bilər. Əmlak münasibəti əsərin yaradılması ilə yox, əsərdən istifadə edilməsi ilə bağlı olaraq əmələ gəlir. Məsələn, əsər ki tab halında nəşr olunur və onun çoxsaylı nüsxələri oxuculara satılır. Bu zaman alqı-satqı münasibəti yaranır ki, həmin münasibət əmlak münasibəti sayılır. Müəlliflik hüququ ilə tənzimlənən şəxsi qeyri-əmlak və əmlak münasibətləri bir-biri ilə kompleks halında bağlıdır. Lakin şəxsi qeyri-əmlak münasibətləri əsas rola malikdir. Əmlak münasibəti məhz həmin münasibətdən törəyir və ondan asılıdır. Müəlliflik hüququnun funksiyaları funksiyalara aiddir: Hüquq subinstitutu kimi müəlliflik hüququnun hansı rolu yerinə yetirməsi və oynaması onun funksiyalarında təza hür edir'. Müəlliflik hüququ beş funksiya yerinə yetirir. Həmin 1 1 M üəlliflik hüququnun funksiyaları barodə bax: Гражданское право Учебник. Том 1 /Пол рсд.
134
• tanıtmaq funksiyası; • mühafizə etmək funksiyası; • müəyyən etmək funksiyası; • təmin etmək funksiyası; • müdafiə funksiyası.
ki, əsəri yaradan şəxsə əsərin müəllifi sayılması və hesab edilməsi imkanı ve rilmişdir. Müəllifin hüququ vardır ki, bu faktın, yəni əsərin müəllifi sayılması fak tının tanınmasını başqa şəxslərdən tələb etsin. Deməli, şəxs yaratdığı əsərin müəllifi kimi tanınmaq hüququna (imkanına) malikdir. Bu hüquq isə əsərin özünün yaranması faktı ilə əmələ gəlir və əsərin dərc olunub-olunmamasın dan, istifadə edilib-edilməməsindən asılı deyildir. Şəxsi əsərin müəllifi kimi ta nımaq üçün hər hansı formal proseduranın yerinə yetirilməsi, əsərin dövlət orqanlarında qeydə alınması, xüsusi olaraq rəsmiləşdirilməsi və ya kiminsə ra zılıq (icazə) verməsi tələb olunmur. Müəlliflik hüququnu mühafizə etmək funksiyasının (qoruyucu funksi yasının) mahiyyəti ondan ibarətdir ki, müəlliflik hüquq normaları elm, ədəbiy yat və incəsənət əsərlərini hüquqi cəhətdən (fiziki cəhətdən yox) qoruyur. Bu, o deməkdir ki, əsər müəllifin razılığı (icazəsi) olmadan və ona haqq verilmə dən istifadə edilə bilməz (məsələn, əsər nəşr oluna və ya başqa dilə tərcümə oluna bilməz və s.). Əgər müvafiq şəxs əsərdən müəllifin razılığı olmadan isti fadə edərsə (məsələn, müəllifin icazəsi olmadan əsəri kitab halında çap edər sə və s.), bu hal qanunsuz istifadə (hüquq pozuntusu) hesab ediləcəkdir. Bu na görə də təqsirkar şəxsə müvafiq məsuliyyət tədbirləri tətbiq edilir. Müəlliflik hüququ əsəri yarandığı andan öz mühafizə sferasına daxil edir. Buna görə də dərc edilən əsər də, dərc edilməyən əsər də müəlliflik hü ququ ilə qorunur. Məhz bu səbəbdən əsərin əlyazması da müəlliflik hüququ nun mühafizə sferasına aid edilir. Müəlliflik hüquq normalarının əsəri qoruması həmin əsərin yaradıldığı
ərazi xarakterinə malikdir. Bu, onu ifadə edir ki, başqa dövlətin ərazisində əsər müəllifin razılığı (icazəsi) olmadan və ona haqq (qonorar) verilmədən sər bəst şəkildə istifadə oluna bilər. Başqa sözlə desək, müəyyən bir dövlətin əra zisində müəlliflik hüququ ilə qorunan əsər başqa dövlətin ərazisində mühafizə edilmir (qorunmur). Əsəri başqa dövlətin ərazisində qorumaq üçün beynəlxalq müqavilələrin (konvensiyaların), eləcə də ikitərəfli beynəlxalq sazişlərin bağ lanması tələb edilir. Digər tərəfdən müəlliflik hüquqlarının qorunması müddətlə məhdudlaşır,
tutulan müddətdə qorunur. Bu müddət keçdikdən sonra onlar müəlliflik hüqu qu ilə qorunmur.
ibarətdir ki, müəlliflik hüquq normaları əsərdən istifadənin hüquqi rejimini mü əyyənləşdirir. Həmin normalara görə əsərdən istifadə olunan zaman müstəs
135
müəllifin və ya əsərə müəlliflik hüququnun digər sahibinin əsərdən hər hansı formada və üsulla istifadə etməyə müstəsna hüququ vardır (bu barədə müəl liflik hüququ birbaşa göstəriş ifadə edir)’ . Başqa hər hansı şəxsin belə hüququ yoxdur. Müəlliflik hüququ göstərir ki, qanunla qorunan əsərdən kim və hansı şərtlərlə istifadə edə bilər. Əsərdən başqa şəxslərin istifadəsi yalnız müəllifin və ya əsərə müəlliflik hüququnun digər sahibinin razılığı və icazəsi ilə müm kündür. Əsərdən istifadə və onun barəsində sərəncam səlahiyyətləri ancaq həmin şəxslərə məxsusdur. Müəlliflik hüququ onları (müəllifi və s.) leqal (qa nuni) inhisar hüququ ilə təmin edir ki, bu hüquq əsərdən istifadə üzrə müxtə lif hərəkətlər etməyə imkan verir. M üəlliflik hüququnun təmin etmək funksiyasının mahiyyəti ondan iba rətdir ki. müəlliflik hüququ elm, ədəbiyyat və incəsənət əsərlərinin müəlliflərini bir sıra hüquqlarla təmin edir. Onlara m ü ə lliflik hüquqları deyilir. Müəlliflik hüquqları elə subyektiv hüquqlardır ki, müəllif onları elm, ədəbiyyat və incəsə nət əsərlərinin yaradılması nəticəsində əldə edir. Həmin hüquqlar həm şəxsi qeyri-əmlak xarakterli (məsələn, əsərin müəllifi kimi tanınmaq hüququ, müəlli fin ad hüququ və s.), həm də əmlak (iqtisadi) xarakterli (məsələn, əsərin nüs xələrini satmaq və ya satmağa icazə vermək və s.) ola bilər. M üəlliflik hüququnun müdafiə funksiyası onda ifadə olunur ki, elm, ədə biyyat və incəsənət əsərlərinin yaradılması nəticəsində müəllifin əldə etdiyi həm şəxsi qeyri-əmlak hüquqları, həm də əmlak (iqtisadi) hüquqları müdafiə olunur. Söhbət müəlliflik hüquqlarının hüquqi müdafiə ilə təmin olunmasından gedir. Belə ki, müəlliflik hüquqları pozulduğu və ya mübahisə edildiyi hallarda pozulmuş hüquqları bərpa etməyə (və ya mübahisə edilən hüquqları tanıma ğa) yönələn tədbirlər tətbiq edilir. Bu tədbirlərin məcmusu müəlliflik hüquqları nın müdafiəsi hesab edilir. Müəlliflik hüququ göstərilən funksiyaları üzərinə düşən vəzifələri həyata ke çirmək üçün yerinə yetirir. Hüquq ədəbiyyatında müəlliflik hüququnun iki əsas vəzifə daşıması göstərilir1 2. Onlardan biri stim ulla şdırm aq (təkan verm ək) vəzifəsi adlanır. Belə ki, müəlliflik hüququ elm, ədəbiyyat və incəsənət əsərlə ri yaratmağa yönələn fəaliyyəti, yəni yaradıcılıq fəaliyyətini stimullaşdırmalıdır. İkincisi isə şərait yaratmaq vəzifəsi adlanır. Belə ki, müəlliflik hüququ əsərdən cəmiyyətin mənafeyi (ictimai mənafe) naminə geniş istifadə etmək üçün şərait yaratmalıdır. Müəlliflik hüququnun mahiyyəti onun prinsiplərində təzahür edir. Prinsiplər onun əsası sayılır. Müəlliflik hüququ məhz özünün prinsiplərinə söykənir. Prinsiplər müəlliflik hüququ nun əsas başlanğıcları və çıxış ideyalarını təşkil edir. Müəlliflik hüququnun prinsipləri birbaşa və konkret olaraq qanunda formula Müəlliflik hüququnun prinsipləri 1 «M üəlliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar haqqında» qanunun 15-ci maddəsi. 2 Гражланскос право. Учебник. Часть З/Полрсл. А.П.Сергееаа. Ю К Толстого. М ., 1999, с. 10. 136
edilmir. Lakin onlar qanunun bir çox normalarında ifadə olunur’ . Məhz bu sə bəbdən müəlliflik hüququnun prinsipləri imperativ olub, ümumməcburi (nor mativ) qüvvəyə malikdir, hüquq normasında birbaşa göstəriş olmasa da tət biq edilir. Digər tərəfdən prinsiplər müəlliflik hüquq normalarının təfsiri və tətbi qi üçün əsasdır.
Müəlliflik hüququnun prinsiplərinə aiddir: • müəlliflik hüququnun tanınması prinsipi; • müəllifin əsərdən istifadəyə müstəsna hüququnun tanınması prinsipi; • müəlliflik hüquqlarının verilməsi və keçməsi prinsipi; • müəllifin şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarının özgəninkiləşdirilməməsi prinsipi; • əsərdən sərbəst istifadə prinsipi.
cib prinsipləri arasında aparıcı yer tutur. Bu prinsip bəzi xarici ölkələrin, məsə lən, İspaniyanın müəlliflik hüququnda (əqli mülkiyyət haqqında 1987-ci il qanu nunda) ifadə olunmuşdur. Müəlliflik hüququnun tanınması prinsipinə görə əsəri yaradan şəxs onun
əsərin müəllifi kimi tanınması üçün yalnız bircə fakt - əsərin yaradılması faktı kifayət edər. Bunun üçün əsərin qeydə alınması və ya hər hansı başqa üsulla rəsmiləşdirilməsi tələb olunmur. Bir sözlə, əsər yaradıldığı andan müva fiq şəxs onun müəllifi kimi tanınır və müəlliflik hüququ əmələ gəlir.
açıqlanması və açıqlanmaması və ya əsərin nüsxələrinin hazırlanması və ha- zırlanmaması və ya əsərin nüsxələrinin satılması və satılmaması və digər mə sələləri) yalnız onun müəllifi həll edə bilər: əgər əsərdən istifadə olunacaqsa, nə vaxt, hansı formada və üsulla. Müəllifin yaratdığı öz əsərindən istifadə
Göstərilən prinsip bəzi xarici ölkələrin, məsələn, İsveçrənin hüquq doktrina sında da ifadə olunmuşdur.
barədə qanunda ifadə olunmuşdur2. Bu prinsipə görə müəlliflik hüquqlan mü əllif müqavilələri üzrə verilir və vərəsəlik qaydasında (həm qanun üzrə vərəsə lik qaydasında, həm də vəsiyyət üzrə vərəsəlik qaydasında) keçir. Müəlliflik hüquqları qanunda ifadə olunan göstərişə görə də keçə bilər (məsələn, xidmə- 1 1 Müəlliflərdən prof. A.P.Sergeyevin dəqiq söylənilməyən belə bir fikri ilə razılaşmaq olmaz ki. guya m üəlliflik hüququnun prinsipləri məcmu halında götürülmüş bütün müəlliflik hüquq normalarının (əhlilindən irəli gəlir [Сергеев А.П. Право интеллектуальной собственности в Российской Федерации. Учебник. М.. 1999, с. 21; Гражданское право. Учебник. ЧастьЗ/Под рсд.
: «M üəlliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar haqqında» Qanunun 28-ci maddəsi. 137
ti əsərdən islifadə hüquqları bu əsasa görə keçir). Özü də buradaca dərhal qeyd etməliyik ki, müəllifin yalnız əmlak (iqtisadi) hüquqları keçə bilər. Müəllifin şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarına gəldikdə isə göstərə bilərik ki, həmin hüquqlar nə müəllif müqavilələri üzrə verilir, nə də vərəsəlik qaydasında keçir. Beləliklə, müəllifin əmlak hüquqlarının verilməsi ilə əsərdən istifadə hüququ özgəninkiləşdirilir. əsərin hüquqi taleyinə sərəncam verilir. Müəllif öz əsərinin hüquqi taleyini müəyyən etməkdə sərbəstdir. O. yaratdığı əsərə sərbəst şəkil də sərəncam verə bilər. Buna görə də göstərilən prinsip m üə llifin sərbəst şə kildə öz əsərinin hüquqi taleyini müəyyən etmək p rin s ip i də adlanır. Müəllifin şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarının özgəninkiləşdirilm əm əsi prinsipi qanunda birbaşa ifadə olunan prinsiplərdəndir'. Bu prinsipə görə, müəllifin şəxsi qeyri-əmlak hüquqları (əsərin müəllifi kimi tanınmaq hüququ, ad hüququ və s.) bölünməz və özgəninkiləşdirilməz olub, əmlak (iqtisadi) hüquq larından asılı olmayaraq müəllifə məxsusdur və əmlak hüququnun başqasına verildiyi hallarda da müəllifdə qalır. Deməli, müəllifin şəxsi qeyri-əmlak hüquq ları özgəninkiləşdirilməsi qeyri-mümkün olan hüquqlardır. Bu isə müəllifin öz əsərinə tam («suveren») hüquqa malik olmasını ifadə edir. Şəxsi qeyri-əmlak hüquqları müəllifin əqli əməyinin yaradıcı xarakterə malik olmasından irəli gəlir və onun şəxsiyyəti ilə qırılmaz surətdə bağlıdır. Buna gö rə də həmin hüquqlar müddətsiz qorunaraq özgəninkiləşdirilmir. Bəzi xarici ölkələrin, məsələn, Fransanın müəlliflik hüququnda müəllifin şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarının özgəninkiləşdirilməməsi prinsipi əsas prinsip lərdən biri hesab edilir*. Əsərdən sərbəst istifadə prinsipinə görə, qanunda nəzərdə tutulan hal larda müəlliflik hüquq normaları ilə qorunan əsərdən müəllifin (və ya müəlliflik hüququnun digər sahibinin) razılığı olmadan və müəllif qonorarı (haqqı) veril mədən istifadə oluna bilər. Bu, qanunsuz istifadə olmadığına görə hüquq po zuntusu sayılmır. Məsələn, hər hansı şəxs elmi və tədqiqat məqsədi ilə qanun dərc edilmiş əsərdən sitat gətirə bilər. Əsərdən sərbəst istifadə zamanı müəllifin şəxsi qeyri-əmlak hüquqların, əməl olunmalıdır, bir sıra hallarda istifadə olunan əsərin müəllifinin adı mütlət göstərilməlidir. Qanun əsərdən sərbəst istifadə hallarının qəti və dəqiq siyahısını ve rir3. Bu siyahını genişləndirmək olmaz. Həmin hallara aiddir: kitabxanalar, ar xivlər və təhsil müəssisələri tərəfindən əsərlərin reprosurətinin çıxarılması halı; əsərlərdən informasiya, elmi, tədris və digər məqsədlər üçün istifadə halı; məhkəmə və inzibati işlərin aparılması üçün əsərin surətinin çıxarılması halı; rəsmi və dini mərasimlərdə, həmçinin dəfn mərasimlərində qanuni dərc edil miş musiqi əsərlərinin kütləvi ifa edilməsi halı və s. Əsərdən sərbəst istifadə prinsipi müəllifin sərbəst şəkildə öz əsərinin hüquqi taleyini müəyyən etmək hüququnu, onun yaratdığı əsərə sərbəst surətdə sərən cam vermək səlahiyyətini məhdudlaşdırır. Beləliklə, qanunda xüsusi olaraq gös- 1 ' «Müalliftik hüququ və əlaqoli hüquqlar haqqında» qanunun 14-cü maddəsi. 1 Основные институты гражданского права тарубежных стран. М , 1999, с. 429. ' «Müalliftik hüququ vo olaqoli hüquqlar haqqında» qanunun 17-24-cü nıaddolori. 138
tərilən hallarda müəlliflik hüququ ictimai mənafe üçün məhdudlaşa bilər. Bunlardan əlavə, əsərin toxunulmazlığı prinsipini, müəlliflik hüquqlannın müd- dətsiz qorunması prinsipini və müəlliflik hüquqlarının müəyyən müddət ərzində qüvvədə olma prinsipini də müəllif hüququnun prinsiplərinə aid etmək olar. Əsərin toxunulmazlığı prinsipinə görə, müəllifin yaratdığı əsər toxunul mazdır və buna görə də onun mənasının dəyişməsinə, təhrif olunmasına və ya hər hansı digər formada yenidən işlənməsinə yol verilmir.
şəxsi qeyri-əmlak hüquqları (əsərin müəllifi kimi tanınması hüququ, ad hüququ və s.) müddətlə məhdudlaşdırılmadan, yəni müddətsiz qorunur. Məsələ bura sındadır ki, əmlak hüquqlarından fərqli olaraq, müəllifin şəxsi qeyri-əmlak hü quqları vərəsəlik üzrə keçmir. Müəllifin vərəsələri yalnız həmin hüquqlann qo runmasını həyata keçirə bilərlər və onların bu məsələ barəsindəki hüquqları müddətlə məhdudlaşdırılmır. Bir sözlə, müəllifin şəxsi qeyri-əmlak hüquqları nın qorunması müddətsizdir. Göstərilən prinsip qanun normasında ifadə olunmuşdur’ .
pinə görə, müəllifin əmlak (iqtisadi) hüquqları müddətsiz yox, müəyyən müd dət ərzində qüvvədə olur. Belə ki, müəllifin şəxsi (qeyri-əmlak) hüquqlarından fərqli olaraq, onun əmlak hüquqlarının müəlliflik hüquq normaları ilə qo runması müddətlidir. Qanunun müəyyən etdiyi ümumi qaydaya görə, müəlli fin əmlak hüquqları əsərin yaradılması ilə yaranır, müəllifin bütün həyatı boyu və onun ölümündən sonra 50 il müddətində qüvvədə olur. Bu müddət ötüb keçdikdən sonra əsər müəlliflik hüquq normaları ilə qorunmur və həmin nor maların hüquq mühafizə sferasına daxil edilmir. Buna görə də əsər ictimai va ridata keçir və ümumxalq malı hesab edilir. Məhz bu səbəbdən istənilən şəxs müəllifin vərəsəsindən razılıq almadan və onlara müəllif qonorarı (haqqı) ödə mədən əsərdən sərbəst şəkildə istifadə edə bilər2. Yüklə 19,08 Mb. Dostları ilə paylaş:
|