Müxt r kinci n r b dilind n t rcüm ed n lixan Musayev

16-c  f sil. Camaat iqam

veril rk n imam  gördükd  n

vaxt aya a qalxmal r?

 -

:

-

 :

»

«.

]

 :

[

387.

bu Q tad

 r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Namaza iqam  veril-

dikd  m ni (qar

zda) gör

 q

r aya a qalxmay n.” ( l-Buxari, 637)

17-ci f sil.  qam  oxunduqdan

sonra imam n z ruri bir i

ul olmas

 -

:

-

:

.

]

 :

[

388.

vay t edilir ki, 

s  demi dir: “(Bir d ) namaza iqam  verildi, Pey m-

r  is  h  d  m scidin bir t

find  kiminl

 gizli söhb t edirdi. O, namaz

lmaq üçün aya a qalxanda ( shab rd n) b zil ri art q yuxulam

.” ( l-

Buxari, 642)

18-ci f sil. Camaatla namaz

lma n vacib olmas

 -

 :

-

:

»

«

.

]

 :

[

389.

bu Hureyra  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Can m  lind  olan

Allaha and olsun ki, m n ist rdim  mr ed m, odun y

nlar, sonra  mr ed m,

(camaat ) namaza ça rmaq üçün azan versinl r, sonra da bir adama camaata

namaz q ld rma  tap ram v  namaza g lm

n ki il rin evin  gedib onlar n

evl rini yand b kül ed m. Can m  lind  olan Allaha and olsun ki, 

r onlar-

dan birisi (burada) ona üstünd  ya

t parças  olan sümük v  ya bir cüt qoyun

rna  veril

yini bils ydi, mütl q i a namaz na g rdi.” ( l-Buxari, 644)

143

19-cu f sil.

Camaat namaz n f zil ti

 -

 :

-

:

»

«.

]

 :

[

390. bn Öm r

 r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Camaat namaz  f rdi

namazdan iyirmi yeddi d

 üstündür.” ( l-Buxari, 645)

20-ci f sil.

Camaatla q nan sübh

namaz n f zil ti

 -

:

-

:

:

»

«

 .

:

:

[

G

H

I

J

K

Z

.

]

 :

[

391.

vay t edilir ki,  bu Hureyra  demi dir: “M n Pey mb rin  bel  dediyi-

ni e itdim: “Camaat namaz  birinizin f rdi  kild  q ld  namazdan iyirmi be

 üstündür v  gec  m kl ri il  gündüz m kl ri sübh namaz nda bir yer

topla rlar.” ( bu Hureyra) dedi: “ st yirsinizs , (bu ay ni) oxuyun: “...sübh

ça  oxunan Quran n

1

ahidl ri olur.”

2

 ( l-Buxari, 648)

-

:

 :

»

«.

]

 :

[

392.

bu Musa  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “(Camaatla birlikd ) na-

maz q ld qlar na gör n böyük mükafat  o k sl r qazan rlar ki, onlar (m scid

nd )  n uzaq m saf ni q t edirl r.  mamla birg  namaz q lmaq üçün na-

maz  gözl

nin mükafat  is  namaz  q lan kimi y

b-yatan kims nin müka-

fat ndan daha böyükdür.” ( l-Buxari, 651)

21-ci f sil.

Zöhr namaz n (ilkin) vaxt nda

nmas n f zil ti

 -

:

-

:

»

«

.

:

»

«

.

]

 :

-

[

1

 Bu vaxt q nan f cr namaz  gec  m kl ri il  gündüz m kl ri mü ahid  edirl r.

2

 “ l- sra” sur si, 78.

hih  l-Buxari

Azan kitab .

144

393.

bu Hureyra  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Bir n r yolla ged r-

n yolun üstünd  tikanl  bir budaq gördü v  onu götürüb k nara atd . Allah

da onun (

lini) b

ndi v  onun (günahlar ) ba lad .”

Sonra buyurdu: “Be  n r  hid say r: taundan

1

 öl nl r, qar n x st lik-

rind n öl nl r, suda bö ulanlar, uçqunlar alt nda qal b öl nl r v  Allah yo-

lunda (vuru ub)  hid olanlar.” ( l-Buxari, 652-653)

22-ci f sil.  zl ri hesablamaq

2

 -

 :

-

:

»

«.

]

 :

[

394.

s  r vay t edir ki, S

 o ullar  öz evl rind n köçüb Pey mb

yax n bir yerd  m skunla maq ist yirdil r. Lakin Pey mb r  ist mirdi ki,

onlar M din nin ( traf ) bo  qoysunlar v  buyurdu: “M

r siz (ayaq) izl ri-

nizi hesablam rs z?” ( l-Buxari, 656)

23-cü f sil. Camaatla q nan i a

namaz n f zil ti

 -

 :

-

:

 :

»

«.

]

 :

[

395.

bu Hureyra  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Münafiql r üçün sübh

 i a namazlar ndan daha a r namaz yoxdur. 

r onlar bu iki namaz n n

r (xeyirli v  b

tli) oldu unu bils ydil r, bu namazlar  q lmaq üçün

dizl ri üstünd  sürün -sürün  d  olsa (m scid ) g rdil r.” ( l-Buxari, 657)

24-cü f sil.

scidd  oturub namaz  gözl

n

kims (bar sind ) v  m scidl rin

zil ti (haqq nda)

 -

:

-

:

»

 .

«.

]

 :

[

1

 Qusma v  ishal  klind  t zahür ed n, yoluxucu a r epidemik x st lik.

2

 Burada namaza ged n insanlar n evind n m scid  q

r atd  h r add ma gör  qazand qlar  savab n

hesablanmas  n

rd  tutulur.

145

396.

bu Hureyra  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Yeddi qisim insan

vard r ki, Allah onlar  Öz kölg sind n ba qa heç bir kölg nin olmayaca  bir

günd  Öz kölg si alt nda kölg ndir

kdir: (bunlar)  dal tli r hb r, R bbin

ibad t etm kl  böyüyüb boya-ba a çatm  g nc, q lbi m scidl  ba  olan

ki i, bir-birini Allah xatirin  sev n, Onun yolunda birl ib, Onun yolunda

ayr lan iki n r, göz l v  zad gan bir qad n t find n zinaya ça

ld qda:

“m n Allahdan qorxuram!”– dey n ki i, sa li il  verdiyi s

ni sol  lind n

gizl

n adam v  x lv  ç kilib Allah  yad etdikd n sonra gözl ri ya la dolan

ki i (v  ya qad nd r).” ( l-Buxari, 660)

25-ci f sil.

r v  ax amüstü m scid

ged nin f zil ti

 -

:

-

:

»

«

.

]

 :

[

397.

bu Hureyra  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Kim s

r v  ax am-

üstü m scid  ged rs , h r gedi ind  Allah onun üçün C nn td  bir yer haz r-

layar.” ( l-Buxari, 662)

26-c  f sil.  qam  oxunduqdan

sonra f rz namaz ndan ba qa

namaz q lmaq olmaz

 -

:

-

 :

»

«

.

]

 :

[

398.

zd q bil sind n olan Abdullah ibn Malik ibn Buheyn

 r vay t edir ki, bir

 Pey mb r  iqam  verildikd n sonra bir adam n iki rük t namaz q ld -

 gördü. Pey mb r  namaz  bitirdikd n sonra camaat onun  traf na y

 o (h min adamdan): “Sübh namaz  dörd rük tmi (q ld n)? Sübh namaz

dörd rük tmi (q ld n)?”– dey  soru du. ( l-Buxari, 663)

27-ci f sil.

st  hans  halda camaat

namaz nda i tirak ed  bil r

 -

:

-

:

:

»

«

 .

:

»

«.

hih  l-Buxari

Azan kitab .

146

 .

.

 :

.

]

 :

[

399. Ai

 r vay t edir ki, Pey mb r  ölümü il  n tic

n x st liy  tutuldu-

u zaman namaz vaxt  yeti dikd n v  azan verildikd n sonra buyurdu: “ bu

kr  deyin, camaata namaz q ld rs n!” Ona dedil r ki: “ bu B kr ür yiyum-

aq

1

 adamd r, 

r s nin yerin  imaml q ets , camaata namaz q ld ra bilm -

k.” Pey mb r  sözünü t krar etdi, yan ndak lar da ona eyni cavab  ver-

dil r, üçüncü d  o buyurdu: “Siz Yusufa gözü dü n qad nlar kimisiniz.

2

bu B kr  deyin, camaata namaz q ld rs n!” Bel lilk ,  bu B kr (m scid ) ge-

dib camaata namaz q ld rma a ba lad . Bu  snada Pey mb rin  hal  yax -

la  v  iki n r onun (sa ndan v  solundan) qoluna girib onu (m scid ) apar-

. M n onun x st liyi üzünd n ayaqlar  yerl  sürüdüyünü, sanki, indi d

görür m.  bu B kr (onun g ldiyini hiss etdikd ) geriy  ç kilm k ist di, lakin

Pey mb r

li il  ona i ar  etdi ki, yerind  qal. Sonra onu (imam n durdu u

yer ) apard lar v  o,  bu B krin yan nda (yer ) oturdu. Pey mb r  namaz

lma a ba lad ,  bu B kr namaz na davam etdi v  camaat da  bu B kr  tabe

olaraq namaz q ld .

Dig r r vay td  deyilir ki, Pey mb r

bu B krin sol t

find  (yer )

oturdu,  bu B kr is  ayaq üst  namaz q ld .  ( l-Buxari, 664)

-

 :

 .

]

 :

[

400. Ba qa bir r vay td  Ai

 demi dir: “Pey mb rin  v ziyy ti a rla

 a lar idd tl ndiyi zaman o, öz zövc rind n xahi  etdi ki, ona m nim

evimd  baxs nlar v  onlar da buna raz q verdil r.” ( l-Buxari, 665)

28-ci f sil.  mam namaz  ancaq

(xütb

) i tirak ed nl

mi

ld rmal r v  ya  ya ark n o,

cüm  xütb si söyl

lidirmi?

 -

 :

-

:

 .

:

-

.

]

 :

[

1

 Ai

 onun Quran oxuduqda a layaca

 q sd edir.

2

 Yusufu

 yoldan ç xartmaq ist

n qad n 

rd ki qad nlar n onu bu 

lin  gör  m

mm t et-

diyini e id nd  onlar üçün qonaql q t kil etmi , m qs di is  Yusufu

 onlara göst rm k olmu dur. Pey-

mb r  onlar  m

l ç km kl  dem k ist yir ki, qad nlar n dan

qlar  sözl  m qs dl ri çox vaxt zid-

diyy tli olur. Burada Ai

 atas n ür yiyum aq oldu unu des  d ,  slind  qorxurdu ki, camaat onu

Pey mb rin  yerind  görs , bunu b d  lam t hesab ed r v  onun x st liyini  bu B krl

laq ndi-

r. (F thul-Bari, 2/492).

147

401. Abdullah ibn  l-Haris

 r vay t edir ki, ya

 bir günd , h r yan palç q için-

 ik n ibn Abbas

 xütb  söyl yirdi. Mü zzin (azan ver rk n): “Hayy  al s-

sal h” sözün  çatd qda ibn Abbas ona bel  buyurdu: “(Camaata) bildir ki, na-

maz  evl rind  q ls nlar.” (Xütb

 i tirak ed nl r bunu e itdikd ) bir-birl rin

baxd lar, sanki bu onlar n xo una g lm di. Odur ki, ibn Abbas dedi: “Dey

n,

bu sizin xo unuza g lm di. Lakin m nd n d  xeyirli olan birisi, y ni Pey m-

r  bel  etmi dir. Düzdür, cüm  (namaz nda i tirak etm k) vacibdir, ancaq

n sizi  ziyy  salmaq ist mirdim.” ( l-Buxari, 668)

-

 :

:

 .

 .

:

:

.

]

 :

[

402.

s  r vay t edir ki,  nsardan olan kök bir ki i dedi: “M n s ninl  birlikd

(m scidd ) namaz q la bilmir m.” Sonra (gedib) Pey mb r  üçün yem k ha-

rlad , onu evin  d

t etdi, onun üçün yer  h sir sald , h sirin k narlar na su

çil di v  Pey mb r  bu h sirin üstünd  iki rük t namaz q ld .

Carud n slind n olan bir n r 

sd n soru du: “Pey mb r  (h r gün)

duha namaz  q lard

?” 

s dedi: “M n onun o günd n ba qa (n  vaxtsa)

bu namaz  q ld

 görm dim.” ( l-Buxari, 670)

29-cu f sil.  qam  oxunduqdan

sonra süfr

 yem k veril rs (n

etm li?)

 -

:

-

 :

:

»

«.

]

 :

[

403.

s  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “(Süfr

)  am yem yi veril r-

, m rib namaz  q lmam dan  vv l  am yem yin  ba lay n v  yem yinizi

yedikd  t sm yin.” ( l-Buxari, 672)

30-cu f sil.

Ev i rind  ail sin  köm klik

ed n v  iqam  verildikd n sonra

namaza ged n kims  haqq nda

 -

 :

-

:

.

]

 :

[

404.

vay t edilir ki, Ai

n

: “Pey mb r  evd  n  i  m

ul olurdu?”–

dey  soru dular. Ai  dedi: “O, ev i rind hli- yal na köm klik ed r, namaz

vaxt  yeti dikd  is  namaza ged rdi.” ( l-Buxari, 676)

hih  l-Buxari

Azan kitab .

148

31-ci f sil.

Pey mb rin  q ld  namaz ,

habel  onun qoydu u Sünn ni

insanlara öyr tm k m qs dil

onlara namaz q ld ran kims

 -

:

-

 :

.

]

 :

[

405.

vay t edilir ki, Malik ibn Huveyris  demi dir: “H rç nd, (indi) m n namaz

lmaq ist mir m, lakin m n siz  namaz q ld raca am

1

. Pey mb rin  nec

namaz q ld

 görmü ms , el  d  namaz q ram.” ( l-Buxari, 677)

32-ci f sil. Elmi v  hörm ti olan

sl r camaata namaz q ld rma a

daha haql rlar

 -

:

-

:

»

«

 .

:

 .

 .

 .

 :

»

«

 .

.

]

 :

[

406.

vay t edilir ki, Ai

 demi dir: “Pey mb r  x st ndiyi zaman buyur-

du: “ bu B kr  deyin, camaata namaz q ld rs n!” M n dedim: “ bu B kr s nin

yerin  imaml q ets , onun a lama  üzünd n camaat heç n  e id  bilm

k.

Buna gör  d  camaata namaz q ld rma  Öm

 h val  et.”

Ai  deyir ki: “M n H fs

 dedim: “Pey mb

 de ki,  bu B kr onun

yerin  imaml q ets , onun a lama  üzünd n camaat heç n  e id  bilm

k.

El  is  qoy camaata namaz q ld rma  Öm

 h val  etsin.” H fs  bel  d  etdi.

Lakin Pey mb r  dedi: “Yet r! H qiq n, siz Yusufa gözü dü n qad nlar

kimisiniz.

2

bu B kr  deyin, camaata namaz q ld rs n!”

Bundan sonra H fs  Ai

 dedi: “M n heç vaxt s nd n xeyir görm dim.”

l-Buxari, 679)

-

.

]

 :

[

1

 Malik ibn Huveyrisin  bu namaz  q lmaqda m qs di vacib, yaxud sünn  olan bir 

li yerin  ye-

tirm k yox, m hz Pey mb rin  nec  namaz q ld

 göst rm k idi.

2

 399-cu h disin izah na bax.

149

407.

s ibn Malik  r vay t edir ki, Pey mb r  v fat na s

b olan x st liy

tutuldu u zaman (yata a dü dükd ) camaata namaz bu B kr q ld rd . N -

hay t, bazar ert si camaat namaz q lmaq üçün c rg

rg  düzüldükd  Pey-

mb r  (qald ) hücr nin p rd sini qald rd  v  ayaq üst  dayan b biz  bax-

ma a ba lad . Onun üzü, sanki Quran ka

1

 idi. Sonra o gülüms di. Biz Pey-

mb ri  gör nd  sevincimizd n az qald  ki, namazdan ç xaq.  bu B kr Pey-

mb rin  namaz q laca

 z nn etdi v  dala ç kil

k arxas ndak  c rg

keçdi. Pey mb r  biz  “Namaz

 tamamlay n” i ar si etdi. Sonra p rd ni

 sald  v  h min gün d  v fat etdi. ( l-Buxari, 680)

33-cü f sil.

mam

z ed n) kims  camaata

namaz q ld rma a ba lad qdan

sonra h mi  namaz  q ld ran

imam n g lib ç xmas

 -

:

-

 .

:

»

«

 .

 .

 :

»

«.

]

 :

[

408.

hl ibn S d  s-Saidi  r vay t edir ki, Pey mb r  Amr ibn Auf o ullar n

yan na getmi di ki, onlar n aras  düz ltsin. Bu  snada namaz vaxt  yeti di v

mü zzin  bu B krin yan na g lib dedi: “Camaata namaz q ld racaqsansa, iqa-

ni verim?”  bu B kr: “B li!”– dey  cavab verdi. Bel likl ,  bu B kr (camaa-

ta) namaz q ld rd . Camaat namazda ik n Pey mb r  qay b g ldi v  c rg -

rin aras ndan keçib birinci c rg

 durdu. Bu vaxt camaat  l çalma a ba lad ,

lakin  bu B kr namaz q lark n ba

 arxaya çevirm zdi. Camaat b rkd n  l

çalma a ba lad qda o, arxaya çevrildi v  Pey mb ri  gördü. Pey mb r

li il  ona i ar  etdi ki, yerind  qal. Bel  olduqda  bu B kr  ll rini göy  qald -

b Pey mb rin  ona verdiyi  mr  gör  Allaha h md-s na dedi. Sonra da ar-

xaya ç kilib (birinci) c rg

 durdu. Pey mb r  is  ön  keçib (camaata) na-

maz q ld rd . Namaz  bitirdikd n sonra dedi: “Ey  bu B kr, s

mr etdiyim

halda yerind  qalma na mane olan n  idi?”  bu B kr dedi: “ bu Quhaf nin

2

luna Pey mb rin  qar

nda namaz q lmaq yara mazd .” Sonra Pey m-

r  (camaata) dedi: “Niy  siz bu q

r çox  l çald z? H r kim namaz  sna-

nda özünd

übh  do uran bir  ey (görs ), qoy: “Subhan llah!”

3

– desin.

1

 Burada Pey mb rin  üzünün göz lliyi, a

 v  nuraniliyi n

rd  tutulur.

2

bu Quhaf

bu B krin  atas n kunyas r. 92-ci h disin qeydl rin  bax.

3

 Allah pak v  müq dd sdir.

hih  l-Buxari

Azan kitab .

150

r: “Subhan llah!”– des , ona diqq t yetiril r.  l çalmaq is  qad nlara aid-

dir. ( l-Buxari, 684)

34-cü f sil.  mam ona gör  t yin

olunmu dur ki, (arxas nda)

namaz q lanlar ona tabe olsunlar

 -

:

-

:

:

»

«

 .

:

»

«

 :

»

«

:

»

«

:

»

«

:

»

«

:

»

«

:

 -

-

:

:

»

«

.

]

 :

[

409. Ai

 r vay t edir ki, Pey mb rin  v ziyy ti a rla

 zaman soru du:

“Camaat namaz q bm ?” Biz dedik: “Xeyr, onlar s ni gözl yirl r.” O dedi:

“T kn

1

 m nim üçün su tökün!” Biz onun dediyini yerin  yetirdik, sonra o

yuyundu v  aya a qalxmaq ist dikd  hu unu itirdi. Pey mb r  ay ld qdan

sonra (yen ) soru du: “Camaat namaz q bm ?” Biz dedik: “Xeyr, onlar s ni göz-

yirl r, ya R sulullah!” O (yen ) dedi: “T kn

 m nim üçün su tökün!” O,

(t kn

) oturub yuyunduqdan sonra aya a qalxmaq ist di, amma (yen  d )

hu unu itirdi, ay ld qdan sonra (yen ) soru du: “Camaat namaz q bm ?” Biz

dedik: “Xeyr, onlar s ni gözl yirl r, ya R sulullah!” O (yen ) dedi: “T kn

nim üçün su tökün!” O, (t kn

) oturub yuyunduqdan sonra aya a qalx-

maq ist di, amma (yen  d ) hu unu itirdi, ay ld qdan sonra (yen ) soru du: “Ca-

maat namaz q bm ?” Biz dedik: “Xeyr, onlar s ni gözl yirl r, ya R sulullah!”

Bu  snada camaat m scidd  oturub Pey mb ri  gözl yirdi ki, onlara ax nc

(namaz ) – i a namaz  q ld rs n. Pey mb r

bu B kr  x

r gönd rdi ki,

camaata namaz q ld rs n. (Pey mb rin ) gönd rdiyi adam onun yan na g lib

dedi: “Allah n elçisi  s

mr edir ki, camaata namaz q ld rasan.”  bu B kr

ür yiyum aq adam idi dey  bel  dedi: “Ey Öm r, camaata namaz  s n q ld r!”

Öm r is  ona: “S nin buna daha çox haqq n var”- dey  (etiraz etdi). Bel likl ,

min  günl rd   camaata  namaz

bu  B kr  q ld rd .  (Bir  neç   günd n)  sonra

Pey mb rin  hal  yax la  v  iki n r onun (sa ndan v  solundan) qolu-

na girib zöhr namaz  q lmaq üçün onu (m scid ) apard . (Onun qoluna gir n)

iki n rd n biri Abbas idi. (Pey mb r  m scid  g ldikd )  bu B kr (camaa-

ta) namaz q ld rd .  bu B kr onu gör n kimi geriy  ç kilm k ist di, lakin Pey-

1

 D rin taxta qab.

151

mb r

li il  ona i ar  etdi ki, geriy  ç kilm . Pey mb r  (o iki n

): “M -

ni onun yan nda otuzdurun!”– dedi v  onu  bu B krin yan nda otuzdurdular.

Bundan sonra  bu B kr Pey mb

, camaat da  bu B kr  tabe olaraq na-

maz q ld . Pey mb r  (namaz ) oturmu  v ziyy td  q ld . ( l-Buxari, 687)

-

:

»

«.

]

 :

[

410. Ai

 r vay t edir ki, Pey mb r  x st ndiyi zaman öz evind  oturmu

ziyy td  namaz  q ld , arxas ndak  camaat is  namaz  ayaq üst  q ld . O, on-

lara ( li il ) i ar  etdi ki, otursunlar. Namaz  q b qurtard qdan sonra buyur-

du: “ mam ona gör  t yin olunmu dur ki, (arxas nda) namaz q lanlar ona tabe

olsunlar. O, rükuya ged nd  siz d  rükuya gedin, o, (ba

) qald randa, siz d

(ba

) qald n, o, oturmu  v ziyy td  namaz q larsa, siz d  (namaz ) otur-

mu  v ziyy td  q n.” ( l-Buxari, 688)

35-ci f sil.

mam n arxas nda duranlar n

vaxt s cd  etm lidirl r?

 -

:

-

:

:

.

]

 :

[

411.

ra  r vay t edir ki, Pey mb r  (namazda) “S mi Allahu lim n h mi-

h

1

”– dey nd , bizd n heç birimiz Pey mb r  s cd

 ged

k belini

ym zdi. O, s cd

 qap ld qdan sonra biz d  s cd

 ged rdik. ( l-Buxari, 690)

36-c  f sil.

mamdan qabaq ba