Multipl skleroz (Multiple Sclerosis; ms) tanim ms beyin ve omuriliğin bir hastalığıdır

Ataklar sırasında oluşup atak geçince düzelebileceği gibi zamanla hafif hafif bir artış da gösterebilir.

Yürüme zorluğu özel bir MS tipinin belirtisi olabilir.

Özellikle ileri yaşta başlayan bazı MS’lilerde sadece bacakları tutan ilerleyici bir kuvvet kaybı ve kas sertliğinde artış ile, yürüme bozukluğu bir arada olabilir. Bu durum Progresif Spastik Paraparazi diye isimlendirilir. Bu MS türünde, klasik Ataklı MS türünde görülmesi olağan olan diğer belirtiler oluşmaz. Bu MS türü kadınlardan daha çok erkeklerde ortaya çıkar. Ataklı MS’‘den daha geç yaşta başlar. Birincil İlerleyici MS diye de bilinen bu tür de MS’i olanlar, Ataklı MS’in yarar gördüğü tedavilerden de yararlanmazlar.

Titreme, MS’in oldukça sık rastlanan bir belirtisidir.

En çok ellerin titremesi şeklinde bilinen “Tremor” (Titreme) her iki elde görülebileceği gibi tek bir elde de olabilir. Sadece bir şeye uzanmak ve tutmak gibi hareketler sırasında oluşabilir. Ellerin hareket halinde değilken ince ince titremesi şeklinde de olabilir.

Titreme çenede, dilde ya da kafada oluşabilir. Ayağa kalkmaya çalışırken gövdenin titremesi, konuşurken sesin titremesi şeklinde de oluşabilir. Titreme şeklinde ortaya çıkan bu belirtiler, denge ile ilgili sistemin değişik yerlerde değişik oranlarda etkilenmesiyle farklılıklar gösterir.

Titreme, nadiren ataklar sırasında oluşup geçebildiği halde çoğu zaman MS’in ilerlemiş durumunda oluşur. Tedavi edilmesinde güçlükler olduğundan MS’in en çok rahatsızlık veren, kısıtlama yaratan belirtilerinden biridir.

MS’de konuşma bozukluğu, yürüme bozukluğu ve ellerde titreme çoğunlukla birlikte gelişir.

Bu belirtiler tek tek ortaya çıkabilirse de denge ile ilgili olan son üçünün beraberce etkilenmesi görece olarak daha sıktır. Yürüme ve konuşmanın bozulması, ellerin, gözlerin hatta bedenin titremesi şeklindeki bu birliktelik durumu, MS çok ilerlediğinde ortaya çıkmakta ve yaşam kalitesini bozmaktadır.

İdrar ve bağırsak sorunları MS’de sıktır.

MS, ne idrar kesesinde ne de bağırsakların kendisinde bir hasar oluşturmaz. Ancak bu organların yönetim ve denetiminden sorumlu olan beyin bölgesi ya da omuriliğin etkilenmesi ile belirtiler oluşur.

MS, sık idrar yapma, sıkıştırma, acele etme, tuvalete hemen ulaşamazsa kaçırma, arada kaçırma, hiç tutamama, geldiğini anlamama, tam boşaltamama, yapmaya başlayamama gibi pek çok farklı idrar yakınması yaratabilir.

İdrar kesesinin tam boşalamadığı durumlarda gereğinden uzun süre kese içinde bekleyen idrar daha kolay iltihaplanabilir. Bu yüzden idrar yolu iltihaplanmalarına sık rastlanır. Bu durum, sık idrar yapma isteğinin bir diğer nedeni olabileceği gibi, idrar yaparken yanma ve sızlama hissedilmesine de neden olur.

Bu belirtiler ataklar sırasında oluşup geçebilecekleri gibi sürekli hale de dönüşebilirler.

Kabızlık sık rastlanan bir yakınmadır. MS yüzünden bağırsak hareketleri zaten zayıflamışken bedensel olarak hareketsizlik özellikle yürümede azalma da buna ek bir neden oluşturur. Kabızlığın bir diğer çok önemli nedeni az sıvı almaktır. Kabızlık bazen çok ciddi boyutlara ulaşarak kişiyi çok rahatsız edebilir. Sertleşip sıkışarak bağırsak çıkışında tıkaç oluşturabilir.

Bazen de kaka kaçırma oluşabilir. İdrar kaçırmadan daha kolay yakınıldığı halde kaka kaçırmak genellikle gizlenmektedir. Zaten tedavisi zor olan bu durum, hekimlere bildirilmediği için de tedavisiz kalmaktadır.

MS cinsel sorunlara yol açabilir.

MS daha önceki bölümlerde de belirtildiği gibi cinsel organların kendisinde bir hasar oluşturmaz. Ancak bu organların yönetim ve denetiminden sorumlu olan beyin bölgesinin ya da omuriliğin etkilenmesi ile belirtiler oluşur.

MS’li erkeklerde sertleşmeme, erken boşalma gibi cinsel sorunlar gelişebilir. Zevk alamama, ya da isteksizlik de oluşabilir.

Eskiden beri bu konularda daha suskun olan olan kadınlar (MS’i olanlar dahil) cinsel sorunlarını giderek daha çok bildirmektedirler. Benzer şekilde, isteksizlik, uyarılamama, zevk alamama, orgazm olamama söz konusu olabilir.

Her iki cinste de nadiren aşırı cinsel istek ya da kontrolsüz, taşkın cinsel davranış söz konusu olabilir. Bu durum genellikle kişinin genel bir taşkınlık, coşkunluk haline eşlik eder. Cinsellikteki aksamalar da, çoşmalar da diğerler belirtiler gibi atakların bir parçası olabilecekleri, gelip geçici olabileceği gibi kalıcı hale de dönüşebilirler. Kalıcı olduklarında utanmak yerine tıbbi yardım istemek gerekir.

Cinsel sorunlar ilaçların yan etkisi ile oluşmuş da olabilirler.

Daha önceki bölümlerde de vurgulandığı gibi bu belirtiler de MS’e özgü değildir. Başka nedenlerle oluşmuş da olabilirler.

MS’te çok çeşitli ağrılar oluşabilir.

MS’in kendisinin yarattığı etkilere bağlı bazı ağrılar oluşabilir. Bunun dışında vücutta oluşan bazı başka nedenlerde değişik tipte ağrılara neden olabilir.

MS’de baş ağrısı olabilir.

Baş ağrısı ile tanışmayan kişi yok gibidir. Baş ağrısının pek çok farklı nedeni olabilir. MS’lilerde de pek çok nedenle baş ağrıları olabilir.

MS’lilerinde diğer bütün insanlar gibi gerek gerginlik ve üzüntüyle, gerek migren ve benzeri nedenlerle, gerekse de sinüzit v.b gibi diğer nedenlerle başları ağrır. Özellikle hastalıklarını yeni öğrendikleri dönemde ve ataklarının başladığı dönemlerde yani en gergin oldukları dönemlerle baş ağrıları yoğunlaşabilir.

Baş ağrısının nedeni kişinin sıkıntı ve üzüntü gibi duygusal durumuna ilişkin sorunları olabilir.

Beynin iç dokusu yani kendisi ağrı algılayıcılarına (Reseptör) sahip değildir. Bu yüzden sanıldığının tersine beyin ağrımaz.

Beyin ağrısı olarak hissedilenlerin nedeni, çoğu zaman kafatasının dışındaki, genellikle de ensedeki kasların gereksiz yere kasılmasının oluşturduğu ağrılardır. Beyin, bunları içeriden geliyormuş gibi algıladığından, kişiler beyinlerinin ağrıdığını sanırlar. Çoğunlukla bu küçük ense kasları, kişinin farkında olduğu ya da olmadığı sıkıntı, üzüntü, gerginlik gibi duygu durumuna ilişkin olumsuzluklar nedeniyle kasılır. Kişi ensesini elleyerek bunu kendisi de anlayabilir. Böylece baş ağrılarının en büyük nedenini, duygusal iç çalkantılar oluşturur.