MÖMİNLƏRİn analari baş Məsləhətçi

lərini maddələr şəklində belə sıralaya bilərik: 
1.  Peyğəmbərimizin (s) şərəfli ailə həyatı haq-
qında  ümmətin öyrənəcəyi lazım olan bütün xüsu-
siy   yətləri öyrənməsi; 
2. Dinin tamamının mükəmməl bir şəkildə öy-
rənilməsi və öyrədilməsi (Aişə r.anha);
3.  Himayəyə möhtac dinə xidməti keçmiş xa-
nımlara möminlərin anası olma şərəfinin verilməsi 
(Meymunə, Sevda, Ummu Həbibə, Ummu Sələmə, 
və s.);
4.  Cürbəcür qəbilələrlə qurulan qohumluq sə-
bəbi ilə düşmənçilik xəfifləyib dinə meyl etməyə 
başlasınlar deyə  (Cüveyriyyə, Safiyyə, Mariya);

281
5.  Dini hökmlər otursun deyə: Hz. Peyğəmbə-
rimiz (s) bu hökmləri öz həyatında yaşayaraq cahi-
liyyə adətlərini yıxmış və İslam nizamını qoymuş-
dur (Zeynəb binti Cahş);
6.  Mömin qadınların, uşaqların yetişdirilməsi 
və tərbiyəsi cahiliyyə adətlərinə oxşamadan davam 
etsin, bu sayədə ümmətə örnək insan olması idi.
7.  Çox yaxın və köhnə dostluqlar qohumluq 
bağları ilə qüvvətlənsin və davamlı olması  səbəbi 
ilə bu evlənmələr Allahın icazəsi ilə həyatda öz ək-
sini tapmışdır. (Hz. Aişə, Hz. Hafsa, Hz. Zeynəb b. 
Cahş ).
İslamdan  əvvəlki dövrlərə  nəzər saldığımız-
da qadınlara layiq olduqları şəkildə dəyər veril-
mədiyini və qadınların insanlıqdan kənar rəftara 
məruz qaldıqlarını görərik. Ancaq İslamiyyət gəl-
dikdən sonra qadının dəyərini qaldırmış, şərəfini 
yüksəltmişdir. Bunları  aşağıda belə maddələyə 
bilərik.
Cariyəlik

Möminlərin Anaları
282
İslamda Qadına Verilən Haqlar: 
Nəslin tərbiyəçilik haqqı;
Təhsil alma haqqı;
Cihad etmə haqqı;
Boşanma haqqı;
Mehir haqqı;
Nəfəqə haqqı;
Ər seçmə haqqı;
Miras haqqı;
Məskən seçmə haqqı.
İslamda Qadına Verilən Dəyər: 
İlk şəhidlik; (Hz. Sümeyyə)
İlk iman edən qadın; (Hz. Xədicə)
Ən hörmətə layiq; (ana olması)
Qurani-Kərimdə qadın adlı (Nisa) bir surənin 
olması;
Yeni alınan  şeylərin ilk olaraq qız uşağına ve-
rilməsi;
Üç qız uşağını  İslami tərbiyə ilə yetişdirən 
kim   sənin Cənnətə girməsinə vəsilə olacaq müjdə-
si nin  verilməsi.

283
Evlilik
V
N ql
etdiyi    
h disl rin 
Hz.
m-
b rin
B rab r-
lik ill ri
1. X dic b.
Xüveylid (dul)
40
mb rliyind n
15 il  vv l
65
mb rli
yinin 10-cu 
ilind
25
26
2. Sevda b. Zema 
(dul)
50
mb rliyinin 
10-cu ilind
72
Hicr tin 22-
ci ilind
5
50
14
3.
qa b.
bu B kir 
(bakir )
9
Hicr tin 1-ci ilind
66-67
Hicr tin
57/58-ci 
ilind
2210
54
9
4. Hafs b. Öm r
Faruk (dul)
21
Hicr tin 3-cü ilind
63
Hicr tin 45-
ci ilind
60
56
8
5. Zeyn b b.
Hüzeym (dul)
30
Hicr tin 3-cü ilind
30
Hicr tin 3-
cü ilind
-
56
(3  ay)
6. Ümmü S l m
Hindi b.
Hüzef (dul)
29
Hicr tin 4-cü ilind
84
Hicr tin 61-
ci ilind
378
57
7
7. Zeyn b b.
35
Hicr tin 5-ci ilind
53
Hicr tin 20-
ci ilind
11
58
6
8. Cüveyriyy b.
q nim ti,
bakir )
20
Hicr tin 5-ci ilind
65
Hicr tin 56-
7
58
6
9. Ümmü H bib
R ml b.
Sufyan (dul)
30
Hicr tin 7-ci ilind
72
Hicr tin 44-
cü ilind
65
60
4
10. Safiyy b.
Huyey (sava
q nim ti,
bakir )
17
Hicr tin 7-ci ilind
60
Hicr tin 50-
ci ilind
10
60
3.5
11.Meymun b.
Haris (dul)
36
Hicr tin 7-ci ilind
80
Hicr tin 51-
ci ilind
46
60
3
12.
(bakir )
20
Hicr tin 7-ci ilind
30
Hicr tin 16-
-
60
4
Peyğəmbərimizin Xanımları

284
İSTİFADƏ  OLUNAN  ƏDƏBİYYAT
Abdulbaki, Muhammed Fuad, Muttefekun Aleyh  Ha–
dis ler,Yeni Şafak Yay., Konya 2005.
Asımgül, Sevim,  Hz. Aişə, İpek yayınları, İstan bul.
Bolelli, Nusrettin,  Kadınların Hadis İlmindeki Yeri, 
İFAV yayınları., İstanbul 1998.
Boydak, Hamdi, Hanım Sahabeler, Yeni Dünya Yay., 
İstanbul 2002.
Bursalı, Mustafa Necati, İlk Müslüman İlk Zevce 
 
Hatice-i Kübra, Çile Yayınevi.
Canan,  İbrahim,  Hadis Ansiklopedisi Kütübi Sitte, 
(I-XVIII) Akçağ Yay., İstanbul t.y.
Cuma, Ahmet Halil, Cennetle Müjdelenen Hanım Sa–
ha biler,  (Terc: Ahmet Feyzi Kocaer) Kelebek yayınları., 
Konya 2002. 
Demireşik, Halime, Müminlerin Anneleri, Erkam Ya–
yınları.
Döndüren, Hamdi,  Ailə İlmihalı, Erkam Yayın lar,  İs–
tanbul, 2005
Eriş, Mustafa, Peyğəmbərimizin Xanımları, Er kam Ya–
yınları., İstanbul 2003
Emre, Mehmed, Hanımların Din Rehberi, İstanbul 
Əhməd ibn Hənbəl, Müsnəd, Qahirə 1416/1995
əl-Buti, Muhammed Said Ramazan, Fıkhus-Siyre, 

Ədəbiyyat
285
(tərc. Ali Nar- Dr. Orhan Aktepe), İslami Edebiyyat Ya–
yınları., İstanbul-2003.
əş-Şənnavi,  Əbduləziz,  Sahabe Hayatından Tab lolar 
(Terc.Taceddin Üzüm), Uysal kitabevi., Konya 1998.
əz-Zəhəbi, Siyəru Aləmun Nubəla, Beyrut, 1982.
Fayda, Mustafa. “Aişe”, DİA, (I-XLIV), İSAM,  İs–
tanbul 1989.
Hamidullah, Muhəmməd,  İslam Peyğəmbəri,  İpək–
yolu Nəşriyyatı., Bakı 2013,
Haylamaz, Rəşid,  Səadət Əsrində Doğan İlk Ul duzlar, 
Xəzər Nəşriyyatı., Bakı 2011.
....................,  Könül Taxtımızın Bənzərsiz Sultanı Pey–
ğəmbərimiz, I-II, Xəzər Nəşriyatı.
Yeni Rehber Ansiklopedisi, (I-XX) Türkiye Gazetesi., 
İstanbul 1996.
İbn Abdil-Bərr, əl-İstiab, (I-IV), Misir 1939.
İbnul-Əsir,  Usdul-Ğabə  fi Mariftus-Səhabə, (I-VII), 
Bey rut  1377. 
İbn Sad, ət-Tabakatul-Kübra, (I-VIII), Qahirə 2001.
İbni Kesir, Hadislerle Kuran-ı Kerim Tefsiri, Çağrı 
Yay., İstanbul 2005.
..............., el-Bidaye ven-Nihaye, (I-XV), Beyrut, 1974.
İbn Həcər  əl-Asqalani,  əl-İsabə  fi  Təmyizis-Sahabə, 
(I-VIII), Darul-Kitabul-İlmiyyə., Beyrut 1853. 
İbn İshaq, Siyeri İbn İshak, (Terc: Sezai Özel) Akabe 
yayınları., İstanbul 1988. 
İbni Hişam, əs-Siratun-Nəbəviyyə, I-IV, Beyrut 2009, 
Darul-Xayr.

Möminlərin Anaları
286
Kazıcı, Ziya, Hz. Muhammedin Aile Hayatı ve Eşleri, 
İFAV yayınları., İstanbul 1997.
..................., İslam Müessiseleri Tarihi, İstanbul 2010.
Köksal,  Asim Mustafa,  İslam Tarihi Hz. Muhammed 
ve İslamiyet, (I-VIII), Şamil Yayınevi., İstanbul, 1984.
Kocaer, Abdullah Feyzi, Sahih-i Buhari, Yeni Şafak 
Yayınları., İstanbul, 2004.
Qandəhləvi, Muhammed Yusif, Hayatus Sahabe, (I-
V), Akit yayınları., İstanbul 1996. 
Mahmudov, Elşad,  Sebepleri və Sonuçları Açısın dan 
Hz. Peygamberin Savaşları., (nəşr olunmamış doktora 
tezi)
Muharrem Tan, Asım Uysal, Mürşide Uysal, Cen–
netle Müjdelenen Kadınlar, Uysal Yayınevi., İstanbul 2004.
Mevdudi, Ebul Ala, Tefhimul Kuran, (I-VII), Yeni 
Şafak İnsan Yayınları., İstanbul, 1996.
........................;  Tarih Boyunca Tevhid Mücadelesi ve 
Hz. Peygamberin Hayatı, (Terc: Ahmet Asrar) Pınar ya–
yınları., İstanbul 2004. 
Muslim, Səhihu-Müslim, Riyad 1998.
Natiq Rəhimov, Rafiz Manafov, Kamran 
Məmmədov,  İslama Dair 1001 Termin və Xüsusi Ad. Qısa 
İslam Ensiklopediyası,  I-II, Avropa nəşriyyatı, Bakı, 2013.
Rahman, Afzalur, Hz. Muhammed Sallallahu Aleyhi 
Vəsəlləm Siret Ansiklopedisi (1-VI), İnkılab Yayınları., 1996.
Sarıcam, İbrahim, Həzrət Muhəmməd və Ümumbəşəri 
Dəvəti, İpəkyolu Nəşriyyatı., Bakı 2013.
Suruç, Salih, Kainatın Efendisi Peygamberimizin Ha–
yatı, (I-II), Nesil yayınevi., İstanbul 2007.

Ədəbiyyat
287
Kutub, Seyyid,  Fizılal-il Kuran, (I-XVI), Hikmet 
Yayınları., İstanbul, 1979.  
Topbaş, Osman Nuri, Kurani-Kerim İşığında Hazreti 
Muhammed Mustafa,  (I-II) Erkam Yayınları.,  İstanbul, 
2005.
Uyan, Abdullatif, İslam Meşhurları Ansiklopedisi, 
Berekat Yay., İstanbul 1983.
Varol, Muhammed Bahaüddin, Ehli Beyt Nesli, 
Yediveren yayınları., Konya 2004. 
Yazır, Elmalı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kuran 
Dili, (I-X), Huzur Yayınevi., İstanbul, 2005.
Yeniçeri, Celal, Hz. Muhammed veYaşadığı Hayat, 
İFAV., İstanbul 2000. 
Yıldız, Hakkı Dursun, Doğuştan Günümüze Büyük 
İslam Tarihi, Çağ Yay., İstanbul 1992.

288
288
Mündəricat
Hz. Xяdicя ........................................................................ 9
Hz. Sevda ....................................................................... 31
Hz. Aишя ......................................................................... 51
Hz. Щафса ..................................................................... 111
Hz. Зейняб ................................................................... 137
Hz. Умму Сялямя ........................................................ 145
Hz. Зейняб бинти Жащш...................................................179
Hz. Жувеyриййя 
............................................................... 
209
Hz. Сафиййя 
..................................................................... 
223
Hz. Умму Щябибя 
.......................................................... 
241
Hz. Меймуня
 ................................................................. 
255
Hz. Марийа 
.................................................................... 
271
Жарийялик 
......................................................................... 
287
288