Namangan davlat universiteti ijtimoiy-madaniy faoliyat kafedrasi



Yüklə 1,46 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə17/21
tarix22.06.2020
ölçüsü1,46 Mb.
#31926
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21
ijtimoiy-madaniy faoliyat sohasida reklama.


 
 
 
 
 
 
 

QAYTA ALOQASIZ BO‘LGAN REKLAMA  MATNI PSIXOTEXNOLOGIYASI 
Reja: 
1.  Reklama matni  psixografikasi. 
2.  Reklama psixotexnologiyasi illyustratsiyasi. 
3.  Reklama matni sarlavhasi va shior psixologiyasi. 
4.  Reklama matni psixolingvstikasi
 
     Reklamaning  e'tiborga  tushishi  uchun  g‘oya  zarur.  Ushbu  g‘oya  oddiy  emas, 
balki kutilmagan, antika g‘oya bo‘lishi lozim. Yaxshi yetilmagan, g‘oyasiz bo‘lgan 
reklamani hyech kim qabul qilmaydi. Albatta,shuni ta'kidlash lozimki, kutilmagan 
g‘oya  ishlatib  tayyorlangan  reklama  har  yuztadan  bittani  tashkil  qilishi  mumkin. 
O‘z  ishining  ustalari  reklama  qiluvchilarga    o‘z    rejasini  anglab  yetishlari  uchun 
quyidagi test savollarga javob berishlarini tavsiya etadilar: 
- reklamada g‘oyangiz aks etgan tasvirni ko‘rib ajablandingizmi? 
- ushbu  g‘oyani men uylab topganim uchun afsusdasizmi. 
- reklama 30 yil yashay oladimi? 
- g‘oya hayotiy, originalmi? 
        Ruhshunoslar  reklama  g‘oyasini  to‘g‘ri  tanlash  uchun  quyidagi  amaliy 
ishlarni  bajarishni  tavsiya  etadilar.  Reklamaga  birinchi  qadam  qo‘yganda  konun 
tavarga maxsulotga mexr-muxabbat paydo buldimi shuni xis kilish lozim.  
  Tavar  ishlab  chikaruvchi  uchun  uz  maxsuloti  doimiy  ravishdagi  kunikma  bo‘lib 
kolishi  anik.  Shuning  uchun  xam  ishlabchikaruvchi  uzi  ishlab    chikarayotga 
maxsulotining  aloxida  xususiyatiga  e'tibor  bermasligi,  ko‘zdan  qochirishi 
mumkun.  Aynan  e'tibor  berilmagan  xolat  kampaniya  reklamasining  asosi  bo‘lib 
kolishi  mumkin.  Shuning  uchun  daslabki  kadam  kuyilganda  ishlab  chikaruvchi 
uziningmaxsuloti Bilan sotib oluvchiga nima taklif etmokchi , shu maksadda usha 
takliflar  ruyxati  tuzilib  chikiladi.  Ikinchi  kadam  ruyxat  tuzib  chikilganidan  keyin 
sotib  oluvchida  uning  maxsulotini  sotib  olishga  mayl  orttiradigan  maxsulotning 
uziga  xos  bo‘lgan  xususiyatini    o‘rganish  va  motivatsiyani  taxlil  kilish.uchinchi 
kadam motivatsiyali ,ya'ni maxsulotga bo‘lgan ishonch taxlili utkazilganidan keyin 
albatta,  firmaning  yutuk  tomonlarini  boxolash,  bozor  talablari    nuqtai    nazaridan 
sotib  oluvchining  kelajak    niyatlarini  urganish  taxlil  kilish.  Mazkur  bosib  utilgan 
uch  kadamdan  Suni  reklama  tijorat  mavzusini  shakillantirishga  kirishish  tavsiya 
etiladi. Bu ishga kul urilganda tavar maxsulatga mex-muxabbat ikkinchi konuniga 
amal  kilish  lozim.  Ishlab  chikaruvchi  doimiy  ravishda  uz  maxsulotining  nufuzi 
Bilan  yashasa  xar  bir  Yangi  xususiyatidan  faxirlansa  urtacha  potensial  bo‘lgan 
istemolchi  uz-uzidan  Ushbu  maxsulotdan  ilxom  olmaydi,  uning  nomlanishi 
axamiyati  bo‘lgan  jixatlarini  xardoimxam  yodida  saklab  turolmaydi.  Maskur 
konunga  rioya  etgan  xolda  demak,  istemolchida  juda  bulmaganda  uning 
nomlanishi saklab kolish uning nomini maxsulotning sifati Bilan boglab tushinish, 
xis  kilish  sotib  olishi  uchun  sabab  paydo  bulishi  uchun  ishlab  chikaruvchi 
kandaydir  yollarni  kidirib  topishi  lozim  buladi.  Reklama  kompaniyasini  mavzusi 
ishlab chikaruvchilarning ana shunday holatga tushishi bilan belgilanadi.  
    Asosiy  bo‘lgan  reklama  tijorat  mavzusini  shakllantirib  reklamaning  ikki  asosiy 
koidasini esdan chikarmaslik lozim. 

 - barkarorlik koidasi: reklama kompaniyasi davrida uning asosiy mavzusideviz iva 
obrazi uzgartirilmaslik: 
 -  takrorilik:  reklama  kancha  kup  bora  takrorlansa  ,  shuncha  tarzda  esta  kolish 
extimoligi oshib boradi va u uz maksadiga erishadi. Bazida reklama axborotlarida 
kup  mavzulik  xolati  yuz  beradi.  Bu  reklama  mazmunini  yigib  olishga  salbiy 
tasirkursatadi. Matn quyidagilarni tushuntira olish zarur. 
-maxsulot nomi uchun mujallangan. 
-istemolchigakaysi jixatlari bilan makul buladi. 
-uni kaerda xarid kilish mumkun. 
-u kancha turadi (ulgurcha boxosi, agar buning imkoni bulmasa, illistratsiya shrift 
ulchami, elementlarining aloxida xususiyatlari va boshqa.) 
Reklama  matni  psixografikasi.  Reklama  matnini  o‘ziga  qabul  qilishning 
belgilangan  yullarini  ruxshunoslar,eng  avvolo  uning  grafik  bajarilishida  deb 
tushuntiradilar. 
-makeni  ishlab  chikarishda  shuni  xisobga  olish  lozimki,egik  urinlar  joyini 
kiskartiradi,illyustratsiya va matnni buzib kursatadi. 
-Matn  e'tiborini  tortishi  tomashabin,  ukuvchi  dikkatini  ushlab  turishi  lozim.  Kuz 
avtomatik  tarizda  bir  varakay  abzatslarga  bulinmagan,  shrift  Bilan  ajratib 
kursatilmagan, kichik sarlovxalari bulmagan uzun matnni utkazib yuboradi. 
-shunday shirfdan foydalanish lozimki, uning ulchami gazetada berilgan ulchamda 
kam  bulmasligi  lozim.  Aslida  gazetada  beriladigan  reklama  shrift  ulchami  juda 
kam.  Ukuvchiga  matnni  ukish  imkonini  yaratish  lozim.  Sarloxa  tarzda    va  kator 
oralab berilgan xariflardan terilgan matn tez kabul kilinadi va yodda saklanadi. 
-Kalin  shirift  ogirlik  xisini  kuzgatadi,  maxsulotni  kattaligi  va  ishonchliligini 
takitlasa, ingichka shirift uning ixcham, guzaliligiga ishora kiladi. 
-Shiriftlarning  uzligini  saklash  foydalidir  va  uchtadan  ortik  bo‘lgan  ulchamdagi 
chiziklardan foydalanmaslik lozim,  
-Sarik  fonda  kora  xariflar  yaxshi  kabulkilinadi,  ok  fonda  esa  yashil  va  kizil 
xariflar. 
-Ulcham  masalasi  reklamada  muxum  urir  tutadi.  Kimlardir  tulik  bir  bet  reklama 
uchun  juda  urinli,  bundan  yaxshirok  imkoniyat  bulmaydi  deb  uylashi  mumkun, 
lekin xama vakt xam bunday emas. 
Reklama  maksadi  mijozni  maxsulotni  sotib  olishga  yoki  xizmatidan 
foydalanishga  kundirish.  Bundan  tashkari,  shuni  nazarda  tutish  lozimki,  reklama 
gazeta  saxifasida  asosiy  kurinishi  shart  emas.  Yagona  vazifasi  muximi  ukuvchini 
kiziktirib kuyishi keyin maxsulotga extiyoj sezishi, undan kegin esa unda reklama 
beruvchi  xoxlagan  yagona  istak  paydo  bulishi  lozim.  Bazan  saxifaning  chetiga 
joylashtirilgan reklamaning axammiyati katta  bo‘lib kolishi mumkun.  
-Xariflarning  gorizantal  chiziklari  kishiga  ogirlik  xissiyotini  beradi,  diaganlli 
xariflar xarakatlanishga chorlaydi. 
-Tasvirlar bilan berilgan matn usiz berilgan matnga nisbatan kuprok e'tiborini jalb 
etadi. 
-Kvadratga yoki aylana ichida (barkarir simmetriya ) berilgan matin uziga ishonch 
tuygusini uygotadi. 
-Eliks xolatidagi ijobiy izlanishga chorlaydi. 

-Uchburchak  Bilan  uralgan,  uning  Biron  bir  burchagi  tepasiga  yozilgan  matn 
xayratga  undaydi. 
-  Eng  o‘qimishli  shrift  bu  ajratilib  ko‘rsatilgan    shriftdir.  Ushbu  shriftni  reklama 
matnning uzida kullagan makul, sarlovxada ishlatish makul emas. 
-Eng  ukimishli  shirft  ikki  interval  oraligidagi  10-12  ulchamli  shrftlar  deb 
xisoblaydilar. 
-Bir katorda 40 dan ortik bulmagan belgi ishlatilishi avzal. Undan uzunrok bo‘lgan 
katorlarda keyingi kator boshlanish joyini topish kiyinlashib koladi. 
-Yopkin va rangi uchun karagan reklama axboroti elementlarini saxifaning yuqori, 
kora  va  ogir  ranglarni  (matnlar  bloki)  saxifaning    kuyi  urinlarga  joylashtirilgan 
makul. 
-Agar  reklama  ulchami  buyicha  saxifadan  kam  bulsa,  bunda  uning  vertikal 
joylashuvdan foydalanish lozim. 
-Dizayn ishlarida kuyidagilardan foydalanish lozim, diaganllari xarakatlanish  kuch 
kuvati tezlik xissitlarini yaratish uchun. 
-vertikal  ustuvorlik,ulugvorlik  kuchni  kursatishuchun      gorizantallar  xotirjamlik 
barkarorlik yoki ulugvorlik ishonchlilik xisiyotlarini yaratish uchun. 
-ukuvchi kuz Bilan ukishining tabiy yunalishini belgilab olish foydalidir. Masalan 
inson  nazari  illyustratsiyadan  sarloxaga  utish  kerak  maxsulot  nomlanishi  Bilan 
tanishkanidan sung keyin pastga reklama matniga utadi va oxiri tavar belgisi uning 
dikatida buladi.  
-butun saxifa buylab  joylashtirilgach  reklama  eng  samarali  deb  xisoblanadi. Agar 
shunday  imkoniyat  bulsa  reklama  atrofiga  nozik  ramka  yurutish  lozim.  Bu  ish 
yakuni va yaxlitligi elementlarning uzaro boglikligini  taminlaydi.  
-buylama berilgan reklamada matn saxifaning eng chekkasiga tushib kolishiga yul 
kuymaslik lozim.  
-logotipni  urtada  pastga  yoki  pasdan  ung  tarafga  joylashtirgan  makul.  U  etiborni 
tortadigan yirik kurinishda  bulishi lozim.  
-reklama  matnlarda  kuyidagilardan  kochish  lozim.  Ajratib  yozilgan  yoki  bosh 
xariflar  Bilan  yozilgan  sarlavxalar  yugon    xarfli  shirift  kursiv  yoki  shriftlarning 
dekarotivtini.  Kartinalar  tepasiga  yozilgan  sarlovxa  yoki  matn,  xariflar  suzlar 
oraligida xaddan tashkari  kata oralik bulishi barchasi kompakt xolda bulishi lozim. 
Elementlarning  katiy  tarzda  geometrik  joylashuvi  bu  materialni  kabul  kilishni 
kiyinlashtiradi  elementlarning  uzaro  joylanishining  asimetriyasi  foydalidir. 
Tasvirga  korishib  ketadidan  matndan  foydalanish  bu  ukish  sifatini  keskin 
susaytiradi  matnning  chap  chegarasi  tekis  xolda  bulishi  lozim.  Yuqorida  bayon 
etilgan talablar va tavsiyalarni amalga oshirish uchun shriftlar ulchamlari nisbatant 
va  boshqa  tasviriy  elementlar  ularning  oraliklarinibilish  lozim.  Shularga  rivoya 
etilganda yaxshi farklab yaxshi o‘qish imkoniyati tugiladi. 
Masofadan   ukish tavsiya etiladigan 
 Oralik                            shrift 
1 m-------------------------- 7 mm 
3 m-------------------------- 15 mm 
5 m-------------------------- 25 mm 
10 m------------------------ 40 mm 

15 m------------------------ 70 mm 
Mutaxassislar  reklamada  quyidagi  kompazitsiya  grafik    usullarini  kullashni  
tavsiya  etadi.  Natija  usuli    u  grafika  asosida  firma  reklama  beruvchining  ish 
faoliyatida  erishgan  natijalarning  kurgazma  xolatida  tanishtirishi  lozim.  Shu 
maksadlarda  
-reklama materyalida tavarning xarakat paytidagi kurinishi.  
-tavar  yoki  xizmatning  istemolchida  ijobiy  tasavurlar  uygota  oladigan  va  tavarni 
tanib buladigon eng muxim xarakterli tomonini kursatish. 
-natijalar  solishtirish  jadvali  buyicha  kursatiladi.  Shunday  edi  shunday  buldi 
ularda-sizdi  u  yokda  rakobatchida  bu  yerda  bizda  kupincha  kiska  va  uz 
maxsulotining nufuzini tasdiklovchi asosiy fakt keltiriladi  
-istemolchi  tamonidan  nozik  faximlanadigon  ta'sir  utkazish  usuli  kullanilad 
masalan bunda kimmatli yoki ekalogik toza Fan oldingi planda joylashgan obektlar 
Bilan kushilga tasviri beriladi. Iste'molchini yani vaziat sharoitiga utkazish usuli.  
-faol  bulgn  galaba  natijasida  surayotgan  kaxromon  tasvirlanadi  yoki  xizmat  turi 
kutarinki  kayfiyatda  uz  aksini  topadi.  Xudi  shu  paytda  uning  yonida  bo‘lgan 
kushilib  ketgin  keladi.  Ba'zi  urinlarda  reklamadagi  kaxromon  yoki  maxsulot  yoki 
Biron xizmat turi shunday faollashib ketadiki xatto ramka doirasidan chikib ketadi.  
-iste'molchi  grafik  vositalari  ostida  faol  arbob  yoki  xujayin  pazitsiyasiga  
utkaziladi.  
-Iste'molchi  boshlanib  bo‘lgan,  yoki  davom  etirayotgan  xarakatlarning  jaroyoniga 
utkaziladi,  unda  faol  katnashadi,  yoki  bulmasa  usha  davom  etayotgan  jarayonni 
tuxtatadi.  Reklamani  bunday  usuli  kremlar  sonlar  sisuslar  va  boshqalar.  Tartib 
kilishda juda kup keladi. 
-iste'molchida  kursatilayotgan  xodisaga  nisbatan  kayfiyat  paydo  kilish  uchun  Fan 
asosida  asosiy    natija  kursatiladi.  Bunineg  tasirida  fandagi    tasir  uygunligi 
iste'molchiga  ongi  tushinchasida  reklama  kilinayotgan  maxsulot  yoki  xizmat  turi 
xakida  malum  tasavvur  uygatadi.  Urinlarni  almashtirish  shaxar  ponoramasini 
tomchilangan deraza oynasi orkali tomosha kilmokda. Uni kurgan kishida yomgirli 
shaxar  kayfiyati  paydo  buladi.  Ekologik  toza  suvni  idishi  sirti  muzl  parchalar 
fanida  gavdalanadi.  Xudi  shunday  kurinishda  koka-kola  firma  uz  maxsulotlarini 
reklama  kiladi.  Juda  kimmat  turuvchi  parfyumeriya  maxsuloti  nixoyatda  boy 
kiyingan ayol yoki badiy jixatdan nozik bezalgan bino fanlarida beriladi.  
-reklama materiallarida istalgan kishi avtomatik tarzda unda kursatilayotgan inson 
tomonidan  kulga  urgatilgan  xayvonchalar,yumshok  xayvon    uyinchoklari 
bolachalarning xjayini ota-onalari kabi ruxiy xolatga utkazilishi mumkun.  
-reklama  materialida  xaddan  tashkari  guzal  inson  tasviri  berilayotgan  jarayonda 
xam iste'molchi xayolan unga utadi va kushiladi. 
Reklamadagi 
illyustratsiya 
psixotexnologiyasi. 
 
Reklama 
xabarlarida  
illyustratsiyalar    aloxida  axamiyatga  ega.  Ular  kuyidagi  talablarga  javob  berishi 
lozim.  
-ukuvchi  nazarini  ushlab  turishi  va  reklama  kilinayotgan  maxsulotga  ma'lum  bir 
kizikish uygotishi  lozim. 
-maxsulot  avzalliklarini  kuzga  namoish  etish  maxsulotni  bevosita  uning  xarakati 
davridagi xolati yoki kullanganida kursatgan natijasi xakida zarur ma'lumot berish. 

-mayda  bir  nechta  illyusttratsiyalarni  namoish  etgandan  kura  bir  yula  yirik  kata 
ta'sir kuchiga ega illyusttratsiyadan foydalanish. 
-imkoniyatdarajasida  reklama  jaroyonida  chizmalardan  kura  fotografiyalardan 
foydalanish  afzolrokdir.  Fotografiyalar  ukuvchilarni  dikatini  tezrok  tortadi.  Ular 
chizma  rasmdan  kura    Fotografiyani  yazshi  kuradi.  Chunki  Fotografiya 
maxsulotlarning  anik  obrazini  beradi.  Ta'sir  kilish  axamiyati  kuchlirok. 
Fotografiyaning  iste'molchi  dikkatini  maxsulotdan  ajratmaslik  lozim.  Buning 
uchun  bita  reklamada  xam  Fotografiya    va  chizma  tasvirlarning  bulishiga  imkon 
kadar yul kuyilmasligi kerak.  
Shior  psixologiyasi  va  reklama  matni  sarlavhasi.    Shior  reklama 
chakirigi.Shior chakirik xarakatga undaydi. Inson men ligining namoyishida uning 
axamiyoti kata reklama materiallida shiorning kullanilishi dikkatni etiborni tortish 
anik xarakat kilishga undaydi. Reklamaning barcha matnini ukuydiganlardan kura 
uning  asosiy  shioriga  e'tibor  berganlar.      4-5  baravar  kuprok  ekanligi  ma'lum. 
Savdo  taklifining  nixoyatda  kuchli  ta'sir  etuvchi  shakilli  sifatida  shiorning 
axamiyati  betakrordir.  Reklama  shiori  chikirigini  tuzar  ekansiz.  Ular  kuyidagi 
tlablarga javob berishini esdan chikarmang. 
-umumiy reklama mavsiga ta'llukli bulishi. 
-uning soda shakilda bulishi lozim. 
Masalan  orteks  firmasini  shiori-  orteks  bozorni  kutmaydi  uni  shakillantiradi  sizni 
pulingizni  bugun  erkin  muomilaga  kiritadi.  Firmaning  Yangi  shiori  ikkita  orteks 
Suz vaish va ishonchlilik va sifat bizning stil. 
-shiorni tayorlashda juda nozik Suz uyinlaridan foydalanish kata axamiyatga ega. 
-shiorda  firma  nomlanishning  ishtirok  etishi  Permavia  vertikal  uchish  aksiyasi 
kabi.  
    Reklama  xabarida  sarlovxalarning  xam  axamiyati  katta  sarlovxasiz  bo‘lgan 
reklama  samarasizdir.  Urta  xisobdan  matindan  kura  besh  baravar  kuprok 
sarlovxani  ukishidi.  Bundan  kurinadiki  maxsulot  tugrisida  ma'lumot  berilga  matn 
sarlovxasiz  ketganda  80  foiz  potensial  sotib  oluvchidan  maxrum  bulasiz.  Shuni 
e'tiborga  olish  lozimki  ba'zan  sotib  oluvchi  ukib  ulgurgan  material  fakat  sarlovxa 
bulishi mumkun.  
   Istemolchiga  reklama  mazmuni  va  kuz  Bilan  kurgan  obrozi  xakida  sarlavxa 
yaxlit  tushuncha  beradi.  Sungra  uni  maxsulot  xakida  tushinchalar  sotib  olishning 
axamiyatlari jixatlari Bilan tuldiriladi. Sarlovxa kuz Bilan kuri shva reklaia matnli 
mazmuni  oraligidagi  kuprik  vazifasini  utaydi.  Ruxshunoslar  sarlovxaning  tugri 
kullanishiga  doir  bir  kator  tavsiyalarni  beradilar.  Sarlovxa  kuyidagi  talablar 
chegarasida kullashi lozim. 
-imkon  kadar  kiska.  Unta  va  undan  ortik  bo‘lgan  suzlardan  tuzilgan  sarlavxalar 
kiskalaridan kura yomonrok kabul kilinadi, 
-    imkoni  boricha  uni  kushtirnok  ichida  kullash.  Bu  xolda  uning  tasiri  28  foizga 
olinadi, 
-  Sorlavxada  bir  vaktning  uzida  maxsulot  yoki  xizmat  turi  xakida  kursatmalar 
xamda iste'molchining kizikishini ortiradigan malumotlar jamlanishi lozim
-malum  bir  bozorga  muvofik  kelish  istemolchining  malum  bir  gurixiga  murojat 
etilishi, 

-shaxsiy kizikishni uygotish, 
-maxsulot nufuzi xakida darxol iste'molchining kizikishini orttirish, 
-  iste'moldchining  etiborini  reklamaning  ijodiy  jarayoniga  emas,  balki  maxsulot 
yoki xizmatning uzigagina karatish,  
-  reklamalar  berilgan  nashir  varaklarini  yuzaki  kuzdan  kechirish  jarayonida 
maxsulot nomi yodda saklanib kolishi uchun sharoit yaratish, 
-reklama kilanayotgan maxsulot kurish obrazining davami bulishi lozim, 
-  sarlavxada  dikkatni  rakamlar  Bilan  etish,  agarda  ular  baxo  jaroyoniga  tegishli 
bulsa  
-eki  maxsulotlardan  foydalanish  Yangi  uslublari  xakida  suzlovchi  yangiliklardan 
foydalanib jalb kilish sarlavxalarni bular bulmasga oraliklar kildirib bo‘lib chikish 
tavsiya  etilmaydi.  Sarlavxa  bir  qatorga  sigmasdan  qolganida  gapning  o’rta 
qismidan boshqa qatorga o’tkazish yaxshi natija bermaydi.  
            Reklama  matni  psixolingvistikasi.  Reklama  matnlariga  doir  ko‘plab 
izlanishlar natijasida reklama xabarlarini qabul qilishda salbiy ta'sir ko‘rsatadigan 
bir  qator  xatoliklar  aniqladi.  Ruhshunoslar  ommaviy  axborot  vositalari  orqali 
berilayotgan    reklamalarning  axborot  uchun  qo‘llaniladigan  matnlarini 
takomillashtirish uchun quyidagi tavsiyalarni beradi: 
-fikrni  soddalashtirish  va  charxlash.  Sodda  va  anik    fikrni  aytish.  Kundalik 
turmush  tarzida  ishlatiladigan    so‘zlardan  foydalanish.  Uning  mazmunini  har  bir 
kishi anglab yetishi lozim. Texnik va boshqa istalgan jargonlardan foydalanish, 
-axborotni  qizikarli  va  ehtiros  bilan  o‘qish.  Berilgan  matn  o‘quvchi 
qiziqishini  orttirsa  yana  ham  yaxshi.  Zerikarli  ta'kidlardan  qochish  muhimdir. 
G‘ayri oddiy tushunchalarning qo‘llanilmagani maqsadga muvofiq 
-qat'iy  va  ishonchli  tarzda  fikrni  yetkazish  kerak,    savol  shaklida  tuzilgan 
jumlani   ishlatmagan ma'qul. Masalan, sizning bizning do‘konga kirmasligingizga 
qanday sabab bor, deyish o‘rniga , shu zahotiyoq magazinimiz mahsulotlari bilan 
tanishing deyish  o‘rinliroq ko‘rinadi. 
-hakikatgo‘y va adolatli bo‘lish. Yolg‘on ma'lumotlar  tezda bilinib qoladi va 
qayta buyurtma olish haqida gap ham bo‘lishi mumkun emas; 
-odob-axlok 
chegarasidan 
chiqmaslik. 
Kishi 
diqqatini 
hayosiz 
illyustratsiyalarga  jalb  etish  yaxshi  natija  bermaydi.  Chunki  bunday  holatda 
iste'molchida  mahsulot  yoki  xizmat  turi  uchun  shubha  paydo  bo‘lishi  mumkin. 
Negaki u bu holat reklama beruvchining eng so‘nggi najoti bo‘lishi mumkin, deb 
o‘ylaydi;  
-fikrlar  obrazlarini  yaratishga  xizmat  kiluvchi  so‘z  va  jumlalardan 
foydalanish, 
-o‘quvchiga, tamoshibinga to‘g‘ridan-to‘g‘ri sotish holatida savdo- sotiqni qachon 
va  qanday  yakunlash  to‘g‘risida  nihoyatda  ishochli  ma'lumotlar  berish  zarur 
bo‘ladi.  Ruhiyat    nuqtai-  nazaridan  to‘g‘ridan-to‘g‘ri  savdo-sotik  holati 
kommersiyaning  juda  nozik  jihati  hisoblanadi.  Mijoz  ikki  o‘t  orasida  qolgan 
holatda  uning  mahsulotni  sotib  olishga bo‘lgan  jur'atini  tezlashtirish  va  yakuniga 
yetkazish uchun sotuvchida ta'sirli va kuchli vosita bo‘lgan mijozni oxirgi harakat 
sotib  olishga  undaydigan  qat'iyatli  undov  bo‘lishi  lozim.    Quyidagi  variantlarni 
taklif qilish mumkin: 

-doimo  ukuvchiga  maxsulotni  sotib  olish  uchun  kaerga  borishni,  kaerga  tulik 
ma'lumot olish mumkinligi tugrisidagi xabarni yetkazib turish lozim. 
-matni Suz boshi kisimlariga ajratib turish. Markirovka (belgilangan) ruyxatlardan 
foydalanish. Xar bir Suz boshi ajratib kursatilishi lozim,  
-matindagi fe'llarni xozirgi zamon fe'llida kullash,  
-faol  nisbat  turidan  foydalaning.  Passiv  nisbat  goyani  susaytiradi  tushinishin 
kiyinlashtiradi. 
-matnni  kabul  kilish  ruxiyati  xakida  xam  uylab  kuring.    Axbarot  berilganida 
matnning bosh va sunggi jumlasi esda kolishi xakikat. 
-murojaat negizini bushlikka emas shaxsga karating. Mana bazi bir namunalar. 
- 1 milion Sum iktisodi, 
- Biz sizga 1 million sumni iqtisod kilamiz  
- 1 million sumni qanday iqtisod qilishni bilasizmi , 
- 1 million  iqtisod qilishni Yana bir usuli
- Siz 1 millioni iktisod kilasiz, 
-    ukuvchining  dikkatini  jalb  etish  maksadida  chala  oxiriga  yetkazilmagan  
fikirlaridan foydalanish mumkin. 
-  kuz  bilan  kuriladigan  va  ogzaki  obrazlar  bir-birini  tuldirishi  va  uzaro  karama 
karshi xolatga tushmasligi lozim. 
-reklama  berish  jarayonida  matn  yoki  obrozlar  usha  maxsulot  yoki  xizmatning 
faqat asosiy xususiyatini aks ettirish lozim. 
-reklama  elementlari  bo‘lgan  shriftlar    obrozlar  mikdorini  asosiy  axborot 
malumotiga ziyon yetkazmaydigan  darajada optimallash juda muximdir  
-sintaktik  kurilishi  murakkab  bo‘lgan  jumlalarni  sodda  (uch  turt  suzdan  iborat) 
gapga aylantirish, 
-istimolchi  dikkatini  reklama  mazmuniga  jalb  kilish,  uni  mustakil  fikirlashga 
undashga  chorlovchi  surok  shaklidagi  jumlalardan  foydalanish.  (anik    mazmunga 
ega bulmagan va uz urnida ishlatilmagan savollardan tashkari)  
-reklamaning  emotsianal  tasirini  kuchaytirish  maksadida  undov  va  undov-surok 
mazmunidagi gaplardan foydalanish, 
-reklama  beruvchi  ,  tomonlarning  bildirgan  karama  Karshi  fikirlarini  urganishi, 
ulardan uziga xulosa chikarishi lozim. 
Umuman reklamdan tavar va xizmat turlari xam kuntrast-karama Karshi kurinishda 
berilishi Ushbu maxsulot va uning xususiyati esta saklanib kolishining eng muxim 
omilidir. Bundan tashkari ushanday qarama-karshi  fikrlar reklamada qisqa og‘zaki 
holda  replika so‘z uyini kurinishida berilishi mumkin. 
- dikkatni jalb kilish maksadida e'tirozni oldidan sezish usulidan xam foydalanish 
mumkin. Bunday etirozlar reklamalardan foydalanuvchilarda xar doim kuzatiladi. 
-reklama  xabarnomasining  mazmunini  maxsulot  yoki  xizmatlarga  berilgan 
sifatlardan  ustun  turishi  lozim.  Reklama  strategiyasi  anashunda  bilinadi.  Ana 
shundagina  ayollarimiz  kasmetik  firmalar  ularga  nafakat  krem  turlarini  tafsiya 
etadilar,  balki  ularga  guzallik,  yoshlik  beguborlik  xissiyotlarini  takdim  etadilar. 
Erkaklarimiz  piva  ishlab  chikaruvchilar  uz  pivolarini  sotish  Bilan  birga  ,  ulavrga 
kungil xushlik dilkashlik oilarini takdim etayotkanliklariga ishonch xosil kiladilar,  
- matnda kuchli mantikka ega bo‘lgan ot va fe'l suzlaridan foydalanish

-  matn  ritm  iva  muvozamatiga  xam  aloxida  etibor  karatish  lozim.  Tushuntirish 
bayoni sillik va ravon kechishi gaplar asosiy goyani umumlashtirish lozim. 
-    matnni orfografik va kunn tatsion xatoliklarga  yul  kuymasdan dikat  Bilan ukib 
chikish. Kuyidagilardan kochish lozim, 
- rakobatchilarning ismini tilga olgan xolda tugridan tugri  solishtirish. Aks xolda 
rakobatchilar  tankidchi  tomonidan  xaki  tulangan  reklmaga  ega  buladilar.  Bu  aks 
tasir va etirozi deb ataladi. 
-  Biz  birinchi  rakammiz  tepadagi  maktonchoklik  bayonlar.  Bu  iste'molchi 
manfatiga xizmat kilmaydi. 
-  ergashgan  gaplar  sifetdasi  vo‘a  ravishdoshning  matnda  kup  kullanilishi 
sifatdoshalarni shaxsiy formaga aylantirilgani ma'kul keladi.  
-  fellangan  otlardan  xam  kochib  oddiy  usul  felyordimida  oddiy  konstruksiyali 
gaplar tuzish  
-otlardan yoki olmoshlardansifailarni ajratib kursatish  
-fel yordamidi ogzaki nutkka yakin bo‘lgan fikir tuzish mumkun bo‘lgan sharoitda 
matxullik  nisbatidan    foydalanish.  Gapdan  shaxsiy  firmalardan  sifatdoshning 
xozirgi zomon majxullik nisatlarida foydalanish, 
-bitta  kelishik  firmasida  yoki  bita  kumakchi  yordamida  bir-biriga  tobe'    qilib 
quyilgan  otlar  bilan  tuldirilgan  (kuprok  karatkich  kelishidagi  otalr  byuilan 
tuldirish)  jumllalar  kupligi  salbiy  xodisadir.  Bunday  kamchiliklar  otlashgan 
suzlarni fellashgan suzlarga utkazish okibatida yuuz beradi. 
-uch  kiska  nutk  chegarasidan  chikib  ketadigan  sanat  ukishlar.  Ortik  darajada 
berilgan  ruyxatlar  turi  jumla  tuzilishi  xamjini  kengaytirib  yuuboradi  bu  uz 
navbatida  gapning  sintektik  konstruksiyasini  ogirlashtirib  kulda  natijada  matn 
mazmuniga putir yetadi   
- sintaktik jixatidan bir xil kurilgan jumlalar tuplanishi: 
- obstrakt otlardan  foydalanish: 
- undov, kop nukta va tire kabi  tanish belgilardan foydalanish: 
-  reklama  kilinayotgan  maxsullotni  xaddan  tashkari  maktash,  doimiy  bir  bir  xil 
konundagi xujatlardan foydalanish sifatlarning xar doiy ortirma darajasini qullash,  
-tavar belgisini uslubini reklamaga kuchirish  (golland pishlogi ) xind choyi tunika 
mixlari  kabi  
-maxiyati  noanik  tushinchalar  juda  eng  yagona  aloxida  va    hk  agarda  reklama 
kilanoyotgan  maxsulot  xakikatan  nozir  bolsa  eng  Yangi  suzlari  bu  urinda  zarur 
emas. Maxsulot bozorni maxsulotni sotib olishga ishontirish uchun kafolat fikrlash 
jarayonlari xisiyot sotib oluvchi manfatlari Bilan kizikish balki uning uchun odatiy 
bo‘lib kolgan til kurilishi Bilan xam kizikish zarur.  
5.  Reklama  matnini  tayorlashga  oid  umumiy  tavsiyalar  Reklama  matnini  tuzish 
istexotexnologiyasi.  
1-boskich  Reklama  matnini  yaratishgacha  Ayni  paytda  kaysi  axboratlar  okimini 
odamlarni yoki potensial istemolchi Bilan kaysi joyni konsentratsiyalash maksadga 
muvofikligini  taxlil  kilish.  Istemolchilar  tomonidan    uziga  kulay  kilishning  kaysi 
kanallariniishga jalb kilishni tamirlash.  
Taxlil kilingan reklama tarkatuvchiga nisbatan imkoniyati bor istemolchini kanday 
salbiy  neytral  ijobiy  aniklash.  Mazkur  reklamada  kanday  asosiy  2.3  ijobiy 

kolindagi  xolatlardan  foydalanishni  aniklash.  Kanday  asosty  xisoblangan  salbiy 
andazalarni tugrilash masalasini uylab kurish.  
Imkoniyati  mavjud  bo‘lgan  iste'molchi  reklama  beruvchining  kaysi  jixatlaridan 
xayratlanish  mumkunlagini  tushunish.    Iste'molchiga  reklama  xabarnomasining  
eng  avvalo  kanday  jixatlari  esda  kolishini  aniklash.  Reklama  xabarnomasida 
kancha  mikdorda  emotsional-xarakterdagi  xususiyatlarbulishini  xisoblab  kurish 
reklamada  emotsional  xarakterdagi  aloxida  urgularning  kompozitsion  turi 
boshqacha    kilib  aytganda  emotsional  tuygularni  kaysi  urinlarda  kanday 
joylashtirilishi masalasini xal kilish.  
Reklama kompozitsion taxlashda istemolchi tabiga tasir kiluvchi omillar. Reklama 
berilishi  davriylig,  kabul  kilib  olish  tezligi,  reklama  xabar  nomasini  yetkazuvchi 
ob'ekt urni tugri tanlangani masalalarini tekshirish.  
2-boskich. 
Reklama 
matnini 
tuzish. 
Birinchi 
tavsiya-matnni 
yozishga 
shoshilmaslik. Tashki xodisalarni uziga kabul kilish va unga bo‘lgan munosabatlar 
dastlab, shablonli inersiya xarakterida buladi. Bundan tashkari, shunday ruxiy tasir 
xam  ma'lumki  biror  ishni  amalga  oshirib,  deylik,  matnni  yozganimizdan  keyin 
undan  darhol  voz  kechish  juda  kiyin  kechadi.  Shuning  uchun  xam  matin  yozish 
ishtiyoki  kuchayib  borsa  ruxiy  xolatdan  chikish  uchun  uzingizda  paydo  bo‘lgan 
fikirni  kichik  bir  varokda  ifodalab,  tezda  uni  uzokrok  bir  joyga  tashlab  kuying. 
Varokni  vertikal  xolatda  teng  yarimiga  buling.  Chap  polonkasiga  reklama  xabar 
nomsining  barcha  bulinmalarini  ung  tarafiga  xabarnoma  xar  bir  bulimiga  tegishli  
masalalar va riaktlarni yozib chiking.  
Kuyidagilarni esta saklang, 
Jadvallar  yoki    asosiy  suzlarni  esta  saklash  va  yozib  kuyish    uning  muallifiga 
daslabki topilgan yechimlarga kattik yopishib olish extimollardan saklab turadi: 
-ayol  reklama  beruvchilar  uzlariga  xotirjam  va  akilli  ona  rolini,  erkak  reklama 
beruvchilar  esa  xotirjam  uziga  ishongan  erkak  rolini  olish  karak.  Anashunda 
reklama xabar nomasi osoishta, istemolchiga nisbatan xurmat asosida tuziladi:  
- agarda reklama xabarnomasi oldindan lunda kilib tuzilgan bulsa, engsiz bo‘lgan 
kogozda ishlagan makul:  
-  ishning  tez  va  barakali  ketishi  mazkur  reklama  xabarnomasiga  tegishli  bo‘lgan 
barcha xabarlarni yodan bilish zarur.  
    Asosiy  suzlarni  kombinatsiyasi  bilan  reklama  xabarnomasining    2-4  variantini 
yiging. 
     «material tayyorlash ishi yurishmayotganida » nima qilish lozim:  
  -  biroz  vaqtga  mazkur  ishni  orqaga  tashlang  va  unga  biroz  muddat  o‘tib  yana 
qayting: 
  - reklama xabarnomasi muallifi kabulkilib olish va aks etirish kanalini uzgartirng: 
masalan matn yurishmayabtimi masalani grafik tasir Bilan ychishga xarakat kiling 
yoki aksincha. Maskur xarakat shundan keyin ish tez ketadi degan emas xar xolda 
ishning sezirali darajada siljisiga yordam beradi: 
   - bamayli xotir xolatda matnni magnitafonda uzingiz ukib yozdiring  
-  irodangizni sinab kuring reklama xabarnomasi barcha bulimlari buyicha yechim 
variatlarni yozib chikishga uzingizni majbur kiling  

  - uzigizni psixofizyalogik xoll atingizni uzgartirishga xarakat kiling musika tiglag 
reklama  borasidagi  uzing  yaxshi  yechimini  topgan  boshqa  reklamalar  tuplamini 
Yana bir bor karab chiking buyinni massaj kilib boshga kon kelishini kuchaytiring, 
jismoniy mashgulotlarni bajiring. Maksad yangi   psixofizyalogik xolatga utish. 
  - oldingizda turgan vazifa xakida akilli bir odam Bilan suxbatlashing va maslaxat 
oling. 
  -  uzingizni uzingiz muamo  bo‘lib  turgan  masalani  yecha  olishga  ishontiring  eng 
muximi  manashu  xarakatlardan  kegin  sizning  xalatingiz  reklama  xabarnomasini 
ishlab chikuvchining shunga bo‘lgan xolatidan fark kilsin.   
  3 boskich  reklama xabarnomasining birinchi variantini tuzgandan kegin. 
 - reklamani birinchi  varianti tuzilgandan kegin reklamist uzi kuyidagi savollarga 
javob izlashi lozim: 
  - jumla uzunligi kancha? 
 -  tanlangan jumlalarda rtim mavjutmi? 
 -    reklama  axboroti potensial  istemolchiga  kanday  ruxiy  pazitsiya  olishni tavsiya 
kiladi?  
 -    kaysi  xakikiy  yoki  abstraktiv  chunchalarni  istemolchi  uzi  kabul  kiladigan 
boshqa chnchalarga almashtirish kerak. 
  Maxsulot  moxiyati  va  uning  shunday  boshqa  maxsulotlardan  ustunligi    bir 
karashdayok sezilib turishi kerak.  
 Mahsulotning  qanday  ko‘rinishda  ekanligini  ko‘rsatish,  uni  magazinda  tanish 
mumkin bo‘lsin. 
        Reklamada  eng  muhimi  mahsulot  va  uning  qo‘llanilishi  eng  muhim 
ekanligiga  ishonish  maqsadli  bozor  raqobot  bozorida  mahsulotning  ajralib 
turadigan o‘ziga xos jihatiga  fikrni jamlash.  Reklama aynan reklama qilinadigan 
mahsulotni boshqalarning havasini keltiradigan bosh omil ekanligiga ishonch hosil 
qilinadi. 
 
Yüklə 1,46 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin